FARMASÖTİK KİMYA III

Transkript

1 FARMASÖTİK KİMYA

2 İÇİDEKİLER SAYFA SİDİRİM KAALA ETKİLİ İLAÇLAR 1 EMETİKLER 3 ATİEMETİK İLAÇLAR 4 Tropan Alkaloidleri 4 Histamin H1-Reseptör Antagonisti Antihistaminikler 5 Fenotiyazinler 7 Benzamit ve Benzimidazolon Türevleri 8 5-Hidroksitriptamin (Serotonin) Antagonistleri 10 ASİDİKLER (MİDE ASİDİİ ARTRC İLAÇLAR) 12 ÜLSER TEDAVİSİDE KULLALA İLAÇLAR 13 ASİD SALGLAMAS AZALTA İLAÇLAR 14 Histamin H2- Reseptör Blokörleri 14 Proton pompasını inhibe eden ilaçlar 17 Antimuskarinik İlaçlar (Antikolinerjik Bileşikler) 19 Antigastrin etkili ilaçlar 20 Gastrointestinal Hormonlar 21 ATİASİT İLAÇLAR 22 Sistemik etkili olmayan antiasitler (Katyonik antiasitler) 22 Sistemik etkili antiasitler (anyonik antiasitler) 23 KRUYUCU TABAKA LUŞTURA İLAÇLAR 23 DİJESTALAR 23 Mide dijestanları 24 Kolagog İlaçlar 24 Safra asitleri 24 Benzil alkol türevleri 26 Safra taşını eritebilen ilaçlar 28 Karaciğer bozuklukları ve tedavisi 29 Lipotropik bileşikler 30 Karaciğer koruyucu bileşikler 31 Kolagog özellikli diğer bileşikler 31 Dijestiv enzimler 32 Karminatifler 32 LAKSATİF VE PURGATİF İLAÇLAR 32 Yumuşatıcı laksatifler 33 Kitle oluşturan laksatifler 33 zmotik laksatif ve purgatifler 33 Stimülan laksatif ve purgatifler 34 Antrakinon türevi glikozitler 36 Diğer stimülan ilaçlar 37 ATİDİYAREİK İLAÇLAR 38 piatlar ve diğer opioitler 38 Parasempatolitik (antikolinerjik) ilaçlar 40 TAKİTLER 42 takoit endojen aminler 43 Histamin ve ilgili bileşikler 43 5-Hidroksitriptamin (Serotonin) ve ilgili bileşikler 45 5-Hidroksitriptamin (Serotonin) yerine kullanılan bileşikler 46 5-Hidroksitriptamin (Serotonin) Antagonistleri 47 Kininler 48 Bradikinin, kallidin ve ilgili bileşikler 48 Lipidlerden türeyen otokoitler 48 Eikozanoitler 48 Prostaglandinler 49 ATİALLERJİK İLAÇLAR 51 Diarilalkilamin yapısındaki bileşikler 52

3 Etilendiamin türevleri 53 Aminoalkil eterler 54 Aminoalkan türevleri 56 Aminoalken türevleri 57 Bazik siklik aminler 57 Piperidin türevleri 57 Piperazin türevleri 60 Trisiklik alkilaminler 61 Diğer antihistaminik bileşikler 63 HRMLAR 64 PEPTİT HRMLAR 64 HİPFİZ HRMLAR 66 Hormon yapısında olmayan oksitosikler 66 ksitosik antagonistleri-tokolitik ilaçlar 67 PAKREAS HRMLAR VE İLGİLİ BİLEŞİKLER 68 İnsülin 68 ral antidiyabetikler 68 Biguanidin türevi antidiyabetikler 71 Aldoz redüktaz inhibitörleri 71 α- Glukozidaz inhibitörleri 72 Tiyazolidindionlar 73 Meglitinidler 75 TİRİT HRMLAR VE İLGİLİ BİLEŞİKLER 76 Antitiroidal ilaçlar 77 STERİT HRMLAR 79 KAD CİSİYET HRMLAR 80 Estrojenik ilaçlar 81 Steroit yapıdaki estrojenler 81 Steroit yapıda olmayan estrojenler 83 Estrojen antagonistleri 84 Projestajen Hormonlar 85 ERKEK CİSİYET HRMLAR 89 Androjen antagonistleri 91 ADREKRTİKİTLER 93 Adrenokortikoit İlaçlar 93 Hidrokortizon Esterleri 94 Prednizolon Esterleri 96 Betametazon esterleri 98 LKAL AESTEZİK İLAÇLAR 100 Ester türevleri 100 Benzoik asit türevleri 101 Amit ve amidin türevleri 102 Farklı kimyasal yapı içeren ilaçlar 103 RGA GÖRÜTÜLEMEDE KULLALA DİAGSTİK RÖTGE 104 KTRAST BİLEŞİKLER İyotlu piridin türevleri 105 İyonik monomer bileşikler 105 Triiyodoizoftalamik asit türevleri 106 Triiyodofenil alkanoatlar 107 Triiyodo-1,3-benzen dikarboksamit türevleri 108 Dimer veya bis türevleri 110 VİTAMİLER 112 YAĞDA ÇÖZÜE VİTAMİLER 112 A vitamini 112 A Vitaminin Etkileri 114 A Vitamini Eksikliği 115

4 D vitamini 118 D Vitaminin Etkileri 121 D Vitamini Eksikliği 121 E Vitamini 123 E Vitaminin Etkileri 125 E Vitamini Eksikliği 127 K Vitamini 129 K Vitamininin Sentetik Analogları 130 K Vitaminin Etkileri 131 K Vitamini Eksikliği 131 SUDA ÇÖZÜE VİTAMİLER 133 B1 vitamini(tiyamin) 133 B1 Vitaminin Etkileri 135 B1 Vitaminin Eksikliği 135 B3 vitamini (ikotinik asit) 136 B3 Vitaminin Etkileri 137 B3 Vitaminin Eksikliği 137 B2 vitamini (Riboflavin, Laktoflavin) 139 B2 Vitaminin Etkileri 139 B2 Vitaminin Eksikliği 139 B5 Vitamini (Pantotetik asit) 140 B5 Vitaminin Etkisi 141 B5 Vitaminin Eksikliği 141 B6 Vitamini (Piridoksin) 142 B6 Vitaminin Etkileri 144 B6 Vitaminin Eksikliği 145 Biyotin (H Vitamini) 146 Biotinin Etkisi 147 Biotin Eksikliği 147 B12 Vitamini (Kobalamin, Siyanokobalamin) 148 B12 Vitaminin Etkileri 148 B12 Vitaminin Eksikliği 149 Folik asit 150 Folik Asitin Etkileri 150 Folik Asit Eksikliği 150 C Vitamini (Askorbik asit) 152 C Vitamini Eksikliği 153 VİTAMİ ATAGİSTLERİ 154 B1 vitamini (tiyamin) antagonistleri 154 B6 vitamini (piridoksin) antagonistleri 155 K vitaminleri antagonistleri 155 ikotinik asit analogları 155 KA VE HEMPETİK SİSTEME ETKİ EDE İLAÇLAR 156 ATİAEMİK İLAÇLAR 156 PLAZMA VE PLAZMA YERİE GEÇE BİLEŞİKLER 157 SU ve ELEKTRLİT DEGESİ BZUKLUKLARDA KULLALA 158 İLAÇLAR Dehidratasyon ve sodyum dengesi bozuklukları 160 Hiperhidratasyon 161 Spesifik iyonların düzeylerinin değişmesi halinde kullanılan çözeltiler 162 ASİT-BAZ DEGESİ BZUKLUKLARDA KULLALA İLAÇLAR 165 Asidoz tedavisinde kullanılan preparatlar 166 Alkaloz tedavisinde kullanılan ilaçlar 167 İMMÜMDÜLATÖRLER 168 İMMÜ AKTİVATÖRLER 168 İMMÜİZASY (BAĞŞKLK) 171

5 Aktif immünizasyon (aktif aşılama) 172 Standart aşılama 173 İndikasyon aşılama (kılavuz aşılama): 174 Pasif immünizasyon 175 Hayvan serumları 175 İnsan immünoglobülini 176 İmmün aktivatörlerin sınıflandırılmaları 177 Ekzojenik modülatörler 178 İMMÜ SÜPRESSÖRLER 178

6 SİDİRİM KAALA ETKİLİ İLAÇLAR Sindirim kanalı, besin maddelerinin, gerekli sıvı ve minerallerin absorbsiyon ve sindirilmelerini sağlayan ve ayrıca besin maddelerinin gereksiz kısımlarını ve metabolizma ürünlerinin atılması görevini yüklenen organ sistemidir. Anatomik olarak sindirim kanalı şu kısımlardan oluşmuştur: Ağız boşluğu (Cavum oris) Yutak (Pharynx) Yemek borusu (esophagus) Mide (Gaster) İnce bağırsak (ntestinum tenue) Kalın bağırsak (ntestinum crassum) Anüs 1

7 Tükrük ile besin ağız boşluğunda kimyasal olarak reaksiyona girer. Ön sindirim sonucu reflektif ve peristaltik hareketlerle içerik mideye gelir. Burada proteolitik enzim ve mide asidi tarafından parçalanmaya uğrar. Mide ph sı dur. Mide enzimi olan pepsin, proteinleri parçalar. İnce bağırsağa gelen içerik burada en son parçalanmaya uğrar ve resorbe olur. İnce bağırsaktaki sindirime pankreas tarafından salgılanan proteaz enzimleri; tripsin, kemotripsin ve pankreas α-amilaz, pankreas lipaz gibi enzimler de katılırlar. Karaciğer de önemli sindirim enzimlerinin sentez edildiği sindirim organlarındandır. Burada safra oluşur. Bir kısmı safra kesesinde depolanırken bir kısmı da safra yolu ile duodenuma boşalır. Sindirimin büyük bölümü ince bağırsakta tamamlanır. Kalın bağırsakta sindirim sadece bakterilerin yardımı ile ve çok az miktarda gerçekleşir. Burada su, a + ve diğer mineraller resorbe olur. Geri kalan içerik feçesle dışarı atılır. RESRBSİY; Ağız ve mide mukozasından suda çözünürlüğü az olan maddeler resorbe olur. Toplam olarak mideden çok az resorbsiyon olur. Resorbsiyonun büyük kısmı üst ve orta ince bağırsak kısmından olur. Kalın bağırsak ise su ve tuzların temel resorbsiyon organıdır. Sindirim kanalı rahatsızlıkları sindirim ve resorbsiyon mekanizmalarının bozulması ile ortaya çıkar. -Mide, pankreas, karaciğer, safra kesesi ve ince bağırsak sekresyon mekanizma bozuklukları -Mide,safra kesesi, ince bağırsak ve kalın bağırsak hareket bozuklukları. Bu iki mekanizmaya göre ortaya çıkan hastalıklarda tedavi için şu ilaçlar kullanılır: Emetik ve antiemetikler Asidikler Ülser tedavisinde kullanılan ilaçlar Dijestanlar Laksatif ve pürgatif ilaçlar Antidiyareik ilaçlar 2

8 EMETİK VE ATİEMETİKLER EMETİKLER Kusmayı indükleyen ilaçlardır. Özellikle zehirlenmelerde kullanılırlar. Direkt olarak medüllada kusma merkezi kemoreseptörlerine etki ederler. Emetik ilaçlar bazı durumlarda kontrendikedir. Baygınlık ve bilinç kaybı, sarhoşluk veya yarı koma hali ve kostik bileşikler, petrol ürünleri veya uçucu yağlarla zehirlenmelerde kullanılmaları sakıncalıdır. Emetik ilaçlar iki gruba ayrılır: Perifer etkili emetikler Santral etkili emetikler Perifer etkili emetikler bakır sülfat ( %1 lik çözeltisi halinde), çinko sülfat ( %1 lik çözeltisi halinde) ve potasyum antimon tartarattır (kusturucu tartar). Uzun yıllar emetik olarak kullanılan pecacuanha alkaloidi EMET yan etkilerinden dolayı emetik olarak kullanılmaz. Santral etkili emetiklerden en çok kullanılan bileşik Apomorfin hidroklorür dür. H HCl H H H H Apomorfin Apomorfin morfinin basınç altında 140 C de %35 lik HCl ile ısıtılmasıyla elde edilir. İsimlendirilmesi:(R)-5,6,6a,7-tetrahidro-6-metil-4H-dibenzo[d-e,g]kinolin-10,11-diol hidroklorür hemihidrat (1/2 H2). Apomorfin direkt olarak kemoreseptöre etki ederek birkaç dakika içinde kusturucu etki gösterir.apomorfin esas olarak santral sinir sistemi depresyonunda kullanılır. Fakat öfori, titreme ve sürekli hareket hali yapar, bu durumda naloksan antidot olarak kullanılır. ral etkisizdir. Alkol ve uyku ilaçlarının depresan etkilerini potansiyalize ettiği için bunlarla olan zehirlenmede kullanılmamalıdır. 3

9 ATİEMETİK İLAÇLAR Antiemetikler kusma uyarısını ve kusmayı baskılayan ilaçlardır. Medulla oblongatanın postrema bölgesindeki kemoreseptörlerin uyarılması veya vestibüler stimülasyonla kusma merkezine gastrointestinal sistemin üst kısmından gelen uyarılar ile kusma olayı başlar. Kusma spesifik bir rahatsızlık değil çok genel bir belirtidir. Mide hastalıkları, safra kesesi problemleri, kronik pankreas iltihabı, üremi, hepatik koma, kafa içi basıncın artması, beyin tümörleri, akut enfeksiyonlar kusmaya neden olur. Kusma hareket hastalığının başlıca belirtisidir. Ayrıca hamileliğin ilk dönemlerinde sabahları, sitostatik ilaç uygulamalarından sonra ve radyasyon tedavisini takiben kusma görülür. Kusmanın etkileri,sıklığına ve sürekliliğine bağlıdır. Bir kez kusmak önemli sonuçlar doğurmaz ancak ciddi vakalarda görülen devamlı kusmalar su ve elektrolit dengesinin bozulmasına neden olabilir. Bunun sonucunda,hipokloremik alkaloz,oligüri,ağız kuruluğu,ateş yükselmesi ve koma hali görülebilir. Antiemetikler beş grupta incelenir: 1. Tropan alkaloidleri 2. Histamin H1-reseptör antagonistleri 3. Fenotiyazinler 4. Benzamit ve benzimidazolon türevleri 5. 5-Hidroksitriptamin(serotonin) antagonistleri TRPA ALKALİDLERİ Tropan alkaloidlerinden olan Skopolamin etkilerini iç kulaktaki labirent reseptörlerin uyarılma yeteneklerini azaltarak gösterir. Son yıllarda hareket hastalığına engel olmak için kullanılmaktadırlar. Skopolamin C CH 2 H CH 9-metil-3-oksa-9-azatrisiklo [3,3,1,0 2,4 ]non-7-il α-(hidroksimetil)fenilasetat ATMARE : Skopolamin HBr, Atropin sülfat, Fenobarbital 4

10 ATİZA : Skopolamin HBr, efedrin, fenobarbital MLİT, MLİT PLUS, TRAK BUSKAS, BUSCPA PLUS, SPAZMTEK HİSTAMİ H1-RESEPTÖR ATAGİSTİ ATİHİSTAMİİKLER Histamin H1-reseptör antagonisti antihistaminiklerin benzhidril türevlerinden difenhidraminin 8-kloroteofilin tuzu olan dimenhidrinat,meklizin ve klorfenoksamin antiemetik olarak kullanılan ilaçlardır.etkilerini iç kulaktaki labirentler yolu ile gösterdikleri zannedilmektedir. Benzhidril türevleri hareket hastalığının profilaksi ve tedavisinde kullanılır. Seyahatten 1,5 saat önce alınırlar. Uygulama her 4 saatte bir tekrarlanır. Dimenhidrinat + CH--CH 2 CH 2 H H 3 C Cl 2-(Difenilmetoksi)-,-dimetiletanamin 8-kloro-3,7-dihidro-1,3-dimetil-1H-pürin-2,6-dion Preparatları: AT-EM, VİTAMAMİ, DRAMAMİ Sentezi: C-Cl + redüksiyon CH-Br PBr 3 HCH 2 CH 2 ( ) 2 a 2 C 3 CH-CH 2 CH 2 -( ) 2 8-kloroteofilin + CH--CH 2 CH 2 H H 3 C Cl 5

11 Klorfenoksamin Cl C--CH 2 CH 2-2-[1-(4-Klorofenil)-1-feniletoksi]-,-dimetiletilamin Preparatları: SYSTRAL Sentezi: Cl Cl C-Cl + MgBr Cl Cl MgBr H 3 H SCl 2 Cl Cl Cl HCH 2 CH 2 ( ) 2 a 2 C 3 -CH 2 CH 2 -( ) 2 Meklizin Cl CH- CH 2 Preparatı: PSTADXE 1-[(4-Klorofenil)fenilmetil]-4-[(3-metilfenil)metil]piperazin 6

12 Sentezi: Cl CH-Br + H -CH 2 - Meklizin FETİYAZİLER Perfenazin gibi özellikle piperazin ile sübstitüe olmuş fenotiyazin türevleri antiemetik etkilidir. Antiemetik etkilerini, postrema bölgesindeki dopamin reseptörlerini bloke ederek gösterirler.aslında fenotiyazin türevleri nöroleptik ve antihistaminik etkili maddelerdir. Taşıt tutmalarını önleyemezler. Ekzojen toksinlerin yaptığı emeziste, antineoplastik ilaçlarla tedavi sırasında, gebelik kusmalarında uzun süreli tedavi tavsiye edilmez. Trietilperazin S S-C 2 H 5 CH 2 -CH 2 -CH Preparatı: TRECA 2-Etilmerkapto-10-[3-(4-metilpiperazin-il)propil]fenotiyazin Perfenazin S Cl CH 2 -CH 2 -CH 2 - -CH 2 -CH 2 -H 2-Kloro-10-[3-[1-(2-hidroksietil)piperazin-4-il]propil]fenotiyazin 7

13 Sentezleri: Cl + H 2 R Cu 160 C H R CH CH 250 C S, 2 S - C 2 H R 160 C H R Cl-(CH 2 ) 3 - -R 1 S ah 2 R (CH 2 ) 3 -R 1 BEZAMİT VE BEZİMİDAZL TÜREVLERİ Benzamid ve benzimidazolon türevleri fenotiyazin grubu antiemetikler gibi postrema bölgesindeki dopaminerjik reseptörleri başta D2 alt tipi olmak üzere inhibe ederek etki gösterirler. Fenotiyazinlerden farklı olarak antipsikotik veya trankilizan etki göstermezler. Bu grup antiemetikler hareket hastalığında yeteri kadar etkili değildir. Midedeki hareket değişikliklerinde kullanılırlar. Yüksek dozlarda nöroleptik etki gösterirler. Trimetobenzamit CH-CH 2 - CH 2 CH 2 ( ) 2 -[4-(2-Dimetilaminoetoksi)benzil]-3,4,5-trimetoksibenzamit Preparatları: AMETİK, ATİ-VMİT, EMEDUR, VMİTİ 8

14 Sentezi: H (CH 2 ) 2 ( ) 2 (CH 2 ) 2 ( ) 2 ClCH 2 CH 2 ( ) 2 H 3 /H 2 a Raney i CH CH CH 2 H 2 CCl CH-CH 2 - CH 2 CH 2 ( ) 2 Bromoprit Br C-H-(CH 2 ) 2 -(C 2 H 5 ) 2 H 2 Me Metoklopramit -[(2-Dietilamino)etil]-2-metoksi-4-amino-5-bromobenzamit Cl C-H-(CH 2 ) 2 -(C 2 H 5 ) 2 H 2 Me -[(2-Dietilamino)etil]-2-metoksi-4-amino-5-klorobenzamit Dopamin D2-reseptör ve 5-HT3-reseptör antagonisti özellikleri ile antiemetik,5-ht4-reseptör agonisti olarak da prokinetik etki yapar. Preparatları : METKLAMİDE, METPAMİD, PRİMPERA 9

15 Sentezi: CH H H / HCl C H ( C) 2 C H H 2 H 2 HC C C ( ) 2 S 4 Me Cl 2 / H Me Cl HC HC H 2 -CH 2 CH 2 -(C 2 H 5 ) 2 Metoklopramid Domperidon Al[-CH( ) 2 ] 3 H -(CH 2 ) 3 - H Cl 5-kloro-1-{1-[3-(2,3-dihidro-2-okso-1H-benzimidazol-1-il)propil]-4-piperidinil}-1,3-dihidro- 2H-benzimidazol-2-on Müstahzarı: MTİLİUM 5-HİDRKSİTRİPTAMİ (SERTİ) ATAGİSTLERİ Sitostatiklerle tedavi veya radyasyon kaynaklı kusmalarda çok kullanışlı ve etkilidir. Bu grubun üretilen ilk ilacı ndansetron dur. ndansetron CH 2 H 3 C 1,2,3,9-Tetrahidro-9-metil-3-[(2-metil-1H-imidazol-1-il)metil]-4H-karbazol-4-on Preparatları: ZFER, ZFRA 10

16 ndansetron kanser kemoterapisi ve radyasyon tedavisine bağlı mide bulantısı ve kusmayı önlemek için kullanılır.santral ve periferik aktivite gösterir. Daha çok karaciğerde metabolize olur ve metabolitler idrarla atılır. Diyare ve baş ağrısı belirgin yan etkilerindendir. Sentezi: Burada Fischer indol sentezi söz konusudur. + HH 2 H- H 2 S 4 ZnCl 2 fenilhidrazin H HCH H CH 2 H 3 C 11

17 ASİDİKLER (MİDE ASİDİİ ARTRC İLAÇLAR) Midede proteinlerin parçalanabilmesi için mevcut pepsinojenin mide suyundaki HCl ile aktive olması gerekmektedir. ormalde arası olması gereken mide ph sı ndaki yükselme proteinlerin parçalanmadan kalmasına neden olur. Bu durumda besinlerle alınan bakterilerin yok edilerek midenin otonomik dezenfeksiyonu da gerçekleşememektedir. Her ne kadar mide asit sekresyonu alkol, kafein, kavrulmuş kahve ve turşu gibi mayalanmış ürünler tarafından artırılsa da bazı durumlarda yeterli oranda asit salgısına erişmek mümkün değildir. Akut durumlarda ya doğrudan histamin enjeksiyonu ya da sentetik gastrin analoğu olan pentagastrin verilmesi gerekmektedir. Kronik vakalarda ise şu bileşikler mide asidini artırıcı ilaçlar olarak kullanılırlar: HCl (seyreltik) (CH3)3 + -CH2-C - HCl BETA HCl (Karboksimetil)trimetilamonyum - C-CH ( + H3)-CH2-CH2-CH HCl GLUTAMİK ASİT HCl 2-aminopentandioik asid 12

18 ÜLSER TEDAVİSİDE KULLALA İLAÇLAR Mide suyu, sindirim enzimleri, mukus ve B12 vitamininin absorbsiyonu için gerekli olan intrinsik faktörü de içeren, ph da hidroklorik asitin izotonik bir çözeltisidir. HCl, yiyecek proteinlerinin enzimatik yıkılmasını kolaylaştırmak için denatürasyonu sağlar. Asit aynı zamanda uygun mide enzimlerini de aktif hale geçirir ve aktif olmayan pepsinojenleri aktif pepsinlere dönüştürür. Ayrıca yiyeceklerle alınan bakteriler de hidroklorik asit tarafından öldürülür. Sekresyon kanallarının zarı içindeki H + ve Cl - iyonlarının lümene taşınması aktif transport mekanizmasına göre olmaktadır. Protonların paryetal hücreden mide suyuna aktif taşınması için gerekli enerji, ATP tarafından sağlanır. Bu taşıma proton-potasyum/atp az (H + / K + - ATP az) tarafından katalizlenir. Karbonik anhidraz enzimi tarafından su ve karbondioksitin birleşmesiyle parietal hücrelerde olan H +, aktif transport ile lümene atılırken karşılığında lümenden K + alınır. Protonlarla potasyum iyonları aynı oranda yer değiştirirler.bu olaya proton pompası denir. Cl - iyonları parietal hücreye intestinal sıvıdan alınır ve karşılığında HC3 - iyonu intestinal sıvıya verilir. Klorür iyonları da parietal hücreden aktif transportla lümene atılır. Asetilkolin, histamin ve gastrin gibi nöromediyatörler HCl sekresyonunu artırırlar. Asetil kolin muskarinik reseptörler, histamin H2 reseptörleri ve gastrin, gastrin reseptörleri ile etkileşirler. Peptik Ülser: Ülser, duodenum ve peptik ülser olmak üzere iki tip ülseri kapsar. HCl ve pepsin ile temas eden yerlerde muskularis oluşması ve mukozaya kadar ilerlemiş olması özellikleridir. Mide ve duodenum ülseri her ne kadar peptik ülser diye aynı isimle anılıyor olsa da gerçekte bu iki tip ülser patojenez,klinik seyir ve tedaviye cevap verme bakımından birbirlerinden farklıdır. Her ikisi de spontan olarak gelişir ve tedavi edildikten sonra da sık sık nüksedebilir. Peptik ülser için genel önlemler; sigarayı bırakma, antiasit kullanma ve antisekretuar ilaç tedavisidir. İlaç kesildikten sonra tekrarlayabilir. Duodenum ülseri ve mide ülserinin çoğunun nedeni Helicobacter pylori olduğu bilinmektedir. Bu bakterinin eradikasyonunda asit inhibisyonu ile birlikte uygulanan antibiyotik tedavisi önerilmektedir. Eradikasyon ülserin uzun süreli iyileşmesi ile sonuçlanır ve çok nadir olarak yinelenir. Proton pompası inhibitörü ve makrolit antibiyotik ve amoksisilin veya metronidazolle birlikte üçlü kullanıldığında hastaların % 90 da başarılı olunmuştur. 13

19 Üçlü tedavide çeşitli kombinasyonlar kullanılır. Amoksisilin,metronidazol ve omeprazol Klaritromisin,metronidazol ve omeprazol Amoksisilin, klaritromisin ve omeprazol Lansoprazol, klaritromisin ve metronidazol Peptik ülser tedavisinde kullanılan ilaçlar 1. Asid salgılanmasını azaltan ilaçlar 2. Antiasit ilaçlar 3. Koruyucu tabaka oluşturan ilaçlar ASİD SALGLAMAS AZALTA İLAÇLAR Bu grup ilaçlar, H2- histamin antagonistleri(simetidin,ranitidin ve benzerleri), kolinerjik M1- muskarinik antagonistler (pirenzepin) ve paryetal hücre membranındaki proton pompasını inhibe (omeprazol) ederler. H2- reseptör blokörleri asid salgısını parasempatolitik ilaçlara göre daha fazla azaltırlar. Mide mukozasındaki histamin ve gastrin salgılayan hücrelerin muskarinik reseptörleri bloke ederek etki gösteren pirenzepin son yıllarda kullanılan bir parasempatolitik ilaçtır. Histamin H2- reseptör blokörleri Bu grup ilaçlar günümüzde peptik ülser tedavisinde en çok tercih edilen ve en fazla kullanılan ilaç grubudur. Histaminin H2- reseptörlerini, histamin ile yarışmaya girerek bloke ederler yani H2-reseptörleri üzerinde histaminin kompetitif antagonistleridirler. Kimyasal yapıları histamine benzer ve imidazol grubuna bağlı uzun bir yan zincir içerirler yılında ilk bulunan Brumamit ve daha sonra bulunan Metiamit, yan zincirlerinde tiyoüre içerirler. H H S H H H S H S Brumamit Metiamit 14

20 Bu ilaçların yan etkileri nedeni ile günümüzde kullanımları yoktur. Daha sonra sentez edilen ve ilaç olarak kullanılan ilk H2 reseptör blokörü simetidindir ve tiyoüre grubu yerine siyanoguanidin yapısı taşımaktadır. Bu tip ilaçların kimyasal yapıları histamine benzer. İmidazol yapısına bağlı uzun bir yan zincirden oluşurlar. Yapı-aktivite ilişkilerini üç grupta inceleyebiliriz; 1) Aromatik halka: Ana yapı imidazoldür. Beşinci konuma metil grubunun girmesi ile aktivite artar. İmidazol halkasının yerine onun izosterleri olan heteroaromatik halkalar da aynı etkiyi gösterirler. 2) Ara zincir: Ara zincir CH2, ve S olabilir. Aromatik yapı ile bazik amidin yapısı arasındaki dört atomlu uzaklık aktivite için gereklidir. 3) Bazik karekterli yan zincir: Bu grup guanil, tiyoüre ve sübstitüent taşıyan türevleri olabilir. Maksimum aktivite için pka arasında olmalıdır. Bunu sağlayacak siyano, nitro, sülfamoil gibi elektron akseptörü gruplar sübstitüent olarak tercih edilir. Simetidin -C CH 2 -S-CH 2 CH 2 -H-C-H- H -Siyano- -metil- -[2-[[[(5-metil-1H-imidazol-4-il)metil]tiyo]etil]guanidin Preparatları: SİMETİ, TAGAMET, ULKAMET Sentezi: C H 3 H HCH H 3 C CH 2 H HS-CH 2 CH 2 -H 2 / HCl H 0-5 C H 3 C CH 2 -S-CH 2 CH 2 -H 2 -S-C-H- H 120 C -C H CH 2 -S-CH 2 CH 2 -H-C-H- -C 15

21 Ranitidin CH- 2 ( ) 2 -CH CH 2 2 -S-CH 2 CH 2 -H-C-H- -[2-[[[5-[(Dimetilamino)metil]furan-2-il]metil]tiyo]etil]- -metil-2-nitro-1,1-etendiamin Preparatları: RAİTAB, RAİDİF, ZADİD, ZADAC, SATAL, RAİT, RZ, ULCURA, MİDERA, RAİMAX Sentezi: ( ) 2 -CH 2 CH 2 H HS-CH 2 CH 2 -H 2 / HCl 0-5 C ( ) 2 -CH 2 CH 2 -S-CH 2 CH 2 -H 2 CH- 2 -S-C-H- 120 C CH- 2 ( ) 2 -CH CH 2 2 -S-CH 2 CH 2 -H-C-H- izatidin CH- 2 CH 2 -S-CH 2 CH 2 -H--C--H- ( ) 2 -CH 2 S -[2-[[[2-[(Dimetilamino)metil]tiyazol-4-il]metil]tiyo]etil]- -metil-2-nitro-1,1-etendiamin Preparatları: AXİD 16

22 Sentezi: H 3 C H 3 C CH 2 C H 2 S + ClH 2 C C CH 2 H (H 3 C) 2 -CH 2 S CH 2 H HS-CH 2 CH 2 H 2 / HCl CH 2 SCH 2 CH 2 H 2 CH- 2 H 3 C-S-C-H- 0-5 C 120 C (H 3 C) 2 -CH 2 S CH- 2 CH 2 -S-CH 2 CH 2 H-C-H- (H 3 C) 2 -CH 2 S Famotidin CH 2 -S-CH 2 CH 2 -C H 2 -S 2 H 2 (H 2 ) 2 C= S 1-Amino-3-[[[2-[diaminometilen]amino]tiyazol-4-il]metil]tiyo]propiliden]imino sülfamid Preparatları: FAMGAST, FAMSER, FAMTEP, FAMDİ, GASTERL Proton pompasını inhibe eden ilaçlar Sitoplazma membranlarında ve hücre dışında oluşan H iyon konsantrasyonuna bağlı olarak transportunu sağlayan proton pompası, H + ve K + /ATP az enzimini bloke ederek etki gösterirler. H + ve K + /ATP az enzimi H iyonu sekresyonunda önemli rol oynayan bir enzimdir. meprazol H S-CH 2 Me H 3 C 5-Metoksi-2-[[(4-metoksi-3,5-dimetil-piridin-2-il)metil]sülfinil-1H-benzimidazol 17

23 Preparatları : DEMEPRAZL, ERBLİ, LSEC, MEPRAZİD, MEPRL, PRSEK, GASTRMAX Mide asit salgısını çok güçlü bloke eden benzimidazol türevi yeni bir ilaçtır. En fazla görülen yan etkileri diyare, bulantı ve baş ağrısıdır. Sentezi: H 2 H 2 + C 2 H 5 S C SK H SK CS 2 +C 2 H 5 K Cl-CH 2 H 3 C Me H S-CH 2 H 3 C Me C 6 H 5 CH Me H 3 C S-CH 2 H Lansoprazol LASR, LASPRL, GASTR, HELCL, ZPRL, DEGASTRL H S CH 2 F H 3 C CH 2 C F F 2-[[3-metil-4-(2,2,2-trifloroetoksi)-2-piridil]metil]sülfinil-1H-benzimidazol 18

24 Pantoprazol PAT, PATPAS, PATHEC H F CH F S CH 2 H 3 C 5-(diflorometoksi)-2-[[(3,4-dimetoksi-2-piridil)metil]sülfinil]-1H-benzimidazol Rabeprazol PARİET H S CH 2 H 3 C CH 2 CH 2 CH 2 2-[[3-metil-4-(3-metoksipropoksi)-2-piridil]metil]sülfinil-1H-benzimidazol Esomeprazol EXUM H 3 C - S CH 2 H 3 C 2. Mg +2 5-metoksi-2-[[(4-metoksi-3,5-dimetil-2-piridil)metil]sülfinil]-1H-benzimidazol magnezyum Antimuskarinik İlaçlar (Antikolinerjik Bileşikler) Midenin parietal hücrelerinde bulunan muskarinik M3- reseptörlerini ve gastrin hücreleri gibi asid salgısının kolinerjik stimulasyonunu sağlayan hücrelerin M1-reseptörlerini bloke ederek kolinerjik tonusu azaltmaları sonucu asit ve pepsin salgısını azaltırlar. Asid salgısının hacmini düşürürler;fakat asid konsantrasyonunu değiştirmezler. Midenin boşalma süresini uzatırlar. 19

25 Pirenzepin H C-CH 2-5,11-Dihidro-11-[(4-metil-1-piperazinil)asetil]-6H-pirido[2,3-b][1,4]benzodiazepin-6-on Preparatı: ULZEPİ Selektif etkili parasempatolitik bir ilaçtır. Muskarinik reseptörlerin sadece M1 alt tipini selektif olarak bloke ederek gastroselektif etki gösterir. Sentezi: H H H + ClCCH 2 Cl H - H CCH 2 Cl -HCl C-CH 2 - Antigastrin etkili ilaçlar Mide asit sekresyonunun önlenmesinin bir diğer yolu asit sekresyon stimülatörü otakoit enzim gastrininin inhibisyonudur. Proglumid gastrini antagonize ederek mide asit sekresyonunu inhibe etmektedir. Bu bileşiğin bir özelliği de mide mukoza oluşumunu artırmasıdır. 20

26 Proglumid H 7 C 3 H 7 C 3 H-C-C 6 H 5 C-CH-CH 2 -CH 2 -CH 4-(Benzoilamino)-5-(dipropilamino)-5-oksopentanoik asit veya DL-4-benzamido-,-dipropilglutaramid Preparatı: LİMİD Sentezi: C-Cl + H 2 -CH-CH C-H-CH-CH CH 2 -CH 2 -CH CH 2 CH 2 CH ( C) 2 C-H H(C 3 H 7 ) 2 Proglumid Gastrointestinal Hormonlar Sayısız pankreas ve gastrointestinal hormonlardan pek azı (insulin, glukagon, sekretin ve somatostatin gibi) tedaviye sokulmuştur. Ülser tedavisinde bunlardan sekretin ve somatostatin son yıllarda klinikte yer almıştır. Somatostatin-14 Somatostatin-14 ve sentetik analogu oktreotit özel durumlarda peptik ülser tedavisinde kullanılan,hipofizden salgılanan büyüme hormonunun salınmasını inhibe eden 14 aminoasitten oluşan bir peptittir. Doğal olarak salgılanan somatostatin,siklik yapıdadır ancak sentetik olarak lineer şekilde de sentez edilebilir. Pankreastan insülin ve glukagon salgılanmasını,pankreas salgılarını ve ayrıca mide mukozasından asid salgılanmasını azaltır. Somatostatin-14,gastrointestinal kanamaların durdurulmasında kullanılır. 21

27 Somatostatin-14 ün etkileri selektif değildir ve plazmada çok çabuk yıkıldığından sadece i.v. yöntemle uygulanabilir. ATİASİT İLAÇLAR Mide mukozasının salgıladığı hidroklorik asidi nötralize ederek mide suyunun asitliğini azaltan ve oral alınan lokal etkili ilaçlardır.bu grup ilaçlara gastrik antiasitler de denir. Mide mukozasındaki parietal hücrelerden salgılanan HCl, mide suyunun ph sını mide boşken bire indirir. Mide suyunun ph sının ilaçlarla 2 ye yükseltilmesi H + iyonu konsantrasyonunun azalmasını yani pepsinin aktif durumda tutulmasını sağlar. Antiasit ilaçlar, HCl ile reaksiyona giren bazik karakterli bileşiklerdir. Genellikle aluminyum, magnezyum ve kalsiyum gibi bazik metal tuzları veya hidroksitlerdir. Vücutta belirgin metabolik alkaloza neden olup olmadıklarına göre, sistemik etkili olanlar ve sistemik etkili olmayanlar diye ikiye ayrılır. Sistemik etkili olanlar, anyonik yapıları, sistemik etkili olmayanlar ise katyonik kısımları ile nötralizasyonu sağlarlar. Sistemik etkili olmayan antiasitler (Katyonik antiasitler) Bunlar alüminyum, kalsiyum ve magnezyum bileşikleridir ve midede asiti nötralize ettikten sonra suda çözünen klorür tuzu haline dönüşürler. Magnezyum oksit Mg Magnezyum hidroksit Mg(H)2 ALMA, ALUJEL FRTE, MUCAİE Magnezyum sülfat MgS4 Magnezyum trisilikat Mg28Si3 MİLKLAK Alüminyum fosfat AlP4 FSFALUJEL Alüminyum magnezyum silikat MgAl2(Si4)2 Alüminyum hidroksit Al(H)3 ALUJEL FRTE, BİSMA, DERİKL, DERİ-SEPTL, DERVAL, MUCAİE, MİLKLAKS, ETERİSTİ, SİMEC, SİLİCAİE Alüminyum magnezyum hidroksit(magaldrat) 22

28 Sistemik etkili antiasitler (anyonik antiasitler) Sodyum bikarbonat, ALKA-SELTZER, BİGASTRİ, BİSMA, SDYUM BİKARBAT, SEL DE GASTRİ Kalsiyum karbonat, BİGASTRİ, CALCİA, CALCİUM-D-REDX, REİE, ATABEK, MİLKLAKS Alüminyum magnezyum hidroksi karbonat(hidrotalsit), Dihidroksialüminyum sodium karbonat. ALMA, DAK, KMPESA, SESKASİD Metabolik alkaloz yaparlar. KRUYUCU TABAKA LUŞTURA İLAÇLAR Sükralfat Sukroz oktasulfatın aluminyum hidroksit kompleksidir. Ülserli bölge üzerinde protein ve fibrinojen tabakası ile kompleks yapıp yapışkan bir engel oluşturarak etki gösterir. Pepsin ve safra asitlerini adsorbe ederek pepsinin enzimatik etkinliğini azaltır. Duodenum ülseri tedavisinde kullanılır. En sık görülen yan etkisi konstipasyondur. Kolloidal bizmut bileşikleri Bizmut bileşikleri,peptik ülser tedavisinde çok eski yıllardan beri kullanılırlar. Kolloidal bizmut bileşikleri,peptik ülserin yüzeyindeki proteinli tabaka ile birleşerek bizmut proteinattan oluşan yapışkan koruyucu bir tabaka oluşturarak etki gösterirler. Bu bileşiklerin görülen yan etkileri,bizmut metalinin kısmen absorbe olması ve ensefalopati yapmasıdır. Misoprostol (CYTTEC) H 3 C H C H 7-[2-(4-hidroksi-4-metil-1-oktenil)-3-hidroksi-5-oksosiklopentil]heptanoik asid metil esteri DİJESTALAR Yiyeceklerin mide ve bağırsaklarda hazmedilmesini kolaylaştıran ilaçlardır. Hazım yetersizliklerinde kullanılırlar. Dijestanlar 4 grupta incelenirler: Mide dijestanları Koleretikler ve kolagoglar Dijestiv enzimler Karminatifler 23

29 Mide dijestanları Mide dijestanları,genellikle bitki ekstreleri olup daha çok Gentianaceae familyası bitkilerinde bulunurlar. Kolagog İlaçlar Safra kesesi ve safra yolu hastalık nedeni olarak safra taşı oluşumu (kolelitiasis), safra kesesinin iltihabi infeksiyonu, safra yolunun iltihabı sayılabilir. Bu rahatsızlıklar safra yolunda veya safra sıvısının bileşimindeki değişikliklerinin bir birikimi olarak ortaya çıkar. Safra salgısını stimüle eden bileşikler koleretikler, safra kesesini boşaltmaya yarayan ilaçlara da kolekinetikler denir. Bu grup ilaçlar şu sıra içinde incelenebilir: 1. Safra asitleri 2. Benzil alkol türevleri 3. Safra taşını eritebilen ilaçlar 4. Karaciğer bozuklukları ve tedavisinde kullanılan ilaçlar 5. Diğer bileşikler 1. Safra asitleri Kolik asit ve türevleridir. Koleretik etkilidirler.primer safra asitleri kolik asit ve kenodeoksilik asittir.kolik asit ve türevleri öküz ekstresinin saflaştırılması ile veya yarı sentetik yollarla elde edilirler. H CH H H Kolik asit 3α,7α,12α-trihidroksikolan-24-oik asid 24

30 R1 C-R 2 H H R1 R2 Kolik asit H H Kenodeoksikolik asit H H Taurokolik asit H HCH2CH2S3H Glikokolik asit H HCH2CH Safra asitleri, safrada ve bağırsak sıvısında taurin veya glisin ile konjuge edilmiş şekilde bulunurlar (taurokolik asit veya glikokolik asit). Primer safra asitleri karaciğer hücrelerinde kolesterolden sentez edilirler ve safra içinde duodenuma itrah edilirler. Kenodeoksikolik asit, taurokolik asit ve glikokolik asit maddelerinin hareket maddesi kolik asittir. Deoksikolik asit, sekonder safra asidi olarak bilinir. Karaciğerde değil kalın bağırsakta, bağırsak florasındaki bakteriler tarafından kolik asitin indirgenmesi sonucu oluşur. H CH H 3α,12α-dihidroksikolan-24-oik asit 25

31 Dehidrokolik asit ise en etkin koleretik bileşik olarak bilinir. Kolik asitin dehidrojenasyonu ile elde edilir. Bu ilaç oral olarak veya sodyum dehidrokolat tuzu halinde intravenöz yoldan verilir. CH 3,7,12-trioksokolan-24-oik asit Bağırsakta sekonder kolik asitlere redüktif olarak dönüşen bu bileşikler buradan tekrar enterohepatik dolaşım ile karaciğere geri dönerler. Burada safra olarak safra kesesinde birikirler. İnce bağırsakta lipaz aktivitesini sağlamaları yanında lipitler için emülgatör görevi görürler. İnce bağırsakta koleinik asit oluşumu ile yağ asitlerinin absorbsiyonuna yardımcı olurlar. Örneğin bir molekül palmitik asit sekiz molekül deoksikolik asit ile absorblanabilir kompleksi verir. Preparatları: Kolik asit : PAKRDİGEST FESTAL (Lipaz, amilaz, proteaz, kurutulmuş öküz safrası) MULTAZİM (Pankreatin, safra ekstresi): Pankreas bozuklukları, safra kesesi ve karaciğer bozuklukları, hazımsızlık, şişkinlikte kullanılır. FLAT (Pankreatin, hemiselüloz, öküz safra ekstresi) 2. Benzil alkol türevleri Sentetik koleretiklerden olan aralkil alkoller fenil propanol, fenipentol ve febuprol klinikte kullanılan bileşiklerdir. Fenilpropanol H 1-Fenilpropan-1-ol 26

32 Fenipentol H 1-fenil-pentan-1-ol Preparatı: CHLİPİ (Karaciğer yetersizliğinde, safra yolları bozukluklarında, safra kesesi ameliyatlarından sonra görülen şikayetlerde,karaciğer hastalıklarında kullanılır.) Sentezleri: H CH H + RMgX 3 + CH-R veya H + RCCl AlCl 3 C-R LiAlH 4 CH-R abh 4 R = -C2H5, -C4H9(n) Febuprol H 1-Fenoksi-3-bütoksi-2-propanol Sentezi: Febuprol,fenolün epiklorohidrin ile reaksiyonuyla oluşan ürünün butil bromür ile reaksiyonu sonucu elde edilir. 27

33 H + KH -CH 2 -CH CH 2 Cl-CH 2 -CH CH 2 H C 4 H 9 Br / KH C 4 H 9 3. Safra taşını eritebilen ilaçlar Safra kesesi ve safra kanallarındaki safra taşları çok sıklıkla görülen ve oldukça sıkıntı veren bir durumdur. Bu durumun kadınlarda erkeklere göre üç kat daha fazla görüldüğü saptanmıştır. Taşlar daha çok safra kesesinde oluşur. Ancak safra kanallarında da herhangi bir yere hareket edebilirler. iteliklerine göre kolesterol, pigment ve kalsiyum karbonat taşları olarak sınıflandırılabilirler. Çoğunlukla karışım halinde oldukları gözlemlenmiştir. Hiperkolesterolemi, safra kanalları iltihabı ve tıkanıklığı olan hastalar safra taşı oluşumuna eğilimlidirler. Safra taşlarını ilaçlarla çözme denemesi sadece kolesterol taşları için ümit vericidir. Bu amaçla kenodeoksilik asit ve ursodeoksilik asit kullanılır. Ursodeoksilik Asit CH H H 3α,7β-dihidroksikolan-24-oik asit Bu ilaçlarla tedavi edilen hastaların % 60 ında 6-24 ay içinde çözülmeler olur. Bu etki kolesterol biyosentez inhibisyonu ve muhtemelen safra kolesterol atılımının bir sonucudur. Tedaviden sonra taşların tekrar oluşma riski % 25 dir. Kenodeoksilik asit yan etki olarak özellikle diyare gibi gastrointestinal bozukluklara neden olur. Her iki bileşik de safra yolları tıkanıklığı ve iltihabında, ciddi böbrek ve karaciğer bozukluklarında, kolik ve gebelikte kontrendikedir. 28

34 4. Karaciğer bozuklukları ve tedavisi Karaciğer insan vücudu için son derece önemli bir organdır. Karbonhidrat depolanması, lipit metabolizması, protein sentezi, peptit hormon inaktivasyonu, üre ve safra yapımı gibi bir çok olaydan sorumludur. Karaciğer, ilaçların yapısal olarak değişmeleri açısından da çok önemli bir organdır. Sonuç metabolitlerden bazıları inaktif, bazıları aktif ve bazılarıda toksik olabilir. Pekçok ilaç oral olarak alındıktan sonra gastrointestinal sistemde absorblanır ve karaciğeri geçtikten sonra sistemik dolaşıma ulaşır. Bu nedenlerle karaciğer fonksiyonlarının birinin veya birkaçının bozulması ağır rahatsızlıklara neden olur. Karaciğerde görülen hastalıklar ; Akut viral hepatit Kronik aktif hepatit Karaciğer yağlanması Karaciğer yetmezliği ve sirozu olarak sıralanabilir. Bütün bu karaciğer bozuklukları için günümüzde pek çok farmasötik preparat olmasına rağmen karaciğer hastalıklarının tedavisinde başarılı olan ilaçlar hala sınırlıdır. Araştırmalar ne yüksek doz vitaminlerin ne de metiyonin ve kolin gibi lipotropik ajanların karaciğer hastalıklarında çok fazla terapötik etkilerinin olmadığını göstermiştir. Karaciğer rahatsızlıklarının tedavisinde öncelikle diyet ve yatak istirahati ve bununla birlikte ilaç desteği gereklidir. İlaç tedavisinde lipotropik bileşikler ve karaciğer koruyucuları önem taşır. 29

35 Lipotropik bileşikler : Karaciğerde lipid parçalanmasını artırır ve karaciğerin dejeneratif yağlanmasını inhibe ederler. Metiyonin AMMX, CLİMEL, CLİİMİX, FREAMİE, VAMİ H 3 C S CH 2 CH 2 CH CH H 2 2-amino-4-(metiltiyo)butirik asid Lesitin LECH, XEPA, EW LFE R R C CH 2 CH CH 2 P CH 2 CH 2 + ( ) 3 R:Yağ asitleri Fosfatidil kolin İnozitol PEDASURE, DALY E, VM-PRME H H H H H H Hekzahidroksisiklohekzan Kolin klorür PEDASURE, ESURE, SMLİTE H CH 2 CH 2 + ( ) 3. Cl - 2-hidroksi-,,-trimetiletan amonyum klorür 30

36 Karaciğer koruyucu bileşikler: Karaciğer fonksiyonlarını düzelten, düzenleyen ve karaciğer hasarının yaygınlaşmasını inhibe eden bileşiklerdir. Timonakik S HC H Stiolon 4-tiyazolidinkarboksilik asid S HC razamit 3-asetamido-2-oksotiyolan H H H 2 CH H. CH 2 1,2,3,6-tetrahidro-2,6-diokso-4-pirimidinkarboksilik asid. 5-amino-1H-imidazol-4- karboksamit (1:1) 5. Kolagog özellikli diğer bileşikler: Himekromon CATABİLİ H 7-hidroksi-4-metilkumarin 31

37 Dijestiv enzimler Bu amaçla kullanılan enzimlerin bazıları amilaz, selülaz, pankrelipaz (CTAZYM, DİGESS, EZİPA) ve çok yaygın olarak kullanılan pankreatin (FESTAL, FLAT, PAKREFLAT, PAKTE TESTİL) dir. Karminatifler Hazımsızlık, hava yutma(aerofaji) ve cerrahi operasyon sonrası oluşan gaz problemlerinin giderilmesinde kullanılan bileşiklerdir. Bu bileşiklerin çoğu doğal bileşikler olup; oleum cinnamomi, oleum citri, oleum menthae, oleum lavandulae, oleum anisi, oleum carvi gibi uçucu bitkisel yağlardır.ayrıca aktif kömür de bu amaçla kullanılmaktadır. Yaygın olarak kullanılan tek sentetik bileşik Simetikondur. Simetikon METSİL, ATİFLAT, METESPAZMYL, ASİDPA (H 3 C) 3 Si Si Si( ) 3 n LAKSATİF VE PURGATİF İLAÇLAR Laksatifler, feçesin yumuşamasını sağlayan ve böylece defekasyon sırasında atılmasını kolaylaştıran ilaçlardır. Purgatifler ise feçesin sulu halde kalmasını sağlayan ve istem dışı olarak hızlı bir şekilde atılmasına neden olan ilaçlardır. Purgatifler, müshil veya ishal yapan ilaçlar olarak da bilinirler. Purgatif etki, laksatif etkinin şiddetlenmiş şeklidir. Belirtilen bu özellikler nedeniyle söz konusu ilaçları laksatifler ve purgatifler şeklinde iki grupta toplamak mümkündür. Bu ilaçlar ağız yolundan verilirler ve etkilerini ince bağırsak ve özellikle kalın bağırsakta gösterirler. Çok az sayıda da olsa bazı laksatif ve purgatif ilaçlar supozituvar ve enema şeklinde rektuma uygulanırlar. Laksatif ve purgatif ilaçlar etki mekanizmalarına ve etki şiddetlerine göre 6 grupta toplanabilirler. Yumuşatıcı laksatifler Kitle oluşturan laksatifler zmotik laksatif ve purgatifler Stimülan laksatif ve purgatifler Antrakinon türevi glikozitler Diğer stimülan ilaçlar 32

38 1. Yumuşatıcı laksatifler: Bu gruptaki ilaçlar, kaydırıcılar ve nemlendiriciler olmak üzere 2 alt grupta toplanabilirler. Kaydırıcılar sıvı vazelin, gliserin, zeytin yağı, pamuk yağı ve benzerleri gibi bitkisel yağlar olup diyare yapmaksızın feçesi yumuşatırlar. emlendiriciler ise anyonik deterjan niteliğindeki ilaçlardır. Yüzey gerilimini düşürerek bağırsak suyu ile yağların feçes kitlesi içine kolayca nüfuz etmesini sağlarlar ve feçesin yumuşak kalmasını sağlarlar. Bu grupta dioktil sodyum sülfosüksinat(dokuzat sodyum) ve dioktil kalsiyum sülfosüksinat(dokuzat kalsiyum)sayılabilir. Dokuzat kalsiyum CLAX, DSLAX C 2 H 5 CH 2 CCH 2 CHCH 2 CH 2 CH 2 CHCCH 2 CHCH 2 CH 2 CH 2 S 3 - C 2 H 5 2 Ca Kitle oluşturan laksatifler Mide bağırsak kanalında sindirilmeyen ve absorbe olmayan bitkisel kaynaklı heterojen polisakkaritlerdir. Fizikokimyasal bakımdan hidrofilik kolloidlerdir, su ile temasa geldiklerinde su tutarak şişerler ve hacimleri artar. ral alındıklarında bu durum gastrointestinal kanal içinde meydana gelir, böylece feçesin yumuşak kalmasını sağlarlar. Eczacılıkta bu tür maddelere müsilaj adı verilir. Metilselüloz, sodyum karboksimetil selüloz, Psyllium tohumları ve saflaştırılmış kolloit, agar, kepek bu grup maddelerdendir. 3. zmotik laksatif ve purgatifler Mide bağırsak kanalından absorbe edilmeyen veya düşük oranda absorbe edilen tuzlar veya organik maddelerdir. Bağırsakta absorbe edilmeden kalan ilaç beraberinde su tutarak feçesin sulu kalmasına neden olur ve bağırsak çeperinin gerilmesi sonucu motiliteyi artırır. zmotik etkili ilaçlar en etkili purgatiflerdir. MgS4. 7 H2, a2s4. 10 H2, sodyum fosfat, magnezyum sitrat[ Mg3(C6H57)2], sorbitol ve laktuloz bu grup bileşiklerdendir. 33

39 4. Stimülan laksatif ve purgatifler Bağırsak mukozası üzerinde tahriş edici etkileri vardır. Temas ettikleri bölgelerde duyusal sinir uçlarını, düz kas tabakaları arasında yer alan parasempatik ganglion hücrelerini ve düz kasları stimüle etmek suretiyle bağırsak motilitesini hızlandırır ve itici kasları güçlendirirler. Bisakodil BEKUİS, BİSAKL, SEKLAKS CH C C Sentezi: 2-(4,4 -diasetoksidifenilmetil)piridin ks. CH C 6H 5 -H H 2 S 4 CH ( C) 2 H Bisakodil H Fenolftalein ALİ, LAKSAFEL, MUSİLAKS H H Sodyum pikosülfat 3,3-Bis(4-hidroksifenil)-1-(3H)-izobenzofuranon 2-(4,4 -disülfoksidifenilmetil)piridin disodyum tuzu 34

40 Hint yağı RİCİLAKS, RİCİPA Pürgatif etkiden risinoleik asid sorumludur ve bu asid total yağın %80 dir. H (CH 2 ) 5 CH-CH 2 -CH=CH(CH 2 ) 7 CH 12-hidroksi-9-oktadesenoik asit Sisaprit DİSPEPTİD, SİSARİD, SİSAPRİD H 3 C F CH 2 CH 2 CH 2 H C H 2 4-amino-5-kloro--[1-[3-(4-florofenoksi)propil]-3-metoksi-4-piperidinil]-2-metoksibenzamit Cl Sisaprit bağırsak çeperinde asetilkolin salgılanmasını artırarak stimülan etki gösterir. Bu özelliğinden dolayı mide spazmlarının ve ülser dışı dispepsilerin tedavisinde de kullanılır. Sentezi: CCl Cl H H 2 Cl-(CH 2 ) 3 -Br Cl-(CH 2 ) 3 H 2 H 2 H 3 C F H Cl-(CH 2 ) 3 H C H 2 Sisaptit Cl 35

41 5. Antrakinon türevi glikozitler H H R 1 R 2 İsimlendirme R1 R2 Emodin 1,3,8-trihidroksi-6-metil-9,10-antrasendion -H -CH3 Aloeemodin 1,8-dihidroksi-3-(hidroksimetil)-9,10-antrasendion -CH2H -H Rein 1,8-dihidroksi-9,10-antrasendion-3-karboksilik asid -CH -H Krizofanol 1,8-dihidroksi-3-metil-9,10-antrasendion -CH3 -H Sennozit A ve Sennozit B BEKUİS, SEEKT, PURSEİD,AGİLAX Cassia senna yapraklarından elde edilen saf glikozitlerdir.pürgatif-laksatif etkisi en güçlü stimülan ilaçtır ve ağızdan alındıktan 8-10 saat sonra etkisi ortaya çıkar. C 6 H 11 6 H R 1 R 2 Sennozit A ve B : R 1 : CH, R 2 : CH Sennozit C ve D : R 1 : CH, R 2 : CH 2 H C 6 H 11 6 H 36

42 6. Diğer stimülan ilaçlar Laktuloz DUPHALAC, SMLAK, LAEVLAC H CH 2 H H H CH 2 H H CH 2 H 4--β-D-Galaktopranozil-D-fruktoz Laksatif ve pürgatif etkilerinin mekanizması aydınlatılamayan sentetik bir disakkarittir. Laktitol MPRTAL H CH 2 H H H CH 2 H CH CH CH H H H CH CH 2 H 4--β-D-Galaktopranozil-D-glusitol Laktuloz gibi gastrointestinal kanaldan emilmeyen bir semisentetik disakkarittir. 37

43 ATİDİYAREİK İLAÇLAR Diyare, feçesin belirgin şekilde sıvılaşması ve defekasyon sıklığının artması ile karakterize bir olaydır. Akut veya kronik olabilir. Akut diyare,yeteri kadar şiddetli olduğu takdirde,karın ağrısına,su ve tuz kaybına neden olur;sonuçta dehidratasyon,hipokalemi ve metabolik asidoz ortaya çıkar. Kronik diyare,zamanla su ve tuz kaybına neden olabileceği gibi avitaminozlara ve demir eksikliğine de yol açabilir. Diyare oluşturan etkenler çok çeşitlidir. Bağırsak florasının yabancı patojen organizmalar veya toksik maddeler,enfeksiyon hastalıkları,mide,pankreas,safra kesesi fonksiyon bozuklukları veya psişik rahatsızlıklar gibi nedenlerle değişmesi olarak düşünülebilir. Bu nedenlere bağlı olarak bağırsakta oluşan hipermotilite ile sekresyon ve absorpsiyon dengesi bozularak aşırı sıvılı feçes çıkması veya sık defekasyon isteği şeklinde ortaya çıkar. Devamlı ve aşırı diyare önce su ve elektrolit kaybı ile başlar,dolaşım kollapsına kadar gidebilir. Antidiyareik ilaçlar spesifik ve nonspesifik olmak üzere 2 grup altında incelenmektedir. Spesifik antidiyareik ilaçlar: Patojen mikroorganizmaların neden olduğu diyare vakalarında, besinlerin içinde bulunan zehirler, ilaçlar ve kimyasal maddeler, sindirim enzimlerinin azalması, safra asit miktarının artması gibi nedenlerle oluşan diyarelerde kullanılan ilaçlardır. onspesifik antidiyareik ilaçlar: Bu ilaçlar, diyarenin semptomlarını azaltmak veya ortadan kaldırmak için kullanılırlar. Bu gruptaki ilaçlar etki mekanizmalarına göre 3 alt grupta incelenirler. -piatlar ve diğer opioitler -Parasempatolitik (antikolinerjik) ilaçlar -Adsorban ve kitle oluşturan ilaçlar -piatlar ve diğer opioitler: Kodein H 3 C H 4,5-epoksi-6-hidroksi-3-metoksi--metil-7-morfinen 38

44 Kodein veya metilmorfin analjezik,antitussif ve antidiyareik özellikleri olan bir opioiddir. Difenoksilat LMTİL Difenoksilat meperidin türevi antidiyareik bir ilaçtır. Atropin ile birlikte tablet ya da solüsyon şeklindeki müstahzarlar halinde kullanılır. C C CH 2 CH 2 CC 2 H 5 1-(3-siyano-3,3-difenilpropil)-4-fenil-4-piperidinkarboksilik asid etil esteri Sentezi: H CC 2 H 5 C C C H + Br-CH 2 CH 2 -Br C CH 2 CH 2 -Br K 2 C 3 Difenoksilat Loperamit LPERMİD, DİADEF Difenoksilat gibi meperidin türevi bir antidiyareik ilaçtır. pioit ilaçlarda geçerli olan spesifik antidiyareik etki yanında,nonspesifik etki de gösterir. Spesifik etkisi,bağırsak epitel hücrelerinde elektrolit ve su salgılanmasını inhibe etmesidir. onspesifik etkisi ise,bağırsak epitelinde kalsiyum kanallarını bloke ederek kalsiyumun etkinliğini azaltır. C C ( ) 2 CH 2 CH 2 H 4-[4-(4-klorofenil)-4-hidroksi-1-piperidinil]-,-dimetil-2,2-difenilbutiramit Cl 39

45 Sentezi: Cl MgX H + CH CH 2 2 Cl H Pd / H 2 H Cl C 6 H 5 H C C 6 H 5 CC 2 H 5 ah H 5 C 6 H 5 C 6 HBr C 6 H 5 CH C CH 2 CH 2 -Br C 6 H 5 SCl 2 H H C 6 H 5 CCl C CH 2 CH 2 -Br C 6 H 5 C-( ) 2 ( ) 2 H C6 H 5 C CH 2 CH 2 -Br C 6 H 5 a 2 C 3 / K Cl Loperamit Lidamidin H C H C H H -(2,6-dimetilfenil)- -[imino(metilamino)metil]üre -Parasempatolitik (antikolinerjik) ilaçlar: Atropin ve benzeri ilaçlar bağırsaklarda peristaltik hareketleri azaltarak zayıf antidiyareik etki fakat güçlü antispazmotik etki yaparlar. -Adsorban ve kitle oluşturan ilaçlar: Kaolin ve aktive edilmiş attapulgit gibi hidrate aluminyum silikat bileşikleri,toz,tablet ve süspansiyon şeklinde antidiyareik olarak kullanılır. Pektin, aluminyum silikat bileşikleri ile birlikte kullanılır. Pektin,kolon bakterilerinin yaptığı amonyak sentezini azaltarak feçes içinde azot kaybını artırır. 40

46 Bu grup bileşiklerin adsorban olmaları nedeniyle,bağırsak mukozasını irrite eden toksin ve diğer kimyasal etkenleri bağlamaları ve feçesin kıvamını koyulaştırmaları sonucu etki gösterirler. Bizmut bileşikleri,bizmut subgallat,subnitrat, subkarbonat ve subsalisilat tuzları da tablet ve süspansiyon şeklinde adsorban etkili antidiyareik olarak kullanılır. Metil selüloz ve benzeri kitle oluşturan laksatif ilaçlar, diyare olgularında bağırsak lümenindeki suyu tutmak ve kitle oluşturmak suretiyle feçesin vizkositesini artırır ve defekasyon sıklığını azaltırlar. 41

47 TAKİTLER takoit bileşikler; organizmadaki fonksiyonları düzenleyici endojen maddeler olarak tanımlanabilir. Yalnız bu tanım hormonlar için de kullanıldığı için otakoit bileşik tanımı; yara ve enflamasyonlarda rol oynayan endojen meddeler olarak sınırlandırılmıştır. takoitler gerçek hormonlardan farklı olarak etkilerini, dolaşımla vücudun değişik bölgelerine taşınmaksızın sentezlendikleri yerde gösterirler. Farmasötik kimya kitaplarında genellikle otakoitler ayrı bir bölüm halinde ele alınmak yerine, ilgili tedavi grupları ve ilaçları ile birlikte incelenirler. takoitlerin çoğunun birbirinden farklı etkileri bulunmaktadır. Bunun sonucu olarak bir otakoitin değişik farmakolojik gruplarda incelenmesi gerekmektedir. Her konuda bileşiklerin sadece o konu ile ilgili yönü ele alındığı için, konular arasında iyi bir bağlantı kurulmaksızın tam bir kimyasal, farmakolojik, fizyolojik yada patolojik profil ortaya koymak mümkün değildir. Bu nedenle bu notlarda otakoitler ayrı bir bölüm halinde toplanmış ve aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır: A. takoit endojen aminler 1. Histamin 2. 5-Hidroksitriptamin(serotonin) B. Kininler Bradikinin ve kallidin C. Lipidlerden türeyen otakoitler 1. Eikozanoitler 2. Platelet aktive edici faktör 42

48 A. takoit endojen aminler 1. Histamin ve ilgili bileşikler Histamin(2-(4-imidazolil)etilamin),hemen hemen bütün dokularda değişik miktarlarda bulunan bir bileşiktir.genellikle plazma ve vücut sıvılarındaki konsantrasyonu düşüktür;ancak serebrospinal sıvıda önemli miktarda bulunur.deri, bronşiyal mukoza ve intestinal mukoza gibi mast hücreleri bakımından zengin dokularda konsantrasyonu yüksektir. 3 4 CH 2 CH 2 H H 5 2-(4-imidazolil)etilamin Histaminin biyosentezi: Histaminin organizmadaki biyosentezi, histidinin L-histidin dekarboksilaz enzimi ile dekarboksile olması sonucu gerçekleşir. Bu sentez histamin içeren her hücrede yapılabilir. CH 2 CH H 2 CH L-histidin dekarboksilaz CH 2 CH 2 H 2 H H Histamin sentezi: CH 2 CH 2 CH H 3 / CH 2 CH 2 C H 2 abr (Hofmann reaksiyonu) H H CH 2 CH 2 C H 2 CH 2 CH 2 H 2 + C 2 H 2-(4-imidazolil)etil izosiyanat H Histamin 43

49 Etkileri: Histaminin fazla çeşitlilik göstermeyen fakat çok önemli fizyolojik etkileri vardır. Başlıca etkilerinden birisi hipersensitivite ve hemen görülür tür(immediate) allerjik reaksiyonlardır. Bu etkiler, antijenlerin mast hücreleri ve bazofiller yüzeyinde bulunan ge (immünglobulin E) molekülleri ile reaksiyonu sonucu, bu hücrelerden histamin salgılanmasıyla ortaya çıkar. Histamin kısa süre içerisinde önemli fizyolojik bozukluklara neden olur. Bazı dokulardaki düz kaslarda kasılma görülür. Vazodilatasyon, hipersensitivite(hassasiyet) ve allerjik cevap(ödem, kızarıklık, ürtiker) meydana gelir. Histaminin ikinci önemli etkisi mide salgısını (asit ve pepsin) artırmasıdır. Histamin merkezi sinir sisteminde mediyatör rol oynadığı bilinmektedir. Histamin içeren nöronlar, vücut sıcaklığının düzenlenmesi, antidiüretik hormon salgılanması, kan basıncının kontrolü, ağrının algılanması vb. işlevlerde rol oynarlar. Histamin, etkisini H1, H2 ve H3 reseptörlerin uyarılması suretiyle gösterir. Bu reseptörler membran reseptörleridir. Hipersensitivite ve allerjik cevaplar H1 reseptörleri ile ilgilidir. H2 reseptörlerin stimülasyonu, pulmoner kanallarda dilatasyona, kalp atış hızı ve kasılmasında artışa, özellikle gastrointestinal kanalda salgı sekresyonunda artışa, H1 ve H2 nin birlikte stimülasyonu ise arterial ve koroner damarlarda vazodilatasyona neden olur. Midede asit salgılanması H2 reseptörleri aracılığı ile olur. Kullanılışı: Histaminin tedavide kullanımı fazla önemli değildir. Histamin fosfat diagnostik amaçla, allerjik cilt testlerinde pozitif kontrol örneği olarak ve ayrıca astımda bronşiyal hiperaktivite oluşturmak için kullanılır. Histaminik Bileşikler: Betazol CH 2 CH 2 H 2 H 3-(2-aminoetil)pirazol Mide asit salgısını kontrol amaçlı olarak histamin yerine kullanılır. 44

50 Sentezi: CH 2 CH H 2 + H 2 H 2 H H 3 H 2 / Raney-i Betazol 4-piron hidrazin 3-pirazolilasetaldehid hidrazon 2. 5-Hidroksitriptamin (Serotonin) ve ilgili bileşikler 5-Hidroksitriptamin (Serotonin) H CH 2 CH 2 H H 2-(5-hidroksi-3-indolil)etilamin Gastrointestinal sistemde enterokromafin hücrelerinde, plateletlerde ve az miktarda merkezi sinir sisteminde beyinin bazı bölgelerinde bulunur. Gastrointestinal sistemde ve merkezi sinir sisteminde etki yerinde sentezlenir. 5-hidroksitriptamin plateletlerde sentez edilmez;fakat dolaşımdaki 5-HT plateletler tarafından aktif transportla alınır ve sekretuvar granüllerde depo edilir. Biyosentezi: CH 2 CH CH H 2 Triptofan 5-hidroksilaz H 3-(3-indolil)-2-aminopropiyonik asid (Triptofan) H CH 2 CH CH H 2 H 3-(5-hidroksi-3-indolil)-2-aminopropiyonik asid aromatik L-amino asid dekarboksilaz 5-hidroksitriptamin (5-HT) 45

51 Beyin hücrelerine aşırı miktarda triptofan taşınması sonucu,merkezi sinir sistemindeki biyosentezinde bozukluk sonucu oluşan ve halusinojenik bir bileşik olan dimetiltriptamin, şizofreninin nedeni olarak düşünülmektedir. Etkileri: 5-Hidroksitriptamin,MSS de triptaminerjik nöronlarda nörotransmiter olarak görev yapar. Gastrointestinal, kardiyovasküler ve respiratör sistemde sinir ve düz kasları hem stimüle hem de inhibe eder. Dolaşımda serbest halde bulunmaz,plateletlerden salgılanır. Gastrointestinal sistemde motiliteyi düzenler. Damar yaralanmalarında plateletlerden salgılanması artarak platelet agregasyonun ve pıhtı oluşumunu stimüle eder. Aynı şekilde vasküler endotel hücrelerinin tahrip olması durumunda da damar çeperindeki düz kaslara etki ederek kasılma yapar ve kanamanın durmasına yardımcı olur. 5-Hidroksitriptamin (Serotonin) yerine kullanılan bileşikler ksitriptan H CH 2 CH CH H 2 H 2-amino-3-(5-hidroksi-3-indolil)propanoik asid (5-hidroksitriptofan) Hafif depresyonlarda oral yoldan kullanılır. Ayrıca migren, uyku bozuklukları, ağrı sendromları ve tamamlayıcı ilaç olarak epilepsi ve parkinson hastalığında kullanılır. Urapidil H 3 C H CH 2 CH 2 CH 2 H 3 C 6-[3-[4-(2-metoksifenil)-1-piperazinil]propil]amino-1,3-dimetil-2,4-pirimidindion Antihipertansif olarak kullanılır. 46

52 5-Hidroksitriptamin (Serotonin) Antagonistleri Siproheptadin (PRAKTE, SİPRAKTİ) (5H-dibenzo[a,d]siklohepten-5-iliden)-1-metilpiperidin Antiallerjik olarak kullanılmakla birlikte migren ve vasküler baş ağrılarında da kullanılır. Sentezi: CH C 6 H 5 benzalftalit P / H CH feniletilbenzoik asid Polifosforik asid dibenzosikloheptenon H 3 C MgCl H -H 2 Siproheptadin dibenzosikloheptenon Pizotifen (SADMİGRA) S (9,10-dihidro-4H-benzo[4,5]siklohepta[1,2-b]tiyen-4-iliden)-1-metilpiperidin Migren tedavisinde kullanılır. 47

53 ndansetron (ZFRA) 4 3 CH H 3 C 1,2,3,9-Tetrahidro-9-metil-3-[(2-metil-1H-imidazol-1-il)metil]-4H-karbazol-4-on ndansetron selektif 5-HT3 reseptör antagonistidir. Kuvvetli antiemetik etkiye sahiptir. B. Kininler Bradikinin, kallidin ve ilgili bileşikler: Doku tahribi, allerjik reaksiyonlar, viral enfeksiyonlar ve enflamasyonlara bağlı olarak uyarılan proteolitik reaksiyonlar, plazmada kallidin ve bradikinin oluşumuna neden olurlar. Peptid yapısındaki bu bileşikler, ağrı, vazodilatasyon, vasküler permeabilite artışı ve prostaglandinlerin sentezine, dolayısı ile de sekonder reaksiyonlara neden olurlar. Kallidin ve bradikinin, lokal enflamasyonlarda, pankreatitlere bağlı şoklarda, bazı migrenlerde, kalıtımsal angioödemde, gut hastalığında, viral rinitlerde ve daha birçok patolojik olguda rol oynarlar. Değişik ve çok kuvvetli farmakolojik etkileri olan bileşiklerdir. Kalp verimini artırırlar, periferik vazodilatasyon yaparak kan basıncını düşürürler. Vasküler permeabilite artışına ve bunun sonucu olarak da ödeme neden olurlar. Renal fonksiyonları etkilerler, intestinal ve diğer bazı dokularda hem gevşeme hem de kasılma yaparlar.doku tahribine bağlı olarak ağrı oluştururlar, ağrı hissinin iletilmesinde aracılık yaparlar. Kinin antagonistleri: Kallidin ve bradikininin etkilerini önlemek amacı ile spesifik reseptör inhibitörleri üzerine çalışılmaktadır. Bu gruptan tedavide kullanılan tek bileşik Aprotinindir. Aprotinin TRASYLL 58 amino asid içeren bir polipeptiddir. Kanamanın önlenmesi amacıyla kullanılır. C. Lipidlerden türeyen otokoitler 1. Eikozanoitler: Eikozanoitler, enflamasyon ve trombozların oluşmasından sorumlu endojen maddelerdir. 20 karbonlu bir ana yapı içerirler. 48

54 Yapısal farklılıklarına göre 4 alt gruba ayrılırlar: Prostaglandinler Prostasiklin Tromboksanlar Lökotrienler Endojen eikozanoitlerin kaynağı, hücre membran fosfolipidlerinin hidrolizi sonucu serbest hale geçen araşidonik asid vb. doymamış yağ asidleridir. CH Araşidonik asid Prostaglandinler: Bütün dokularda bulunan prostaglandinler, 1,2-disübstitüe siklopentan yapısında bir bileşik olan prostanoik asidin türevleridir. CH Prastanoik asid 7-(2-oktilsiklopentil)heptanoik asid 49

55 Prostaglandin E1 (PGE1) (ALPRSTADİL, PRSTİE VR) CH H H 7-[2-(3-hidroksi-1-oktenil)-3-hidroksi-5-oksosiklopentil]heptanoik asid Prostaglandin E2 (PGE2) (PRSTİ E2, CERVİDİL, CERVİPRST) CH H H 7-[2-(3-hidroksi-1-oktenil)-3-hidroksi-5-oksosiklopentil]-5-heptenoik asid Kullanılışları: Tedavide PGE1 vasküler fonksiyon bozuklukları ve yeni doğmuş çocuklarda görülen konjenital kalp yetmezliğinde, ayrıca erkeklerde impotenste kullanılır. PGE2 abortif olarak, ayrıca doğumda atonik kanama ve çoklu hamilelikte uterus atonisini önlemek için kullanılır. Misoprostol (CYTTEC) H 3 C H C H 7-[2-(4-hidroksi-4-metil-1-oktenil)-3-hidroksi-5-oksosiklopentil]heptanoik asid metil esteri Ülser tedavisinde ve gebeliğin sonlandırılmasında kullanılır. 50

56 ATİALLERJİK İLAÇLAR Allerji, önceden duyarlı olmuş kişilerde yabancı kimyasal maddelere veya fiziksel şartlara karşı oluşan reaksiyon olarak tanımlanabilir. Allerjik reaksiyonlar antijen-antikor birleşmesi sonucu salgılanan kimyasal mediyatörlerin, özel reseptörlerle etkileşmesi sonucu ortaya çıkar. Bu kimyasal mediyatörlerin en önemlisi histamindir. Bradikininler, serotonin, asetilkolin, heparin ve lökotrienler de allerjik reaksiyonlarda sorumlu diğer önemli kimyasal mediyatörlerdir. Allerjiyi engelleyen veya tedavi eden ilaçların etkilerini histamini antagonize ederek göstermelerinin bulunması üzerine bu bileşiklere antihistaminikler, histaminik reseptörlerin tanımlanması ve H1 reseptörlerini antagonize ettiklerinin saptanmasından sonra ise histamin H1 reseptör antagonistleri veya kısaca H1 antagonistleri denmiştir. Günümüzde allerji tedavisinde yaygın olarak kullanılan histamin H1 reseptör antagonistlerinin yanı sıra, özellikle profilaktik amaçla yeni geliştirilen histamin salıverilmesini inhibe eden ilaçlarda kullanılmaktadır. Histamin H1 reseptör antagonistleri etkilerini, histaminin etki yöresiyle etkileşmesini engelleyerek gösterirler. Geri dönüşümlü olan bu antagonizma kompetitiftir. Histamin H1 reseptör antagonistleri histaminle yapısal benzerlik gösterir. Histamindeki imidazol halkası yerine genellikle aril grupları taşırlar. Yapılarında bulunan ara zincir, histaminin yan zincirine benzer. Antihistaminik ilaçların sınıflandırılması 1.Diarilalkilamin yapısındaki bileşikler a) Etilendiamin türevleri b) Aminoalkil eterler c) Aminoalkanlar d) Aminoalkenler 2.Bazik siklik aminler a) Piperidin türevleri b) Piperazin türevleri 3.Trisiklik alkilaminler 4.Diğer antihistaminik bileşikler 51

57 1.Diarilalkilamin yapısındaki bileşikler Diarilalkilamin yapısındaki bileşiklerde molekülün reseptörle etkileşme bakımından iki önemli kısmı, lipofilik aril grupları ve bazik terminal amin grubudur. Bu iki kısım, bağlayıcı bir grup ve alifatik bir ara zincir aracılığı ile bağlanmıştır. Bağlayıcı grup Ar 1 R X (CH 2 )n Ar 2 R' Ara zincir Lipofilik aril grubu Bazik terminal amin grubu Yapı-Etki ilişkileri: 1. H1 reseptör afinitesi için lipofilik diaril grubunun bulunması gereklidir. 2. Lipofilik kısımda aromatik gruplardan biri fenil, sübstitüe fenil veya heteroaril, diğeri ise fenil, benzil yada heteroaril metildir. 3. Aktivite, hidrofobik parametrelerden çok, sterik parametrelere bağlıdır. 4. Bağlayıcı grup,, C- veya C olabilir. 5. Ara zincirde n=2,3 olmalıdır. 6. Ara zincirde dallanma aktivitenin azalmasına neden olur. 7. Bazik terminal amin kısmı genellikle dimetil yapısındadır. Fakat bu kısım heterosiklik bir halkanın parçası da olabilir. 8. Reseptöre bağlanma bakımından bazik terminal amin kısmının pka değerinin 8,5-10 arasında olması gerekir. 52

58 a.) Etilendiamin türevleri: Ar 1 CH 2 CH 2 Ar 2 Bileşik İsimlendirme Ar1 Ar2 Tripelamin,-Dimetil- -benzil-'-(2- piridil)etilendiamin CH 2 Mepiramin PEDİTUS,-Dimetil- -(4-metoksibenzil)-'- (2-piridil)etilendiamin H 3 C CH 2 STİLEX Kloropiramin,-Dimetil- -(4-klorobenzil)-'-(2- piridil)etilendiamin Cl CH 2 Metafenilen,-Dimetil- -(2-tiyofenilmetil)-'- feniletilendiamin S CH 2 Metapirilen,-Dimetil- -(2-tiyofenilmetil)-'- (2-piridil)etilendiamin S CH 2 Tenildiamin,-Dimetil- -(3-tiyofenilmetil)-'- (2-piridil)etilendiamin S CH 2 Metafurilen,-Dimetil- -(2-furilmetil)-'-(2- piridil)etilendiamin CH 2 Zolamin,-Dimetil- -(4-metoksibenzil)-'- (5-tiyazolil)etilendiamin S H 3 C CH 2 Tonzilamin,-Dimetil- -(4-metoksibenzil)-'- (2-pirimidil)etilendiamin H 3 C CH 2 53

59 Genel sentez yöntemi: Ar 1 H + Cl CH 2 CH 2 Ar 2 ah 2 Ar 1 CH 2 CH 2 Ar 2 Ar 1 H CH2 CH 2 + Ar 2 X ah 2 Antazolin (ALERGFTAL) H b.)aminoalkil eterler 2-(-benzilanilinometil)-2-imidazolin R 1 Ar 1 C CH 2 CH 2 R 2 Ar 2 Bileşik İsimlendirme Ar1 Ar2 R1 R2 Difenhidramin HYDRYLL 2-(difenilmetoksi)-,dimetiletilamin -H -() 2 Karbinoksamin RHPRT RHTUSSAL 2-[(4-klorofenil)-2-piridilmetoksi]-,-dimetiletilamin Cl -H -() 2 Klorfenoksamin SİSTRAL 2-[1-fenil-1-(4-klorofenil)etoksi]-,-dimetiletilamin Cl - -() 2 Doksilamin VCKS UİSM 2-[1-fenil-1-(2-piridil)etoksi]-,dimetiletilamin - -() 2 Klemastin TAVEGYL 2-[2-[1-fenil-1-(4- klorofenil)etoksi]etil]-1- metilprolidin Cl - 54

60 Genel Sentez yöntemleri: Yöntem 1. Ar 2 R Ar 1 C Br + H CH 2 CH 2 CH R 3 Ar 1 C CH 2 CH 2 Ar 2 Yöntem 2. Ar 1 C Ar 2 + MgBr Ar 1 C H + Cl CH 2 CH 2 Ar 2 Sonuç Bileşikleri Ar 1 C + Ar 2 MgBr Feniltoloksamin (BEZLEKS) CH 2 CH 2 CH 2,-dimetil-2-(2-benzilfenoksi)etilamin 55

61 c.) Aminoalkan türevleri CH CH 2 CH 2 Ar Feniramin AVİL ATİBEKSİ İsimlendirme 3-fenil-3-(2-piridil)-,-dimetilpropilamin Ar Bromfeniramin ATAL BRMPHE DEHST Klorfeniramin A-FERİ TYLL HT KATARİ 3-(4-bromofenil)-3-(2-piridil)-,-dimetilpropilamin 3-(4-klorofenil)-3-(2-piridil)-,-dimetilpropilamin Br Cl Genel sentez yöntemleri: Yöntem 1. ah 2 Cl CH 2 CH 2 ( ) 2 R CH 2 Cl + R CH 2 Sonuç ah 2 Yöntem 2. R Fenilasetonitril CH 2 C + C ah 2 R CH Cl Cl CH 2 CH 2 ( ) 2 ah 2 R C C CH 2 CH 2 H 2 S 4 R CH CH 2 CH 2 56

62 d.) Aminoalken türevleri Ar 1 C CH CH 2 Ar 2 İsimlendirme Ar1 Ar2 Pirrobutamin 1-(p-klorofenil)-2-fenil-4- (1-pirolidinil)-2-buten Cl CH 2 Triprolidin 2-[3-(1-pirolidinil)-1-(ptolil)propenil]piridin H 3 C Akrivastin DUACT SEMPREX 3-[6-[1-(p-tolil)-3- (1-pirolidinil)-1-propenil]-2- piridinil]-2-propenoik asid HC-CH=CH H 3 C Genel sentez yöntemi: Ar 1 C + HCH + H Ar 1 C CH 2 CH 2 Ar 2 MgCl Ar 1 H C CH 2 CH 2 Ar 2 HCl -H 2 Ar 1 C CH CH 2 Ar 2 2.Bazik siklik aminler a.)piperidin türevleri Terfenadin (SAFE) H C H CH 2 CH 2 CH 2 CH C 1-(4-tert-butilfenil)-4-[4-(hidroksidifenilmetil)-1-piperidil]butan-1-ol 57

63 BrCH 2 CH 2 Astemizol Sentezi: H C H H + Cl CH 2 CH 2 CH 2 CH C KHC 3 / H Terfenadin Astemizol (ALMZL, HSMAAL) H CH 2 CH 2 CH 2 Sentezi F 1-[2-(4-metoksifenil)etil]-4-[-[1-(4-florobenzil)benzimidazol-2-il]amino]piperidin H 2 H 2 + =C=S H C H H 2 F CH 2 Br CC 2 H 5 CC 2 H 5 H C H H Baz H Baz Hidroliz CH 2 CH 2 CC 2 H 5 F F CC 2 H 5 H CH 2 F H 58

64 Tenaldin S CH 2 1-metil-4-[-fenil--(2-tiyofenilmetil)amino]piperidin Sentezi: H 2 + H 2 / Raney-i H S CH 2 Cl S CH 2 ah 2 Mebhidrolin (İCİDAL) CH 2 5-benzil-1,3,4,5-tetrahidro-2-metil-2H-pirido[4,3-b]indol Sentezi: H 2 + HCl / C 2 H 5 H CH 2 CH 2 '-fenil-'-benzilhidrazin 59

65 Feksofenadin (FEXFE, TELFAST) H C H CH 2 CH 2 CH 2 CH C CH 2-[4-[1-hidroksi-4-[4-(hidroksidifenilmetil)-1-piperidil]butil]fenil]-2-metilpropanoik asid b.)piperazin türevleri Ar CH R İsimlendirme Ar R Siklizin 1-difenilmetil-4-metilpiperazin CH3 Klorsiklizin 1-[(4-klorofenil)fenilmetil]-4- metilpiperazin Cl CH3 Meklizin PSTADXİE 1-[(4-klorofenil)fenilmetil]-4-(3- metilbenzil)piperazin Cl H 3 C CH 2 Buklizin LGİFEE 1-[(4-klorofenil)fenilmetil]-4-(4- tert-butilbenzil)piperazin Cl H 3 C C CH 2 Sinnarazin SEFAL 1-difenilmetil-4-(3-fenil-2- propen-1-il)piperazin Hidroksizin ATARAX VALİDL VİSTARİL Setirizin ZYRTEC ALLERSET CETRY 1-[(4-klorofenil)fenilmetil]-4-[2- (2-hidroksietoksi)etil]piperazin 1-[(4-klorofenil)fenilmetil]-4-[2- (karboksimetoksi)etil]piperazin Cl H CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 Cl HC CH 2 CH 2 CH 2 60

66 Genel Sentezleri Ar CH Cl + Ar H R CH R 3.Trisiklik alkilaminler S Prometazin FARGA Trimeprazin REPELTİ R İsimlendirme 10-[2-(,-dimetilamino)-1-propil]fenotiyazin ( ) 2 CH CH 2 10-[2-(,-dimetilaminometil)-1- propil]fenotiyazin ( ) 2 Metdilazin DLSY TACRYL 10-[(1-metil-3-pirolidinil)metil]fenotiyazin R CH 2 CH CH 2 CH 2 Kalmiksen CALADRYL, KALMSA S 9-(1-metil-4-piperiliden)tiyoksanten Siproheptadin PRAKTE, SİPRAKTİ (5H-dibenzo[a,d]siklohepten-5-iliden)-1-metilpiperidin 61

67 Loratadin ALARİ, CLART, LRİTİ, LRADİF, LRATİS CC 2 H 5 6,11-dihidro-11-(1-karbetoksi-4-piperidiniliden)-5H-benzo[5,6]siklohepta[1,2-b]piridin Sentezi: H 2 KC Cl Cl Asit PFA C HC BrMg CC 2 H 5 H HCl CC 2 H 5 CC 2 H 5 62

68 Ketotifen ZADİTE S ,9-dihidro-4-(1-metil-4-piperidiniliden)-10H-benzo[5,6]siklohepta[1,2-b]tiyofen-10-on 4.Diğer antihistaminik bileşikler Dimetinden FEİSTİL CH 2 CH 2 ( ) 2 CH 1-[1-(2-piridil)etil]-2-[2-(,-dimetilamino)etil]-3H-inden 63

69 HRMLAR Vücudun belli bölgelerinde sentezlenip, organizmanın belirli fonksiyonlarını başlatan yada düzenleyen kimyasal maddelere hormon denir. Hormonlar çoğunlukla sentezlendikleri yerlerden, dolaşım sistemi ile etki bölgelerine taşınarak, burada hedef hücreler üzerine etkirler; bu tip etkiye endokrin etki, böyle hormonlara endokrin hormonlar denir. Bazı hormonlar ise sentezlendikleri yerlerden uzağa taşınmaksızın, komşu hücreler üzerinde etki gösterirler, bu etki tarzına parakirin etki, bu tip hormonlara parakirin hormonlar yada doku hormonları veya lokal hormonlar denir. Endokrin sistemde, hormon sentez ve salgılanması, beyinde hipotalamus ve hipofiz ayrıca vücudun değişik bölgelerine dağılmış bulunan tiroid, paratiroid, timus, pankreas, adrenal ve gonatlar (testis ve yumurtalıklar) gibi periferik salgı bezlerinde yapılır. Hipofiz yada periferik salgı bezlerinden salgılanan hormonlar glandüler, hipotalamus, gastrointestinal sistem, plasenta v.b. salgı bezi niteliğinde olmayan dokulardan salgılanan hormonlar aglandüler hormon olarak nitelendirilirler. Doku hormonları da aglandüler hormondur. Hormonların Kimyasal Yapıları ve Sınıflandırılmaları Amin yapısındaki hormonlar Amino asid yapısındaki hormonlar Peptit hormonlar Steroid hormonlar PEPTİT HRMLAR Peptit yapısındaki hormonların çoğunluğu, basit peptit zinciri halindeki bileşiklerdir. Ancak bu zinciri oluşturan aminoasitlerdeki bazı gruplar üzerinden, şekerlerle glikozit yapmış, yani glikopeptit yapısında hormonlar da bulunmaktadır. Bu bileşikler, düzenleyici peptitler veya proteohormonlar şeklinde de isimlendirilirler. Amino asitlerin, amit-peptit bağı yaparak birleşmeleri sonucu oluşan bileşiklere peptit denir. İçerdikleri amino asid birimlerinin sayısına göre oligopeptit (10 amino asite kadar, dipeptit, tripeptit v.b.), polipeptit (100 amino aside kadar, dekapeptit, undekapeptid v.b.) ya da protein(100 amino asidden fazla) olarak nitelendirilirler. Doğal peptitler L-α-amino asid lerden oluşmuşlardır. Molekülün bir ucunda serbest amin grubu (terminal amin), diğer ucunda ise genellikle serbest karboksil grubu (terminal karboksil)bulunur. 64

70 1. amino asid 2. amino asid R H 2 CH CH CH CH... CH CH R R Terminal amin Peptit bağı Terminal Karboksil Peptitlerin genel yapısı -CH-C-CH-... Yapısı molekülün ana eksenini oluşturur. Amino asitlerin uzantıları bu eksen etrafında ardışık olarak karşıt yönlerde dizilmiştir. Peptitlerde molekülü oluşturan amino asitlerin belli bir sıra ile birleşerek oluşturdukları zincire, peptidin primer yapısı denir. Peptitlerin sekonder yapıları, peptit zincirinin konformasyonlarını kapsar. Peptit hormonlar sınıflandırılırken organizmada sentezlenip salgılandıkları yere göre sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırmaya göre Hipotalamus hormonları Hipofiz hormonları Tiroid hormonu Paratiroid hormonu Pankreas hormonları Timus hormonları Gastrointestinal sistem hormonları Diğer peptit hormonlar şeklinde sınıflandırılabilir. 65

71 HİPFİZ HRMLAR Hipofiz, beynin iç kısmında, sfenoit kemik içinde sella turcica da yer alan bir salgı bezidir. Ön ve arka olmak üzere iki lobdan oluşur. Arka lobdan salgılanan hormonlarla kan basıncı düzenlenir, uterus kasılması ve antidiüretik etki sağlanır. Ön lob ise iskelet ve adale gelişmesi, büyüme, cinsel yaşam ve üreme, süt salgılanması, tiroid, pankreas ve adrenal korteks gibi salgı bezlerinin çalışmalarından sorumlu hormonlar salgılar. Dolaşıma hipofizden verilen oksitosin ve vazopressin hipofiz hormonu olarak incelenirler. ksitosin SYPTA, PSTUİTRİ anopeptit yapısında bir hormondur. Uterus düz kasını stimüle eder, uterus motilitesini artırır (oksitosik etki), doğumu başlatır ve uterus kasılmalarını kuvvetlendirerek doğumu kolaylaştırır. Memede kasılmalara neden olarak süt akışını kolaylaştırır. Hormon yapısında olmayan oksitosikler Ergonovin (Ergometrin) H C H H Doğumu başlatmak yada abortus sağlamak amacı ile kullanılmaz. Doğumun üçüncü döneminde plasentanın atılmasını kolaylaştırmak ve kanamayı azaltmak için, doğum sonrasında da postpartum kanamayı önlemek ve kanama ve enfeksiyon riskini azaltmak için kullanılır. 66

72 Metilergonovin (Metilergometrin) METHERGİ, METİLER, UTERJİ H C H H Doğumu başlatmak yada abortus sağlamak amacı ile kullanılmaz. Doğumun üçüncü döneminde plasentanın atılmasını kolaylaştırmak ve kanamayı azaltmak için, doğum sonrasında da postpartum kanamayı önlemek ve kanama ve enfeksiyon riskini azaltmak için kullanılır. ksitosik antagonistleri-tokolitik ilaçlar Uterus kasılmalarının şiddetini azaltan ve gebelikte uterusa gevşeme sağlayan bileşiklere tokolitik ilaçlar denir. Bunlar erken doğumu önlemek yada cerrahi müdahale gereken durumlarda, kendiliğinden doğumu geciktirmek amacı ile kullanılırlar. Terbutalin BRCAYL H H CH CH 2 H C H 1-(3,5-dihidroksifenil)-2-(t-butilamino)etanol Ritodrin PRE-PAR H CH H CH H CH 2 CH 2 H 1-(4-hidroksifenil)-2-[2-(4-hidroksifenil)etilamino]propanol 67

73 PAKREAS HRMLAR VE İLGİLİ BİLEŞİKLER İSÜLİ: İnsülin 50 amino asitten oluşan bir polipeptitdir. Hücre besleyici elemanların depolanma ve kullanımlarını kontrol eden hormondur. İnsülin salgılanmasındaki bozukluklar, kanda glikoz miktarının yükselmesine(hiperglisemi-diyabet) veya glikoz miktarının azalmasına (hipoglisemi) neden olur. Diyabet:Glukoz intoleransına bağlı olarak,hiperglisemi ile karakterize,bir takım karmaşık ve kronik metabolik bozuklukların rol aldığı bir durumdur. Tip 1 diyabet(insüline bağımlı) Tip 2 diyabet(insüline bağımlı olmayan) İnsülin,bütün Tip diyabetlerde,ayrıca bazı Tip diyabetlerde i.v.,i.m. ya da s.c.yoldan kullanılır. ral antidiyabetikler Sülfonilüre türevi oral antidiyabetikler Pankreas β hücrelerinden depo edilmiş insülin salınımını artırırlar;ancak β hücrelerinde insülin sentezini değiştirmezler. Bu artış hem bazal hem de stimüle edilmiş insülin salınımında olur. Bu ilaçlar sadece tip 2 diyabette kullanılır. Esas etki mekanizmaları ATP bağımlı K + kanallarını bloke edip depolarizasyon oluşumu ile hücre içine Ca +2 artırmalarıdır. Serum glukagon düzeyini düşürürler. Kronik uygulamada hedef hücrelerde insülin duyarlılığını da artırırlar. İnsülin salgılatarak etki ettikleri için normal kişilerde de glukoz düzeyini düşürürler. Dokularda laktat kullanımını artırırlar. Antilipolitik etkilidirler,kilo alımına neden olabilirler. Sülfonilürelerin yan etkileri Hipoglisemi Kilo artışı G bozukluklar Hematolojik bozukluklar 68

74 Klorpropamid DİABİASE Cl S 2 H-C-H-C 3 H 7 1-(p-klorobenzensülfonil)-3-propilüre En uzun etkilisidir. Alkol alanlarda disülfirama benzer etki yapar. Karbutamid H 2 S 2 H C H C 4 H 9 1-(p-aminobenzensülfonil)-3-bütilüre Tolbutamit AGLCEM, BUTAMİDE, DİABE H 3 C S 2 H C H C 4 H 9 Glibornurit GLUTRİL 1-(p-metilbenzensülfonil)-3-bütilüre H 3 C S 2 H C H H H 3 C H 3 C 1-(p-metilbenzensülfonil)-3-(2-hidroksi-3-bornil)üre Gliklazid DİAMİCR, BETARM, GLUMİCR H 3 C S 2 H C H 1-(p-tolilsülfonil)-3-(3-azabisiklo[3.3.0]okt-3-il)üre 69

75 Asetohekzamit DİMELİ, GAMADİABET C S 2 H C H 1-(p-asetilbenzensülfonil)-3-siklohekzilüre Glibenklamid GLİBE, DİYABE, DİARM CHCH 2 CH 2 S 2 H C H Cl 1-[4-[(2-metoksi-5-klorobenzoilamino)etil]benzensulfonil]-3-siklohekzilüre Glikidon GLUREM H 3 C CH 2 CH 2 S 2 H C H H 3 C 1-[p-[2-(3,4-dihidro-7-metoksi-4,4-dimetil-1,3-diokso-2-(1H)izokinolin)etil]benzensulfonil]- 3-siklohekzilüre Glipizit GLUCTRL CHCH 2 CH 2 S 2 H C H H 3 C 1-[p-[2-(5-metil-2-pirazinkarboksamido)etil]benzensulfonil]-3-siklohekzilüre Genel sentez yöntemleri R HS 2 Cl -H 2 R S 2 Cl H 3 R S 2 H 2 70

76 ClC R S 2 HC R'-H 2 R' H R S 2 H 2 Cl-C-Cl R S 2 -=C= R'-H 2 C= H S 2 R'-=C= R Biguanidin türevi antidiyabetikler Hiperglisemiyi azaltırlar,fakat hipoglisemi yapmazlar. En ciddi yan etkileri laktik asidoz yapmalardır. Metformin GLUCPHAGE, GLUKFE C H C H 2 H H 1,1-dimetilbiguanidin Enzim inhibitörü antidiyabetikler Diyabet tedavisinde kullanılan enzim inhibitörlerinin bir bölümü aldoz redüktaz enzimini, diğer bir bölümü ise glukozidaz enzimini inhibe ederek etkilerini gösterirler. Aldoz redüktaz inhibitörleri Epalrestat Tolrestat Sorbinil Glukozun sorbitole dönüşümünü engelleyerek diabetin uzun dönem komplikasyonları olan nefropati ve nöropatinin önlenmesini sağlarlar. 71

77 Tolrestat S C CH 2 CH H 3 C CF 3 -[[6-metoksi-5-(triflorometil)-1-naftalenil]tiyoksometil]--metilglisin α- Glukozidaz inhibitörleri α-glukozidaz enzimi intestinal duvarda bulunur ve disakkaritlerin monosakkaritlere dönüşmesini sağlayarak karbonhidratların absorpsiyonunu artırır. Akarboz GLUCBAY Akarboz esas olarak tip 2 diyabette kullanılır. α-glukozidazı inhibe ederek karbonhidratların absorpsiyonunu azaltır. Dolayısıyla postpradial kan glukozundaki artışı baskılar. Tek başına kullanıldığında hipoglisemi yapmaz. Ancak emilmeyen karbonhidratlar barsakta yoğun bakteri faaliyetine neden olarak gaz,gerginlik ve ozmotik ishale neden olabilir. 72

78 Miglitol (2R,3R,4R,5S)-1-(2-hidroksietil)-2-(hidroksimetil)piperidin-3,4,5-triol Tiyazolidindionlar Troglitazon Rosiglitazon Pioglitazon Hedef hücrelerde hücre çekirdeğinde bulunan peroksizom proliferatör aktive reseptör- γ (PPAR-γ) reseptörüne bağlanarak insülin direncini azaltırlar ancak bu etkileri için vücutta insülin bulunması şarttır. 73

79 Tiyazolidindionların yan etkileri Baş ağrısı Üst solunum yolu enfeksiyonları Sinüzit Ödem *Karaciğer fonksiyon testleri izlenmelidir. Rosiglitazon RSEDA,AVADİA 5-((4-(2-(-metil--(2-piridinil)amino) etoksi)fenil)metil)- 2,4-tiyazolidindion Rosiglitazon, insüline karşı duyarlılığı artırarak antihiperglisemik etki gösteren tiyazolidindion sınıfından bir antidiyabetik ilaçtır. İlaçlarda, rosiglitazon maleat şeklinde kullanılır. Pioglitazon GLİFİX,ACTS 5-((4-(2-(5-etil-2-piridinil)etoksi)fenil)metil)-2,4-tiyazolidindion 74

80 Meglitinidler KATP kanal blokajı ile insülin salgılatırlar. Etkileri hızlı başlar, etki süreleri kısadır ve ana yemeklerden kısa bir süre önce alınırlar. Yemekten kısa bir süre önce alınırlar,öğün atlanırsa doz da alınmaz. Meglitinidlerin yan etkileri Kilo alma Hipoglisemi Bulantı,kusma,ishal,kabızlık.karın ağrısı Karaciğer enzimlerinde yükselme İlaç etkileşmeleri Ketokonazol,mikonazol ve eritromisin meglitinidlerin karaciğerde metabolizmasını inhibe eder. Karbamazepin,barbitüratlar ise meglitinidlerin karaciğerde metabolizmasını indükler. Repaglinid VADE,VRM 2-etoksi-4-(2-((3-metil-1-(2-(1-piperidinil)fenil)butil)amino)-2-oksoetil)benzoik asid ateglinid STARLİX 3-fenil-2-[(4-izopropilsiklohekzil)karbonilamino]propanoik asid 75

81 TİRİT HRMLAR VE İLGİLİ BİLEŞİKLER Amino asid yapısındaki tiroid hormonları, liyotironin (T3) ve L-tiroksin (T4) dir. Liyotironin (T3) BİTİR, TRMEL H CH 2 CH CH H 2 2-amino-3-[4-(4-hidroksi-3-iyodofenoksi)-3,5-diiyodofenil]propiyonik asid Tiroksin (T4) TEFR, LEVTİR H CH 2 CH CH H 2 2-amino-3-[4-(4-hidroksi-3,5-diiyodofenoksi)-3,5-diiyodofenil]propiyonik asid Genel sentez yöntemi: H 2 + H 3 C 2 H 2 H 2 H 2 + C- C H 2 CH H H 3+ C H 76

82 CH 2 CH H C C 6 H 5 H 3 C CH C 6 H 5 1- Cl 2- H / H 2 H CH 2 CH CH R H 2 Antitiroidal ilaçlar: Tiroid bezinde asinar hücrelerin hiperplazisi veya hipertrofisi sonucu ortaya çıkan hipertiroidizmde antitiroidal ilaçlarla tedavi ve radyoiyot tedavisi ya da tiroidektomi yapılır. Metiltiyourasil H S H H 3 C 6-metil-2-tiyokso-2,3-dihidro-1H-pirimidin-4-on Propiltiyourasil PRPYCİL H S H H 7 C 3 6-(n-propil)-2-tiyokso-2,3-dihidro-1H-pirimidin-4-on 77

83 Benziltiyourasil H S H Metimazol THYRMAZL 6-benzil-2-tiyokso-2,3-dihidro-1H-pirimidin-4-on SH 1-metil-2-merkaptoimidazol Karbimazol SCC 2 H 5 1-metil-2-etoksikarboniltiyoimidazol Tiyourasil grubu ilaçların genel sentezi: R C 2 H 5 + S H 2 H 2 R H S H Merkaptoimidazol yapısındaki bileşiklerin sentezi: H C H + H=C=S SH ClCC 2 H 5 Karbimazol Metimazol 78

84 STERİT HRMLAR Steroit hormonlar steran halka sistemi içeren bileşikler olup 2 grupta incelenirler: Cinsiyet hormonları ve ilgili bileşikler Adrenal korteks hormonları ve antagonistleri Genel yapı ve isimlendirme: Steroitlerde ana yapıyı, perhidrofenantren halka sistemi ile siklopentan halkasının birleşmesinden meydana gelen steran (gonan, siklopentanoperhidrofenantren) halka sistemi oluşturur. Yapıda bulunan 4 halka A, B, C, ve D olarak adlandırılır. Halka sistemi, A halkasının üst köşesinden başlamak sureti ile ve birleşme karbonlarınada numara verilerek yapılır A B C 17 D STERA Estran Androstan Pregnan 79

85 Kolan Kolestran Ergostran Stigmastan KAD CİSİYET HRMLAR verlerde, menstruel siklusun ovülasyon öncesi döneminde (foliküler devre) estrojen hormonlar, siklusun ikinci döneminde (luteal devre) projestajen hormonlar sentezlenir. Estrojen hormonlar: İnsanlarda doğal olarak bulunan estrojen hormonlar estradiol, estron ve estriol dür. H H H H H H Estradiol Estron Estriol 80

86 Etki mekanizmaları: Estrojen hormonlar, olgunlaşma dönemi öncesinde cinsel organlar ve sekonder cinsel yapının gelişmesini düzenlerler. lgunlarda ise endometriumun döllenmiş yumurtayı kabul edecek hale gelmesini, cinsel organların normal fonksiyonlarının düzenli bir şekilde devamını ve cinsel içgüdülerin uyarılmasını sağlarlar. Kullanılışları: Estrojen hormonlar, kadınlarda hormon yetersizliği veya düzensiz salgılanmasından kaynaklanan hastalıkların tedavisinde, doğrudan doğruya veya androjenlerle birlikte menapoz dönemi sıkıntılarının giderilmesinde, androjenle birlikte doğum sonrası ağrılı meme şişmelerinde laktasyon bastırıcı olarak, projestajenlerle birlikte fonksiyonel rahim kanamaları, menstrüel bozukluklar ve habitüel abortusta, post-menapozal meme kanserinde, erkeklerde prostat kanserinde kullanılırlar. Yarı sentetik veya steroit yapıda olmayan estrojenlerden bazıları post-koital kontraseptif olarak, ayrıca oral kullanıma uygun bileşikler projestajenlerle birlikte oral kontraseptif olarak kullanılırlar. Estrojenik ilaçlar 1. Steroit yapıdaki estrojenler: Estradiol CLİMARA, ESTRFEM, VAGİFEM, ESTRADERM H H Estra-1,3,5(10)-trien-3,17β-diol Estradiol tedavide doğrudan kullanılabildiği gibi esterleri olarak da kullanılır. 81

87 Tedavide kullanılan bazı estradiol esterleri R 2 R 1 İsimlendirme R1 R2 Estradiol benzoat Dİ-PR Estra-1,3,5(10)-trien-3,17β-diol 3-benzoat C 6H 5-C- H Estradiol dipropiyonat AKRFLLİE Estra-1,3,5(10)-trien-3,17β - diol 3,17-dipropiyonat -CH 2-C- -CH 2-C- Estradiol valerat CLİME, DİVİA, CYCL- PRGYVA Estra-1,3,5(10)-trien-3,17β - diol 17-pentanoat H CH 2CH 2CH 2C- Estradiol sipiyonat ESTRFEM, D-EST Estra-1,3,5(10)-trien-3,17β-diol 17-(3-siklopentil)propiyonat H CH 2 CH 2 C- Estron SYERG H 3-hidroksiestra-1,3,5(10)-trien-17-on Estriol VESTİ, GYFLR, ESTRİL H H H Estra-1,3,5(10)-trien-3,16α,17β-triol 82

88 Tedavide kullanılan estradiol türevi bazı sentetik estrojenler Etinil estradiol DVA (ayrıca çok sayıdaki oral kontraseptif ilacın bileşiminde bulunur) H C C H H 17α-etinilestra-1,3,5(10)-trien-3,17β-diol 2. Steroit yapıda olmayan estrojenler: Dietilstilbestrol TAMPVAGA, APSTİL H C C H 3,4-di(p-hidroksifenil)-3-hekzen trans-α,α -dietil-4,4 -stilbendiol Sentezi: H C 2 KC C CH H H 2 C CH 2 C 2 H 5 Br C CH C 2 H 5 MgBr C CH H KHS 4 -H 2 C C KH H C C H 83

89 Dienestrol H C C H 3,4-di(p-hidroksifenil)hekza-2,4-dien Estrojen antagonistleri: Tamoksifen TAMXİFE, CMX, LVADEX H 3 C H 3 C CH 2 CH 2 C C 1-[(p-dimetilaminoetoksi)fenil]-1,2-difenil-1-büten Kısırlık tedavisinde ve metastazlı meme kanserlerinin tedavisinde kullanılır. Klomifen GAPHEE, KLME CH 2 CH 2 C C Cl 1-[(p-dietilaminoetoksi)fenil]-1,2-difenil-2-kloroetilen Menstrüel siklüsa bağlı kısırlığın tedavisinde kullanılır. vülasyonu stimüle eder. 84

90 Sentezi: H (C 2 H 5 ) 2 CH 2 CH 2 Cl (C 2 H 5 ) 2 CH 2 CH 2 CH 2 MgBr (C 2 H 5 ) 2 CH 2 CH 2 H -H 2 (C 2 H 5 ) 2 CH 2 CH 2 CS CH 2 CH 2 C C Cl Projestajen Hormonlar İnsanlarda doğal olarak bulunan projestajen hormon projesterondur. Projesteron kadınlarda normal dönemlerde,menstrüel siklusun ikinci yarısında yumurtalıklarda, hamilelik döneminde plasentada, erkeklerde az miktarda testislerde ve ayrıca her iki cinste adrenal kortekste sentezlenir. Kullanılışı: Projestajen hormonlar,fonksiyonel rahim kanamalarında doğrudan doğruya, bu yeterli olmadığı durumlarda estrojenlerle birlikte veya androjenlerle birlikte verilir. Kısırlık tedavisinde ve estrojenlerle birlikte oral kontraseptif olarak kullanılır. Projestajen ilaçlar Projesteron PRGESTA, CYCLGEST, Dİ-PR Pregn-4-en-3,20-dion 85

91 Hidroksiprojesteron kaproat PRLUT CC 5 H 11 17α-hidroksipregn-4-en-3,20-dion hekzanoat Menstrüel bozuklukta ve uterus kanserinde kullanılır. Medroksiprojesteron asetat FARLUTAL, PRİMELLE, DEP-PRVERA C 17α-hidroksi-6α-metilpregn-4-en-3,20-dion asetat Habitüel abortus, menstrüel bozuklukta ve uterus kanserinde kullanılır. Megestrol asetat MEGACE C 17α-hidroksi-6-metilpregna-4,6-dien-3,20-dion asetat Meme ve endometrium kanserinde kullanılır. 86

92 oretisteron PRİMLUT- H C CH 17α-etinil-17β-hidroksiestr-4-en-3-on Menstrüel bozuklukta kullanılır. Etinodiol diasetat FEMULE C C CH C 17α-etinil-3β,17β-dihidroksiestr-4-en 3,17-diasetat ral kontraseptif olarak kullanılır. oretinodrel PRİMLUT- H C CH 17α-etinil-17β-hidroksiestr-5(10)-en-3-on ral kontraseptif olarak kullanılır. Linestrenol RGAMETRİL H C CH ral kontraseptif olarak kullanılır. 17α-etinil-17β-hidroksiestr-4-en 87

93 Didrogesteron DUPHAST ral kontraseptif olarak kullanılır. Pregna-4,6-dien-3,20-dion orgestrel CYCL-PRGYVA H C CH ral kontraseptif olarak kullanılır. 17α-etinil-13-etil-18,19-dinorandrost-4-en-17β-ol-3-on 88

94 ERKEK CİSİYET HRMLAR Erkeklerde vücut yapısı, cinsel gelişim ve cinsel yaşamı düzenleyen hormonal faaliyetler, hipotalamus, hipofiz ve gonatların birlikte çalışmaları ile gerçekleşir. Hipofizden salgılanan bazı hormonların etkisi ile testislerde erkek cinsiyet hormonu androjen hormon, testosteron sentezlenir. Testosteron gelişme çağında fiziksel ve cinsel gelişmeyi, yetişkinlikte de cinsel yaşamı düzenler. Testosteron ADR, ATMS, DEPTEST, PATESTE H 17β-hidroksiandrost-4-en-3-on Tedavide kullanılan bazı testosteron esterleri C R Testosteron propiyonat SUSTA ESTADR Testosteron dekanoat VİRİGE SUSTA Testosteron fenilpropiyonat SUSTA ESTADR İsimlendirme 17β-hidroksiandrost-4-en-3- on propiyonat 17β-hidroksiandrost-4-en-3- on dekanoat 17β-hidroksiandrost-4-en-3- on 3-fenilpropiyonat R CH3-CH2- CH3-(CH2)7-CH2- C6H5-CH2-CH2- Kullanılışları: Erkeklerde androjen hormon yetersizliğinden kaynaklanan hastalıklarda (hipogonadizm, impotens), kadınlarda çeşitli jinekolojik rahatsızlıklarda kullanılırlar. 89

95 Metiltestosteron AFR H 17β-hidroksi-17α-metilandrost-4-en-3-on Erkeklerde androjen hormon tedavisinde, kadınlarda laktasyonun baskılanmasında, meme kanserinde, menapoz, mestrüel bozukluklarda kullanılırlar. Mesterolon PRVİR H 17β-hidroksi-1α-metilandrost-3-on Androjen olarak hipogonadizm tedavisinde kullanılır. ksimetolon AAPL H H-CH 17β-hidroksi-2-hidroksimetilen-17α-metilandrost-3-on 90

96 androlon Esterleri C R İsimlendirme R androlon dekanoat 17β-hidroksiestr-4-en-3-on dekanoat CH3-(CH2)7-CH2- androlon fenilpropiyonat 17β-hidroksiestr-4-en-3-on 3- fenilpropiyonat C6H5-CH2-CH2- ksabolon sipiyonat STERAABL C CH 2 CH 2 Anabolik olarak kullanılır. H 4β,17β-dihidroksiestr-4-en-3-on 17-(3-siklopentil)propiyonat Androjen antagonistleri Androjen antagonistleri, testosteronun etkilerini azaltan bileşiklerdir.kadınlarda hiperandrojenizme bağlı akne, hirsutizm, virilizm v.b. gibi hastalıkların, erkeklerde prostat kanserinin tedavisinde ve aşırı libidonun bastırılmasında kullanılır. 91

97 Gestonoron kaproat DEPSTAT C C 5 H 11 17α-hidroksi-19-norpregn-4-en-3,20-dion hekzanoat Erkeklerde prostatik hipertrofi ve prostat kanserinde, kadınlarda endometrium ve meme kanserinde kullanılır. Siproteron asetat ADRCUR C Cl 17α-hidroksi-6-kloro-1α,2α-metilenpregna-4,6-dien-3,20-dion asetat Kadınlarda hirsutizmde kullanılır. Flutamit EULEX, FLUTAMİDA 2 F 3 C H C CH -[4-nitro-3-(triflorometil)fenil]-2-metilpropanamid Kadınlarda hirsutizmde kullanılır. Erkeklerde ilerlemiş prostat kanserinde kullanılır. 92

98 ADREKRTİKİTLER Böbrek üstü bezlerinin korteks kısmından sentezlenen hormonlardır. Genel olarak adrenokortikoitler, kortikosteroitler veya kısaca kortikoitler adı verilen bu bileşiklerden bazıları, adrenal korteksin fonksiyonel hormonlarından olmayıp diğer hormonların sentezlerinde prekürsör olarak rol oynarlar. Fonksiyonel adrenokortikoitler aldosteron, kortikosteron, dezoksikortikosteron, hidrokortizon ve kortizondur. Etki ve etki mekanizmaları: Adrenokortikoitler, elektrolit ve su dengesini, karbonhidrat, protein ve lipit metabolizmasını, kan, adale ve iskelet sistemini etkilerler. Kullanılışları: Adrenokortikoitler çok değişik amaçlarla kullanılırlar. Addison hastalığı, konjenital adrenal hiperplazi vb. adrenal yetersizliğinden kaynaklanan hastalıkların tedavisinde kullanılırlar. Kadınlarda kısırlık ve menstrual bozukluk tedavisinde olumlu sonuçlar verirler. Akut ve kronik bronşiyal astım, akut ilaç reaksiyonları, allerjik reaksiyonlarının tedavisi önemli kullanım alanlarındandır. Doğrudan doğruya veya diğer ilaçlarla birlikte bazı gastrointestinal hastalıklar, pulmoner hastalıklar, kan tablosu anormallikleri, nefrotik sendrom, akut lösemi ve lenfomada ayrıca çeşitli enfeksiyonlarda kullanılırlar. Topikal olarak dermatitler, ekzama, allerjik ilaç reaksiyonları gibi cilt hastalıklarında, yanma, akut optik nevrit ve çeşitli tipte konjüktivit gibi göz hastalıklarında iyi sonuç verirler. Romatoit artrit, ateşli eklem romatizması, bursit gibi enflamasyonlu bağ dokusu hastalıklarının tedavisinde kullanılırlar. Adrenokortikoit İlaçlar Aldosteron H H CH Addison hastalığında kullanılır. 11β,21-dihidroksi-3,20-dioksopregn-4-en-18-al 93

99 Hidrokortizon ACTCRT, BACTE, CRTZE, DERMCRT H H H Hidrokortizon Esterleri 11β,17α,21-trihidroksipregn-4-en-3,20-dion H R H Hidrokortizon asetat HPKRT, CRTMYCE, KRTS Hidrokortizon hidrojen süksinat İsimlendirme 11β,17α,21-trihidroksipregn-4- en-3,20-dion 21-asetat 11β,17α,21-trihidroksipregn-4- en-3,20-dion 21-hemisüksinat R -CCH3 -CCH2CH2CH Kullanılışları: Addison hastalığı, sistemik antienflamatuar etki sağlamak amacıyla, allerjik cilt hastalıklarının tedavisinde oral veya topikal olarak kullanılırlar. Ayrıca adrenal yetmezliğe bağlı şok, akut allerjik şok v.b. acil durumlarda enjektabl olarak kullanılırlar. Kortizon ADRES, CRTAL, CRTİS, CRTE H H 17α,21-dihidroksipregn-4-en-3,11,20-trion Addison hastalığı, sistemik antienflamatuar etki sağlamak amacıyla, allerjik cilt hastalıklarının tadavisinde ve romatoit artritte kullanılır. 94

100 Fludrokortizon asetat AST, FLREF, FLUDRCRTS H C H F 9α-floro-11β,17α,21-trihidroksipregn-4-en-3,20-dion 21-asetat Topikal olarak dermatozlarda ve oftalmik çözelti olarak allerjik reaksiyonlarda kullanılır. Halsinonit BETACRT, VLG H Cl F 9α-floro-21-kloro-11β,16α,17α-trihidroksipregn-4-en-3,20-dion 16,17-asetonit Enflamasyonlu veya allerjik dermatozlarda topikal olarak kullanılır. Prednizolon DELTACRTRİL, PREDİSL, ECRTE H H H 11β,17α,21-trihidroksipregna-1,4-dien-3,20-dion 95

101 Prednizolon Esterleri H R H Prednizolon asetat BLEPHAMİDE, HEXACRT, SUPREİL, PREDFRTE Prednizolon pivalat MECRTL Prednizolon sodyum fosfat RSL, CDELSL İsimlendirme 11β,17α,21-trihidroksipregna- 1,4-dien-3,20-dion 21-asetat 11β,17α,21-trihidroksipregna- 1,4-dien-3,20-dion 21- trimetilasetat 11β,17α,21-trihidroksipregna- 1,4-dien-3,20-dion 21- disodyum fosfat R -CCH3 -CC(CH3)3 -P3a2 Enflamasyonlu cilt hastalıklarında, astımda, allerjik reaksiyonlarda ve konjuktivitte kullanılırlar. Metilprednizolon PREDL URBAS Metilprednizolon asetat DEP-MEDRL H H H H C H 6α-metil-11β,17α,21-trihidroksipregna-1,4-dien-3,20-dion (21-asetat) Allerjik cilt hastalıklarının tedavisinde oral veya topikal olarak kullanılırlar. Dermatozlarda topikal olarak kullanılır. 96

102 Fluokortolon ULTRALA H H Dermatozlarda kullanılır. F 6α-floro-16α-metil-11β,21-dihidroksipregna-1,4-dien-3,20-dion Diflukortolon valerat MPETEX, TEMETEX, ERİSA, TRAVAZL, TRAVACRT H CC 4 H 9 F F 6α,9α-difloro-16α-metil-11β,21-dihidroksipregna-1,4-dien-3,20-dion 21-valerat Dermatozlarda kullanılır. Betametazon BETELA H H H F 9α-floro-11β,17α,21-trihidroksi-16β-metilpregna-1,4-dien-3,20-dion 97

103 Betametazon esterleri H R H F Betametazon asetat CELESTE Betametazon valerat BETVATE, CELESTDERM Betametazon sodyum fosfat DİPRSPA İsimlendirme 9α-floro-11β,17α,21-trihidroksi-16βmetilpregna-1,4-dien-3,20-dion 21-asetat 9α-floro-11β,17α,21-trihidroksi-16βmetilpregna-1,4-dien-3,20-dion 21-valerat 9α-floro-11β,17α,21-trihidroksi-16βmetilpregna-1,4-dien-3,20-dion 21-disodyum fosfat R -CCH3 -C(CH2)3CH3 -P3a2 Adrenokortikoitler içinde antienflamatuar etkisi en güçlü bileşiktir. Dermatozlarda, romatoit artritte kullanılır. Dekzametazon DEKRT, MAXİDEX Dekzametazon sodyum fosfat CEBEDEX, ADR H H H H P 3 a 2 H F F 9α-floro-11β,17α,21-trihidroksi-16α-metilpregna-1,4-dien-3,20-dion (21-disodyum fosfat) 98

104 Beklometazon dipropiyonat BEKLAZ, VETDE, BECLFRTE H CC 2 H 5 CC 2 H 5 Cl 9α-kloro-11β,17α,21-trihidroksi-16β-metilpregna-1,4-dien-3,20-dion dipropiyonat Astım, rinit ve dermatozlarda kullanılır. Klobetazol propiyonat DERMVATE, PSDERM, PSVATE H Cl CC 2 H 5 F 9α-floro-11β,17α-dihidroksi-16β-metil-21-kloropregna-1,4-dien-3,20-dion 17-propiyonat Ekzama ve sedef hastalığına bağlı dermatozlarda kullanılır. 99

105 LKAL AESTEZİK İLAÇLAR Lokal anestezikler, yeterli konsantrasyonlarda belli bir bölgeye uygulandıklarında sinir liflerindeki impuls iletimini geçici olarak bloke eden ilaçlardır. Lokal anestezik ilaçların yapı-etki ilişkileri aydınlatılmıştır. İdeal bir lokal anestezikte aktivite için 3 temel grup ön şarttır. -Lipofilik merkez:aromatik yapı -Ara zincir: 2 veya 3 karbonlu alkol veya karboksilli asit grubu -Hidrofilik merkez: Tersiyer ve sekonder amin grubu C (CH 2 )n R 1 R 2 Lipofilik merkez ara zincir Lokal anestezik ilaçların sınıflandırılması 1. Ester türevleri -Koka alkaloitleri -Benzoik asit türevleri 2. Amit ve amidin türevleri 3. Farklı kimyasal yapı içeren ilaçlar hidrofilik merkez 1. Ester türevleri -Koka alkaloitleri: Bu grupta bilinen en popüler ilaç Erytroxylon türlerinin yapraklarından elde edilen kokaindir. Kokain 100