Adrenal Korteks Hormonları

Transkript

1 Adrenal Korteks Hormonları Doç. Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji AD

2 Bu derste öğrencilerle Adrenal korteks hormonlarının (AKH) sentez ve salgılanması, organizmadaki hücre, doku ve sistemlerde genel fizyolojik etkileri, salgılanmasının düzenlenmesi, normalden az veya fazla salgılanmasının sonuçları gözden geçirilecektir.

3 Adrenal korteks ve medulla

4 Kortikosteroidler Mineralokortikoidler (MK) (ekstrasellüler sıvıdaki elektrolitleri özellikle de Na + ve K + u etkilerler) Glükokortikoidler (GK) (kan glikoz düzeyini arttırıcı etkileri ön planda) Adrenal androjenler Aldosteron ve kortizol en önemli kortikosteroidlerdir.

5 AKH kolesterolden sentezlenir

6 Z. glomerülozada, 17 -hidroksilaz etkinliği yoktur. *

7

8

9 Erişkinde ana b.üstü korteks hormonları Adı Eşdeğer adı Ort.plazm derişimi (total) ( g/dl) Salgılanan ort. mik. (mg/24sa) Kortizol F bileşiği, hidrokortizon Kortikosteron B bileşiği Aldosteron De Oksi- Kortikosteron Di Hidro Epi Androsteron Sülfat DOC DHEAS

10 Kortikosteroidlerin bağıl güçleri Steroid Kortizol Kortikosteron Aldosteron Deoksikortkstn Kortizon Prednizolon 9 -Fluorokortizol Deksametazon Glükokortikoid Etkinliği Mineralokortikoid Etkinliği

11 AKH taşınma ve yıkılması Aldosteron: plazmada % 60 oranında proteinlere bağlı ve yarı ömrü daha kısadır (~20 dak). Kortizol:, plazmada % proteinlere (transkortin- kortizol bağlayan globulin- ve albumin) bağlı taşınır ve yarı ömrü dakdır. AKH karaciğerde metabolize olurlar.

12 Mineralokortikoidlerin işlevleri

13 Aldosteron; renal tübülüs epitel hücrelerinde, özellikle toplayıcı kanallardaki esas hücrelerde ve daha az olarak distal tübüllerde, Na + un geri emilmesini ve K + un atılmasını sağlar. Böylece, HDS da Na + u korurken daha fazla K + un idrarla atılmasına yol açar.

14 Toplayıcı tübülün interkale hücrelerinde sodyumla değişmeli olarak H + in atılımına yol açar (Yüksek derişimlere çıkarsa HDS da alkaloza yol açar). Ter, tükrük bezleri ve intestinal epitelde aynı yönde etki gösterir.

15 Sürrenalektomize bir köpekte, elektrolit atılımında aldosteronun etkisi.

16 Mitokondrinin Krebs döngüsünde sitraz sentaz gibi enzimlerin etkinliğini yükseltir (Na + un kapiller kan ve interstisyel sıvıya çıkartılmasında gerekli enerjinin sağlanmasına katkıda bulunduğu düşünülür). Sitoplazmada ise, olasılıkla, zar yapımında kullanılmak üzere fosfolipaz aktivitesini ve yağ asitlerinin sentezini arttırır.

17 Aldosteronun hücresel etki düzeneği Tübülüs epitelinden diffüzyon Özgün reseptörü ile birleşme Aldosteron-reseptör karması nükleusa diffüze DNA ilgili bölgelerini uyarma (mrna yapımı) Na +, K +, H + taşınmasında gerekli enzim ve taşıyıcı proteinlerin sentezi

18

19 Aldosteronun net etkisi Hücre dışı sıvıda K + u azaltırken toplam Na + miktarını artırır. Ancak, Na + tutulmasına karşın, ekstrasellüler sıvıda sodyum konsantrasyonu çok az artar (basınç diürezi/natriürezi).

20 Hacim artışına cevap olarak ANP salgılanması Atrial hücrelerce salgılanır. Renin-anjiotensin/aldosteron sisteminin etkilerini geriletir. Z.Glomerulozadaki özgün almaçlarına bağlanarak aldosteron yapımı ile salgılanmasını baskılar. Ventrikülden salınan B-tipi ANP ve endotelden salınan C-tipi ANP de aldosteron salgısını baskılar.

21 Aldosteron fazlalığı Aşırı miktarda aldosteron etkisiyle K + un fazla kaybı plazma [K + ] ciddi olarak azaltır. Bu hipokalemi durumu kişide ağır kas zayıflığına kadar ilerleyebilir. H + tübülüslere salgılanmasının artışı ile hücre dışı sıvıda H + derişimi azalarak alkaloz oluşabilir.

22 Aldosteron azlığı Aldosteron salgılanması yetersiz ise idrarla büyük miktarlarda Na + kaybedilmesi dolaşım şoku ile sonlanabilir. K + tutulması (hiperkalemi) kalp kasılmasında zayıflama ve aritmilere, hatta kalp yetmezliğine yol açabilir.

23 Aldosteron salgısının düzenlenmesi K + düzeyinin ekstrasellüler sıvıda aldosteron salgılanmasını da. Böbrek kan akımının azalması ile reninanjiotensin sisteminin uyarılması aldosteron salgısını. HDS da [Na + ] azalması aldosteron salgılanmasını bir miktar. ACTH aldosteron salgılanması için gerekli, ancak kontrol etme etkisi azdır.

24 K + K +

25

26 Aldesteron salgılanmasını arttıranlar Glükokortikoid salgılanmasında artış ile beraber Cerrahi müdahaleler Kaygı (Anksiyete) Fiziksel travma Kanama

27 Glikokortikoid salgısını etkilemeyenler Yüksek potasyum alımı Düşük sodyum alımı Toraks içersindeki v.kava inferiorun daralması Ayakta durma İkincil hiperaldosteronizm (konjestif kalp yetmezliği, siroz ve nefroz olguları)

28