DEÜ TIP FAKÜLTESĐ EĞĐTĐM YILI DÖNEM 1/3. BLOK/UYGULAMA 9 UYGULAMA REHBERĐ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DEÜ TIP FAKÜLTESĐ 2010-2011 EĞĐTĐM YILI DÖNEM 1/3. BLOK/UYGULAMA 9 UYGULAMA REHBERĐ"

Nazar Cavus
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DEÜ TIP FAKÜLTESĐ EĞĐTĐM YILI DÖNEM 1/3. BLOK/UYGULAMA 9 UYGULAMA REHBERĐ Uygulamanın Adı: Sindirim Biyokimyası: Safra tuzlarının lipid sindirimindeki rolü. Uygulamanın Sorumlusu: Doç. Dr. Halil Resmi, Doç. Dr. Emel Altekin Uygulama Görevlileri: Yasin Kenesarı, Emre Demiray, Burcu Çinkooğlu Deniz Koçer, Melis Kant,Didem Keleş Uygulama Tarihi: Mart 2011 Uygulama Yeri: Öğrenci laboratuvarı BÖLÜM 1: Lipidlerin Sindirimi I. AMAÇ: Sodyum kolat örneği kullanılarak, safra tuzlarının lipid sindirimindeki kolaylaştırıcı rolünün incelenmesi. II. GENEL BĐLGĐLER: Uygulamada bir besin maddesi olarak süt ve sütteki lipidler kullanılmaktadır.sodyum karbonat çözeltisi eklenerek süt alkali hale getirilir.bu süte bir ph indikatörü ( ph değişimi ile renk değiştiren maddeler ) eklendiğinde, alkali özelliği saptayan pembe renk gözlenir. Enzim (lipaz) kaynağı olarak ise pankreas özütü kullanılmaktadır. Bir safra tuzu olarak, sodyum kolat katılan ve katılmayan örnekler arasındaki farklar, lipaz aktivitesi sonucu serbest hale gelen yağ asidlerinin ortamın ph sını asidik hale getirmeleri ve renk değişimi sağlamaları ile saptanabilir. III. GEREKLĐ MALZEME: 1. Pankreas özütü: Ticari pankreas özütü 100 mg/10 ml lik süspansiyon halinde hazırlanmıştır. Tüm deneme boyunca buz üzerinde bekletilmeli ve kullanılmadan önce mutlaka homojen hale getirilmelidir. ( 2. Fenol kırmızı çözeltisi (ph indikatörü): 0.8 mg/ml olacak biçimde hazırlanmıştır. (200 ml) M Na 2 CO 3 (sodyum karbonat) çözeltisi. (1000 ml) 4. 1 M HCl çözeltisi. (500 ml) 5. Sodyum kolat çözeltisi: 10 g kolik asid 150 ml distile suya katıldı. Elde edilen süspansiyona % 10 NaOH (20-30 ml), ph 8.0 oluncaya kadar azar azar katıldı. Katı kısımlar süzüldü. Çözelti distile su ile 200 ml ye tamamlandı. (400 ml) 6. Süt 7. Test tüpleri 8. Pastör pipeti 9. IV. UYGULAMA BASAMAKLARI 1. Sütün alkali hale getirilmesi: 40 ml süte, 10 ml 0.2 M Na 2 CO 3 ve 10 damla fenol kırmızısı çözeltisi eklenir. Renk pembe hale gelir. 2. Referans tüplerin hazırlanması:đki tüpe 5 er ml alkali süt koyulur. Tüplerden birine 0.3 ml HCl eklenerek, rengi sarı hale getirilir. Bu tüpler gözlemlenecek renk değişiklikleri için referans olarak kullanılacaktır. 3. Deney tüplerinin hazırlanması: Deney tüpleri aşağıdaki gibi hazırlanır:

Emel Altekin Uygulama Görevlileri: Yasin Kenesarı, Emre Demiray, Burcu Çinkooğlu Deniz Koçer, Melis Kant,Didem Keleş Uygulama Tarihi: 09-10 Mart 2011 Uygulama Yeri: Öğrenci laboratuvarı BÖLÜM 1:

2 4. Dört deney tüpü alınarak ikisi test (T 1 ve T 2 ) ve diğer ikisi de kontrol (K 1 ve K 2 ) olarak etiketlenir. Tümüne 5 er ml alkali süt koyulur. 5. T 2 tüpüne 1 ml ve K 2 tüpüne 1 ml sodyum kolat çözeltisi eklenir 6. T 1 tüpüne 1 ml, K 1 tüpüne 3 ml ve K 2 tüpüne 2 ml distile su koyulur. 7. T 1 ve T 2 tüplerine 2 ml pankreas özütü eklenir ve karıştırılır. Pankreas özütünün eklendiği zaman kaydedilir. 8. Tüpler birer dakika arayla, renk değişiklikleri açısından karşılaştırılır. Renk değişimleri, renk değişimlerinin başladığı ve tamamlandığı zamanlar kaydedilir. Tüp Đçeriği T 1 T 2 K 1 K 2 Alkali Süt 5 ml 5 ml 5 ml 5 ml Sodyum Kolat ml ml Çözeltisi Distile Su 1 ml ml 2 ml Pankreas Özütü 2 ml 2 ml V. UYGULAMA VERĐLERĐNĐN YORUMU 1. T 1 ve T 2 tüplerini renk değişiminin başlaması ve tamamlanma süreleri bakımından karşılaştırınız. Varsa farkın kaynağı nedir? Tartışınız. 2. Renk değişimi gözlenmeyen K 1 ve K 2 tüpleri ne amaçla kullanılmış olabilir? 3. Sodyum kolatın lipid sindirimindeki rolü hangi mekanizma ile açıklanabilir? VI. VII. ANAHTAR SÖZCÜKLER Lipid sindirimi, sodyum kolat,safra tuzu KAYNAKLAR Chenk CHK. Laboratory experiments on the action of digestive enzymes.biochemical Education 1992, 20 (1); Halkerston IDK. Biochemistry. Harwal Publishing Company, Pennsylvania. 2 nd edition, Moss DW, Henderson AR, Kochmar JF. Enzymes. In Textbook of Clinical chemistry ( Edited by N.W. Tietz). W.B. Saunders Company, Philadelphia

Tüpler birer dakika arayla, renk değişiklikleri açısından karşılaştırılır. Renk değişimleri, renk değişimlerinin başladığı ve tamamlandığı zamanlar kaydedilir.

3 BÖLÜM 2: Safranın bileşimi ve safra asitlerinin sentezi OLGU Hasta normal zamanında, 3550 g olarak doğan bir erkek çocuktur. Doğumdan sonra sarılık gelişmemiş, 7. ayda ise steatore (dışkıda çok miktarda yağ bulunması). Fiziksel muayenesinde raşitizm saptanmış ve D vitamini ile tedavi edilmiştir. 12 aylık iken sık burun kanaması yakınmaları vardır. Daha sonraki vücut gelişimi yavaş olarak devam etmiştir. Üç yaşında iken steatoresi ağırlaşmıştır. Kanda yapılan analiz sonuçları aşağıdadır; Kolesterol: 3.3 mmol/l (normal, ) Vitamin A: 150 µg/l. (normal, ) Vitamin E: 1.5 µmol/l.. (normal, ) Vitamin D: 22 nmol/l (normal,15 100) Protrombin zamanı*: 20 saniye. (normal; 14 saniye) Protrombin zamanındaki uzama K vitamini tedavisi ile düzeltildi. Yapılan idrar analizinde 7α-hidroksikolesterol birikimi ve anormal, sülfatlanmış safra asidi türevleri saptanmıştır. Günde 9 mg/kg kenodeoksikolik asit ile tedavi edilmiştir. Tedavinin başlamasından sonraki birkaç günde huzursuzluğu azalmış ve 15 ay sonra ise hastalık belirtileri ortadan kalkmıştır. *Protrombin zamanı (başka kullanım alanları yanı sıra) K vitamini eksikliğinin gösterilmesinde kullanılan bir testtir. Sorular 1. Olguyu klinik özellikleri ve laboratuvar bulgularını dikkate alarak tartışınız. Sorun nereden kaynaklanmaktadır? 2. Safra sıvısının bileşimi nasıldır? 3. Safra asitlerinin sentezi nasıl gerçekleşir? 4. Safra asidi ve safra tuzu ne demektir? 5. Birincil ve ikincil safra asidi ne demektir? 3

Daha sonraki vücut gelişimi yavaş olarak devam etmiştir. Üç yaşında iken steatoresi ağırlaşmıştır. Kanda yapılan analiz sonuçları aşağıdadır; Kolesterol: 3.3 mmol/l (normal, 3.1 5.

4 4

5 SAFRA ASĐTLERĐ Safra asitleri, safranın ana bileşikleridir ve karaciğerde çok basamaklı bir metabolik yol ile kolesterolden sentez edilir (Şekil1). Safra asitleri 2 ya da 3 hidroksil grup ve17. karbonda karboksil grubu içeren bir yan zincirden oluşan ve genellikle 24 karbonlu steroid yapılardır. Steroid halkanın 7. karbonuna bir hidroksil grubunun bağlandığı reaksiyon, mikrozomal enzim olan 7-alfa hidroksilaz tarafından katalizlenir (hız kısıtlayıcı basamak). Hepatositler tarafından yapılan safra hepatik kanala boşalır ve safra kesesinde depo edilir. Dolaşımdaki safra asitlerinin fizyolojik ph'ta çözünürlükleri çok düşüktür. Bu nedenle, safra içinde ve bağırsaklarda (farklı ph, kalsiyum ve safra tuzu konsantrasyonlarında) çözünürlüklerini artırmak için safra asitleri karaciğerden ayrılmadan önce glisin ya da taurin ile konjuge edilirler. Bu konjugasyon safra asidinin karboksil grubu ile eklenen bileşiğin amino grubu arasında olur (amid bağı ile). Oluşan bu yeni bileşiklere safra tuzları denir. Bunlar, glikokolikasit, glikokenodeoksikolik asit, taurokolik asit, taurokenodeoksikolik asittir (Şekil 2). Safra kesesinin duvarı safranın suyunu absorbe ederek safrayı konsantre hale getirir. Safra kesesi aynı zamanda HCO3 -, Cl -, Na+ ve diğer iyonları da absorbe eder; bu şekilde safra ilk haline göre en az dört defa konsantre edilmiş olur. Hepatik safranın yoğunluğu 1010 ve kese safrasının yoğunluğu 1040 kadardır. Daha sonra safra tuzları bağırsağa taşınır. Bağırsaktaki bakteriler safra tuzlarından glisin ve taurini ayırabilirler. Ayrıca, primer safra asitlerinin bir kısmını bir hidroksil grubu çıkararak (dehidroksilasyon) sekonder safra asitlerine dönüstürebilirler (Şekil 3). Böylece kolik asitten deoksikolik asit, kenodeoksi kolik asitten litokolikasit oluşur. Bunlara da sekonder safra asidleri denir. Safrada glisin formunun taurin formuna oranı yaklasik 3:1 dir. Safra tuzları safra asitlerinden daha etkili deterjanlardır. Mide içeriği bağırsağa girdiği zaman, safra kesesinin kasılması ve pankreas enzimlerinin salgılanması bağırsak hücreleri tarafından salgılanan bir hormon olan kolesistokinin tarafından uyarılır. Safra tuzları bağırsak mukozasının peristaltik etkisi ile parçalanan diyetteki yağ damlacıklarına bağlanarak deterjan etkisi gösterir. Emülsifiye edilmemiş yağa oranla miçel formasyonu ile yüzey alanı artmış olan emülsifiye edilmiş (sulu ortamda asılı halde küçük tanecikler) olan bu yağ, pankreastan gelen sindirim enzimlerinin saldırısına uğrar. Bağırsağa salgılanan safra tuzları etkin bir sekilde yeniden absorbe edilirler ve yeniden kullanılırlar. Primer ve sekonder safra tuzlarının ve asitlerinin karışımı aktif transport ile ileum tarafından absorbe edilir. Hem primer hem de sekonder safra asitleri karaciğere portal sirkülasyon ile geri döner. Safra asitleri karaciğerde tekrar konjuge edilir ve safraya salgılanır. Bu yüzden bu sisteme enterohepatik sirkülasyon denir (Şekil 4). Safranın Đçeriği Safrada bulunan organik maddeler Safrada bulunan inorganik maddeler Safra asitleri Na+ Müsin K+ Bilirubin Ca2+ Ester kolesterol Mg2+ Lesitin Cl Esterleşmiş veya serbest yağ asitleri HCO3, fosfat ve sülfat 5

karbonuna bir hidroksil grubunun bağlandığı reaksiyon, mikrozomal enzim olan 7-alfa hidroksilaz tarafından katalizlenir (hız kısıtlayıcı basamak).

6 Şekil 1: Safra asidi sentezi Şekil 2: Safra tuzlarının oluşumu Şekil 3: Sekonder safra asitleri 6

7 Şekil 4: Safra asitleri ve safra tuzlarının enterohepatik sirkulasyonu 7

Benzer belgeler

KESiMHANELERDEN KAYNAKLANAN ATlKLAR VE DEGERLENDİRME METOTLARI

SAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5.Cilt, 1.Say1 (Mart 2001) 1-6 KESiMHANELERDEN KAYNAKLANAN ATlKLAR VE DEGERLENDİRME METOTLARI Göksen Sevdim, Mirali Alosman Seyfettinoğlu, Asude Ateş Özet - Bu çalışmada