KAMU İHALE SİSTEMİNİN GETİRDİĞİ YENİLİKLER

Transkript

1 KAMU İHALE SİSTEMİNİN GETİRDİĞİ YENİLİKLER Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 1 DERSİN İÇERİĞİ İhale Usulleri İhale Uygulamaları İş Alma Usulleri Teklif Verme Teklif Hazırlama Sürecinin Planlaması Teklif Hazırlama Sistemleri Proje Maliyeti Tahmin Usulleri Teklif Fiyatının Hesaplanması Teklifin Hazırlanması ve Teslimi Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 2 1

2 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun günümüz ihtiyaçlarına cevap vermemesi, uygulamada çıkan aksaklıkları gidermede yetersiz kalması, uluslararası ihale uygulamalarına paralellik göstermemesi ve en önemlisi bütün kamu kurum ve kuruluşlarını kapsamaması nedenleri ile kamu alımlarını düzenleyen yeni bir kanun hazırlanması gereği ortaya çıkmıştır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa sayılı Kamu İhale Kanunu tarihli Resmi Gazetede yayımlanmış ve tarihi itibariyle de uygulamaya girmiştir sayılı Kanun ile kamu harcamasını gerektiren mal alımları, hizmet alımları, danışmanlık hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Ayrıca, kamu ihaleleri sonucunda yapılması gereken sözleşmeler ile ilgili hususların ayrı bir kanun ile düzenlenmesi öngörülmüş ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu da tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 4 2

3 KAMU İHALESİ NEDİR? Bazen Devlet İhalesi olarak da adlandırılan kamu ihalesi, devlet tarafından idari görevleri yerine getirebilmek ve halka hizmet sunabilmek için, gerek duyulan inşaat hizmetleri de dahil olmak üzere mal ve hizmetlerin satın alınması işidir. Tüm ülkelerde, kamu yetkilileri çoğu zaman başlıca mal ve hizmet alıcılarıdır. Bu satın alımlar, büro mobilyasından belediye taşıma sistemine, otobüs veya hastane, temizlik hizmetleri ya da yeni bir santral alımına veya otoyol inşaatına kadar çeşitlilik gösterebilir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 5 KAMU İHALESİ NEDİR? Kamu sektörünün satın alma kararları, bireysel firmalar için yaşamsal öneme sahip olmanın yanı sıra, tüm ülkeyi de etkilemektedir. Kamu sektörü tarafından, tek bir defada harcanan tutar, çoğu zaman, bir hane halkı veya şirket tarafından harcanan tutardan çok daha fazladır. Bunun sonucunda, sanayinin önünde çok cazip bir pazar açılmaktadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 6 3

4 KAMU ALIMLARI KONUSUNDA TÜRKİYEDEKİ TARİHSEL GELİŞİM 1857 tarihli Nizamname ile Osmanlı İmparatorluğu devrinde ilk kez satın almalar yürütülmeye çalışılmıştır tarihli kararname ile İstanbul daki askeri kuvvetlerin ihtiyacı olan ve 500 lirayı aşan levazım ve eşyanın Maliye Bakanlığında kurulmuş Tevhidi Mübayanat Komisyonu vasıtasıyla sağlanması öngörülmüştür tarihinde, 661 sayılı Müzayede, Münakaşa ve İthalat Kanunu çıkartılmıştır yılında, 799, 878 ve 1300; 1929 yılında, 1540; 1933 yılında da 2338 sayılı kanunlar çıkartılmıştır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa tarihinde 2490 sayılı Artırma Eksiltme ve İhale Kanunu yürürlüğe girmiştir sayılı Kanunun uygulanmasında ortaya çıkan sakıncalar, ihtiva ettiği katı kural ve formaliteler, bazı idareleri bilhassa yapım işlerinde 2490 sayılı Kanun kapsamı dışına çıkılarak özel kanunlarla istisnai yetkiler sağlanmıştır. Ancak bu tedbirler köklü çözümler getirememiş yeni bir düzenlemeye gidilmesi zorunluluğu doğmuştur. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 8 4

5 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu tarihinde Danışma Meclisince kabul edilmiş, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve 95. maddesi hükmü gereğince, tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kamu ihaleleri konusundaki Türk mevzuatı denilince ilk akla gelen, 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu olmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında, Kamu İhalelerine ilişkin özel bir hüküm bulunmamaktadır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa sayılı Kamu İhale Kanunu nun Getirdiği Yenilikler Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 10 5

6 SAYDAMLIK REKABET EŞİTLİK GÜVENİLİRLİK GİZLİLİK KAMUOYU DENETİMİ İHTİYAÇLARIN UYGUN ŞARTLARLA VE ZAMANINDA KARŞILANMASI KAYNAKLARIN VERİMLİ KULLANILMASI temel ilkeler olarak belirlenmiş ve uluslararası uygulamalar da dikkate alınarak, aşağıda ana başlıklar halinde belirtilen düzenlemeler yapılmıştır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 11 SADECE HARCAMAYA KONU İŞLER KAPSAMA ALINMIŞTIR. Mal Alımları, Hizmet Alımları, Danışmanlık Hizmet Alımları ile Yapım İşleri ne ilişkin ihale mevzuatı; AB ve Dünya Ticaret Örgütü gibi uluslararası kuruluşların ihale mevzuatına paralel haline getirilmiş ve tek bir Kanun çerçevesinde düzenlenmiştir. (Gelir elde edilmesine ilişkin işlerin, 2886 sayılı Kanun kapsamında yürütülmesine devam edilecektir.) Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 12 6

7 ÖDENEĞİ, UYGULAMA PROJESİ VE ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU (ÇED) OLMADAN İHALEYE ÇIKILAMAYACAKTIR. Ödeneksiz ihale yapılamaması, yapım işlerinde arsası temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli imar işlemeleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı ve gerekli olan işlerde ÇED olumlu belgesi alınması zorunluluğu yönünde hükümler getirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 13 İHALE KOMİSYONUNUN GÖREV KAPSAMI GENİŞLETİLMİŞTİR. İhale komisyonu dışında başka adlar altında komisyonlar oluşturulmaksızın bütün değerlendirmelerin tek bir komisyonun tarafından yapılması yönünde hükümler getirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 14 7

8 YERLİ İSTEKLİLERE VE YERLİ MALA AVANTAJ SAĞLANMASI ESASI GETİRİLMİŞTİR. AB müktesebatında yer alan eşik değer uygulaması ile paralellik sağlamak amacıyla kanun kapsamındaki işlerin türüne ve kuruluşların yapısına göre farklı parasal limitler getirilmiştir. Eşik değerlerin altındaki ihalelerin sadece yerli isteklilere açık olması, üzerinde kalan ihalelerde ise yine yerli istekliler lehine % 15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanması imkanı getirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 15 TAHMİNİ BEDEL UYGULAMASI KALDIRILARAK YERİNE YAKLAŞIK MALİYET UYGULAMASI GETİRİLMİŞTİR. Uluslararası uygulamalarla tutarsızlık arz eden, kamu otoritelerince belirlenen birim fiyatlara dayanılarak hazırlanması nedeniyle piyasa fiyatlarını gerçekçi bir şekilde yansıtmadığı görülen tahmini bedel uygulamadan kaldırılmış ve yaklaşık maliyet uygulaması getirilmiştir. Yaklaşık Maliyetin ihale sonuçlanıncaya gizliliğini koruması esası getirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 16 8

9 İHALEYE KATILIMDA YETERLİK KRİTERLERİ AYRINTILI OLARAK DÜZENLENMİŞ, MÜTEAHHİTLİK KARNESİ YERİNE İŞ BİTİRME BELGELERİ UYGULAMASI GETİRİLMİŞTİR nın yürürlükte olduğu dönemde şeffaf olarak uygulanmadığı gerekçesi ile uluslar arası alanda eleştiri konusu edilen ihalelere katılımda yeterlik kriterleri uluslar arası ihale mevzuatına uygun olarak düzenlenmiştir. Ayrıca, AB mevzuatına uygun olarak isteklilerin yeterlik değerlendirmesi aşamasında ihale dışı bırakabileceği haller belirlenmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 17 İHALELERDE ŞEFFAFLIĞIN VE TARAFSIZLIĞIN SAĞLANABİLMESİ İÇİN İHALELERE KATILAMAYACAK OLANLAR BELİRLENMİŞTİR. İhaleyi yapan İdare bünyesinde bulunan veya İdare ile ilgili vakıf, dernek, birlik, sandık gibi kuruluşlar ile bunların kurmuş oldukları veya ortak oldukları Şirketlerin, bu İdarelerin ihalelerine katılmayacakları hükmüne yer verilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 18 9

10 AVRUPA BİRLİĞİ İHALE MEVZUATINA UYGUN İLAN SÜRELERİ GETİRİLMİŞTİR. İsteklilerin gerçekçi teklif hazırlayabilmeleri için yeterli hazırlık süresi tanınması amaçlanmıştır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 19 İDARELERİN İSTEDİĞİ FİRMAYI DAVET EDEREK İHALEYİ YAPMASI İMKANI ORTADAN KALDIRILMIŞTIR. Belli İstekliler Arasında İhale Usulünün uygulanmasında Ön Yeterlik ilanı yapılması zorunluluğu getirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 20 10

11 İDARELERCE ALINAN TEMİNAT MEKTUPLARIN HACZEDİLEMİYECEĞİ VE ÜZERİNE İHTİYATİ TEDBİR KONULAMAYACAĞI HÜKÜM ALTINA ALINMIŞTIR. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 21 İHALE SÜRECİ İLE İHALE SONUCUNUN ŞEFFAFLIĞI VE GÜVENİLİRLİĞİ İLKESİ UYGULAMAYA GEÇİRİLMİŞTİR. İhalelerin istekliler dahil herkesin önünde açık olarak yapılması, onaylanan veya iptal edilen ihale kararlarının bütün isteklilere bildirilmesi ile teklifi uygun görülmeyen isteklilerin ise talep etmesi halinde İdarenin gerekçelerini bildirmesi zorunluluğu getirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 22 11

12 YAKLAŞIK MALİYETE GÖRE AŞIRI DÜŞÜK KALAN TEKLİFLERİN NEDENLERİNİN SORGULANMASI SAĞLANMIŞTIR. AB mevzuatına uyum sağlamak ve işin gerektiği şekilde yapılmasına imkan verecek sorumlu bir teklif hazırlanıp hazırlanmadığını tespit etmek bu açıklamalar çerçevesinde nihai değerlendirmenin yapılmasına imkan tanınmıştır. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 23 İHALENİN EKONOMİK AÇIDAN EN AVANTAJLI TEKLİFİ VEREN (FİYAT DIŞI UNSURLAR DA DİKKATE ALINARAK) İSTEKLİNİN ÜZERİNDE BIRAKILMASI ESASI GETİRİLMİŞTİR. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif en düşük fiyatı içeren teklif olabileceği gibi, sadece en düşük fiyat esasının uygulanmasının mümkün olmadığı durumlarda AB mevzuatındaki kriterlere uygun fiyat dışı unsurların da dikkate alınacağı esası getirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 24 12

13 İKİNCİ EKONOMİK AÇIDAN EN AVANTAJLI TEKLİFİ VEREN İSTEKLİYE DAVET İMKANI GETİRİLMİŞTİR. Uluslararası uygulamalar paralelinde, ihale üzerinde kalan isteklinin kesin teminatı vermemesi veya sözleşmeyi imzalamaması durumunda İdareye, ihaleyi iptal etme seçeneği dışında ikinci teklife geçebilme imkanı getirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 25 BÜTÜN İHALELERİN SÖZLEŞMEYE BAĞLANMASI ZORUNLULUĞU GETİRİLMİŞTİR. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 26 13

14 İHALE SONUCUNUN İLANI ZORUNLULUĞU GETİRİLMİŞTİR. Uluslararası ihale mevzuatına uyum göstermek, sadece ihale öncesinde değil, ihale sonrasında da şeffaflığı, açıklığı ve kamu oyu denetimini sağlamak üzere belirli limitler dahilindeki ihale sonuçlarının Resmi Gazetede ilan zorunluluğu getirilmiştir. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 27 DANIŞMANLIK HİZMET İHALELERİNE İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER GETİRİLMİŞTİR. Uluslararası uygulamalar dikkate alınarak, özel uzmanlık ve bilgi birikimi gerektiren danışmanlık hizmetlerinin farklı seçim ve değerlendirme kriterleri dikkate alınmak suretiyle ihaleleri öngörülmüştür. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 28 14

15 KAMU İHALE KURUMU OLUŞTURULMUŞTUR İhalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan sürede İdarece yapılan işlemlerde mevzuata aykırılık bulunduğuna ilişkin şikayetleri inceleyerek sonuçlandırmak, Yerli isteklilerin yabancı ülkelerde açılan katılmalarının engel olunduğunun tespit edilmesi halinde bu uygulamanın yapıldığı ülkenin isteklilerinin de bu kanun kapsamında yapılan ihalelere katılmalarının önlenmesine yönelik tedbirlerin alınmasını ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamak üzere Bakanlar Kuruluna teklifte bulunmak, Dr. Mürsel ERDAL Sayfa sayılı Kamu İhale Kanunu nun Getirdiği Yenilikler Bütün ihale mevzuatını hazırlamak ve uygulamayı yönlendirmek, Kamu ve özel sektöre eğitim vermek, İhalelerle ilgili istatistikler oluşturmak ve yayımlamak ile haklarında yasaklama kararı verilenlerin sicillerini tutmak, üzere bağımsız, idari ve mali özerkliğe sahip Kamu İhale Kurulu, Başkanlık ve Hizmet Birimlerinden oluşan Kamu İhale Kurumu oluşturulmuştur. Dr. Mürsel ERDAL Sayfa 30 15