Nokta Kenetleme Araçlarõ

Transkript

1 Nokta Kenetleme Araçlarõ Nokta kenetleme (snap) araçlarõ siz modeliniz üzerinde ilerlerken göstergenize en yakõn kenetleme noktasõnõ bulur. Nokta kenetleme (snap) araçlarõ, nesnelerin hõzlõ ve doğru bir şekilde çizimi ve düzenlenmesini sağlar. Nokta kenetleme araçlarõ siz çizim yaparken açõlõp kapatõlabilir. Sizin kayma noktasõ yerlerinin seçimini yapmanõzõ sağlamak için birden çok nokta kenetleme aracõ aynõ anda açõlabilir. Seçenekler aşağõdakilere kenetlenmeyi sağlar; Düğüm noktalarõ ve grid kesişim noktalarõ Nesne orta ve uç noktalarõ, kenarlar Nesnelerin kesişim noktalarõ Dikey projeksiyon ile bir çizgi nesnesinin ekseni ile kabuk un (shell) veya katõ nesnenin kenar noktasõna dik olan noktayõ Çizgi nesnesi ile alan ve katõ nesnelerin kenarlarõ Hassas grid sistemini ve kullanõcõ tarafõndan sonradan tarif edilerek, görünmez üç boyutlu grid sistemi üzerinde düzenli eşit aralõklarla oluşturulmuş noktalarõ yakalar. Çizim Kontrol Araçlarõ Çizim kontrol araçlarõ, istenen noktanõn belirlenmiş bir çizgi üzerinde sağa sola kaymadan çizilmesini sağlar. Bu kõlavuz çizgisi bir nokta konarak başlatõlõr ve kontrol araçlarõyla yönlendirilir. Çizim kontrol araçlarõ şunlardõr: Constant H (yatayda sabit) - 2-D üzerinde yatayda bulunan eksene paralel bir kõlavuz çizgisi oluşturur. Constant V (düşeyde sabit) - 2-D üzerinde düşeyde bulunan eksene paralel bir kõlavuz çizgisi oluşturur. Constant L (boy sabit) - 2-D üzerinde ölçüsü girilerek sabit uzunlukta çizgiler oluşturur. Constant S (açõl ve boy sabit) - 2-D üzerinde tanõmlanan açõlõ eksene paralel geçen sabit uzunlukta çizgiler oluşturur. Constant D (ortogonal sabit) - 2-D üzerinde bulunan ortogonal eksenlere paralel sabit uzunlukta çizgiler oluşturur. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-12

2 Çizim kontrollerinden istediğinizi çizime başladõğõnõzda beliren form üzerinden seçerek veya klavyenin H, V, A v.b. tuşlarõ yardõmõyla kullanabilirsiniz. Klavyede boşluk tuşuna basarak çizim kontrol modu ndan çõkabilirsiniz. Yakalama seçenekleri çizim seçenekleriyle beraber kullanõlõr. Bir yakalama kontrol seçeneği seçildiğinde seçili yakalama noktasõnõn sadece engellenmemiş bileşenleri kullanõlõr. Seçme Seçme bir sonraki işlemin hangi nesnelere uygulanacağõnõn belirlenmesi amacõyla kullanõlõr. SAP2000 isim-fiil kavramõnõ kullanõr. Buna göre önce nesne seçimi yapõlõr daha sonra onun üzerinde işlem yapõlõr. Sizden daha önce seçim yapmõş olmanõzõ bekleyen işlemler: düzenleme (edit), atama, boyutlama, görüntüleme ve çõktõ alma işlemleridir. Seçmek için, Draw menüsü >Set Select Mode komutunu kullanarak veya seçim menüsünden herhangi bir işlemi seçerek seçim modu nu aktif hale getirin. Seçim ve çizim modlarõ seçildikleri anda biri diğerini devre dõşõ bõrakõr. Çizim hariç diğer tüm operasyonlar seçim modu aktif haldeyken kullanõlabilir. Seçim işlemi grafik arayüz den veya nesnelerin bazõ özellikleri kullanõlarak yapõlabilir. Seçim işlemi kümülatif bir işlemdir, yani seçim işlemi seçilen her nesneyi daha önceden seçilmiş nesneler grubuna ekler ve seçimi iptal edilenide gruptan çõkarõr. Seçilmiş nesne ekranda kesik çizgilerle gösterilir. Sol alttaki durum çubuğunda ise seçilmiş nesne tipi ve sayõsõ gösterilir. Seçim işlemini kullanõrken durum çubuğunu takip etmek çok faydalõdõr. Seçim grubu oluşturulduktan sonra ki bu aşamaya isim aşamasõ diyoruz, işlem aşamasõna geçilir ki buna da fiil aşamasõ diyoruz. Seçili nesneler üzerine yapõlan işlem nesnedeki seçimi de kaldõrõr ve artõk program bir sonraki işlem için seçim yapmaya hazõrdõr. Menü veya araç çubuklarõndan olmak üzere toplam üç önemli seçim komutu mevcuttur: Select menüsü > Select > All - bu komut görüntü ekranõnda görünüp görünmediğine bakõlmaksõzõn modeldeki tüm nesneleri seçer. Select menüsü > Get Previous - bu komut bir önceki işlemde kullanõlmak üzere seçilmiş tüm nesneleri tekrar seçer. Select menüsü > Clear Selection - bu komut tüm nesne seçimlerini kaldõrõr. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-13

3 Diğer seçim ve seçim kaldõrma komutlarõ bir sonraki bölümde anlatõlmõştõr. Grafiksel Seçim Nesneler grafik ekran üzerinden fare sol tuşu kullanõlarak birkaç farklõ yolla seçilebilirler. Mevcut grafiksel seçim usullerinden bazõlarõ şunlardõr: İmleç ile seçim Seçilecek nesne üzerine tõklanarak seçim yapõlõr ve aynõ yolla da kaldõrõlõr. Nesnelerin etrafõna pencere çizilerek seçilmesi Bu işlemde fare sol tuşuna basõp sağa sürüklemek yolu ile açõlacak pencerenin içinde kalan tüm nesneler seçilmiş olur. Nesnelerin üzerine pencere çizilerek seçilmesi Bu işlemde fare sol tuşuna basõp sola sürüklemek marifetiyle açõlacak pencerenin kestiği ve içine aldõğõ tüm nesneler seçilmiş olur. Nesneleri kesen çizgilerin çizilmesi ile Kestiği tüm nesnelerin seçildiği bir seçim çizgisi çizilerek yapõlõr. 3-D kutu çizilerek Üç boyutlu görünüş üzerinde iki noktaya tõklanarak yan yüzleri X,Y,Z eksenlerine paralel bir küpün diyagonalinin iki ucu oluşturulmuş olur ve bu küp içinde kalan tüm nesneler seçilmiş olur. İlk üç seçenek önceden tanõmlõ olarak mevcuttur ve normal imleç ile belirtilir. Diğer iki seçenekte ise kullanõlacak metodun seçim menüsü veya araç çubuğundan seçilmesi gerekir. Bu seçenekler özel imleçler ile gösterilirler. Bir seçim yapõldõktan sonra imleç eski imleç/pencere seçim moduna geri döner. Grafiksel seçimde sadece görüntü ekranõnda görülebilen nesneler seçilebilir. Örneğin farz edelim ki bir model çizgi nesnelerine ve gizli noktalara sahip olsun ama söz konusu ekran üzerinde sadece alan elemanlarõ görülebilsin. Eğer seçim tüm yapõyõ içine alan bir pencere çizmek suretiyle yapõldõysa, çizgi nesneleri ve gizli noktalar seçim ekranõnda olduğu halde sadece alan nesneleri seçilmiş olacaktõr. Seçim yaparken yakõnlaştõrma, uzaklaştõrma, sürükleme ve döndürme seçenekleri için fare sol tuşunu kullanõn bu işlemlerin her birinden sonra program seçim moduna geri dönecektir. Özelliklere Göre Seçim Seçim menüsünden nesneleri çeşitli özelliklerine bağlõ olarak seçebilirsiniz. Örneğin: COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-14

4 Belirli bir düzlemdeki tüm nesnelerin seçilmesi Aynõ kesit veya özellik sõnõfõndaki tüm nesnelerin seçilmesi Aynõ gruba dahil olan tüm nesnelerin seçilmesi Aynõ düğüm sõnõr şartõnõ sağlayan tüm nesnelerin seçilmesi. Belli bir markaya sahip tüm nesnelerin seçilmesi. Bu seçim metodlarõ görüntü ekranõndan bağõmsõz çalõşõrlar ve belirtilen özelliğe sahip nesneler ekranda görülsün görülmesin etkilerler. Karmaşõk seçimlerin hõzlõ yapõlabilmesinde gruplandõrma özellikle faydalõdõr. Aynõ nesne grubunun birden seçilebilmesi ihtimali varsa, bir seçim seti yapõlandõrõp seçili nesnelere bir grup ismi verin. Grup ismi atanan nesne setleri grup ismi kullanõlarak rahatlõkla seçilebilir. Düzenleme (Editing) Editing (Düzenleme) modelde değişiklikler yapmak için kullanõlõr. Çoğu düzenleme işlemi seçmiş olduğunuz bir veya daha fazla nesnenin üzerinde uygulanõr. Aşağõda edit (düzenle) menüsünden seçilmiş kullanabileceğiniz bazõ uygulamalar verilmiştir: Seçilmiş nesnelerin geometrilerinin Windows Panosuna (clipboard) kesilmesi veya kopyalanmasõ. Panoya atõlan geometri bilgilerine tablolama programlarõyla (örneğin Excel ile) ulaşabiliriz. Windows panosundaki nesne geometrisini modele yapõştõrmak. Bu önceki kes ve kopyala komutlarõ arasõndan tablolama programõ sayesinde düzenlenebilir. Seçili nesneleri silmek Nesneleri lineer veya radyal dizi şeklinde çoğaltmak Seçili nesneleri yeni bir konuma taşõma Daha büyük ebatta nesneler oluşturmak için mevcut nesnelerin şişirilmesi (Extrusion) o Noktalarõn çizgilere uzatõlmasõ o Çizgilerin alanlara genişletilmesi COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-15

5 o Alanlarõn katõlara dönüştürlmesi. Bu grafiksel katõ nesne yaratmanõn tek yoludur. Çubuk ve kabuk (shell) nesnelerini aynõ cinste küçük parçalara ayõrmak Nesnelerin aynõ noktada birleştirilmesi veya ayrõlmasõ Hazõr şablonlardan modele ekleme Tablosal veri formatõ üzerinde enteraktif olarak değişiklikler yapõlarak Modelin yeniden şekillendirilmesi. Nesnelerin markalarõnõn ve diğer isimlendirilmiş öğelerin değiştirilmesi. Modele ekleme veya yapõştõrma işlemleri nesnelerin seçilmesiyle yapõlmaz. İnteraktif tablo değiştirme ve marka düzenlemesi seçim veya tüm model üzerinde çalõşõr. Diğer bütün işlemler nesnelerin daha önce seçilmesini gerektirir. Atama Atama özellikleri ve yükleri, seçmiş olduğunuz nesne veya nesnelere uygulamak için kullanõlõr. Atama işlemleri atama menüsünden seçilirler ve bunlar: Düğüm noktalarõna, mesnetler, sõnõr şartlarõ, yaylar, kütleler ve yerel koordinat eksenleri atamak Çubuk/Kablo/Tendon nesnelerine kesit değerleri, uç serbestlikleri, yerel koordinat sistemleri, end offsetleri, saplama noktalarõ, çõktõ adresleri, içsel öngerilme paternleri, halat özellikleri, nonlineer özellikler, otomatik bölümlendirme parametreleri ve fazlasõ Alan nesnelerine özellikler atamak; kesit özellikleri, yerel koordinat sistemleri, alan yaylarõ ve kütleler, otomatik bölümlendirme seçeneği ve fazlasõ Katõ nesnelere özellikler atamak; kesit özellikleri, yerel koordinat sistemleri, alan yaylarõ, otomatik bölümlendirme seçeneği ve fazlasõ Bağlantõ (link) nesnelerine özelliklerini ve yerel koordinat sistemlerini atamak Her bir nesneye farklõ bir çok yük cinsi atamak. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-16

6 Düğüm noktalarõna õsõ ve basõnç yüklerini tanõmlayacak örnek değerler atamak İlerideki seçme işlemlerine yardõmcõ olmasõ için nesneleri gruplandõrmak ve adlandõrõlmõş gruplara yeni nesneler eklemek Seçili bir nesneye atanmõş değerleri kopyalayarak, bir başka işlemde, aynõ tip bir veya birden fazla nesneye bu atamalarõ yapõştõrmak. Geri Alma ve İleri Alma (Undo, Redo) SAP2000 yapmõş olduğunuz tüm çizim, atama ve düzenleme işlemlerini hatõrlar. Önceden yapmõş olduğunuz bir kõsõm işlemi geri alabilirsiniz. Geri alma işleminde çok gerilere gitti iseniz, bu işlemleri ileri alabilirsiniz. Geri al ve ileri al işlemlerine düzenle (edit) menüsünden veya ana araç çubuğundan ulaşabilirsiniz. Önemli notlar: Geri alma işlemi tanõmlama işlemlerini geri almaz. Geri alma işlemi interaktif tablo şekillendirme işlemlerini geri almaz. Model bir kez kaydedildi ve çalõştõrõldõ veya interaktif tablo şekillendirme gerçekleştirildiğinde bunlara öncü işlemler geri alõnamaz. Analiz Yukarõdaki işlemleri kullanarak tam bir model oluşturduktan sonra, analiz durumlarõndan uygulanan yüklemelerin etkisi altõnda meydana gelen sonuç deplasmanlarõnõ, gerilmeleri ve reaksiyonlarõ hesaplamak için analiz yapabilirsiniz. Analizden önce, analiz menüsünden analiz seçeneklerini ayarlamalõsõnõz. Bu seçenekler: Analiz için programdaki serbestlik derecelerinin ayarlanmasõ ki bu genellikle yapõnõn düzlem çerçeve gibi davranmasõnõ sağlamak için kõsõtlamalar getirmeye yarar. Model tanõmlamalarõnõn ve analiz sonuçlarõnõn, SAP2000 tablosal biçimiyle Access veritabanõ dosyasõ oluşturmak için ototmatik olarak kaydedilip edilmeyeceğini ayarlarsõnõz. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-17

7 Analizi başlatmak için, Analyze menüsünden Run (çalõştõr) õ kullanõn ve hangi durumlarõn çalõştõrõlmasõnõ istediğinizi seçin. Daha önce çalõştõrõlmõş analiz durumlarõnõn tekrara çalõştõrõlmasõna gerek yoktur. Çalõştõrõlmamõş durumlar daha sonra çalõştõrõlabilir. Eğer analiz durumlarõndan herhangi biri çalõşabilmek için seçilmiş durumlardan herhangi birinin sonuçlarõna gereksinim duyacaksa ve bu durum henüz çalõştõrõlmamõşsa ilk olarak gereken analiz çalõştõrõlõr. Örneğin eğer tepki spektrum analizi çalõştõrõlacaksa, gerekiyorsa modlarõ tanõmlayan durumlar da çalõştõrõlacaktõr. SAP2000 çalõştõrõlmadan önce modeli kaydeder. Kontrol ve analiz işlemleri sõrasõnda, ekrandan analiz motorunu izleyebilirsiniz. Analiz tamamlandõğõnda, ekrandaki kaydõrma çubuğunu kullanarak mesajlarõ inceleyebilirsiniz. Mesajlarõ incelemeyi bitirdikten sonra Tamam tuşuna tõklayarak pencereyi kapatabilirsiniz. Bu mesajlar aynõ zamanda.log uzantõlõ bir dosya olarak kaydedilir ve daha sonra istendiğinde File menusü > Show Input/Output Text Files komutuyla ulaşõlõp incelenebilir. Analiz devam ederken ve işlem penceresi ekrandayken başka hiçbir SAP2000 işlemini yapamazsõnõz. Fakat, başka Windows programlarõnõ çalõştõrabilirsiniz. Görüntüleme Görüntüleme, modeli ve analiz sonuçlarõnõ görmek için kullanõlõr. Grafiksel görüntüleme, tablosal görüntüleme ve fonksiyon çizimleri mevcuttur. Tüm görüntüleme tipleri görüntü (display) menüsünden seçilebilir, sadece boyutlama sonuçlarõnõn görüntülenmesi boyutlama (design) menüsünden yapõlõr. Grafiksel Görüntüleme Her bir görüntü penceresi için değişik bir grafiksel görüntüleme çeşidi seçebilirsiniz. Her pencere kendi yerleşim ve görüntü seçeneklerine sahip olabilir. Model Tanõmlarõnõ Görüntüleme Modelin geometrisini Display menüsü > Show Undeformed Shape komutunu kullanarak izleyebilirsiniz. Bu işlem sadece nesneleri ve View menusü > Set Display Options kullanõlarak seçilmiş atamalarõ gösterir. Nesnelere yapõlan diğer tüm atamalar Display menusü> Show Load Assigns ve Display menu> Show Misc Assigns komutlarõ kullanõlarak görüntülenebilir. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-18

8 Modelin şekil değiştirmemiş görüntüsünü atamalar ile beraber veya onlarsõz izlerken düğüm noktasõna veya nesneye farenin sağ tuşu ile tõklarsanõz ekranda bu nesneye ait geometri, bağlantõ kriterleri, atamalar ile yüklere ait sonuçlarõn detaylõ bilgilerinin bulunduğu bir form belirir. Analiz Sonuçlarõnõ Görüntüleme Çalõştõrõlmõş her bir durum için Analiz sonuçlarõ grafiksel olarak görüntülenebilir. Hangi görüntülerin izlenebileceği aşağõda verilmiştir: Şekil değiştirmiş yapõ Düğüm noktalarõna ait yay veya reaksiyon yükleri Çubuk/Kablo/Bağlantõlara ait kuvvet ve moment diyagramlarõ. Kabuk elemanlarõndaki kuvvet ve momentten kaynaklanan stres sonuçlarõnõn kontur çizgileriyle gösterimi. Kabuk elemanlarõ, düzlemler, asolidler ve katõlara ait gerilme konturlarõnõn gösterimi. Betonarme kabuklar için boyutlama gerilmeleri Deplasmanlar, reaksiyonlar, yay kuvvetleri ve çubuk/kablo kuvvetleri ve momentlerinin oluşturduğu etki alanõ çizgileri Tüm nesne tipleri için virtüel iş grafiğinin gösterilmesi Şekil değiştirmiş model durum çubuğundaki kontrol araçlarõ ile oynatõlabilirler. Şekil değiştirmiş yapõnõn oynatõlmasõ kullanõcõnõn yapõnõ davranõşõnõ daha iyi anlamasõnõ sağlar. Birkaç sonucu olan analiz durumlarõ için (çok adõmlõ veya çok modlu) her bir sonucu adõm adõm incelemek için durum çubuğu üzerindeki kontrol imleci işaretlerini kullanabilirsiniz. Çoklu adõmlarda en küçük ile en büyük değerleri basmanõza yarayacak bir seçenek de mevcuttur. Gösterilen sonuçlarõn detaylarõ için ilgili nesne üzerine fare sağ tuşu ile tõklamanõz yeterlidir. Fonksiyon Çizimlerini Görüntüleme Fonksiyon çizimleri, bir değişkenin diğerine göre grafikleridir. Bunlar; Tepki spektrumu eğrileri bu eğriler yapõnõn herhangi bir düğüm noktasõ için zaman alanõ analiz durumu sonuçlarõ esas alõnarak üretilebilirler. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-19

9 Fonksiyon çizim izleri bunlar herhangi bir sayõda yapõ tepki niceliklerinin (yer değiştirme, gerilme v.b.) zamana karşõ veya başka bir yapõ tepki niceliğine karşõ çizilen genel grafikleridir. Bunlar herhangi bir zaman alanõ durumu veya çoklu-adõmlõ nonlineer statik durum için mevcuttur. Statik-itme analizi bu fonksiyon tekil bir deplasman ölçümünün çok adõmlõ, deplasman kontrollü, nonlineer statik analiz durumundan elde edilen zemin tepki reaksiyon değerlerine karşõ çizilen fonksiyondur. Fonksiyon çizimleri özel bir çizim penceresinde görüntülenebilir ve bastõrõlabilir. Bu çizimlere ait değerler tablosu bastõrõlabilir veya dosya olarak kaydedilebilir. Tablosal Görüntüleme Görüntüleme menüsündeki komutlarõ kullanarak model tanõmlamalarõ, analiz sonuçlarõ ve dizayn (boyutlama) sonuçlarõnõ tablo biçiminde görüntüleyebilirsiniz. Görüntülenecek tablolarõ seçin. Eğer seçilmiş düğüm noktalarõ ve nesneler varsa tablosal bilgiler sadece bu seçilenler için oluşturulur, yoksa bütün model için tablolar üretilir. Bu tablolarõn biçimlerini kontrol edebileceğiniz, sadece belirtilen kriterleri sağlayan verileri görüntülemenizi sağlayan filtreler yaratmak gibi gelişkin biçimlendirme seçenekleri mevcuttur. Örneğin bunlardan biri, dizayn gerilme oranlarõnõn 0.9 un üstünde olduğu elemanlarõn gösterilmesidir. Bu tablosal veriler ekran metin penceresinden export edilebildiği gibi çõktõ da alõnabilir, ya da dosya menüsünden tablo biçimleri ile ilgili mevcut komutlar kullanõlarak yapõlõr. Boyutlama (Dizayn) Boyutlama betonarme, çelik, soğuk çekme çelik ve alüminyum malzemeden çubuk nesnelerinin değişik boyutlama yönetmeliklerine göre kontrol edilmesi için kullanõlõr. Boyutlama, yapõ analiz edildikten sonra uygulanabilir. Görüntüleme dahil, boyutlama işlemlerinin çoğu boyutlama (design) menüsünde mevcuttur. Çelik, soğuk çekme çelik ve alüminyum malzemeden çubuk/halat nesneleri kullanõcõ tarifli bir otomatik seçim listesinden ağõrlõkça en hafifi olacak şekilde seçilebilir. Betonarme çubuk nesneleri ise seçilen dizayn koduna göre otomatik olarak belirlenmiş boyuna donatõ alanõ ve kesme donatõsõ alanõna sahip olabilirler. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-20

10 Bağõmsõz elemanlar farklõ kesitler denenerek ve sonuçlarõ kontrol edilerek interaktif olarak da boyutlandõrõlabilirler. Bir kesit ister manuel olarak değiştirilsin, ister program tarafõndan optimum kesiti otomatik belirlensin fark etmez, boyutlama kesiti ile analiz kesiti aynõ olana dek boyutlama işlemini tekrarlanõr. Gerilme oranlarõnõn ve dizayn parametrelerinin grafiksel olarak görüntülenmesi mümkündür. İstendiğinde bir tek çubuk nesnesinin dizayn bilgilerine nesne üzerine sağ tuşla tõklanarak tablo halinde ulaşõlabilir. İlave bir seçenek olarak tablo halindeki dizayn bilgileri Display menüsündeki komutlar kullanõlarak gösterilebilir veya File menüsündeki komutlar kullanõlarak yazdõrõlabilir. Eğer görüntüle, çõktõ al veya dõşarõya aktar komutlarõ kullanõlõrken nesneler halihazõrda seçilmiş ise sadece seçili nesneler görüntülenebilir, çõktõsõ alõnabilir veya dõşarõya aktarõlabilir aksi taktirde sonuçlar tüm model için üretilir. Programda çubuk elemanlarõna has yönetmeliklere bağlõ boyutlama yapõlabilmesine ek olarak betonarme kabuk elemanlarõnda yönetmelik dõşõ özel boyutlama gerilmeleri ve çekme donatõlarõ da izlenebilir. Çubuklardan farklõ olarak kabuk betonarme elemanlarõnda gelişmiş dizayn seçenekleri mevcut değildir. Bunun yerine bunlara ait boyutlama verileri görüntüleme menüsünde mevcuttur ve bu değerler kabuktaki çekme basõnç kuvvet çifti ile kullanõcõnõn tanõmladõğõ donatõ akma gerilmesine bağlõ olarak hesaplanõr. Kilitleme ve Kilidi Kaldõrma Analiz yapõldõktan sonra model, analiz sonuçlarõnõ ve biri diğerine bağlõ analiz silsilesi sonuçlarõnõ geçersiz kõlacak bir değişiklik yapõlmamasõ için otomatik olarak kilitlenir. Modelinizi herhangi bir zamanda daha fazla değişiklik olmamasõ için kilitleyebilir veya değişikliklere izin verilmesi için kilidi kaldõrabilirsiniz. Kilitle ve kilidi kaldõr komutuna (Lock & Unlock) seçenekler menüsünden ulaşõlabilir. Eğer analizden sonra modelinizin kilidini kaldõrõrsanõz, SAP2000 tüm analiz sonuçlarõnõn silineceğine dair sizi uyaracaktõr. Eğer bunun olmasõnõ istemiyorsanõz, kilidi kaldõrmadan önce, modelinizi başka bir isimle kaydedin. Daha sonraki takip eden değişiklikler yeni modelinize yapõlacaktõr. Modelinizin kilidini kaldõrmadan analiz durumlarõ tanõmlayabilir, yeni durumlar ekleyebilir ve çalõştõrõlmamõş durumlarõ değiştirebilir veya rahatlõkla iptal edebilirsiniz. Eğer halihazõrda çalõştõrõlmõş bir analiz durumunu değiştirir veya iptal ederseniz bu analiz durumuna ait sonuçlar ile buna bağlõ analiz durumu sonuçlarõ da iptal edilir. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-21

11 Sayõsal Verilerin Girilmesi Sayõsal verileri bir form üzerinde girdiğinizde tüm bu sayõsal değerler durum çubuğunda gösterilen ölçü biriminde girilir. Bazõ veri giriş formlarõ kendi üzerlerinde birim değiştirme seçeneğine sahiptiler ve girilen sayõsal veriler durum çubuğundakine baskõndõrlar. Sayõsal veriler girilirken farklõ ölçü birimleriyle tanõmlanabilirler. Farz edelim ki, ister durum çubuğunda ister açõlan form da fark etmez, metre birim sistemi aktif olsun, değer 3500 mm olarak da girilse bu değer 3.5 e dönüştürülecektir. Kuvvet, uzunluk veya sõcaklõk birimleri karõşõk olarak kullanõlacaksa tüm birimleri aralarõna birer virgül veya boşluk koyarak aşağõdaki sõra ile listeleyin: kuvvet, uzunluk, sõcaklõk. Örneğin elastisite modülü kip in (kuvvet/uzunluk2) olarak tanõmlanabilir. Aynõ şekilde moment de kip in (kuvvet/uzunluk2) olarak tanõmlanabilir. Dikkat ederseniz birimlerin sadece isimleri gereklidir ve kareleri mi, çarpõm mõ veya bölüm mü olduklarõnõ belirtmeye gerek yoktur. Özel bir durum olarak uzunluk birimleri U.S. mimari birimleri yani fit ve inç olarak girilebilirler. Devam eden örnekteki gibi yazõlan sayõda: 9-3 fit için ( ) gereklidir ancak devam eden (-) ve ( ) seçime bağlõdõr. Bu veriler girilirken formüller de girilebilir. Örneğin bir veri değeri veya 100*sin(30) şeklinde de ifade edilebilir. Formüllerle birlikte birimler de ifade edildiyse formülden sonra birimle arasõna bir boşluk bõrakmayõ unutmayõn. Birim uygulanmadan önce formül hesaplanõp bulunan değer kullanõlõr dolayõsõyla aynõ formül içinde farklõ birimler kullanmayõn. Aynõ zamanda daha karmaşõk veri girişlerinde kullanõlmak üzere hesap makinesi da mevcuttur. Hesap makinesini çağõrmak için şift tuşunu basõlõ tutup sayõ değeri giriş alanõna çift tõklamanõz yeterli olacaktõr. Hesap makinesinin tüm işlevlerini görmek için kendi üzerindeki View menüsü > Show All komutunu kullanõn. Seçenek Tanõmlarõ Programõn işleyişini isteğinize göre ayarlamak için kullanabileceğiniz bir çok seçenek mevcuttur. Aşağõda içeriği verilen bu seçeneklere Options menüsünden ulaşabilirsiniz: Ölçüler ve toleranslar birleştirme, seçim ve kenetleme toleranslarõ; yazõ büyüklüğü; büyütme artalanõ ve diğerleri Boyutlama yönetmelikleri ve ilgili parametreleri COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-22

12 Görüntüleme ve baskõ için nesnelerin ve sonuç değerlerinin renkleri Tablo verilerinin biçimlendirilmesi Kaç görüntüleme penceresinin gösterileceği Tüm görüntü pencerelerini etkileyen görüntüleme seçenekleri Modeli kilitleme ve kilit açma Hõzlõ kaydõrma ve büyütme amaçlõ bölgesel görüntüleme Eklenmiş modüllerin lisanslarõnõ aktif hale getirme Yardõm Alma SAP2000 yardõm hizmetlerine girmek için Help menüsü > Contents & Index komutunu kullanõn veya ihtiyaç halinde F1 i tuşlayõn. F1 e tõkladõğõnõzda açõk olan bir form varsa öncelikle bu forma ait yardõm bilgileri görüntülenir. Aksi taktirde F1 tuşu sadece yardõm ana menüsünü açar ve aşağõdakileri yapmanõza olanak sağlar: Tablo içeriğini kullanarak bir çok başlõğa ulaşabilirsiniz Tüm yardõm başlõklarõnõ alfabetik sõrayla gösteren bir indeks kullanabilirsiniz Belirli kelimeleri içeren yardõm başlõklarõnõ bulabileceğiniz bir arama özelliği Yardõm menüsünü kullanarak SAP2000 e ait tüm yardõm konularõna Adobe Acrobat.PDF biçiminde de ulaşabilirsiniz veya CSI nõn web sayfasõna girebilirsiniz. Help menüsü > About SAP2000 tõkladõğõnõzda SAP2000 versiyon bilgileriyle bilgisayar işletim sistemine ilişkin bilgilere ulaşabilirsiniz. Bu bilgiler CSI dan teknik destek alõrken oldukça işinize yarayacaktõr. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 4-23

13 BÖLÜM 5 Veri Tablolarõyla Çalõşmak SAP2000 grafiksel kullanõcõ ara yüzü kullanõlarak ulaşõlabilen tüm verilere tablo verileri biçiminde de ulaşabilirsiniz. Bunlar kolon başlõklarõ ve ilgili tablo verilerinin ismini taşõyan organize edilmiş bir grup veridir. Bu tablolar modele ait tanõmlama bilgileri ile analiz ve dizayn sonuçlarõnõ içerir. Bu tablo verileri grafiksel ara yüzün değiştirilmesi ve görüntülenmesinde kullanõlabildiği gibi diğer programlardan veri alõp göndermeye ve çok çeşitli biçimlerde çõktõ verisi oluşturmakta da kullanõlabilir. Veri Tablolarõnõn Sõnõflandõrõlmasõ SAP2000 tablo verileri üç farklõ sõnõfa ayrõlõr ki bunlar model tanõmlama, analiz (hesaplama) sonuçlarõ ve dizayn (boyutlama) sonuçlarõdõr. Model Tanõmlarõ Model tanõmlama verileri yapõsal modelin tüm kõsõmlarõnõ içerir ki bunlar; özellikler, nesneler, atamalar, yükler, analiz durumlarõ, dizayn ayarlarõ ve benzerleridir. Bunun yanõnda kullanõcõ tanõmlõ seçenekler ve isimlendirilmiş sonuç tanõmlamalarõ da yapõsal model tanõmlamanõn bölümlerinden sayõlõr. Analiz çalõştõrõlmõş olsun veya olmasõn, dizayn (boyutlama) yapõlmõş olsun olmasõn model tanõmlama verileri mevcuttur. Bu tablolar üzerinde değişiklik yapõlabilir, görüntülenebilir, dõşarõ gönderilebilir, içeri taşõnabilir ve çõktõsõ alõnabilir. Analiz Sonuçlarõ Analiz sonuç bilgileri grafik ara yüzünde oluşturulabilen sehimleri, kuvvetleri, gerilmeleri, enerjileri ve diğer yapõsal tepki niceliklerini içerir. Bu veriler halihazõrda çalõştõrõlmõş analiz durumlarõ için oluşturulur. Analiz sonuç tablolarõ görüntülenebilir, dõşarõ gönderilebilir ve çõktõsõ alõnabilir, ancak üzerinde değişiklik yapõlamaz ve içeri taşõnamazlar. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-1

14 Boyutlama (Dizayn) Sonuçlarõ Dizayn sonuç bilgileri gerilmeleri, gerilme oranlarõnõ, etkin boylarõ, optimum kesitleri, donatõ alanlarõnõ ve dizayn işleminden elde edilen tüm diğer nicelikleri içerir. Bu veriler sadece halihazõrda boyutlamaya tabi tutulmuş nesneler için oluşturulur. Dizayn sonuç tablolarõ görüntülenebilir, dõşarõ gönderilebilir ve çõktõsõ alõnabilir, ancak üzerinde değişiklik yapõlamaz ve içeri taşõnamazlar. Tablolar ve Alanlar SAP2000 tablosal verileri daha önceden tanõmlanmõş bir grup veri tablosu biçiminde düzenler. Her üç farklõ veri tipi için farklõ bir tablo mevcuttur. Her bir tablonun önceden tanõmlõ bir adõ vardõr. Model tanõmlama tablolarõna örnek olarak düğüm noktalarõ koordinatlarõ ve çubuk ve halat elemanõ bağlantõ şekli örnek gösterilebilir. Hesaplama - sonuçlar tablosuna örnek olarak düğüm noktasõ deplasmanlarõ ve eleman kuvvetleri-çubuk elemanlarõ tablolarõ örnek verilebilir. Boyutlama-sonuçlar tablosuna örnek olarak betonarme dizayn 1-kolon özet verileri ACI ve çelik boyutlama 3- kesme detaylarõ AISC-LRFD 93 tablolarõ örnek verilebilir. Her bir tablo için önceden tanõmlõ bir tek alan ismi kullanõlabilir; alan isimleri tablolarda sütun başlõğõ olarak kullanõlõr. Kolonlar herhangi bir düzende sõralanabilir ve istenmeyen sütunlar kullanõlmayabilir. Örneğin düğüm noktasõ koordinatlarõ tablosu için alan ismi Joint, CoordSys ve Z dir. Kolon başlõğõna bağlõ olarak burada kullanõlan birim bu kolondaki tüm verilere ait olabilir. Veri tabloya bir yada iki satõr olarak girilir. Her bir satõr (sütun başlõğõ) gibi aynõ seviyeden alan ismi içerir. Örnek 5-1 çubuk ve halat elemanõ bağlantõ şekli tablosunu örnek göstermektedir. Bu tabloda yedi alan mevcuttur bunlar çerçeve, düğüm noktasõ I, düğüm noktasõ j, uzunluk, kütle merkezi X, kütle merkezi Y kütle merkezi Z dir. Kolon başlõğõnda gösterilen birimler kullanõlmaktadõr. Tabloya on bir satõr veri girilmiş ve bu verilerde çubuk elemanlarõ ile bunlarõn bağlandõğõ iki uç noktasõnõn isimleri verilmiştir. Aynõ zamanda hesaplanmõş eleman boyu ve kütle merkezi verilmiştir. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-2

15 Şekil 5-1 Veritabanõ Tablosu Örneği Tablolarõn Kullanõlmasõ SAP2000 iki farklõ amaca yönelik veri tablolarõ üretir : Gösterim ve baskõ için sunum amaçlõ biçimde Bilgisayar tarafõndan kullanõlmak ve değişiklik yapabilmek üzere verileri yapõlandõrmak. Sunum Amacõyla Tablolarõn Düzenlenmesi SAP2000 veri tablolarõ ekranda grafiksel ara yüz üzerinde görüntülenebilirler ve çõktõsõ alõnmak üzere dosya halinde hazõrlanmõş veri tablolarõ aşağõdaki biçimlerde olabilirler: Word de kullanõlmak üzere zengin metin biçimi Microsoft Internet gezgininde görüntülenmek üzere HTML biçiminde. Düz (ASCII) metni olarak COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-3

16 Yalnõza Görüntülenme sürecinde kullanõlmak üzere Microsoft Excel biçiminde. Yalnõza Görüntülenme sürecinde kullanõlmak üzere Microsoft Access biçiminde. Program bu bölümün ileriki konularõndan Görüntüleme ve Baskõ için Biçim Kontrolleri başlõğõ altõnda anlatõlacağõ şekilde tablolarõn nasõl biçimlendirileceği konusu üzerinde tam bir kontrol olanağõ sağlar. Biçimlendirilmiş tablolarõn üretimi konusunda daha fazla bilgi için bu bölümün ileriki konularõndan olan Tablo Verilerinin Gösterimi, Tablo Verilerinin Basõmõ ve Güncel Rapor Yazarõ başlõklarõ inceleyebilirsiniz. Yapõlandõrõlmõş Veritabanõ Tablolarõ SAP2000 veri tablolarõ ekranda grafiksel ara yüz üzerinde gösterilebilir ve yapõlandõrõlmõş veri tabanõ tablolarõ aşağõdaki dosya biçimlerinden herhangi biriyle export yada import edilebilir. Microsoft Access biçiminde Microsoft Excel biçiminde Düz (ASCII) metni olarak Bastõrõlabilir çõktõdan farklõ olarak bu veri tabanlarõna ait dosya biçimleri SAP2000 ve diğer programlarõn bu verileri kullanabilmeleri için sõkõ bir şekilde kontrol edilirler. Biçimlendirilmiş tablolarõn üretimi konusunda daha fazla bilgi için bu bölümün ileriki konularõndan olan Enteraktif Tablo Biçimlendirme, Tablo Verilerinin export edilmesi ve Tablo Verilerinin import edilmesi adlõ başlõklarõ inceleyebilirsiniz. Tablolarõn Gösterimi SAP2000 grafiksel ara yüz üzerinde çalõşõrken istendiği anda mevcut veriler tablo biçiminde görüntülenebilirler. Model tanõmlamalarõ, analiz sonuçlarõ, boyutlama sonuçlarõ veya bu üç sõnõf verinin bir karõşõmõnõ görüntülemek için Display menüsü > Show Tables komutlarõnõ kullanabilirsiniz. Şekil 5-1 görüntülenmiş tabloya ilişkin bir örnektir. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-4

17 Her bir veri sõnõfõ ile ilgili hangi tablolarõn görüntüleneceğini belirlemek için spesifik bir veri tipi seçin. Şekil 5-2 görüntülenecek, basõlacak veya export edilecek veri tipini seçmek için kullanõlacak formu göstermektedir. Her bir onay kutusu seçilen verilerin gösteriminde kullanõlacak bir yada iki tabloya karşõlõk gelmektedir. Aynõ tablo setini mükerrer seçebilmek için ayarlarõnõzõ isimli set olarak kaydedin. Bu kayõtlõ seti daha sonraki gösterim, baskõ, ve diğer tablo verileri işlemlerinde kullanabilirsiniz. Eğer görüntüleme öncesi nesneler halihazõrda seçilmiş ise bu tablolarda sadece seçili nesnelere ait özel veriler görüntülenebilir, aksi taktirde sonuçlar tüm model için üretilir. Tablo verileri bir yandan görüntülenirken diğer yandan tanõmlõ yazõcõdan düz metin biçiminde çõktõ alõnabilir. Aynõ zamanda bu tablolarõ açõp incelemek amacõyla aşağõdakilerden bilgisayarõnõzda mevcut olan programlarõ kullanabilirsiniz. Microsoft Word, zengin metin biçimi olarak Microsoft Internet gezgininde görüntülenmek üzere HTML biçiminde. Tanõmlõ metin düzenleyicide düz metin olarak Microsoft Excel biçiminde Microsoft Access biçiminde COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-5

18 Şekil 5-2 Görüntülenecek, basõlacak veya export edilecek data seçimi için tablo Tablolar bu programlardan basõlabilirler. Ancak bu programlar kullanõlarak tablolar üzerinde yapõlan değişiklikler SAP2000 bu verileri gösterdiği esnada modele geri çağrõlamazlar. Tablo verileri üzerinde değişiklik yapmak için gerekli açõklamalarõ ilerdeki interaktif tablo değişiklikleri adlõ konu başlõğõ altõnda inceleyiniz. Seçenekler tablolarõn nasõl biçimlendirileceği konusu üzerinde tam bir kontrol olanağõ sağlar bu konu ile açõklamalar bu bölümün ileriki konularõndan Görüntüleme ve Baskõ için Biçim Kontrolleri başlõğõ altõnda anlatõlmõştõr. Programõn gösterim sõrasõnda Excel ve Access veri tabanõ dosyalarõ oluşturabildiğine dikkat ediniz. Ancak bu dosyalarõn aynõ modele geri çağrõlmasõ hatalara sebep olabilir çünkü üzerinde yapõlan değişiklerin istenen biçimde olmamasõ ihtimali yüksektir. Dolayõsõyla değişiklik yapõp sorunsuz geri çağõrmak üzere oluşturmak istediğiniz Excel ve Access veritabanõ dosyalarõnõ kuralõna uygun şekilde File menüsü > Export komutlarõnõ kullanarak yapabilirsiniz. Çünkü export komutu bu dosyalar geri çağrõlmak istendiğinde oluşmasõ muhtemel hatalarõ engellemek amacõyla bazõ kurallar içerir. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-6

19 Tablolarõn Yazdõrõlmasõ Tablolarõ bastõrmak için File menüsü > Print Tables komutunu doğrudan kullanabilirsiniz. Bir öneki konu başlõğõnda anlatõldõğõ üzere bastõrõlacak veri tablosu tiplerini seçip, opsiyonel olarak modelin nesneye esas tablolarõn uygulanabileceği kõsmõnõ seçin. Bu tablolar hazõr tanõmlõ yazõcõdan düz metin biçiminde doğrudan çõktõ alõnabileceği gibi, aşağõdaki programlardan birini kullanarak açõlabilecek elektronik dosyalara kaydedilebilir: Microsoft Word de açõlmak üzere zengin metin biçimi olarak Microsoft Internet gezgininde açõlmak üzere HTML biçiminde Hazõr tanõmlõ metin şekillendiricide düz yazõ biçiminde Program tablolarõn nasõl biçimlendirileceği konusunda tam bir kontrol olanağõ sağlayan seçenekler sunar, bu konu ile açõklamalar bu bölümün ileriki konularõndan Görüntüleme ve Baskõ için Biçim Kontrolleri başlõğõ altõnda anlatõlmõştõr. Kişisel Rapor Yazõcõ Rapor yazõcõ SAP2000 e ait yetkin bir özelliktir. Bu özellik sayesinde SAP2000 de hazõrlanmõş tablo verilerini kullanarak şekiller ve sayõlarõn da ilave edilebildiği bir rapor biçimi oluşturabilirsiniz. Raporunuzu aşağõdaki dosya biçimlerinden herhangi biriyle hazõrlayabilirsiniz: Microsoft Word de zengin metin biçiminde. Microsoft Internet gezgininde açõlmak üzere HTML biçiminde Düz (ASCII) metni olarak Bu özel rapor yazõcõyõ bir veya birkaç veritabanõ dosyasõndan çekilen tablolarõ bir araya getirmek için kullanabilirsiniz. Bu dosyalar aynõ modelden veya başka başka modellerden olabilir. Raporu hazõrlarken için bölüm başlõğõ girip, tablolar arasõna istediğiniz gibi yazõlar yazabilir ve istediğiniz dosya biçimindeki resimlerden seçerek ilave edebilirsiniz. Program aynõ zamanda tablolarõn biçimlendirilmesi, sayfa ayarlarõ ve yazõ karakterleri ile ilgili kontrol seçenekleri de sunar. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-7

20 Yazdõrma ve Gösterim için Biçim Kontrolü SAP2000 görüntülenecek ve basõlacak tablolar üzerinde biçim kontrolü yapmaya olanak tanõr. Bununla ilgili Options menüsü > Database>Set Program Defaults DB Formatting komutunu kullanarak program içindeki her bir sayõsal nesneye ait birim ve ondalõk hassasiyeti ayarlayabilirsiniz (öreğin kuvvetler, momentler, uzunluklar, v.s.). Örneğin bu komutu kullanarak yapõnõn ölçülerini üç ondalõk hassasiyetiyle feet veya metre olarak ayarlayõp, kesit ölçülerini cm cinsinden tek ondalõk hassasiyetle ifade edebilirsiniz. Giriş bilgilerinde doğruluk hassasiyetini sağlamak için program tüm nesneler için önceden tanõmlõ birim sistemini kullanacaktõr. Buna ek olarak her bir tablodaki sütunlarõn detaylõ biçimlerini tek tek kontrol edebilirsiniz, Örneğin: Hangi alanõn hangi sõrayla sunulacağõna dair, Sütun genişlikleri ve konumlarõ, Birim ve dijit hassasiyeti, Verilerin sõralanmasõ i.e. satõrlarõn nasõl sõralanacağõ, Ve diğer gelişmiş özellikler. Yaptõğõnõz bu biçim ayarlarõnõn daha sonrada kullanõlabilmesi için bu biçimin kaydedilebilmesi gibi bir seçenek de mevcuttur. Export edilen veri tabanõ dosyalarõnõn bu ayarlardan hiçbirini kullanmadõğõna dikkat edin. Options menüsü > Database > Set Program Defaults DB Formatting komutunu kullanarak yaptõğõnõz biçim ayarlarõ sadece Excel biçiminde hazõrlanmõş veri tabanõ tablolarõnda dikkate alõnõr. Etkileşimli Tablo İşleme Bazen bir model tanõmlama işini tablo biçiminde veriler kullanarak yapmak bu modeli grafiksel mod veya diğer standart modlar kullanarak yapmaktan daha rahat olabilir. Bu model tanõmlama verilerini tablosu üzerinden Edit menüsü > Interactive Database Editing komutunu kullanarak değiştirebilirsiniz. Bu şekilde sadece model tanõmlama verilerini değiştirebilirsiniz ve bu özelliğin kullanõlabilmesi için model kilidi açõk olmalõdõr. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-8

21 Değiştirilecek veri tipinin seçimi ulaşõlabilecek tablolarõ belirler. Eğer Edit menüsü > Interactive Database Editing komutu kullanõlmadan önce seçilmiş nesneler var ise nesneye özel bilgiler içeren bu tablolarda sadece seçili nesneler ile ilgili bilgiler mevcut olacaktõr. Eklemeler, çõkarmalar veya değişiklikler sadece bu seçili nesneler üzerine yapõlacaktõr. Bu değişiklikler daha sonra model üzerine de uygulanabilirler yahut bu değişiklikler kaydedilmeden çõkõlabilir. Sayõsal formüller ( 2+3/4 gibi )doğrudan herhangi bir hücreye yazõlabilirler. Veya herhangi bir alana fare sağ tuşu ile tõklama hõzlõ menünün açõlmasõna yarayabilir. Bu menü bu alanõn kullanõm amacõnõn gösterilmesinde kullanõlabilir. Eğer hücre bir metin girişi bekliyorsa bu durumda çoğunlukla bu alanda bu alanda kullanõlmasõna müsaade edilen değerlere ilişkin aşağõ açõlõr bir listede vardõr. Eğer hücre bir rakamsal veri girişi bekliyorsa bu durumda menüde SAP2000 hesap makinesi vardõr. Bir tablo üzerinde çalõşõrken ilgili konudaki birimi değiştirmek istiyorsanõz sütun başlõğõnõn hemen altõndaki hücreyi tõklamanõz yeterli olacaktõr. bu alandaki birimi değiştirdiğinizde ilgili diğer alanlardaki birimlerde kendiliğinden değişir. Tabloda yapõlan bu birim değişiklikleri geçicidir. Değişiklikler yapõlõp modele geri dönüldüğünde tablodaki tüm değişmiş birimler modelin mevcut tanõmlõ birim sistemine dönüştürülür. Açõk olan tabloyu Microsoft Excel e göndermek için SAP2000 Interactive Database Editing formu üzerindeki Excel > Database Table to Excel komutunu kullanabilirsiniz ki burada bir tabloyu değiştirmek için sürekli sayfa düzenine ait tüm fonksiyonlar mevcuttur. Excel de veriyi değiştirdikten sonra programõ kapatmayõn, bunun yerine SAP2000 e geri dönerek Excel > Retrieve Database Table from Excel komutunu kullanarak değişiklikleri kaydedin yahut Excel komutunu iptal ederek ihmal edin; Excel otomatik olarak kapanacaktõr. Veri Tablolarõnõn Export Edilmesi Normalde File mensüsü > Save komutunu kullanarak SAP2000 modelini.sdb uzantõsõyla bir binary dosyaya kaydedebilirsiniz. Analiz sonuçlarõ,eğer yapõldõysa, aynõ klasördeki bir binary dosya setine kaydedilir. Bu binary dosyalar modeli açmak için File menüsü > Open komutu kullanõldõğõnda çağrõlõp veri tabanõ olarak kullanõlõrlar. Bu dosyalarõn biçimi SAP2000 de dahilidir ve içerisine sadece SAP2000 grafik ara yüzü kullanõlarak girilebilir. SAP2000 verilerine hariçten giriş sağlamak için model tanõmlamalarõnõ, analiz ve dizayn sonuçlarõnõ SAP2000 veri tablosu oluşturma özelliğini kullanarak aşağõdaki dosya biçimlerinden birine export edin: COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-9

22 Microsoft Access biçiminde Microsoft Excel biçiminde Düz (AISCII) metin olarak Tablo verilerini export edebilmek uygun dosya export komutlarõnõ kullanõn. Farklõ dosya biçimlerine ait özel detaylar tablo veri tabanõ dosya biçimleri adlõ başlõk altõnda izah edilmiştir. Bununla birlikte tüm bu farklõ biçimler hep aynõ tablo isimlerini ve alan (sütun) isimlerini kullanõrlar ve hepside aynõ SAP2000 veri tarifini kullanõrlar. Export işlemi yapõlõrken gönderilecek veri sõnõfõnõ ve her bir sõnõftaki veri tiplerini seçin ; bunlar sõrasõyla export edilecek tablolarõ belirler. Eğer export işlemi öncesi seçilmiş nesneler var ise nesneye özel bilgiler içeren bu tablolarda sadece seçili nesnelere ait veriler export edilir. Bir SAP2000 modelinden istendiği kadar çok sayõda dosya export edilebilir. Her bir dosya istendiği kadar farklõ tablolar içerebilir ve modelin farklõ kõsõmlarõna ait olabilir. Bu dosyalar SAP2000 e geri çağrõlmadan önce değişiklikler yapmak amacõyla veya başka bir sebeple başka programlarda işleme sokulabilir. Ancak export edilen dosyanõn modele ait gerekli bilgileri eksiksiz olarak içerdiğinden emin olmak için yapõnõn tamamõnõn model tanõmlamasõyla ilgili export edilebilecek tüm dosyalarõ gönderin. Veri Tablolarõnõn Import Edilmesi File menüsü > Open komutlarõnõ kullanarak aşağõdaki dosya biçimlerinden herhangi birinden SAP2000 tablo biçimli veri tabanõnda kaydedilmiş model tanõmlamalarõnõ import edebilirsiniz : Microsoft Access biçiminde Microsoft Excel biçiminde Düz (AISCII) metin olarak Bu veriler SAP2000 ara yüzünden export edilmiş veya diğer başka bir yolla üretilmiş olabilir. Bir modelin export edilmesi, üzerinde değişiklik yapõlmasõ ve modele geri çağrõlmasõ parametre çalõşmalarõ ve döngüsel şekil bulma problemlerini çözmede oldukça faydalõdõr. Bazõ özellikler bir modelden başka bir modele export veya import edilebilir. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-10

23 Import edilecek dosyanõn export edilmiş dosyanõn dosya biçimiyle uyumlu olmasõ gerektiği konusu ihmal edilmemelidir. SAP2000 dõşõnda oluşturulmuş dosyalarõn SAP2000 ile uyum içinde olmasõ için ilk önce modeli SAP2000 grafik arayüzünde oluşturun, ardõndan uygun bir export komutu kullanarak şablon olarak kullanõlacak tablo biçimini üretin. Daha fazla bilgi için bu bölümün ileriki konularõndan Tablo Veri Tabanõ Dosya Biçimleri adlõ konu başlõğõnõ inceleyiniz. Bir veri tabanõnõn sağlõklõ bir şekilde import edilebilmesi için Program Kontrol tablosunun mevcut olmasõ gerekmektedir (aksi taktirde hata oluşacaktõr). Dolayõsõyla mevcut modele bazõ düğüm noktalarõ çağõrmak istediğinizde import edilecek dosya sadece iki tablo içerecektir ki bunlar Program Kontrol tablosu ve düğüm noktasõ koordinatlarõ tablosudur. Mevcut bir modele ekleme yaparken mevcut verilerle çağrõlan veriler arasõnda çelişkileri nasõl gidereceğiniz konusunda bazõ kararlar vermelisiniz Mevcut nesneyi koru çakõşan yeni çağrõlmõş nesneyi iptal et. Mevcut nesneyi iptal et çakõşan yeni çağrõlmõş nesneyi koru. Mevcut nesneyi koru çakõşan yeni çağrõlmõş nesneyi yeni bir isimle kaydet. Bazõ model tanõmlamalarõ çağrõlabilirdir, ancak bazõlarõ değildir. Örneğin, bir düğüm noktasõnõn koordinatlarõ çağrõlabilir, bir çubuk elemanõnõn düğüm noktalarõna bağlantõ şeklinin taşõnabilmesi gibi. Çubuk elemanlarõnõn boylarõ model tanõmlama bilgisinde sadece bilgi amaçlõ listelenirler ve bu boylar bağlõ olduklarõ düğüm noktasõ ara mesafelerinden kendiliğinden hesaplanabildiğinden bunlarõn taşõnmasõna gerek yoktur. Kayõt Esnasõnda Otomatik Export Bir SAP2000 modeli her kaydedildiğinde tüm model tanõmlama verileri.$2k uzantõlõ bir dosyaya tablo veri tabanõ olarak düz metin biçiminde export edilir. Bu dosya aynõ zamanda her hesap çalõştõrõldõğõnda da oluşturulur çünkü program hesap aşamasõnõ çalõştõrmadan önce dosyayõ kaydeder. Bu.$2K uzantõlõ dosya aynõ zamanda.sdb uzantõlõ SAP2000 binary dosyasõ için metin biçiminde bir yedekleme sayõlõr. Bu dosya.sdb dosyasõnõ oluşturmak için alternatif olarak import edilebilir..$2k dosyasõnõn çağrõlmasõ analiz ve dizayn sonuçlarõnõ geri çağõramaz ancak model tanõmlama bilgilerinin tamamõnõ çağõrabilir. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-11

24 Analiz Esnasõnda Export SAP2000, bir modelin her analiz edildiğinde tüm model tanõmlamalarõnõn ve hesap sonuçlarõnõn Access veri tabanõ biçiminde export edilebilmesini sağlayan bir seçeneğe sahiptir. Bu işlem SAP2000 depo dosyalarõnõn kullanõlarak farklõ modellerin bir çok kez çalõştõrõlmasõnõn söz konusu olduğu durumlarda oldukça pratiktir. Bu seçeneğin kullanõlmasõ için, export edilecek isimlendirilmiş bir model tanõmlama tablo seti ile isimlendirilmiş bir Analiz sonuçlarõ tablo set i nin daha önceden tarif edilmiş olmasõ gerekmektedir. İsimlendirilmiş Setlerin tanõmlanmasõ işi Define menüsü > Named Set komutu kullanõlarak yapõlabilir veya tablo verilerinin görüntülenmesi veya basõlmasõ esnasõnda yapõlabilir. Veritabanõ Dosya Biçimleri Veritabanõ tablolarõ Microsoft Access, Microsoft Excel veya düz metin editörü için biçimlendirilebilirler. Yukarõda sayõlan dosya biçimlerinin hepsindeki tablo veri tabanlarõ eşdeğer veriler içerir. SAP2000 deki Veri Tabanõ tablolarõ ve alan isimleri Options menüsü > Database > Table And Field Names komutu kullanõlarak güncellenebilir. Daha fazla bilgi için SAP2000 ekran yardõmõ hizmetine başvurabilirsiniz. Microsoft Access Veri Tabanõ Her bir SAP2000 tablosu ayrõ bir Microsoft Access Veri Tabanõ tablosu olarak yazõlõr ve bu tablodaki sütun isimleri SAP2000 alan isimleridir. Tüm tablolar ve alanlar uyumlu ve tek bir birim sistemi kullanõr. Geçerli birim sistemi dosya oluşturulurken modelin esas aldõğõ birim sistemidir. Bu birimler her bir alanda değil Program Kontrol tablosunda depolanõrlar. Microsoft Excel Hesap Tablosu Her bir SAP2000 tablosu Microsoft Excel de veri tabanõ tablosu olarak ayrõ çalõşma sayfalarõ şeklinde yazõlõr. Bu tablodaki sütun isimleri SAP2000 alan isimleridir. Her bir alana ait birim alan isminin hemen altõnda yer alõr. Excel e export yapõlõrken taşõnan geçerli birim sistemi dosya oluşturulurken modelin esas aldõğõ birim sistemidir. Farklõ bir birim sistemi kullanõlmak isteniyorsa Options menüsü > Database > Set Program Default DB Formatting komutu kullanõlarak değişiklik yapõlabilir. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-12

25 Excel den import yapõldõğõnda her bir alan (sütun) kendi özel birim setine sahip olabilir. Örneğin düğüm noktasõ tablosunda X koordinat sistemi inç birim sisteminde import edilebilir, Y koordinat sistemi fit birim sisteminde, Z koordinat sistemi de metre birim sisteminde import edilebilir. Dikkat ettiyseniz bu işlem birbiriyle uyumlu birim sistemleri kullanmak zorunda olan Access veya düz metinden import gerektiğinde bu şekilde yapõlamamaktadõr. Excel de başlõklarõn renk kodlarõ vardõr. Import edilebilen alan başlõklarõ sarõ renktedir. Import sõrasõnda ihmal edilebilecek alanlarõn başlõklarõ cyan (açõk mavi) renktedir. Düz Yazõ Biçimli Veritabanõ Metin biçimli veri tabanõnõn birim sistemi uyumlu ve tek tip olmalõdõr. Bu birimler program kontrol tablosunda tanõmlanmõştõr. Metin Dosyasõ Veri Tabanõ bir seri tablodan oluşur. Her bir tablo seride bir veya daha fazla kayõt (satõr) vardõr. Tablodaki her bir kayõt bir tek veri satõrõnda olmalõdõr. veri tek satõra sõğmadõğõ taktirde Veri satõrõnõn bir sonraki satõrda da devam ettiğini göstermek için devam karakteri (yani bir boşluk ve alt tire, _ ) kullanõlabilir. Tablo isimleri TABLE: anahtar kelimesiyle ifade edilirler. Bu kelimeyi bir boşluk ve tablonun ismi takip eder. Bir tabloda veri kayõt satõrlarõ tablo ismi satõrõnõn akabinde gelir. Bir kayõt veri satõrõ bir çift veriden oluşur; her bir veri çifti bir alan isminden ve takip eden alan verilerinden oluşur. Tablodaki her bir alan için bir veri çifti gerekmektedir. Söz konusu kayõta ait tüm veri çiftleri aynõ veri satõrõnda yer almalõdõr. $ ile başlayan satõrlar yorum satõrlarõdõr. Dolayõsõyla Import sõrasõnda $ ile başlayan satõrõn devamõndaki bilgiler program tarafõndan göz ardõ edilir. Boş satõrlar herhangi bir yerde olabilir ve program tarafõndan tamamen göz ardõ edilirler. Aynõ zamanda ilk tablo ismi öncesinde yazõlmõş her hangi bir veri satõrõ göz ardõ edilir. Program End anahtar cümlesiyle karşõlaştõğõnda veri okumayõ keser. SAP2000 metin dosyasõ veri tabanõ oluştururken alan verisini her zaman tõrnak içerisine alõr, ancak alan isimleri tõrnak içinde değildir. Tõrnak işaretinin bir özelliği yoktur sadece verinin hõzlõ okunmasõnõ sağlar ki böylelikle metin biçimindeki veri satõrõ daha hõzlõ okunmuş olur. Metin dosyalarõ tõrnaklõ veya tõrnaksõz oluşturulabilir. SAP2000 e bir metin veri dosyasõ import ederken SAP2000 ekranõnda Sağ altta bulunan durum çubuğunu izlerseniz dosyanõn önce Microsoft Access dosyasõna dönüştürüldüğünü ardõndan bu Microsoft Access dosyasõnõn SAP2000 e import edildiğini görürsünüz. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-13

26 Daha fazla bilgi Bir çok çeşitli menü komutlarõnõ ve formlarõ kullanõrken ihtiyaç duyacağõnõz detaylõ bilgiler SAP2000 grafiksel kullanõcõ ara yüzünden ulaşacağõnõz ekran yardõmõ hizmetinde mevcuttur. Tablolarõn veya alanlarõn biri veya tümü için komple dokümantasyon üretilmek istendiğinde Options menüsü > Database > Documentation to Word komutu kullanõlabilir. Bu komut açõlõp bastõrõlabilen bir Microsoft Word dokümanõ oluşturur. COMPUTERS & ENGINEERING Tel: Sayfa 5-14

27 İKİNCİ BÖLÜM SAP2000 PROGRAMININ GRAFİK EKRANI VE KISA AÇIKLAMALAR (Version 7.12) Menüler Üst İkonlar Yan İkonlar Görüntü Ekranı Durum Çubuğu Birim Seçim Kutusu SAP2000 grafik ekranı birçok farklı işlevleri olan kısımlardan oluşmaktadır. Ekranın büyük bölümünü kaplayan görüntü ekranı, sistem modelinin geometrik olarak görüntülendiği alandır. Model üzerinde daha sonra da açıklanacağı gibi birçok özellik (data girdisi ve çıktısı olarak) görüntülenebilmektedir. Ekranın sol üst köşesinde data dosyasına ait başlığın yer aldığı kısım bulunmaktadır (SAP2000 logosu, dosyanın ismi ve aktif olan görünüm). En üst kısımda SAP2000

28 17 logosu ve dosya isminin yer aldığı kısmın altında menüler yer alır. Menülerin altında ise menülere hızlı ulaşmaya sağlayan ikonlar bulunur. Ekranın sol tarafında yine oldukça sık kullanılan ikonlar yer alır; bunlar yan ikon olarak isimlendirilir. Ekranın en alt kısmında durum çubuğu yer almaktadır. Durum çubuğunda fare imlecinin koordinatları bulunur. Durum çubuğunun en sağında ise sistemde kullanılan yük ve uzunluk birimlerinin belirlendiği birim seçim kutusu yer almaktadır. Grafik ekranın ilk görüntülendiği an, ikonların tamamı aktif değildir. Öngörülen ve uygulanan komuta bağlı olarak aktif hale gelir. İleriki bölümlerde menüler ve ikonlar ayrıntılı olarak irdelenecektir Menüler Bu bölümde Programda yer alan menüler ve bu menülerin içerdiği komutlar mümkün mertebe orjinal kullanım kılavuzuna (Grafic User Interface Manual) bağlı olacak şekilde açıklanmıştır. File (Dosya) Menüsü