Öndökümlü (Prefabrik) Döşeme Sistemleri. Filigran (Preslab) Döşemeler

Transkript

1 Öndökümlü (Prefabrik) Döşeme Sistemleri Sayın Okurlarımız, Beton prefabrikasyon teknolojisi bir yapının tamamının yapımında kullanılabildiği gibi belli bölümlerinde de kullanılabilen bir teknolojidir. Bir yapının sadece cephelerini, döşemelerini veya iskeletini de prefabrike beton/betonarme elemanlarla oluşturup diğer bölümlerinde daha farklı yöntemler kullanmak mümkündür. Prefabrikasyonun ülkemizde çok uygulanmayan bu yönü yurt dışında birçok projede uygulanmaktadır. Kısmi prefabrikasyon uygulamaları ile ilgili bir teknik referans dökümanı oluşturmak amacıyla dergimizin bu sayısından başlayarak 4 sayıda (prefabrike döşeme sistemleri)ne yer vereceğiz. Daha sonraki sayılarımızda da diğer uygulama türlerine ilişkin dosyaların yer alması planlanmaktadır. Filigran (Preslab) Döşemeler Geleneksel yapım sistemlerinde nitelikli işçilik konusunda karşılaşılan eksiklikler ve endüstrileşmiş yapım sistemlerinin yapı maliyetlerini olumsuz etkilemekte olması bilinen bir gerçektir. Filigran sistemlerin önemi, yapım hızını ve kalitesini artırırken yapım maliyetini azaltan bir yöntem olmasından kaynaklanmaktadır. Filigran sistemlerin tüm bu özellikleri, tasarımcılar ve yapı üreticileri tarafından bilinmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Filigran sistemler kalınlıkları en az 6 cm olan betonarme plakların, yerinde dökme beton ile rijit hale getirilmesi yoluyla elde edilen yapım türüdür. Filigran sistemlerin iki aşamalı olarak uygulanışı, yarı ön üretimli karakterini tanımlamaktadır. Filigran döşeme geliştirilmiş geleneksel yapım sistemi kapsamında şantiye ortamında hazırlanacak basit kalıp düzenekleri ile elde edilebildikleri gibi endüstriyel yapım sistemleri kapsamında tamamen fabrika ortamında hazırlanabilirler. Filigran sistemler şantiye sürecindeki kalıp ve iskele işçiliğini en aza indiren yapım sistemleridir. Günkut BARKA 1974 yılında mühendis oldu yılları arasında Gök İnşaat ve Tic. A.Ş de şantiye şefliğinden Genel Müdürlüğe kadar bir çok görevde çalıştı yılından itibaren kendi kurduğu Barka Mühendislik Ltd. Şti.' nde çalışmaktadır. Türkiye Prefabrik Birliği Teknik Komite Başkanıdır. Prefabrik Birliği Seminer ve Sempozyumlarında Beton Prefabrikasyon ile ilgili çeşitli konularda seminerler verdi. (Yaklaşık 10 yıllık süreçte Türkiye'deki tüm üniversiteler). Araştırma ve Makalelerinden Doç. Dr. Mustafa Zorbozan beraber hazırladığı Taşıyıcı Tabakalı Sandviç Cephe Panellerinin Hesap Esasları Prefabrik Birliği 1995 yılı Makale Ödülünü aldı Adana Ceyhan Depreminde prefabrik yapıları Filiz Sarıfakıoğlu yla, 1999 Gölcük Depremini Hakan Ataköy le beraber yaptığı incemeleri bulunmaktadır. NİSAN 2010 SAYI : 94 5

2 düstrileşmiş yapı üretim teknolojilerinin kullanılabilmesi için ülke düzeyinde talebin yeterli olması ve hızlı finans akışının sağlanması gereklidir. Proje düzeyinde ise a- Tekrar eden eleman sayısının kitlesi üretim için yeterli olması, etkin bir boyutsal düzenleme ile eleman tip sayısının en aza indirilmesi, b- Eleman biçim ve boyutlarının saptanması sırasında, üretim, taşıma ve montaj evrelerinde rasyonelliğin sağlanması ilkesinin ön planda tutulması. c- Statik- konstrüktif sorunların, büyük maliyet artışları getirmeyecek şekilde çözümlenmesi, d- Kesin projeye geçilmeden, tüm detayların tamamlanmış olması, yapım süreci içerisinde, malzeme, ekip ve sürelerin planlanma, koordinasyon ve denetiminin, çağdaş yöntemlere dayanılarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Kaldırma Kancaları Eni: Standart 2.40 mt. Genel Özellikleri: Özellikle çok katlı konut tipi yapılarda çok kullanılır. Hızlı ve kolay montaj sağlanır. Öngermeli yapıldığında donatıdan tasarruf sağlanır. Döşeme için kalıp ve iskele gerekmez. Betonarme, karkas, çelik, yığma yapılarda döşeme teşkilinde kullanılır. Pürüzlendirilmiş üst yüzey ve deprem etriyeleri sayesinde kompozit sistem teşkil edilir. Pürüzsüz çelik kalıp gören alt yüzüne sıva gerekmez ve hemen boyanabilir. Üretimde Tesisat delikleri açma imkanı sağlanabilir. Isı, ses ve yangına karşı çeşitli çözüm imkanı. Filigran sistemlerin üretiminde en- Yüzey Pürüzlü Öngerme Donatısı Ø5 Üst Beton 10 mm Tolerans Tali Yön Donatısı Birleşim Derzi Öngerme Donatısı Filigran döşeme plağının donatı ve beton düzenini gösteren tipik kesit 6 NİSAN 2010 SAYI : 94

3 Pre-Slab döşeme betonunun yüzeyinin pürüzlendirilmesi Filigran yerleşimi ve mesnet donatıları ile sembolik tesisat yerleşimi Pre-Slab döşeme betonunun fabrikada dökülmesi DİZAYN ve HESAP ESASLARI Filigran döşemeler genelde tek yönlü hesaplanabilir. Özel hallerde iki yönlüde dizayn yapılabilir. Mütemadi döşeme hesabı yapılır. Hesap yapılırken geçici mesnetlenme aralıkları mutlaka göz önüne alınmalıdır. Filigran elemanların hesap, üretim ve montaj kuralları TS EN A1 (Öndökümlü Beton Mamuller-Döşeme Sistemlerinde Kullanılan Döşeme Plakaları) verilmiştir. Filigran döşeme plaklarıyla oluşturulan döşemelerde kalınlık geçilen açıklığa ve yük durumuna bağlı olarak cm arasında değişmektedir. Döşeme plakları ile yerinde dökme beton arasındaki aderans, plakların üst yüzeylerinin pürüzlendirilmesi ve üst yüzeyine yerleştirilen montaj donatılan ile sağlanmaktadır. Filigran döşeme plaklarının derz ve mesnet noktaları boyunca rijitliği, şantiyede yerinde dökme beton aşamasından önce bu noktalara yerleştirilen ek donatılar yardımıyla sağlanmaktadır. Derz birleşimleri boyunca hasır çelik donatılar ve mesnet boyunca ek mesnet, donatıları kullanılmaktadır. Filigran yerleşimi ve mesnet donatıları ile sembolik tesisat yerleşimi NİSAN 2010 SAYI : 94 7

4 Pre-Slab döşemelerinin kule vinç yardımıyla montajı ÜRETİM VE MONTAJ: Fabrikadaki iyi çalışma, ölçüm, denetim koşulları ve makinalaşma olanakları, tekrarlanan işlemlerden kaynaklanan uzmanlaşma, gelişmiş çelik kalıpların sağladığı dakik üretim ve düzgün yüzeyler. Fabrikada kolaylıkla uygulanabilen ön germe yöntemlerinin neden olduğu dayanım artışları, rötresi önceden tamamlanmış olan betonda, deformasyon sorunlarının en aza inmiş olması, gelişmiş üretim olanaklarının biçim, doku ve renk çeşitliliğine zenginlik kazandırması, kalite artışına neden olan faktörler arasındadır. Beton kalitesine ve donatı miktarına bağlı olarak 9 metreye kadar açıklık geçebilen döşeme plakları en çok 2.50 metre genişliğinde olabilmektedir. Montaj, işlemleri vinç yardımıyla gerçekleştirilebilen filigran döşeme plakları, derzlerine dik doğrultuda yerleştirilen basit iskeleler yardımıyla desteklenmektedir. Aynı zamanda döşeme plakları yerinde dökme beton için kalıp görevi görmektedir. Bu yolla hem iskele hem de kalıp işçiliğinden tasarruf ettirmektedir. Filigran döşemeler çeşitli teknik yöntemler ile üretilebilirler, bunlar -Klasik donatılı plaklar, Üretim Holü Sun Plaza AVM Bükreş / Romanya -Öngermeli filigran döşemeler, -Kafes kiriş donatılı filigran döşemeler, a) Klasik donatılı plaklar: Bu tip filigran döşemeler açıklıkların çok fazla olmadığı döşemelerde kulla- nılır ve gerekli önlemler alındığında iki yönlü döşeme olarak ta çalışabilirler. Üretimi masa kalıplarda yapılır, şantiye ve atölye şartlarında üretimi kolaydır. 8 NİSAN 2010 SAYI : 94

5 Öngerme düzeneği Filigran döşeme üretim makinası Öngermeli bant üretimi b) Öngerilmeli Filigran Döşemeler: Fabrikada bant üretimi ile özel beton döküm makinaları ile üretim yapılır.120 mt uzunluğunda, 2.5 mt enindeki bantlarda seri olarak üretilir. Öngerme donatıları ile donatıdan ve işçilikten tasarruf sağlanır. Bilgisayar yardımı ile otamatik üretim sağlanır. Tek yönlü döşeme olarak hesap edilirler. Kafes Kiriş Donatılı Filigran Döşemeler: Büyük açıklıklı Filigran döşemelerde elemanların, kesitte üçgen olarak, boyuna ise kafeslerin oluşturulduğu donatı sistemi ile eğilme rijitliği artar ve aynı zamanda kompozit kesitin oluşmasında yatay kesme kuvvetlerin aktarılmasına kolaylık sağlanır. Donatılı kafeslerle kalıptan alma, stoklama ve montaj safhalarında yararlnılır. NİSAN 2010 SAYI : 94 9

6 Kafes Kiriş Filigran döşeme Basit iskelelerle desteklenmiş filigran döşeme plağı Negatif Moment Donatısı Üst Hasır Çelik Donatı Filigran Döşeme Filigran Ankraj Donatı Kiriş Alt Donatı Tali Yön Donatısı Filigran Döşeme Döşeme - Kiriş Kesiti Negatif Moment Donatısı Üst Hasır Çelik Donatı Yerinde Dökme Kiriş Kafeş - Kiriş Donatı Filigran Döşeme Tipik Kiriş-Filigran birleşim detayları Taşıyıcı Duvar - Döşeme Kesiti 10 NİSAN 2010 SAYI : 94

7 Stoklama-Nakliye ve MONTAJ: Filigran elemanlar 6-10 cm kalınlıklarda elemanlar oldukların nakliye mesafeleri diğer ağır konstriksiyon elemanlara (kolon, kiriş) daha uzak mesafelere ekonomik olarak nakledilebilirler. Stoklama ve nakliyede elemanların üst üste mesnetlenmesine itina edilmelidir. Montaj da ise elemanların projesinde öngörülen mesafelerde mesnetlenmesi önemlidir. Ayrıca mesnetlerin kotlarının aynı olmasına dikkat edilmelidir. Kompozit Boşluklu Filigran: Filigran döşemelerde büyük açıklıkları geçmek için döşeme kalınlığı artması durumunda aynı eğilme rijitliğine sahip Dolgu Blok Stoklama boşluklu olarak dizayn edilebilirler. Bu sayede döşeme zati yükü %40 azaltılır. Ayrıca döşemelerde ısı ve ses yalıtımı da sağlanmış olur. Hesaplar yapılırken kesiti açıklık ve mesnette T kesit olarak çözmenin yanında taşıyıcı sistemde güçlü bir diyaframda elde edilmiş olur. Negatif Moment Donatısı Nakliye Nervürler sürekli olarak hesaplanırlar, elemanların başlangıç ve bitimlerine mutlaka nervür olmalıdır. Mesnetlenme şartları diğer filigran döşemelerin aynıdır. Dolgular genellikle hafif ve izolan olması nedeniyle polistren köpük ile sağlanır. Üretim sırasında ıslak betona yapıştırıldığı uygulamaların yanında yapıştıcılarla montaj sırasındada şantiyede de monte edilebilirler. Filigran Döşeme Alt Ankraj Donatısı Prefabrik Kiriş Üst Beton Filigran Döşeme Prefabrik Kiriş NİSAN 2010 SAYI : 94 11

8 Boşluklu kompozit döşeme elemanlarının montajı FAYDALANILAN KAYNAKLAR 1. Plattendecke Technische Handbuch, Kaiser - Omnia 2. La Prefabbricazione in Calcestruzzo, ASSOBETON 3. Planning and Design Handbook on Precast Building Structures 4. PCI Design Handbook, 5. EDITION 5. Building Systems for Prefabricated Floors and Load - Bearing Walls, PITTINI 6. Deckensysteme aus Betoufertigteilen 7. Solaio Alveolare Progettazione e impieghi ASSAP - Solai Alveolari Gruppo Centro Nord 8. La Predalle Precontrainte PPB Saret 9. Gök İnşaat ve Tic. A.Ş. Katalogları Boşluklu kompozit döşeme elemanlarının üretimi 12 NİSAN 2010 SAYI : 94

9

10