ÇELİK YAPILAR 7 ÇELİK İSKELETTE DÖŞEMELER DÖŞEMELER DÖŞEMELER DÖŞEMELER. DÖŞEMELER Yerinde Dökme Betonarme Döşemeler

Transkript

1 Döşemeler, yapının duvar, kolon yada çerçeve gibi düşey iskeleti üzerine oturan, modülasyon ızgarası üzerini örterek katlar arası ayırımı sağlayan yatay levhalardır. ÇELİK YAPILAR 7 ÇELİK İSKELETTE Döşemeler, üretim şekillerine yada modülasyon ızgarasına göre kare yada dikdörtgen şekilli düzenlenir. İki boyutunun birbirine oranı: 0,5den büyük, 2,0den küçük, kare şekilli döşemelere DAL, 0,5den küçük, 2,0den büyük, dikdörtgen şekilli döşemelere HURDİ denir. 2 Bir yapıda tüm hareketli yükler döşeme üzerine etkir. Döşeme plağı bu yükleri mesnetlendiği kolon yada kirişlere aktarır. Kalıp üzerinde yerinde dökme betonarme Çelik yapıda taşıyıcı döşeme, Yerinde dökme betonarme Hazır elemanlar üzerinde yerinde dökme beton Prefabrike beton üniteler üzerinde Çelik tabliye üzerinde Hazır taşıyıcı döşeme elemanları: Prefabrike plak Çelik tabliye sistemlerinden biri ile oluşturulur. Prefabrike beton üzerinde yerinde dökme beton Dal döşeme, üzerine etkiyen yükü iki doğrultuda, Hurdi döşeme, üzerine etkiyen yükü kısa kenarı doğrultusunda (uzun kenarında düzenlenen kirişlere) aktarır. Çelik tabliye üzerinde Prefabrike beton plak Çelik tabliye yerinde dökme beton 3 4 Yerinde Dökme Betonarme Döşemeler Yerinde Dökme Betonarme Döşemeler Çelik kirişler üzerine; *kirişler beton içine yerleştirilerek yada *kirişler üzerine kayma bağlantıları yerleştirilerek yerinde dökme betonarme döşemeler yapılabilir. Yerinde dökme betonarme döşemeler, kirişsiz yada kirişli, dal yada hurdi çalışacak şekilde düzenlenir. Bu döşemelerin yapımında kalıp ve iskele gerekir. Kayma bağlantıları 5 6 1

2 Yerinde Dökme Betonarme Döşemeler Filigran döşeme + ydb Beton blok + ydb Asmolen döşeme + ydb Düz döşeme Kaset döşeme Kayma bağlantıları Çelik tabliye + ba döşeme Çelik tabliye + ydb Hazır elemanlar üzerinde yerinde dökme beton döşemelere kompozit döşemeler de denir. 7 8 Hazır Elemanlar+Yerinde Dökme Beton Döşemeler Asmolen döşemeler, hazır asmolen kirişleri arasına pişmiş toprak yada beton asmolen blokları yerleştirildikten sonra üzerine kalınlığı en az 7cm olan beton tabliye dökülerek yapılır. Asmolen döşeme düzenlenirken, asmolen kirişlerinin donatıları çelik kirişlere kaynakla tespit edilir. Asmolen döşemenin geçebileceği açıklık 9 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 10 Çelik tabliyeli döşemelerde tabliye sadece bir kalıp olarak kullanılabildiği gibi dalga yüksekliği ve et kalınlığı yeterli olduğunda betonarme döşemelerin donatısı yerine kullanılarak betonla birlikte kompozit çalışacak şekilde düzenlenebilir. Çelik tabliye sadece kalıp olarak kullanılıyorsa üzerine donatılar yerleştirilerek beton dökülür. Taşıyıcı döşeme, yerinde dökme betonarmedir

3 Çelik tabliye, beton döşemenin donatılarının yerini tutacaksa tabliyenin betonla beraber çalışması için tabliye üzerine kayma bağlantıları yerleştirilir. Çelik tabliye + beton döşeme olarak düzenlenen kompozit döşemelerde tabliyenin dalga yüksekliği ve et kalınlığı kalıp olarak kullanılan tabliyeden daha fazladır Temiz bir tavan görüntüsü sağlayan tabliye döşemeler alt yüzeyde yangın koruması gerektirir. Tabliyelerin yangın dayanımı et kalınlığına, dalga yüksekliğine, dalga şekline ve betonla tamamlanıp tamamlanmamasına bağlıdır. Taşıyıcı hazır döşeme elemanları Prefabrike döşeme Bimsbeton yada gazbeton Çelik tabliye döşeme olarak üretilir. Hazır döşeme elemanlarının kullanımı yapıda hafiflik, hızlı yapım, çalışma platformunun hemen hazırlanması gibi yararlar sağlar Hazır döşeme elemanlarının geçebileceği açıklık, döşemenin taşıyacağı hareketli yüke bağlı olarak üretici firma katalogundan alınır. Gazbeton yada bimsbeton hazır döşeme elemanları; dolu gövdeli, boşluklu gövdeli, tek yada çift kirişli olarak yapılır. 17 Kaynak: Yapı Katalogu 18 3

4 montaj Kaynak: Yapı Katologu Hazır döşemenin çelik kolona tespiti Hazır döşemenin çelik kirişe tespiti Gazbeton donatılı döşeme Hazır döşemenin betonarme perdeye tespiti

5 Gazbeton döşemenin çelik kirişe tespiti Profil başlık genişliği mesnet için yeterli değilse profil üzerine lama kaynatılarak genişletilir. Gazbeton döşeme plağı genişliği: 60cm Hazır döşeme elemanları pahalıdır ve gelişigüzel kesilemez. Bimsbeton yada gazbeton döşeme elemanlarının donatıları üretim sırasında yerleştirildiği için bu döşemelerde açılabilecek boşluk yada deliklerin yeri ve boyutları, üretici firmadan alınır. Tasarımda özel bir boşluk gerekiyorsa, döşeme özel sipariş edilir. Tasarım modülasyonu, bu döşemelerin boyutlarına göre yapılır Dikdörtgen ızgaralı modülasyon, yapının plan şekli dikkate alınmadan yapılmış. Burada döşeme plakları bir duvar kenarında çarpık bitmektedir. Döşeme kirişleri ve ana kirişler birbirleriyle 60 0 açı ile düzenlenmiş. Burada bazı döşeme plakları çarpıktır. Döşeme kirişleri 1.örnekten uzun olduğu için döşeme kalınlığı fazla yapılmalıdır. Taşıyıcı çelik tabliyenin et kalınlığı ve dalga yüksekliği fazladır. Tabliye, taşıdığı yüke bağlı olarak tek yada çift tabaka düzenlenir. Tek tabaka taşıyıcı tabliye Çift tabaka taşıyıcı tabliye Döşeme kirişleri dış duvarlarla dik açı yapar. Yapıda, BU ÇÖZÜM uygulanmıştır. Döşeme elemanları yıldız şeklindeki kirişlere oturur. Ancak üçgen döşeme elemanları yaptırmak ekonomik olmayacağı için uygulanmamıştır. HAMBURG - MANNHEIMER SİGORTA İDARE BİNASI: Tasarımda dikkate alınan modülasyon sistemleri Modülasyon ızgarası kare ve kareye yakın düzenlenen yapılarda yerinde dökme ya da prefabrike, kirişsiz yada kirişli döşeme plağı kullanılabilir. Bu döşeme plakları düz ya da kaset olarak yapılabileceği gibi düz yada nervürlü prefabrike dikdörtgen levhalarla da düzenlenebilir. Dikdörtgen ızgara ile düzenlenen yapılarda döşeme plaklarının da dikdörtgen olması uygundur. Sistemde bir doğrultuda sık kolonlar varsa döşeme plağı doğrudan kolonlar üzerine oturtulabilir. Taşıyıcı çelik tabliye döşeme Kolon aralıkları seyrek olduğunda dikdörtgen döşeme plağı, kolonları bağlayan kirişlere oturtulmalıdır

6 MERDİVENLER MERDİVENLER Çelik yapım sisteminde merdiven basamakları, * çelik kirişler üzerine oturur * eğik kirişler üzerinde düzenlenir * eğik tek kiriş üzerinde konsoldur * duvardan yada kolondan konsol çıkar Çelik basamak kirişleri yangına karşı korunmalıdır. 31 MERDİVENLER 32 ÇATI İ Çatı döşemeleri, Yerinde dökme betonarme Hazır döşeme elemanları: Asbest oluklu çimento levhaları Çelik tabliye Prefabrike plak cam plastik sistemlerinden biri ile oluşturulur. 33 ÇATI İ 34 ÇATI İ Alüminyum trapez tespit Metal (tabliye) çatı döşemeleri mahya dere

7 ÇATI İ ÇATI İ Gazbeton, bimsbeton gibi hazır elemanlar üzerine kiremit, shingle ya da metal çatı kaplamaları serilir. Metal Tabliye Çatı Döşemesi ÇATI İ ÇATI İ Membran çatı örtüleri International Forum, Tokyo City Historical Museum, Hamburg Dikdörtgen yada kare şekilli cam döşeme plakları taşıyıcı kirişlere değil, kirişlere noktasal bağlanan çelik yada alüminyum ızgara üzerine yerleştirilir Tasarım İlkeleri Bir çelik yapı tasarımında gereç ve üretim bakımından : bimsbeton döşeme plaklarının 1200mm genişliğinde ve mm uzunluğunda gazbeton döşeme plaklarının 600mm genişliğinde ve mm uzunluğunda dalgalı sac çatı örtüsünün mm genişliğinde, mm uzunluğunda alüminyum oluklu levhanın 890 mm genişliğinde, mm uzunluğunda cam döşeme plaklarının cm genişliğinde, cm uzunluğunda üretildiğini bilmek yarar sağlar. Döşemelerin deprem sırasında birbirine dik duvarlar yada çerçevelerin düzlemine dik ve düzlemine paralel hareketinde birlikte çalışmasına diyafram davranışı denir. Döşemenin diyafram davranışı göstermesi için mesnetlendiği kiriş ya da duvara rijit birleştirilmesi gerekir. Bu durumda yatay yükler karşısında döşeme, yatay bir kiriş gibi davranır. Yapı sistemine yatay kuvvetlerin düşey elemanlara rijitlikleri ile orantılı olarak aktarılması, döşeme sisteminin diyafram davranışı ile sağlanır. Döşeme sistemleri deprem kuvvetlerinin taşıyıcı sistem elemanları arasında güvenle aktarılmasını sağlayacak düzeyde rijitlik ve dayanımda olmalıdır

8 Betonarme döşeme ile çelik kirişlerin birlikte çalışması durumunda betonarme döşeme diyafram davranışı gösterir. Bunun için kirişlerin, yerinde dökme betonarme döşeme içine tamamen gömülmesi üst başlık kayma bağlantıları yardımıyla tutturulması ile kompozit çalıştırılması uygun bir tasarım olur. Çatı ve ara kat döşemeleri; *döşeme kirişleri birleşiminin yarı rijit yada mafsallı yapıldığı, *yarı hazır yada hazır döşeme plaklarının kullanıldığı durumlarda, döşeme diyaframının sağlamlığını artırmak için döşeme düzleminde (kirişler seviyesinde) yatay çaprazlamalar düzenlenir. Bu durumda döşeme, üzerlerine iletilen yatay yükleri yatay bir diyafram davranışı ile bağlı olduğu taşıyıcı elemanlara iletir. 43 Yatay çaprazlamalar (yatay stabilite elemanları, yatay stabilite bağlantıları); *hazır döşeme plakları kullanıldığında her katta, *yarı hazır döşeme plakları kullanıldığında iki katta bir düzenlenir. 44 A detayı Yatay çaprazlamaların her gözde düzenlenmesine gerek yoktur. Alın kirişlerin burulmaya dayanımını artırmak için yapı kenarı boyunca bulunan kirişler arasındaki döşemelerde çaprazlama yapılabilir STABİLİTE Taşıyıcı sistem elemanları üzerlerine etkiyen yükleri güvenli bir şekilde zemine aktarmalıdır. Düşey düzlemde stabilite Yatay düzlemde stabilite Taşıyıcı sistem elemanlarının oluşturduğu yapı üç boyutlu bir sistem olduğuna göre herhangi bir doğrultudan gelecek yüklere karşı üç düzlemde de stabilitenin sağlanması gerekir