Stadyumlarda Prekast Beton Elemanların Kullanımı

Transkript

1 Stadyumlarda Prekast Beton Elemanların Kullanımı 1.GENEL Stadyumların taşıyıcı konstrüksiyonu genellikle konvansiyonel betonarme veya çelik malzeme kullanılarak dizayn edilmektedir. Son yıllarda gelişen teknolojilerle stadyum yapılarında taşıyıcı sistemin tamamı prekast beton ile yapılabildiği gibi sadece tribün elemanları ve bazı tali elamanlar prekast beton teknolojisi kullanılmak suretiyle inşa edilmektedir. Tribünlerin yanında merdivenler, cepheler, döşemeler de prekast elemanlarla inşa edilerek yapıdaki prekast kullanımı arttırılmaktadır. Özellikle tribün elemanlarının prekast olarak dizaynında ana felsefe: 1.1 Kalıpların Tekrar Kullanımı Ayarlanabilir çelik kalıplar birçok kez kullanılma avantajını sağlamaktadır. Kalıpların değişen rıht yüksekliklerine ayarlanabilmesi, boylarının ve yan kapaklarının hareketli yapılması sayesinde kalıpların adedi azaltılır. Bu kalıpların kapak hareketleri hidrolik sistemle otomatik hale getirildiğinde de işçilikten de ekonomi sağlanır. İstanbul Olimpiyat stadyumunda 5000 adet eleman 7 adet kalıpta dökülmüştür. Yine bu elemanlar 4500 çeşittir Elemanların Bitiş Kalitesi İmalatlar klasik tipte yerinde dökme yapılırsa üst yüzeylerin bitimi mala perdah ile sonuçlandırılacakken, Prekast beton üretiminde bu yüzeyler çelik kalıpların yüzeyinde ve kalıp vibratörleri kullanılarak brüt beton kalitesinde elde edilmektedir. Bu şekilde prekast üretim ile yüzey kalitesinde olumlu yönde büyük farklar oluşmaktadır İnşaat Hızı Sahada temeller, katlar, tribün kirişlerinin imalatları yapılırken eş zamanlı olarak Fabrikada tribün prekast elemanları üretilir. Montaj safhasında ise günlük ekip performansına göre 30 adet elemanın montajını yapmak mümkündür. Günkut BARKA 1974 yılında mühendis oldu yılları arasında Gök İnşşat ve Tic. A.Ş de şantiye şefliğinden Genel Müdürlüğe kadar bir çok görevde çalıştı yılından itibaren kendi kurduğu Barka Mühendislik Ltd. Şti.' nde çalışmaktadır. Türkiye Prefabrik Birliği Teknik Komite Başkanıdır. Prefabrik Birliği Seminer ve Sempozyumlarında Beton Prefabrikasyon ile ilgili çeşitli konularda seminerler verdi. (Yaklaşık 10 yıllık süreçte Türkiye'deki tüm üniversiteler). Araştırma ve Makalelerinden Doç. Dr. Mustafa Zorbozan beraber hazırladığı Taşıyıcı Tabakalı Sandviç Cephe Panellerinin Hesap Esasları Prefabrik Birliği 1995 yılı Makale Ödülünü aldı Adana Ceyhan Depreminde prefabrik yapıları Filiz Sarıfakıoğlu yla, 1999 Gölcük Depremini Hakan Ataköy le beraber yaptığı incemeleri bulunmaktadır. KASIM 2009 SAYI : 92 5

2 2. STADYUMLARDA PREKAST OLA- RAK KULLANILAN ELEMANLAR 2.1.Tribün Basamakları Çeşitli kesitlerde yapılabildiği gibi L, T, LL genellikle 6 m ye kadar L, 6 10 m arası LL, m arası T kesitte elemanlar kullanılmaktadır kişilik stad yaklaşık adet elemandan meydana geldiği düşünülürse 150 gün üretim 100 gün montaj çalışması ile tamamlanabilmektedir İş Güvenliği Özellikle seyirci kapasitesi büyük olan stadyumlarda yapının inşaatın yüksekliği 30, 40 mt yi aşmaktadır. Bu yüksekliklere tribünler için değişken kalıp ve iskele kurmak, tüm donatıyı taşıyıp monte etmek ve betonu dökmek,kalıbı sökmek, onlarca insan gücünün burada çalışmasını gerektirir ve bu imalatlar iş güvenliği açısından çok risklidir. Oysa prekast tribünlerde sadece 4 kişilik bir ekip çok daha az risk ile bu imalatları gerçekleştirebilir Ekonomi Prekast elemanların kullanımı sayesinde Kalite ve inşaatın hızı artar, iş riski azalır, iklimsel faktörlerde gözönüne alındığında da yapı konvansiyonel yapım sistemine göre daha ekonomik hale gelir Balkon Elemanları Koridor olarak da kullanılan tribün balkonları yerinde dökme BA. yapılabildiği gibi prekast olarak ta imal edilebilirler. Aşağıda prekast balkon elemanlarından örnekler görülmektedir. 6 KASIM 2009 SAYI : 92

3 2.3. İç Merdivenler LL tribün basamağı uygulaması Tribüne katlardan çıkış merdivenleri tipleştirilerek prekast olarak yapılırlar. Özürlü bölümlerde ise bu bölümler rampa olarak düzenlenir Giriş Duvarları Stada girişlerde yer alan duvarlar yerinde dökme veya prekast olarak dizayn edilebilirler. L tribün basamağı uygulaması Giriş Duvarları 2.5. İç Küçük Basamaklar Tribün elemanlarının yükseklikleri 25cm den başlayıp 55cm de bitmekte- KASIM 2009 SAYI : 92 7

4 İkili Basamak Tekli Basamak dir. Bu yükselme standartlarda seyirci görüşünün sağlanması için gereklidir. Rıht yüksekliklerinin arasına seyircilerin iniş ve çıkışını sağlayabilmesi için ara basamaklar düzenlenir. Küçük yüksekliklerde tekli büyük yüksekliklerde ikili olarak uygulanır. 3. BAĞLANTILAR me ve birbirlerine bağlantıları yapısal görevlerine ve su izolasyonu özelliklerine göre değişkenlik gösterir. İç Merdivenler dında tribün elemanlarının deprem tesirlerine karşı diyafram tesiri yaratması istenen tribünlerinde elemanlar kirişlere ve birbirlerine rijit ıslak birleşimlerle bağlanmışlardır. Bu tesirlere maruz kalmayan bölümlerde ise basit bağlantılar tercih edilmiştir. yapılan stadyumlarda bağlantılar genellikle basit kiriş mantığı ile teşkil edilirler. Ancak her bölgenin özel koşullarına göre elemanların birleşimindeki bağlantılar değişkenlik gösterebilir. Giriş Duvarları den kaynaklanan oturma problemlerine karşı elemanlarda ilave bir iç kuvvet oluşmasını önlemek için mesnedin bir tarafı sabit yapılırken diğeri özel elastomerik bağlantı ile hareketli olarak projelendirilmiştir. 8 KASIM 2009 SAYI : 92

5 Prekast Tribün Elemanı Hareketli Mesnet Sabit Mesnet Taşıyıcı Kiriş Basit Kiriş Mekanik Bağlantılar Sürekli Kiriş Bağlantılar İzolasyon Katı Basit Kiriş Islak Bağlantıları 4. İZOLASYON Stadyumlarda su izolasyonu stadın alt bölümlerinin kullanılmadığı mahallerde birleşimlerde izolasyon yapılmayabilinir ve bağlantıların yüzeyde görünmesi sorun olmaz. Stadın altının kullanılan bölümlerinde ise bağlantıları su izolasyonu içermeyen ıslak birleşimler seçilmiş ise su izolasyonu için mutlaka ayrı bir döşeme sistemi seçilmelidir. Bir başka metodta birleşimlerdeki bağ- İzole Edilmiş Derzler ve Kamamlanmış Tribün KASIM 2009 SAYI : 92 9

6 lantı elemanlarının yüzeye çıkmadan gizlenmesi ve birleşimlerin kaliteli ve titiz uygulanan derz dolgu malzemesi ile dolgularının yapılmasıdır. 5. STADYUMLARDA PREKAST ÜRE- TİM ÇALIŞMALARININ AŞAMALARI 5.1.PROJELERİN YAPILMASI Prekast projelerinde öncelikle hangi elemanların prekast olacağına karar verilir, elemanların max ve min boyları, değişkenlikleri, miktarı, sisteme bağlantıları, kalıbı, nakliye ve montaj durumlarına göre çeşitli projeler üretilir. Bunlar ana başlık olarak Montaj planları, kesitler ve nokta detayları, Kalıp yapımına esas eleman projeleri, Elemanların kalıptan alınması, stoklanması, nakliye ve montaj durumuna ait kaldırma elemanlarının da belirtildiği projeler, Elemanların üretim projeleri. 5.2.Kalıplar Kalıpların yapımında elemanların kalıp için yapılmış projelerinden yaralanılır, zira bu projelerde elemana ait tüm özellikler belirtilmiştir, ayrıca elemanların kalıp gören yüzleride tespit edilmiştir. Bu projeler esas alınarak kalıp imalat projeleri hazırlanır. 5.3.Üretim Kalıplar fabrikada uygun bir plan çerçevesinde yerleştirilip sabitlenir. Hazırlanmış eleman projelerinden yararlanarak kalıp eleman boyutlarına getirilir, donatıları ve kaldırma, montaj, bağlantı aksesuarları yerleştirildikten sonra beton dökülür. Bu tür elemanlarda aksesuarlar hem fazladır, hem de önemi büyüktür. Kür verilirse günde 2 döküm yapmak mümkündür. 5.4.Stok, Nakliye Elemanlar genellikle görünen yüzlerin kalıp görmesi istendiği için ya dik yada ters olarak dökülür, bu yüzden elemanlar kalıptan alındıktan sonra bir çevirme işlemine tabi olurlar ve bu durum mutlaka projelerde işlenmelidir. Stok ve nakliyede elemanların istifi önemlidir. Projelerde istif durumlarına ait bilgiler verilmelidir. 5.5.Montaj Montaj en önemli aşamalardan biridir. Elemanlar mutlaka ölçüm aletleri kullanılarak monte edilmeli ve bağlantı detaylarına uygun bağlantı elemanları aynen uygulanmalıdır. Elemanlar arası projesinde verilen derz aralıklarına uyulmalıdır. Zira derzlerde meydana gelen uyumsuzlukları daha sonra gidermek hem zor hem de pahalıdır. 5.6.Bitim Çalışmaları Montaj işlemi tamamlandıktan sonra kozmetik çalışması (elemanlardaki küçük hasarların tamiri), derz dolgularının yapılması ile montaj tamamlanır. Bu aşamadan sonra tribünlerin korkuluklarının ve koltukların montajı yapılarak tribünler bitim aşamasına gelir. 6. PREKAST ELEMANLAR İLE ÜRE- TİMİ VE MONTAJI YAPILMIŞ STAD- YUMLARDAN ÖRNEKLER 6.1. İstanbul Olimpiyat Stadyumu Kullanılan Prekast Eleman Çeşitleri ları 10 KASIM 2009 SAYI : 92

7 Cephe Elemanları Merdiven Prekast Basmakları Batı Tribün Görünüşü İzolasyon Katı Prekast Kontrol Noktaları KASIM 2009 SAYI : 92 11

8 6.2. Ukrayna Shakhtar Donetsk Stadyumu Kullanılan Prekast Eleman Çeşitleri ları 12 KASIM 2009 SAYI : 92

9 KASIM 2009 SAYI : 92 13

10 6.3. Kazakistan Astana Stadyumu Kullanılan Prekast Eleman Çeşitleri ları 14 KASIM 2009 SAYI : 92

11 KASIM 2009 SAYI : 92 15