Konya Kapalı Havzası EHY Projesi

Transkript

1 Konya Kapalı Havzası EHY Projesi Mustafa Özgür Berke WWF-Türkiye / Doğa Koruma Sorumlusu 28 Haziran 2009 H2SOS Suyu Arama Konferansı

2 WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Dünyanın en büyük ve saygın doğa koruma kuruluşlarından biri... Beş kıta, 100 den fazla ülke çalışanla 2000 den fazla doğa koruma ve kırsal kalkınma projesi... 6 milyonu aşan üye ve destekçi yıllık birikim... WWF nin Türkiye Ulusal Temsilcisi...

3 WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Profesyonel Kadro 4 ofis Merkez-Đstanbul, Ankara, Rize, Kaş Temel konular Su, Orman, Deniz-Kıyı Đklim Değişikliği Tüm ilgi grupları ile birlikte (kamu, özel, üniversite, STK) Araştırma, uygulama, alan koruma, politika geliştirme Türkiye nin dört bir yanında projeler Eğirdir, Bafa, Tuz, Ereğli, Küre, Đğneada, Fırtına, Uluabat, Çıralı, Kaş, Akyatan vs.

4 Su Kaynakları Programı Hedefimiz; Türkiye de su kaynaklarının akılcı ve sürdürülebilir yönetimi Yaklaşımımız; Türkiye nin 25 nehir havzası ölçeğinde, Katılımcı, yenilikçi ve şeffaf süreçler Ulusal ve yerel ortaklarla, Entegre Su Yönetimi

5 Entegre Su Yönetimi Havza ölçeğinde entegre su yönetimi Havza ve alt havzaların Su Bütçeleri hesaplanmalı Tüm sektörel kullanımların göz önüne alındığı Koruma-Kullanma dengesini esas alan Çevre Sorunlarının birlikte ortaya koyulduğu Çözümlerin birlikte oluşturulduğu Uygulamaların birlikte gerçekleştirildiği Su yönetim modeli oluşturulmalı...

6 Su Kaynakları Programı Suyumuza Sahip Çıkıyoruz Basılı ve görsel medya ile dosya haberler NTV: Konya Havzası nda Su CNNTurk: Damla Sulama ve Konya Havzası 22 Mart Dünya Su Günü, Milliyet Gazetesi Özel Su Eki Ulusal ve Uluslararası Toplantılara Katılım 2009 Dünya Su Forumu hazırlık toplantıları, Đstanbul Uluslararası Nehir Havzaları Yönetimi Kongresi, Antalya Uluslararası Đklim Değişikliği ve Çevresel Etkileri Kongresi, Konya Đklim Değişikliği: Türk Tarımı ve Gıda Sektörü Konferansı, Đstanbul

7 Su Kaynakları Programı Toplam hektar sulak alanın korunması ve akılcı kullanımı için çalışıyoruz; suyu kullanan ve yöneten tarafları buluşturuyoruz. (Ramsar Sözleşmesi STK Odak Noktası) Tuz Gölü Yönetim Planı (tamamlandı, uygulanıyor) Ereğli Sazlıkları Yönetim Planı (hazırlanıyor) Eğirdir Gölü Yönetim Planı (tamamlandı, uygulanıyor) Uluabat Gölü Yönetim Planı (tamamlandı, uygulanıyor)

8 Su Kaynakları Programı Đyi tarım uygulamalarını yaygınlaştırıyoruz: Damla Sulama ve Organik Tarım - Konya Havzası, Söke Ovası, Eğirdir Gölü - Su, enerji, gübre ve işgücünde %60 a varan tasarruf; verim artışı

9 Su Kaynakları Programı Eğitimler veriyoruz; Suya Doğru Bakmayı Öğretiyoruz - Türkiye de ilk defa On-line Su Yönetimi Kursu (150 kişi) - AB Politikaları Eğitimi (120 kişi) - Tarımsal Sulama ve Organik Tarım Eğitimleri (1500 çiftçi) - Sulak Alan Yönetimi, Entegre Su Yönetimi Eğitimleri (300 kişi)

10 Su Kaynakları Programı Ödüller alıyoruz; Örnek Gösteriliyoruz Platin Dergisi, Zirvedekiler Ödülü : Canon-Erkayalar desteğinde Tuz Gölü Çevresinde Tarımsal Su Tasarrufu Projesi TMMOB Şehir Plancıları Odası, Raci Bademli Đyi Uygulamalar Ödülü: Uluabat Gölü Yönetim Planı Projesi (2005 yılı ödülü) Tuz Gölü Yönetim Planı Projesi (2007 yılı ödülü)

11 Konya Kapalı Havzası Türkiye deki 25 su havzasından bir tanesi

12 Dünyadaki 200 önemli alandan bir tanesi (Global 200) Zengin biyoçeşitlilik (15 ÖKA, 6 ÖBA) Türkiye nin en büyük tatlı su gölü: Beyşehir Gölü Türkiye nin en büyük özel çevre koruma bölgesi: Tuz Gölü 2 tane Milli Park: Beyşehir ve Kızıldağ 2 tane Ramsar Alanı: Meke Gölü ve Kızören Obruğu Doğal sit alanları Neden Konya Havzası?

13

14 Konya Kapalı Havzası, tarımsal ve ekonomik anlamda Türkiye nin önemli üretim bölgelerinden biri. Konya Kapalı Havzası, Türkiye'nin tahıldan elde ettiği toplam gelirin %9,2'sini, endüstriyel mahsullerden elde ettiği toplam gelirin %8,5'ini, baklagillerden elde ettiği toplam gelirin %6,2'sini sağlar. Konya Kapalı Havzası nda, Tuz Gölü civarında yılda ton tuz üretilir. Bu da Türkiye'nin toplam tuz üretiminin yaklaşık %60 ını oluşturur. Neden Konya Havzası?

15 Suyun doğal akış yönünün değiştirilmesi sulak alanlardan saptırılması Havzadaki Sorunlar Ekilebilir alanlar ve otlaklar için sulak alanların kurutulması Sürdürülebilir olmayan tarımsal uygulamalar Yeraltı su seviyelerinin hızla düşmesi Kirlilik

16 Konya Kapalı Havzası su kullanımı % 88 tarımsal kullanım Artan endüstriyel ve evsel kullanım 1,150 milyar m³ yeraltı su rezervi, 1,730 milyar m³ kullanım : 600 milyar m³ e yakın bütçe açığı Endüstriyel arıtım %34

17 WWF-Türkiye Konya Havzası Projesi nin Amacı; Entegre Havza Yönetimi yaklaşımı ile; Konya Kapalı Havzası ndaki kısıtlı olan su kaynaklarının akılcı kullanımı ve yönetilmesi

18 Konya Havzası nda Neler Yaptık? Bilimsel Araştırmalar yaptık: Konya Havzası Tarımsal Araştırması Konya Havzası Sosyo-Ekonomi Araştırması Konya Havzası Yeraltı Suları Araştırması Suyu kullanan ve yönetenleri buluşturduk: Tuz Gölü Yönetim Planı hazırlandı, uygulanıyor Ereğli Sazlıkları Yönetim Planı hazırlanıyor Konya Kapalı Havzası EHY sürecine yönelik toplantılar

19 Konya Havzası nda Neler Yaptık? Eğitimler düzenledik: Türkiye de Sulakalan Yönetimi Eğitimi Avrupa Birliği Politikaları Eğitimi Entegre Havza Yönetimi Eğitimi Online Su Yönetimi Eğitimi Tarımsal Sulama ve Organik Tarım Eğitimleri Konya Havzası nı ülke gündemine taşıdık Ulusal kanallarla dosya haberler (NTV, CNNTurk) 700 e yakın gazete ve dergi haberi Basın gezileri Sudan Tuza Belgeseli ADSUP kısa filmi

20 Konya Havzası nda Neler Yaptık? Tarımsal sulamada dönüşüm için pilot uygulamalar yaptık: Beyşehir, Çumra, Kulu, Cihanbeyli, Eskil, Ereğli, Ayrancı ve Altınekin de pilot uygulamalar Uygulamalı eğitimler (1500 e yakın çiftçiye eğitim)

21 Pilot Çalışmalar Damla Sulama (Pilot Uygulamalar) ETĐ Çumra 9 ton (Yağmurlama 8 ton) Beyşehir 9,1 ton (Yağmurlama 7,5 ton) Beyşehir 9,3 ton

22 Pilot Çalışmalar Yıl Yer Alan (da) Ürün Sulama Yöntemi Proje Bilgisi Kaç çiftçi eğitildi 2006 Altınekin/Konya 10 Şekerpancarı Damla Sulama Hollanda Tarım Ateşeliği Su Tasarrufu Projesi Cihanbeyli/Konya 10 Şekerpancarı Damla Sulama Konya Projesi Kulu/Konya 17 Şekerpancarı Damla Sulama Canon-Erkayalar Eskil/Konya 10 Şekerpancarı Damla Sulama Canon-Erkayalar Ereğli/Konya 20 Havuç Damla Sulama AB-Ereğli Projesi 2007 Ereğli/Konya 8 Domates Damla Sulama AB-Ereğli Projesi 2007 Ereğli/Konya 7,5 Pancar Damla Sulama AB-Ereğli Projesi 2007 Ayrancı/Karaman 10 Dane Mısır Damla Sulama AB-Ereğli Projesi 2008 Beyşehir/Konya 6 Şekerpancarı Damla Sulama ETĐ Projesi 2008 Beyşehir/Konya 10 Şekerpancarı Damla Sulama ETĐ Projesi 2008 Çumra/Konya 15 Şeker Pancarı Damla Sulama ETĐ Projesi 2008 Çumra/Konya 15 Buğday Yağmurlama Sulama ETĐ Projesi TOPLAM ALAN 138,5 TOPLAM EĞĐTĐLEN ÇĐFTÇĐ

23 Pilot Çalışmalar - ADSUP 100 çiftçi 5000 da Su tasarrufu: % m3 Enerji tasarrufu: %46 Gübre kullanımı: %17 Verim artışı %17

24 Pilot Çalışmalar - ADSUP Altınekin Projesi: Damla Sulama - Yağmurlama Sulama Karşılaştırması SU (m3) ENERJĐ ELEKTRĐK (KW) ENERJĐ MOTORĐN (LT) GÜBRE (KG) ĐŞÇĐLĐK (YTL) VERĐM (YTL) D.S Y.S D.S. Y.S. Çiftçinin cebine toplam yansıma: 1,3 milyon YTL

25 Türkiye nin Yarınları Projesi Türkiye için iklim senaryoları geliştirilmesi (2015, 2030, 2050 yılları) Sıcaklık-yağış-buharlaşma ve akış projeksiyonları Konya Havzası ve Göksu Havzası nda detaylı modelleme ve etki Konya Havzası ve Göksu Havzası nda detaylı modelleme ve etki analizi (su bütçesi ve mevcut tarımsal üretim)

26 Alandan...

27 Eğitimler...

28 Pilot Uygulamalar...

29 Konya Havzası nda Olumlu Adımlar Modern sulama tekniklerine destek: Bakanlar Kurulu sulama sistemleri yatırım faizlerini % 0 a indirdi. Tarım Bakanlığı damla sulamayı teşvik etmek amacıyla damla sulamaya geçen çiftçilere %50 hibe desteği uygulamasını başlatma kararı aldı. Konya Pancar Ekicileri Kooperatifi damla sulama fabrikası kurdu. DSĐ 4.Bölge Müdürlüğü yeraltı kuyusu envanter çalışmasını gerçekleştirdi, Konya Kapalı Havzası Master Plan çalışmasına başladı...

30 Konya Havzası nda Olumlu Adımlar KOSKĐ Konya Arıtma Tesisi işletmeye açıldı Đl Kuraklık Komisyonu ve Đl Sulak Alan Komisyonu kuruldu... Kuraklık Eylem Planı oluşturuluyor.. Tuz Gölü Yönetim Planı uygulanıyor. ADSUP Aksaray, Kulu, Şereflikoçhisar ve Cihanbeyli Atık Su Arıtma ve Katı Atık Depolama Tesisleri

31 Diğer Projeler DSĐ KKH Master Plan Çalışması Kuyu Envanter Çalışması Su bütçesi (yeraltı ve yerüstü), projelerin yeniden değerlendirilmesi Mavi Tünel Projesi, Đvriz Sulaması vs..

32 Diğer Projeler Konya Tarımsal Kuraklık Eylem Planı Đl Tarım Müdürlüğü Vali, kaymakamlıklar, belediyeler, üniversite, il özel idaresi, tarım ve çevre taşkilatı, il sağlık müdürlüğü, ziraat odası, muhtarlar derneği, sulama-içme suyu-üretici birlikleri, stk lar

33 Alınan Dersler Sorunlarla mücadelede bütünsel bakış açısına ihtiyaç vardır. Tarafsız olabilmek ve süreci kolaylaştırmak adına, taraf tutmak yerine tüm ilgi gruplarına eşit mesafede durmak daha faydalıdır. Güven inşa etmek, tutarlı olmak ve verilen sözleri tutmak gereklidir. Ucu açık çalışmalara yer verilmemelidir ve atılacak olan yeni adımlar ilgi gruplarına açıklanmalı, belgelenmeli ve beyan edilmelidir. EHY yi başlatmada karşılaşılan en büyük zorluk tüm ilgi gruplarının söz sahibi olduğu ve tutarlı ve makul hedeflerin ortaya konduğu platformu oluşturmaktır. Đlgi gruplarının seslerinin duyulduğunun ve söylediklerinin başkalarına aktarıldığının görülmesi ilgi gruplarının süreci sahiplenme duygusunu arttırmaktadır. Bölge hakkında eksiksiz ve sürekli güncellenen bilgi sahibi olmak çok önemlidir. Đlgi grupları arasında köprü oluşturmak ve aralarındaki koordinasyonu sağlamak önem taşımaktadır. Bu bağlamda ilgi grupları devam eden çalışmalar, planlar ve projeler hakkında bilgilendirilmelidirler.

34 Alınan Dersler Verilere erişebilmek bir zorunluluktur ve verilerin merkezi bir yerde toplanması süreci kolaylaştırır. Terminoloji ve kullanılan dil olabildiğince basit ve sade olmalıdır çünkü ilgi grupları arasında ciddi kapasite farkları vardır. Dil herkes tarafından anlaşılabilir olmalıdır. Havza ölçeği büyük bir ölçektir ve büyük başarılar zaman alacaktır. Bu anlamda, küçük ölçekli başarılardan mutlu olmaya teşvik etmek önemlidir. Büyük amaçlara doğru yol alırken küçük ölçekli projeler dahi ilgi gruplarını motive ve teşvik edici etkiler göstermektedir. Motivasyon böylesi uzun soluklu süreçlerde büyük önem taşımaktadır. Sürecin sürdürebilirliği açısından projenin temel aktörlerinin proje ekibi değil havza halkı olduğu hiçbir zaman unutulmamalıdır. Bu mesajı olabildiğince çok yansıtmak gerekmektedir. Yerel sivil toplum kuruluşları ile birlikte çalışmak, hem projenin işleyişi, hem ilgi grupları ve çıkarların bilinmesi, hem yerinden yerel gözlem, hem de sürecin sürdürülebilirliği açısından etkilidir.

35 Daha Etkin bir Su Yönetimine Doğru... Ulusal Su Yasası hazırlanmalıdır. Su kaynaklarının yönetiminde havza ölçeğinin esas alındığı Entegre Havza Yönetimi yaklaşımı benimsenmelidir. Ülkemizdeki 25 havzanın su bütçesi çıkarılmalı, sektörel göstergeler, nüfus vb. ışığında Entegre Havza Yönetim Planları hazırlanmalıdır. Tüm sektörlerde kaçak su kullanımının ve israfın önüne geçilmeli, özellikle sanayinin kullandığı suyun geri dönüşümü ve yeniden kullanımını sağlanmalıdır.

36 Daha Etkin bir Su Yönetimine Doğru... Yeraltı su rezervlerimizi korumak / eksiltmemek ulusal politika haline getirilmeli. Kaçak kuyularla ilgili yaptırımlar artırılmalı, bu konudaki izleme ve denetim mekanizmaları güçlendirilmelidir. Su altyapı projeleri hayata geçirilmeden önce Çevresel Etki Değerlendirme sürecinde; halkın görüşü alınmalı ve bilimsel yöntemlerle ekosistemlerin ihtiyaçlarını da göz önüne alan kapsamlı fayda-maliyet analizleri yapılmalıdır. Her havzanın su sorunu öncelikle kendi içinde çözülmelidir. Yanlış planlanan yatırımlar nedeniyle sorunları çözmek adına havzalararası su transferleri; yeni barajların inşası ve yeni yeraltı su kuyusu açılması gibi müdahelerin geçiçi çözümlerdir.

37 Daha Etkin bir Su Yönetimine Doğru... Tarım politikaları ve uygulamalarında dönüşüm sağlanmalı: Ürün desenleri bölgelerin gerçeklerine göre belirlenmeli ve uygulanmalı Doğrudan gelir desteğinin verilmesinde iyi tarım uygulamaları koşulu getirilmelidir. Ürün bazlı destekleme sistemi yerine iklim, toprak ve su yapısı, biyoçeşitlilik gibi kriterleri göz önüne alan bölgesel destekleme sistemi oluşturulmalıdır.. Yağmurlama ve damla sulama sistemleri yaygınlaştırılmalıdır. Arazi toplulaştırması yapılmalıdır.

38 Su Programı

39 WWF-Türkiye Ekibi

40 Teşekkürler.. WWF-Türkiye Su Ekibi Müdür - Buket Bahar Dıvrak bdurmaz@wwf.org.tr Program Sorumlusu Ceren Ayas cayas@wwf.org.tr Program Sorumlusu Galena Đş galena@wwf.org.tr Program Sorumlusu Mustafa Özgür Berke mberke@wwf.org.tr