dört âyette Âhiri 5sraîl.

Transkript

1 sh:»3617 UARÂ õašè Ûa ñ ì RV 6 uarâ, Sûresi mekkîdir. Anak Âhirinde dan nihayete kadar Ûa á è È j ní õ ašè Ûaë be" âyet Medinede nâzil olmu"tur. Vechi tesmiyesi de bu âyetler oldu)u zâhirdir. Âyetleri: - Kûfî, "amî medenî ta'dadında iki yüz yirmi yedi, di)erlerinde iki yüz yirmi altıdır. Kelimatı: - Biniki yüz doksan dokuzdur. Hurufu: - Dört bin be" yüzkırkikidir. Fasılası: - æp4pâ åüß Pâü dört âyette Âhiri 5sraîl.

2 Bu sûre, Sûrei Fürkandaki inzarın misalleriyle best-u tafsılini ve onun gibi Resulullaha tesliyeyi tazammun ediyor "öyle ki: ággggggggggggî y ŠÛa å à y ŠÛa é ÜÛa ágggggggggggg 2 Ù ÜÈÛ S åî j à Ûa lbn Ø Ûa pbí a Ù Ü m R á Ÿ Q á è îüç 4 Œä ã b ã æ a T åî ä ß ªì ß aì ãì Øí ü a Ù 1ã É b2 á èî m bí bßë U åî È b bèû á è Óbä Ça o ÜÄÏ òí a õ bà Ûa ÔÏ V åî Š È ß é äç aì ãb ü a t z ß å à y ŠÛa Š æ@ ª ë Œ èn í é 2 aì ãb bß a ª ì j ãa á èî m bî, Ï aì 2 ˆ sh:»3618 x ë 3 bèî Ï bä nj ãa á üa óû a a ëší áûëa W Y åî ä ß ªì ß á ç Šr a æb bßë 6 òí ü Ù Û ó Ï æ a X áí Š ; áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa ì èû Ù 2 æ aë

3 Meali erifi á Ÿ 1 Bunlar sana o mübin kitabın âyetleri 2 Sen âdetâ kendine kıyacaksın mü'min olmıyacaklar diye 3 Dilersek üzerlerine Semadan bir âyet indiriveririz de ona boyunları e)ile kalır 4 Bununla beraber Rahmandan kendilerine yeni bir zikir gelmiyor ki ondan yüz çevirmi" olmasınlar 5 Evet tekzib etmekteler, fakat onlara o istihza ettikleri "eyin müdhi" haberleri gelecek 6 Arza bir bakmadılar da mı? biz onda her ho" çiftten ne kadar bitirmi"iz. 7 übhesiz ki bunda mutlak bir âyet var, hemde ekserîsi mü'min olmadı 8 Ve "übhesiz ki rabbın o öyle azîz, öyle rahîm 9 1. á Ÿ â Â - BuSûreninismi,ma'nâsını Allah bilir. «4 ìàûa ô» Ÿ b den «ë Ó» åc den «å ày» áîß dan diye Muhammed 5bni Kâbdan bir rivayet de vardır. bÿ "iddet harflerinin en "edidi, kalkale harflerinin en serti, isti'lâ harflerinin en kalını oldu)u cihetleilk seste bu Sûrenin "iddetli bir inzar ifade etti)ini de ihsas eder. «Ta» nın Ture, «Sîn» in Musâya, «mim»in Muhammede bir iyması da zihne çarpar. 2. Ù Ü m Bunlar - bu Sürede böyle basît heca harflerinden müellef olarak okunacak âyetler i"te o mübîn kitabın âyetleridir- åî j à Ûa lbn Ø Ûa pbí a

4 sh:»3619 MUB5N, «bâne» ma'nâsına «ebâne» den «beyyin» gayet açık, parlak demek oldu)undan kitabı mübîn i'cazı zâhir olan parlak kitab demek olur ki murad Kur'andır,hakkı beyan eden demek dahi olabilirse de makama enseb olan evvelkidir. 4. òí a Semadan bir âyet - iymana ilca edecek cebrî bir âyet, tepeden inme õ bà Ûa ka'î bir beliyye. Halbuki Peygamber ve kitab göndermekten muradı ilâhi cebr ile de)il, rızaile kemale erdirmektir. á è Óbä Ça Boyunları - huzu' boyun e)mek ma'nâsını anlattı)ından buradaki a'nak, cemaat ma'nâsına unukun cem'i olmak da tecviz edilmi"tir. Ya'ni bütün cemaatleriyle ona boyun e)erler 5. å à y ŠÛa Š Rahmandan zikir - va'z-u ihtar yâhud Kur'an 7. áí Š x ë 3 bèî Ï bä nj ãa á - KERÎM,her "eyin iyisi, a'lâsı, faidelisi.

5 ZEVC, burada sınıf cins, nev'i. 5NBAT, zâhiren nebatâta münhasır gibi görünürse de hayvanâta ve insana dahi "amildir. Zira hepsinde kuvvei namiye vardır. Maamafih yalnız nebatâtı mülâhaza kâfidir. Ya'ni o Arzda sınıf sınıf her türlüsünden ne kadar güzel ve faideli nebatât bitirmi"iz ve bitirmekteyiz? Baksalar a. Filvaki' Yer yüzündeki o çe"it çe"it nebatatı güzel bir tasnıf ile gözden geçirmeli de bir bakmalı, o ne kadar ho". ne kadar mütevvi', ne kadar faideliçiftler?aynı muhîtiçindeotürlü elvan, türlü e"kâl, türlü ezhar ve esmar türlü havass ile o kadar muhtelif sınıflar, cinsler, nevi'ler, çe"itler, o güzel çiftler nasıl tertib ve tanzim olunup çıkıyor? Hem ölüp kurulduktan sonra yeniden yeniye kaç kerreler bitirilip bitirilip duruyor. Hiç bu sh:»3620 mükemmel san'at bir kör tabiatın kendi kendine tekâmülü olur mu? 8. Ù Û ó Ï æ a übhesiz ki bunda - bu inbatta yâhud biten her zevcikerimde 6 òí ü mutlak bir âyet var - Allahın birli)ine, rahmetinin geni"li)ine, kudretinin büyüklü)üne, Âhiretin varlı)ına delâlet eden, iymanı ıktıza

6 7 eyliyen bir delil var. åî ä ß ªì ß á ç Šr a æb bßë Bununla beraber ekserîsi mü'min olmadı - hattâ nebatât ve hayvanât müteleasyile me"gul olan ve tasniflerini yapanların bile bir ço)u Allaha iyman edecek yerde küfre gittiler 9. ; áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa ì èû Ù 2 æ aë ve "übhe yok ki rabbın o öyle azîz öyle rahîmdir - azîz diledi)ini yapar. Binaenaleyh diledi)i anda kâfirlerden intikamını alır,te'hır ediyorsa rahîm oldu)u için ediyordur. übhesiz iyman edenleri rahmetiyle bekâm edecektir. imdi bunu bervechi âti yedi kıssailetenvir buyuracaktır. =åî à Ûb ÄÛa â ìô Ûa o öa æa ó ì ß Ù 2 ô bã aë QP æa Òb a ó ã a l QR æì Ô ní üa 6æ ìç Š Ï â ìó QQ ó Û a 3 bï ó ãb Û Õ ÜÀ äí üë ô Õî šíë QS 6 æì 2 ˆØ í QU bî m bï 7 æì Ü n Ôí QV æa Òb bï æì È àn ß á ØÈß k ã b ã a óüç á èûë bä mbí b 2 QT bjç bï 5 æë Š ç bäèß 3 a æa QW =åî àûbè Ûa l 4ì b ã a üì ÔÏ æ ìç Š Ï 6 3c ö aš a ó ä2 sh:»3621

7 Ú Š à Ç å ß bäî Ï o r jûë a î Ûë bäî Ï Ù 2Š ã áûa QX åí Š ÏbØ Ûa o ãaë o ÜÈÏ ó n Ûa ÙnÜ ÈÏ o ÜÈÏë QY åî ä á Ø ä ß p Š1Ï RQ 6åî Û b šûa bãaë a a bè n ÜÈÏ RP åî Ü Š à Ûa óäüèuë b à Ø y ó 2 ó Û kçìï á Ø n 1 b àû 63c ö aš a ó ä2 p jç æa óüç bè ä àm òà È ã Ù Ü më RR l RT åî àûbè Ûa l bßë æ ìç Š Ï RS RU åî ä Óì ß á n ä æ a b 6 à èä î2 bßë üaë paì à Ûa á Ø ö b2 a l ë á Ø 2 RV æì È àn m üa éû ìy åà Û æì ä vàû á Ø îû a 3 a ô ˆ Ûa á ØÛì æ a RW åî Û ë üa á n ä æ a b 6 à èä î2 bßë l Š Ìà Ûaë Ö Š à Ûa l RX Ù äüè uü ô Š îë b è Û a p ˆ ma å Û RY æì Ü Ô Èm SQ åî j ß õ ó 2 Ù n u ìûëa SP åî ãì v à Ûa ó ç a bï êb Ç ó Ô ÛbÏ SR åî Ó b Ûa o ä æ a é 2 p bï 7 åî j ß æbj È q

8 sh:»3622 ; åí Š Ãb äü Û õ bš î2 ó ç a bï ê í ÊŒãë SS Meali erifi Bir vakıt da rabbın, Musaya nidâ buyurdu: git o zalim kavme dedi 10 Fir'avn kavmine, daha sakınmıyacaklar mı? 11 Yarab! dedi: do)rusu ben korkarım ki beni tekzib ederler 12 ve Gö)süm daralır, dilim açılmaz, onun için Harûna da risalet ver 13 Hem onlara üzerinde bir günah var, ondan dolayı korkarım ki hemen beni öldürürler 14 Hayır, buyurdu: haydi ikiniz bir, âyetlerimizle gidin, her halde biz sizinle beraberiz, dinliyoruzdur 15 Haydin Fir'avne varın da deyin : inan biz, rabbülaleminin resulüyüz 16 Beni 5sraili bizimle beraber salıver 17 Â, dedi: seni çocukken bizde büyütmedik mi? hem bizde ömründen senelerce kaldın 18 Hem de o yaptı)ın fi'li yaptın, o halde sen o nankör kâfirlerdensin 19 O vakıt, dedi: o fi'li yaptım "a"kınlardandım 20 Onun üzerine vaktâki sizden korktum, içinizdenkaçtım, derken rabbım bana huküm ihsan buyurdu ve beni mürselinden kıldı 21 O ba"ıma kakdı)ın bir ni'met de Beni 5sraili kul, köle edinmi" olmandır. 22 Fir'avn, rabbülâlemin de nedir? dedi 23 Göklerin ve Yerin ve bütün aralarındakilerin rabbı,

9 e)er ehli yakîn iseniz dedi 24 Etrafındakilere dinlemezmisiniz? dedi 25 Rabbınızın ve evvelki atalarınızın rabbı dedi 26 Her halde size gönderilmi" olan resulünüz mutlak mecnun dedi 27 Me"rık ve Ma)rıbın ve bütün aralarındakilerin rabbı, e)er siz âkıl iseniz dedi 28 Yemin ederim ki dedi: e)er benden ba"ka bir ilâh tutarsan seni mutlak ve muhakkak zindandakilerden ederim 29 Ya, dedi: sana ap açık isbat edecek bir "ey getirdimse demi? 30 Haydi, dedi: getir onu bakayım sadıklardan isen 31 Bunun üzerine Asasını bırakıverdi, ap açık bir ejderha kesiliverdi 32 Bir de elini çekti çıkardı, o da bakanlara bem beyaz oluverdi 33 sh:» k ã óüç á èûë onlara üzerimde bir günah var - ûrei Kasasta gelece)i üzere kazara kıptıyiöldürmü"tü. Zenb ta'biri onların zu'muna nazarandır. 7 æì Ü n Ôí æa Òb bï onun için hemen beni öldürüvermelerinden korkarım - risaleti eda etmeden evvel katlolunmaktan korkuyor. 23. åî àûbè Ûa l bßë æ ìç Š Ï - rabbül'âlemînin Resülüyüz denildi)i için Firavn: hem o rabbül'âlemin nedir? Diyor «b ß» ile süal mahiyyetten süaldir. Mahiyyet kelimesi «b ß» ya nisbettendir, ya'ni «b ß» süaline verilecek cevabdır. Demek ki Firavn bu süal ile

10 rabbül'âlemînin mahiyyetini sormu" oluyor. Bir "ey'in mahiyeti ise emsalile beraber mü"terek oldukları hakıkati külliyyedir. Fülânın mahiyyeti nedir? Denildi)i zaman ona "eriklerile beraber ne denilir? Nev'ı veya cinsi nedir? Denilmi" olur. Halbuki Allah tealânın "eriki, misli, nazıri muhal oldu)undan ona mahiyyet tasavvur olunamaz. Onun için Hazreti Musâ, cevabda üslûbi hakîm denilen tarzı iltizam edip yalnız rabbül'âlemîn ismini mefhumile tasavvur ettirmek üzere âlemîni tefsir ederek 24. åî ä Óì ß á n ä æ a b 6 à èä î2 bßë üaë paì à Ûa l SemavatveArzın ve bütün aralarındakilerin rabbı, e)er iykana ehl iseniz dedi ya'ni iykana ehil de)il iseniz anlamazsınız. Fakat e"yayı tahkık etmi", sebebsiz bir hâdise olamıyaca)ına bir yakîn edinmi" iseniz bilirsiniz ki bu üstünüzdeki Semavat ve altınızdakiarzile aralarındaki bütün bu mahsûsat, hudûsleri teaddüdleri, te"ekkülleri, tefayyürleri ve bütün nızamı tehavvülleri ile bir rabbın tahti huküm ve terbiyesinde bulundu)una ve bütün mümkinatın fevkında olan o vacibül'vücûdun "eriki olamıyacaı)ından nefsi mahiyyetile ta'rif olunamayıp ancak asâri zâhiresiyle bilinebilece)inden yakîn hasıl ederdiniz. Bu cevaba kar"ı Fir'avn 25. æì È àn m üa éû ìy åà Û etrafındakilere sh:»3624

11 dinlemezmisiniz dedi - bakın bakın ben ne soruyorum o nasıl cevab veriyor demek istiyorveihtimal ki tabiatin rabba ihtiyacını kabul etmiyordu. Onun içinmusâ26. åî Û ë üa á Ø ö b2 a l ë á Ø 2 rabbınız ve evvelki atalarınızın rabbı dedi - tabiat üzerinde mutasarrıf olan bununla beraber hükûmete ihtiyaçları ma'lûm bulunan zevil'ukulün bariz olan delâletini ileri sürdü ki âlemîn mefhumunun rüknü bulunuyordu. Bunu sizin ve atalarınızın diye hıtab ve izafetle ifade etmesi de daha ziyade müessir ve vazıh olmak içindir. Çünkü sizin rabbınız demekle kendi ihtiyaçlarını göstermi" oluyor. Ve evvelki atalarınız demekle de be"erriyyetinfanili)ini anlatarak gururlarını kırmı" bulunuyor. Bununla beraber zevil'ukul hayyizinde göstermekle kendilerine bir "eref de izafe eyliyordu. Buna mukabil Fir'avn yine etrafındakilere hıtaben 27. æì ä vàû á Ø îû a 3 a ô ˆ Ûa á ØÛì æ a her halde size gönderilmi" olan Resulünüz mutlak mecnun dedi - bu suretle Resulünüz demesi belli ki bir istihza oluyordu. 5"te Fir'avnlık taslıyanların hepsi de ilâhilere böyle mecnun derler, alay ederler. Bidayeten yumu"aklıkla hakîmâne idârei kelâm eden Musâ bu ınad ve tecavüze kar"ı yine evvelki kelâmını tefsir ederek mislile mukabele etti 28. æì Ü Ô Èm á n ä æ a b 6 à èä î2 bßë l Š Ìà Ûaë Ö Š à Ûa l

12 o Ma"rık ve Ma)birin ve bütün aralarındakilerin rabbı e)er siz âkıl iseniz dedi - ya'ni her gün gürüldü)ü üzere güne"i do)urup batıran,oma"rık ve Magribi ta'yin eden ve de)i"tirenvebusuretleecramı hareket ettirerek bütün kâinatı idare eden. hepsinin üzerinde huküm süren, hepsinin sahib ve maliki o, e)er siz âkıl olsanız bunu anlardınız, o Ma"rık vema)ribin rabbı bizi parlatıp sizi dulundurma)a (batırma)a) kadir ve sh:»3625 "erîkten münezzeh oldu)unu anlardınız da o nedir diye sormazdınız. Bu def'a da Fir'avn münaka"adan tehdîde geçerek 29. åî ãì v à Ûa Ù äüè uü ô Š îë b è Û a p ˆ ma å Û kasem ederim ki dedi: e)er benden ba"kabirilâh ittihaz edersen seni mutlak ve muhakkak o zindandakilerden ederim - zindana atarım yerinde bu ta'biri kullanması o zindandakilerin halindeki fecaati bilhassa hatırlatmakiçindir. í Š í SU = áî ÜÇ Š yb Û aˆ ç æ a éû ìy ª5 à Ü Û ST

13 a ì ÛbÓ SV æë Š ß bm a bàï > ê Š z 2 á Ø a å ß á Øu Š í æa 3 Ø 2 Úì m bí SW =åí Š by å ö a à Ûa ó Ï sè 2aë êb aë é u a SY = âì Ü Èß â ìí pbôî à Û ñšz Ûa É à vï SX áî ÜÇ b z ñšz Ûa É j nã bä ÜÈÛ TP =æì È àn v ß á n ãa 3ç b äü Û 3î Óë aì ÛbÓ ñšz Ûa õ bu b àüï TQ åî j ÛbÌ Ûa á ç aì ãb æ a TR åî j ÛbÌ Ûa å zã b ä æ a a Š uü bäû å öa æ ìç Š 1 Û aì Ô Ûa ó ì ß á èû TS åî 2 ŠÔ à Ûa å àû a a á Ø ã aë áèã ñ Œ È 2 aì ÛbÓë á è î Çë á èûbj y a ìô ÛbÏ TT æì Ô Ü ß á n ãa bß a bï êb Ç ó ì ß ó Ô ÛbÏ TU æì j ÛbÌ Ûa å zäû b ã a æ ìç Š Ï = åí ub ñšz Ûa ó Ô Û bï TV 7æì Ø Ï bíbß ÑÔ Üm ó ç sh:»3626 æë Š çë ó ì ß l TX =åî àûbè Ûa lš 2 b äß a a ì ÛbÓ TW ô ˆ Ûa á Šî jøû é ã a 7 á ØÛ æ a æa 3 jó éû á n äß a TY á ØÜ u aë á Øí ía åè ÀÓ ü 6æì àü Èm Ò ì ÜÏ 7Š z Ûa á Øà ÜÇ

14 7 ó Û a b ã a 9Š î ü aì ÛbÓ UP åî Èà ua á Ø äj Ü üë Ò5 bãbíbà bä 2 bäû Š 1 Ìí æa Éà Àã b ã a UQ 7æì j ÜÔ ä ß bä 2 Š a æa ó ì ß ó Û a bä îy ëaë UR ; 6åî ä ß ªì à Ûa 4 ëa b ä æa å ö a à Ûa ó Ï æ ìç Š Ï 3 bï US æì Èj n ß á Ø ã a ô bj È 2 bäû á è ã aë UU =æì Üî ÜÓ òß Š Û õ ü ª ì ç æ a UT 7åí Š by å ß á çbä uš bï UW 6æë by Éî àvû b ã aë UV =æì Ä ö bìû 6Ù Û ˆ UY = áí Š âbôßë ì ä ë UX = æì î Çë pb äu VQ åî Ó Š ß á çì Èj mbï VP 73c ö aš a ó ä2 bçbä q ëaë VR 7æì àû b ã a ó ì ß lbz a æbè àv Ûa õ ašm b àüï æa ó ì ß ó Û a bä îy ëbï VS åí èc ó 2 ó Èß æ a 5 ì ÀÛb Ö Š Ï 3 æbøï ÕÜ1 ãbï 6Š zj Ûa Úb È 2 l Š a 7 áî ÄÈ Ûa sh:»3627 éèß åßë ó ì ß bä îv ãaë VU 7åí Š üa áq bä 1Û aë VT

15 6 òí ü Ù Û ó Ï æ a VW 6åí Š üa bä ÓŠ Ëa á q VV 7åî Èà ua Œí ŒÈ Ûa ì èû Ù 2 æ aë VX åî ä ß ªì ß á ç Šr a æb bßë ; áî y ŠÛa Meali erifi Etrafındaki cem'ıyyete bu, dedi: her halde bilgiç bir sihirbaz 34 Sihrile sizi yerinizden çıkarmak istiyor, binaenaleyh ne emredersiniz? 35 Bunu ve karde"ini dediler; e)le, "ehirlere de derleyiciler yolla 36 Bütün bilgiç sihirbazları getirsinler 37 Bu suretle ma'lûm bir gün miykat ta'yin olunarak sihirbazlar cemolundu 38 Ve halka siz toplu musunuz denildi 39 Sanırız bizler sihirbazlara tabi' olaca)ız "ayed onlar olursa galibler 40 Derken vaktâ ki sihirbazlar geldiler Firavne elbette: biz galip gelirsek bize mutlak ecir var ya? dediler 41 Evet, dedi: hem siz o vakıt muhakkak mukarrebîndensiniz 42 Mûsâ onlara atın dedi: siz ne atacaksanız 43 Hemen iplerini ve sopalarını ortaya attılar ve Firavnin ızzeti hakkı için elbette biz galibiz, "üphesiz, dediler 44 Mûsâ da Asasını koyuverdi, bir de baktılar ki o, her ne dolap çeviriyorlarsa yutuyor 45 Derhal sihirbazlar secdeye kapandılar 46 "iyman ettik rabbül'âlemîne 47 Musâ ve Hârunun rabbına" dediler 48 Ona, dedi: ben size izin vermeden iyman ettiniz, anla"ıldı kiosizesihrita'lim eden büyü)ünüzmü", o halde mutlak

16 yakında bileceksiniz, çaresiz ellerinizi ve ayaklarınızı çaprazına kestirece)im, hem muhakkak hepinizi çarmıha gerdirece)im" 49 Dediler: zararı yok, her halde biz rabbımıza dönece)iz 50 Her halde biz mü'minlerin evveli oldu)umuzdan dolayı rabbımızın bize ma)firet buyuraca)ını ümid ederiz. 51 Hem Musâya "u vahyi yerdik: kullarımı sh:»3628 gece yürüt çünkü ta'kıb edileceksiniz 52 Firavn de "ehirlere asker toplayıcılar gönderdi 53 unlar "übhe yok ki bir "irzimei kaliledirler 54 Fakat hakkımızda çok gayz besliyorlar 55 Biz iseuyanık ihtiyatlı bir cem'ıyyet bulunuyoruz. diyordu 56 Bu suretle bunları bostanlardan, pınarlardan 57 Hazinelerden, ve dilrubâ makamlardan çıkardık 58 Ve onları Beni 5sraile miras kıldık 59 Derken arkalarına dü"tüler Güne" do)mu"tu 60 Vaktâ ki ikicem'ıyyet biribirine göründü Musânın eshabı yakalandık dediler 6l Hayır asla, dedi: rabbım muhakkak benimledir, bana yolunu gösterecektir 62 Bunun üzerine Musâya "vur Asan ile denize " diye vahyeyledik, vurunca bir infilak etti her bölük koca bir da) gibi oluverdi 63 Ötekileri de buraya yana"tırmı"tık 64 Musâyı ve maıyyetindekileri tamamen necata çıkardık 65 Sonra da ötekileri gark ettik 66 übhesiz bunda mutlak bir âyet var, öyle iken ekserîsi mü'min olmadı 67 Ve "übhesiz ki rabbın o öyle azîz

17 öyle rahîm 68 bß é ß ìóë éî 2 ü a WP <áî ç Š 2 a bjã á è îüç 3 maë VY WR åî 1 bç bèû 3ÄäÏ b ßbä a j Èã aì ÛbÓ WQ æë j Èm æë Š ší ëa á Øãì È1 äí ëa WS =æì Ç m a á Øãì Èà í 3ç WU æì ÜÈ 1í Ù Û ˆ bãõ b2 a bã uë 32 aì ÛbÓ WT æì ß Ó üa á ª ë b2 aë á n ãa WV =æë j Èm á n ä bß á n íašïa = åî àûbè Ûa l ü a ó Û ë Ç á è ã bï WW sh:»3629 ó ä à È À í ì ç ô ˆ Ûaë WY = åí èí ì èï ó äôü ô ˆ Ûa WX ô ˆ Ûaë XQ : åî 1 í ì èï o Šß a aë XP = åî Ô íë ó ndî À ó Û Š 1 Ìí æa Éà Ÿa ô ˆ Ûaë XR = åî î z í á q ó ä nî à í =åî z Ûb Ûb 2 ó ä Ô z Ûaë b à Ø y ó Û kç l XS 6 åí Ûa â ìí ó ä ÜÈ uaë XU =åí Š üa ó Ï Ö æb Û ó Û 3È uaë XT

18 æb é ã a ó 2 ü Š 1 Ëaë XV = áî È äûa ò äu òq ë É1 äíü â ìí XX =æì rè j í â ìí ó ã Œ müë XW =åî Û b šûa YP 6 áî Ü k ÜÔ 2 é ÜÛa óma åß ü a XY =æì ä2 üë 4bß =åí ëbì Ü Û áî zv Ûa p Š 2ë YQ =åî Ô n à Ü Û ò äv Ûa o1 Û aë 6 é ÜÛa æë YS =æë j Èm á n ä bß å ía á èû 3î Óë YR á ç bèî Ï aì j Ø j ØÏ YT 6æë Š n äí ëa á Øãë Š äí 3ç á çë a ìûbó YV 6æì Èà ua î Ü 2 a ì ä uë YU Ûaë = åî j ß 45 ó 1Û b ä æ a é ÜÛbm YW =æì à n í bèî Ï ü a bä Ü a bßë YY åî àûbè Ûa lš 2 á Øí ì ã a YX Õí üë QPQ =åî È Ïb bäû bàï QPP æì ß Š v à Ûa åî ä ß ªì à Ûa æì ØäÏ ñ Š bäû æa ìüï QPR áî ày sh:»3630 QPT åî ä ß ªì ß á ç Šr a æb bßë 6 òí ü Ù Û ó Ï æ a QPS ; áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa ì èû Ù 2 æ aë

19 Meali erifi Onlara 5brahimin kıssasını da oku 69 O bir vakıt babasına ve kavmine: siz neye taparsınız? dedi 70 Bir takım putlara taparız da dediler: onlar sayesinde toplanırız 71 Onlar, dedi: dua etti)iniz vakıt i"idirler mi? 72 Veya size bir menfeat verir yâhud bir zarar ederler mi 73 Yok dediler: atalarımızı bulduk, böyle yapıyorlardı 74 imdi, dedi: gördünüz a o sizin ve eski atalarınızın taptıklarınızı 75 Hep onlar benim dü"manım ancak o rabbül'âlemîn ba"ka O ki beni yarattı sonra da bana o hidayet eder 78 Ve o ki bana o, yedirir, o içirir, 79 Hastalandı)ım vakıt da bana o "ifa verir 80 Ve o ki beni öldürür, sonra beni yine diriltir 81 Ve o ki ceza günü ben onun günahımı afivbuyurmasını niyaz ederim 82 Yarab, bana bir huküm ıhsan et ve beni sâlihine ilhak buyur 83 Ve bana sonrakiler içinde bir "lisanı sıdık" tahsıys eyle 84 Ve beni naıym cennetinin varislerinden eyle 85 Babama da ma)firet buyur, çünkü o yanlı" gidenlerden idi 86 Ve utandırma beni ba's olunacakları gün 87 O gün ki ne mal faide verir ne o)ulları 88 Ancak Allaha selim bir kalb ile varan ba"ka 89 Hem müttekiler için cennet yakla"tırılmı" 90 Azgınlar için de Cehennem hortlatılmı"tır 91 Ve bunlara hani rede o Allahın gayrıdan taptıklarınız? Nasıl sizeyardım ediyorlar veya kendilerini kurtarıyorlarmı? denilmekte Ve arkasından hep onlar o Cehennemin içine

20 fırlatılmaktadır 94 Ve bütün o 5blis orduları onun içinde birbirleriyle çeki"irlerken "öyle demektedirler Tallahi biz do)rusu açık bir dalâl içindeimi"iz 97 Çünkü sizi rabbül'âlemîn seviyyesinde tutuyorduk 98 Ve bizi hep o mücrimler sh:»3631 "a"ırtmı"tı 99 Bak "imdi bizim için ne "efaatciler var 100 Ne de yakın bir sadîk 101 Bari bizim için geriye bir dönmek olsa idi de mü'minlerden olsa idik 102 übhesiz bunda mutlak bir âyet var, öyle iken ekserîsi mü'min olmadı 103 Ve "üphesiz ki rabbın o öyle azîz öyle rahîm 104 =åí Š 84. üa ó Ï æb Û ó Û 3È uaë L5SANISIDK-Dünyada Ö Kıyamete kadar eseri bakı kalacak güzel bir nam, ya'ni bir husni sıyt, dosdo)ru bir zikri cemîl, "a"maz bir yadı hasen, onun için her ümmet, Hazreti 5brahimi seve gelmi"tir.yahudzürriyyetimiçinde benim asıl dinimi yenileyecek, benim gibi sıdk ile tevhide da'vet edecek bir sâdık dil ki Muhammed sallallahü aleyhi vesellemdir Ù Û ó Ï æ a übhesiz bunda - "u okunan 5brahim kıssasında 6 òí ü mutlak bir âyet var - ya'ni ıbret ve ö)üd alınacak, ders edinilecek büyük bir huccet ve

21 bürhan var. á èû a QPV 7åî Ü Š à Ûa? ìã â ìó o2 ˆ QPU = åî ßa 4ì á ØÛ ó ã a QPW 7æì Ô nm üa ì ã á çì a å ß é îüç á Ø Üd a bßë QPY 7 æì Èî Ÿaë é ÜÛa aì Ô mbï QPX é ÜÛa aì Ô mbï QQP 7åî àûbè Ûa l ó ÜÇ ü a ô Š ua æ a 7 Š ua 6 æ ìû üa ÙÈj maë ÙÛ ªì ãa a ì ÛbÓ QQQ 6 æ ìèî Ÿaë sh:»3632 æ a QQS 7æì Üà Èí aì ãb bà 2 ó à Ü Ç bßë QQR bà 2 b ãa bßë QQT 7æë Š È m ìû ó 2 ó ÜÇ ü a á è 2b y å Û a ìûbó QQV 6 åî j ß Ší ˆã ü a bãa æ a QQU 7åî ä ß ªì à Ûa l QQW 6åî ßì u Šà Ûa åãì ØnÛ ó ä vãë b z nï á èä î2ë ó ä î2 n ÏbÏ QQX ì ã bí én äm 7 æì 2 ˆ ó ß ìó áû æ a Ù Ü 1 Ûa ó Ï éèß åßë êbä îv ãbï QQY åî ä ß ªì à Ûa ó Èß åßë

22 ó Ï æ a QRQ 6åî Óbj Ûa È2 bä ÓŠ Ëa á q QRP 7 æì z à Ûa ì èû Ù 2 æ aë QRR åî ä ß ªì ß á ç Šr a æb bßë 6 òí ü Ù Û ; áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa Meali erifi Nuh kavmı gönderilen Resulleri tekzib etti 105 O vakıt ki karde"leri Nuh onlara "öyle demi"ti: siz Allahdan korkmaz mısınız? 106 Haberiniz olsun ben size gönderilmi" bir Resulüm, bir eminim 107 Gelin Allahdan korkun, bana itaat edin 108 Buna kar"ı ben sizden bir ecir de istemiyorum, benim ecrim ancak rabbül'âlemîne aiddir 109 Gelin Allahdan korkun bana itaat edin 110 A, dediler: hiç biz sana inanır mıyız? Seninardına hep o ezrail dü"mü"? 111 Benim ne ılmim olabilir? dedi: onlar ne yapıyorlarmı" 112 Sizin "uurunuz olsa onların hısabı ancak rabbıma aiddir 113 Hem ben iyman edenleri ko)mayame'murde)ilim 114 Ben ancak açık, bir nezirim 115 And ederiz ki dediler; e)er vazgeçmezsen yâ Nuh! Mutlak ve muhakkak recm edilenlerden olacaksın 116 Yâ reb! dedi: anla"ıldı kikavmım beni sh:»3633

23 tekzib ettiler 117 Artık benimle onların arasını nasıl ayırd edeceksen et de bana ve beraberimdeki mü'minlere necat ver 118 Bunun üzerine biz de onu ve beraberindekileri o dolu gemide necata çıkardık 119 Sonra da arkasından kalanları garkettik 120 übhesiz bunda mutlak bir âyet var 121 öyle ikenekserîsi mü'min olmadı ve "übhesiz ki rabbın, o öyle azîz, öyle rahîm ì ã á çì a karde"leri Nuh - ya'ni ayni kavmden olan Nuh. á çì a á èû a QRT 7åî Ü Š à Ûa? bç o2 ˆ QRS QRV = åî ßa 4ì á ØÛ ó ã a QRU 7æì Ô nm üa ì ç æ a 7 Š ua é îüç á Ø Üd a bßë QRW 7 æì Èî Ÿaë é ÜÛa aì Ô mbï òí a Éí 3 Ø 2 æì ä jma QRX 6åî àûbè Ûa l ó ÜÇ ü a ô Š ua QSP 7æë Ü m á Ø ÜÈÛ É ãb ß æë ˆ nmë QRY =æì rj Èm 7 æì Èî Ÿaë é ÜÛa aì Ô mbï QSQ 7åí b ju á n À2 á n À2 a aë á ßa QSS 7æì àü Èm bà 2 á ßa ô ˆ Ûa aì Ô maë QSR Òb a ó ã a QSU 7 æì î Çë pb äuë QST =åî ä2ë âbè ãb 2

24 o ÄÇëa bä îüç õ aì a ìûbó QSV 6 áî ÄÇ â ìí laˆç á Ø îüç =åî Û ë üa Õ Ü ü a aˆ ç æ a QSW =åî Ä Çaì Ûa å Øm áû âa 7 åî 2 ˆÈ à 2 å zã bßë QSX sh:»3634 æb bßë 6 òí ü Ù Û ó Ï æ a 6 á çbä ØÜ çbï êì 2 ˆØÏ QSY ; áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa ì èû Ù 2 æ aë QTP åî ä ß ªì ß á ç Šr a Meali erifi Âd, gönderilen Resulleri tekzib etti 123 O vakıt ki karde"leri Hûd onlara demi"ti: siz Allahdan korkmaz mısınız? 124 Haberiniz olsun ki ben size gönderilmi" bir Resulüm' emînim 125 Gelin Allahdan korkun ve bana itaat edin 126 Buna kar"ı ben sizden bir ecir de istemiyorum. benim ecrim ancak rabbül'âlemîne aiddir 127 Siz her tepeye bir alâmet bina eder e)lenir misiniz? 128 Bir takım masnuat da ediniyorsunuz ki sanki muhalled kalacaksınız 129 Hem tuttu)unuz vakıt merhametsiz, cebbarcasına tutuyorsunuz 130 Artık

25 Allahdan korkun ve bana itaat edin 131 O Allahdan korkun ki size o bildi)iniz "eylere imdad buyordu 132 En'am,o)ullar 133 Cennet gibi ba)lar, bahçeler, menba'lar ile size imdad buyurmakta 134 Cidden ben size büyük bir günün azâbından korkuyorum 135 Sen, dediler: ha va'zetmi"in ha va'zedenlerden olmamı"ın bizce müsavidir 136 Bu sırf eskilerin âdeti 137 Biz ta'zib olunmayız 138 Diye onu tekzib ettiler de kendilerini helâk ediverdik. übhesiz bunda mutlak bir âyet var, öyle iken ekserîsi mü'min olmadı 139 Ve "übhesiz ki rabbın o, öyle azîz öyle rahîm 140 Éí 3 Ø 2 her yüksek mevkı; tepe òí a 128. alâmet, burada büyük saray ve yüksek kö"k gibi ifrat bina ma'nâsına =æì rj Èm oynuyorsunuz - abes, hakıki veya hukmî bir faidesi olmıyan oyun ve e)lence gibi bo" "eyler, ya'ni ciddi bir maksadi me"ru' olmaksızın mücerred binasile sh:»3635 e )lenmek, iftiharetmekiçinyapıyorsunuz, yahud oyun yerleri yapıyorsunuz 129. É ãb ß Mısnaın cem'ı yahud mas'nuun cem'ı ya'ni san'athaneler yâhud mas'nüat, bundan anla"ılıyorkiozaman

26 sanayiın bir ifratı varmı", cem'ıyyetin hakıki menafiı, ma'neviyyatı, ahlâkı gözetilmiyerek maddî mas'nuat ile zulm-ü cebr yapılıyormu". á çì a á èû a QTR 7åî Ü Š à Ûa ì àq o2 ˆ QTQ QTT = åî ßa 4ì á ØÛ ó ã a QTS 7æì Ô nm üa Ûb æ a 7 Š ua é îüç á Ø Üd a bßë QTU 7 æì Èî Ÿaë é ÜÛa aì Ô mbï bä è ç bß ó Ï æì Š n ma QTV 6åî àûbè Ûa l ó ÜÇ ü a ô Š ua 3 ãë Êë ë QTX = æì î Çë pb äu ó Ï QTW =åî ä ß a 7åî ç bï b mì î 2 4bj v Ûa æì n z ämë QTY 7 áî šç bè È ÜŸ Š ßa a ì Èî À m üë QUQ 7 æì Èî Ÿaë é ÜÛa aì Ô mbï QUP æì z Ü í üë üa ó Ï æë 1 í åí ˆ Ûa QUR =åî Ï Š à Ûa o ãa bß QUT 7åí Š z à Ûa o ãa bà ã a a ì ÛbÓ QUS QUU åî Ó b Ûa o ä æ a òí b 2 p bï b 7 ä Ü r ß Š 2 ü a üë QUV 7 âì Ü Èß â ìí l Š á ØÛë l Š bèû òóbã ê ˆ ç áî ÄÇ â ìí laˆç á ˆ bîï õ ì 2 bçì àm

27 sh:» laˆè Ûa á çˆ bï QUX =åî ß bã aì zj bï bçë ŠÔÈÏ QUW æ aë QUY åî ä ß ªì ß á ç Šr a æb bßë 6 òí ü Ù Û ó Ï æ a ; áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa ì èû Ù 2 Meali erifi Semûd gönderilen Resulleri tekzib etti 141 O vakıt kikarde"leri Salih onlara demi"ti: Allahdan korkmaz mısınız? 142 Haberiniz olsun ki ben size gönderilmi" bir Resulüm, eminim 143 Gelin Allahdan korkun ve bana itaat edin 144 Buna kar"ı ben sizden bir ecir istemiyorum, benim ecrim ancak rabbül'âlemîne aiddir 145 Siz burada emn-ü eman ile bırakılacak mısınız? 146 O Cennetler, pınarlar 147 Lâtıf tal'ı sarkmı" hurmalar, ekinler içinde 148 Ki bir de da)lardan keyfli keyfli evler yontuyorsunuz 149 Gelin Allahdan korkun da bana itaat eyleyin 150 5taat etmeyin o kimselere ki 151 yer yüzünü gesada verirler de islâh etmezler 152 Sen dediler: çok büyülenmi"lerdensin 153 Sen bizim gibi bir be"erden ba"ka nesin? Haydi bir âyet getir e)er sadıklardan isen 154 Ha, dedi: i"te bir naka ona bir "irb hakkı' size de ma'lûm bir günün

28 "irb hakkı 155 Sakın ona bir kötülükle ili"meyin ki o yüzden sizi büyük bir günün azâbı yakalar 156 Derken onu vurdular, fakat nâdim oldular 157 Çünkü kendilerini azâb yakalayıverdi "üphesiz bunda mutlak bir âyet var öyle iken ekserîsi mü'min olmadı 158 Ve "üphesiz rabbın o, öyle azîz öyle rahîm haydi bir âyet getir - ya'ni Peygamber oldu)unu alâmet olacak bir mu'cize òí b 2 p bï 155. l Š hakkı "irb sh:»3637 Fıkıhta içmek, hayvan ve tarla sulamak ve kullanmak için su almak hakkı, yalnız içmek için olan hakkı "efe «dudak hakkı» denilir. Bir harktan böyle nevbetle intifa' etme)e «é díbèß» ta'bir olunur. Salih aleyhisselâm Naka ile kavmı arasında suyu nevbete koymu"tu. á èû a QVQ 7åî Ü Š à Ûa? Âì Û â ìó o2 ˆ QVP = åî ßa 4ì á ØÛ ó ã a QVR 7æì Ô nm üa Âì Û á çì a å ß é îüç á Ø Üd a bßë QVT 7 æì Èî Ÿaë é ÜÛa aì Ô mbï QVS

29 æì m bma QVU 6åî àûbè Ûa l ó ÜÇ ü a ô Š ua æ a 7 Š ua á Ø 2 á ØÛ ÕÜ bß æë ˆmë QVV =åî àûbè Ûa æaš ˆÛa én äm áû å Û á Ø ÜàÈ Û aì ÛbÓ QVW æë bç â ìó á n ãa 32 6 á Ø uaë a ó ã a QVX åî uš à Ûa åãì ØnÛ Âì Ûbí QWP æì Üà Èí b à ß ó Ü çaë ó ä vã l QVY 6åî ÛbÔ Ûa 7åí Š 2bÌ Ûa ó Ï a ì vç ü a QWQ =åî Èà ua éü çaë êbä î väï a 7 ŠÀß á è îüç bã ŠÀ ßaë QWS 7åí Š üa bã Š ß á q QWR æb bßë 6 òí ü Ù Û ó Ï æ a QWT åí ˆ ä à Ûa ŠÀß õ b Ï åî ä ß ªì ß á ç Šr a sh:»3638 ; áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa ì èû Ù 2 æ aë QWU Meali erifi

30 Lût kavmı gönderilen Resulleri tekzib etti 160 O vakıt kikade"leri Lût onlara demi"ti: siz Allahdan korkmaz mısınız? 161 Haberiniz olsun ben size gönderilmi" bir Resulüm, eminim 162 Gelin Allahdan korkun da bana itaat edin 163 Buna kar"ı ben sizden bir ecir de istemiyorum, benim ecrim ancak rabbül'âlemîne aiddir 164 Âlemîn içinden erkeklere mi gidiyorsunuz? 165 Bırakıyorsunuz da sizin için yarattı)ı çiftleri? Do)rusu siz insanlıktan çıkmı" bir kavimsiniz 166 And ederiz ki dediler vazgeçmezsen ya Lût, mutlak ve muhakkak çıkarılanlardan olacaksın 167 Ben, dedi: do)rusu sizin amelinize bu)z edenlerdenim 169 Biz de onu ve ehlini temamen halâs ettik 170 ancak bir acüze kaldı 171 Sonra geridekileri hep tedmir eyledik 172 Ve üzerlerine öyle bir ya)murya)dırdık ki ne fena idi o münzerin ya)muru 173 übhesiz bunda mutlak bir âyet var, öyle iken ekserîsi mü'min olmadı 174 Ve "übhesiz ki rabbın o, öyle azîz öyle rahîm åí ˆ ä à Ûa ŠÀß münzerin ya)muru-inzar edilip de dinlemiyenlerin ba"ına ya)dırılan ta" ya)muru. a QWW 7åî Ü Š à Ûa òø îd Û lbz a l ˆ QWV QWY = åî ßa 4ì á ØÛ ó ã a QWX 7æì Ô nmüa k îè á èû 7 æì Èî Ÿaë é ÜÛa aì Ô mbï

31 sh:»3639 l ó ÜÇ ü a ô Š ua æ a 7 Š ua å ß é îüç á Ø Üd a bßë QXP 7åí Š à Ûa aì ãì Øm üë 3 îø Ûa aì Ï ëa QXQ 6åî àûbè Ûa aì jm üë QXS 7 áî Ôn à Ûa bà Ô Ûb 2 aì ã ë QXR QXT 7åí 1 ß üa ó Ï a ìr Èm üë á çõ bî, a b äûa bà ã a a ì ÛbÓ QXU 6åî Û ë üa ò Ü j v Ûaë á ØÔÜ ô ˆ Ûa a ìô maë æ aë bä Ü r ß Š 2 ü a o ãa bßë QXV =åí Š z à Ûa o ãa b 1 bä îüç Á Ô bï QXW 7åî 2 bø Ûa å àû Ù ä Äã bà 2 áü Ça ó 2 QXX 6åî Ó b Ûa o ä æ a õ bà Ûa æb é ã a 6 ò Ü ÄÛa â ìí laˆç á çˆ bï êì 2 ˆØÏ QXY æì Üà Èm á ç Šr a æb bßë 6 òí ü Ù Û ó Ï æ a QYP áî ÄÇ â ìí laˆç ; áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa ì èû Ù 2 æ aë QYQ åî ä ß ªì ß Meali erifi

32 Eshabı Eyke gönderilen Resulleri tekzib etti 176 O Vakit ki uayb onlara demi"ti: siz Allahdan korkmaz mısınız? 177 Haberiniz olsun ben size gönderilmi" bir Resulüm, emînim 178 Gelin Allahdan korkun ve bana itaat edin 179 Buna kar"ı sizden sh:»3640 bir ecir istemiyorum, benim ecrim ancak rabbül'âlemîne aiddir 180 Ölçe)i tam ölçün de hak yiyenlerden olmayın 181 Ve do)ruterazi ile tartın 182 Halkın e"yalarını de)erinden dü"ürmeyin ve yer yüzünü ihtilâlcılıkla fesada vermeyin 183 O sizi ve sizden evvelki cibileti yaratan hâlıktan korkun 184 Sen, dediler: muhakkak sihirlilerdensin 185 Sen bizim gibi bir be"erden ba"ka nesin, do)rusu biz seni her halde yalancılardan sanıyoruz 186 Üzerimize Semâdan bir kıt'ayı dü"ürüver haydi sâdıklardan isen 187 Rabbım a'lemdir, dedi: yaptıklarınıza 188 Hasılı onu tekzib ettiler, kendilerini de o zulle gününün azâbı alıverdi ki o cidden büyük bir günün azâbı idi 189 üphesiz bunda mutlak bir âyet var, öyle iken ekserîsi mü'min olmadı 190 Ve "üphesiz ki rabbın o, öyle azîz öyle rahîm 191

33 176. lbz a ESHABIEyke,Eykeliler-Leykekıraetlerine göre - Leykeliler. Eyke òø îd Û yumu"ak a)aç bitiren bataklık demek olup Medyene do)ru sahili bahrde bir mevkıın ismidir. Burada sakin olan bir taife vardı, uayb aleyhisselâm, bunlara da meb'us olmu" idi. Lâkin onlardan de)il, ecnebi idi. Onuniçin «ehuhüm» denilmiyerek sadece uayb buyurulmu"tur. Leyke «é Øíüa» nin nakl ile okunu"u olabilirse de merkezleri olan kasabanın ismi de deniliyor. Ya'ni Leyke eshabı Hıcrın merkez "ehirleri imi" u halde Eshabüleyke, Eshabülhıcir demek olur. Bunların ticaret ile me"gul oldukları ve zalim ve hilekâr bulundukları anla"ılıyor bà Ô Ûa KISTAS-Mizan:terazi kantar, çeki gibi vezin mıkyası demektir ki aslı Rumcadır denilmi" ò Ü ÄÛa â ìí zulle günü - rivayet olundu)una göre Allah tealâ bunlara yedi gün ve gece "iddetli bir hararet musallat kılmı", nefesleri tıkanıyormu", evlerinin içlerine sokulmu"lar duramamı"lar, sahraya fırlamı"lar, bir bulut Güne"e sh:»3641 gölge olmu", bir serinlik bir lezzet duyar gibi olmu"lar, biribirilerine ba)rı"arak altına toplanmı"lar, o zulle, o gölgelik min tarafillâh bir ate" halinde üzerlerine inmi", hepsini yemi" bitirivermi"tir.busuretleözürlerine

34 istedikleri gibi Semâdan bir kıt'adü"ürülmü" demektir. Bu kıssa burada muhtasaran zikrolunan yedi kıssanın sonuncusudur. Peygamberleri teksib edenlere azâbın nüzulü bir âdeti cariye oldu)u bu yedi kıssa ile anlatılarak münkirlere tehdid ve Peygambere tesliye yapıldıktan sonra buyuruluyor ki: ë ŠÛa é 2 4Œã QYS 6åî àûbè Ûa l 3í Œ änû é ã aë QYR QYU =åí ˆ ä à Ûa æì Øn Û Ù j ÜÓ ó ÜÇ QYT = åî ß üa QYW åî Û ë üa Š 2 ó 1Û é ã aë QYV 6 åî j ß ó 2ŠÇ æb Ü 2 QYX 63c ö aš a ó ä2 a ª ì àü Ç éàü Èí æa òí a á èû å Øí áû ëa bß á è îüç êašôï QYY =åî àv Ç üa œ È2 ó ÜÇ êbä Û Œã ìûë lì Ü Ó ó Ï êbä ØÜ Ù Û ˆ RPP 6åî ä ß ªì ß é 2 a ìãb =áî Û üa laˆè Ûa a ëší ó ny é 2 æì ä ß ªì íü RPQ 6åî ß Š v à Ûa 3ç aì Ûì ÔîÏ RPS =æë Š È íü á çë òn Ì2 á èî m bîï RPR o íašïa RPU æì Ü v Èn í bä 2aˆÈ jïa RPT 6æë ŠÄ ä ß å zã =æë Çì í aì ãb bß á çõ bu á q RPV =åî ä á çbä È nß æ a 6 æì È nà í aì ãb bß á è äç ó ä Ëa bß RPW

35 sh:»3642 ô Š RPY > æë ˆ ä ß bèû ü a òí ŠÓ bä ØÜ ça bßë RPX RQQ åî Ÿbî, Ûa é 2 oû Œäm bßë RQP åî à Ûbà b ä bßë É à Ûa åç á è ã a RQR 6æì Èî Àn í bßë á èû ó Ìj äí bßë æì ØnÏ Š a b è Û a é ÜÛa Éß Ê m 5Ï RQS 6æì Ûë Œ ÈàÛ RQU =åî 2Š Ó üa ÙmŠî, Ç ˆ ãaë RQT 7åî 2 ˆÈ à Ûa æ bï RQV 7åî ä ß ªì à Ûa ÙÈj ma åà Û Ùybäu œ 1 aë óüç 3 ìmë RQW 7æì Üà Èm b à ß õô Š2 ó ã a 3 ÔÏ Ú ì Ç RQY = âì Ôm åî y Ùí Ší ô ˆ Ûa RQX = áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa áî ÜÈ Ûa Éî à Ûa ì ç é ã a RRP åí ub Ûa ó Ï Ùj ÜÔmë 4 Œäm RRR 6 åî Ÿbî, Ûa 4 Œäm åß ó ÜÇ á Ø jã a 3ç RRQ 6æì 2 b á ç Šr aë É à Ûa æì Ô Ü í RRS = áî qa Úb Ïa 3 ó ÜÇ ó Ï á è ãa Šm áûa RRU Ûa á è È j ní õ ašè Ûaë RRT = æì ÜÈ 1í übß æì Ûì Ôí á è ãaë RRV =æì àî èí aë 3

36 sh:»3643 é ÜÛa aë Š ë pbz Ûb Ûa aì Ü àçë aì äß a åí ˆ Ûa ü a RRW ôa a ì àüã åí ˆ Ûa áü Èî, ë 6aì à Ü Ã bß È2 å ß aë Š n ãaë a Šî r æì j ÜÔ äí küô ä ß Meali erifi Vehakıkat bu (kur'an) rabbül'âlemînin "übhesiz bir tenkizilidir 192 Onu Ruhı emîn indirdi 193 Senin kalbin üzerine ki o münzirlerden olasın 194 Açık parlak bir Arabilisan ile 195 Hem o "übhesiz evvelkilerin kitablarında da var 196 Onu Beni 5srail ulemasının bilmesi de onlara bir âyet (bir delil) de)il mi 197 E)er onu Arabca bilmiyenlerin birine indirseydik de 198 o kendilerine kıraet etse idi yine iyman etmiyeceklerdi 199 Biz onu mücrimlerin kalblerine öyle sokmu"uzdur yman etmezler ana tâ o elim azâbı görecekleri deme kadar 201 Ki geliversin de kendilerine ansızın, hiç farkında de)illerken 202 Desinler ki acaba bize bir müsaade edilir mi? 203 Ya "imdi azâbımızı iviyorlar mı? 204 Gördün a artık onlara senelerce zevk ettirsek 205 Sonra kendilerine edilen vaid gelip çatarsa 206 O ya"atıldıkları zevkın kendilerine hiç faidesi

37 olmıyacaktır 207 Maamafih biz hangi memleketi helâk ettikse her halde onu inzar edenler olmu"tur 208 5htar edilmi"tir, ve biz zulmetmi" de)ilizdir 209 Ve bunu eytanlar indirmedi 210 Bu onlara hem yara"maz hem güçleri yetmez? 211 Onlar i"itmekten sureti kat'ıyyede azledilmi"lerdir 212 Binaenaleyh sakın Allah ile beraber di)er bir ilâha ça)ırmakiota'zib edileceklerden olmıyasın 213 Hem en yakın hısımlarını inzar et 214 Ve sana ittiba' eden mü'minlere kanadını indir 215 Bunun üzerine sana ısyanederlersebensizin amellerinizden beriim de 216 Ve o, azîz rahime mütevekkil ol 217 O ki görüyor kıyam etti)in vakıt seni 218 Ve secdekârlar içinde dola"manı 219 Çünkü o öyle semi öyle alîmdir 220 Haber vereyim mi size eytanlar kimin üzerine inerler? 221 sh:»3644 Vebal yüklenici her bir sahtekâr üzerine inerler 222 Onlar kulak verirler ve ekseri yalan söylerler 223 airler, bunların arkasına da çapkınlar, sapkınlar dü"er 224 Görmez misin bunlar her vâdide hayran olurlar 225 Ancak iyman edip iyi ameller i"liyenler ve Allahı çok zikredenler ve kendilerine zulmedildikten sonra öclerini alanlar müstesna, yarın bilecek o zulmedenler hangi ınkılâba münkalib olacaklar 227

38 192. é ã aë Vehakıkaten o - zikrolunan âyetleri nâtık bulunan Kur'an 6åî àûbè Ûa l 3í Œ änû "übhesiz rabbül'âlemînin bir tenzilidir. - Esasen onun kelâmı, onun sıfatı olup hurufı Arabiyyeile bu elfazı geydirip indirten odur. Onun tarafından indirilmedir. Rabbül'âlemîn ismine izafetibutenzil, Hak tealânın bütün âlemîne "âmil bir terbiyesi ve re'feti ahkâmından bulundu)unu anlatmak «å î àûbè Ü Û òà y ü a Úbä Ü a bßë» mazmununu = åî ß andırmakiçindir üa ë ŠÛa 4Œã rabbül'âlemînden onu o Ruhı emîn é 2 indirdi (yâhud onunla o Ruhı emîn indi) - RUH5 EMÎN,OEMÎNRUH,ya'niAllahtealânın emanetini hâiz olan kemali emniyyetle vahyini Enbiyasına iysal eyliyen ruh. Cibrili Emin aleyhisselâmdır.194. Ù j ÜÓ ó ÜÇ senin kalbin üzerine - ya'ni sâde üzerine indirmedi, kalbine, vicdan ve "uurun menatı olan mevcudiyyetinin künhüne i"letti,temamen hafızana verdi ve bütün bundaki ahlâkı ve ma'rifeti sana meleke kıldı. Necmüddini kübrâ tefsirinde der ki: e)er Tevrat da Hazreti Musâya elvah ile indirilmeyip de böyle kalbine indirilmi" olsa idi gadab zamanında onları elinden bırakıvermezdi ve ılmi ledünn ögrenmek için Hızrı arama)a

39 sh:»3645 gitmezdi g ça. Râbbül'âlemîn bunu böyle bütün kalbini kavramak üzere Ruhı emîn ile indirdi ki temamen emniyyet hasıl edip =åí ˆ ä à Ûa æì Øn Û o münzirlerden olasın ya'ni inzar ile risaletleri me"hur olan balâdaki Peygamberler gibi Resuli emîn olup inzar edesin åî j ß ó 2ŠÇ æb Ü 2 mübîn, ya'ni anlattını)ı açık ve güzel bir ifadeile anlatır bir Arabi lisan ile - arabca haddi zatında her ma'nâyı iyi anlatabilen bir lisan olmakla beraber Kur'an onu en yüksek bir nekahat ve vuzuh ile parlatmı"tır. Binaenaleyh yukarıdaki kıssalarla edilen inzarların ma'nâsını anlamamakta Arabların hiçbir uzrü yoktur åî Û ë üa ó 1Û é ã aë Bununla beraber o "übhesiz evvelkilerin kitablarında Š 2 da vardır - ya'ni evvelki kitablarda da bu Kur'anın zikrigeçmi"tir. Böyle oludu)unu inkâr ediliyorsa c ö aš a ó ä2 a ª ì àü Ç éàü Èí æa òí a á èû å Øí áû ëa Beni 5sraîl ulemasının onu bilmesi bile onu inkâr edenlere bir delîl de)il midir? - Beni 5sraîl ulemasından bir kısmı Tevrat ve 5ncilde aleyhıssalâtü vesselâmın sıfat ve na'ti zikrolundu)unu söylüyorlardı. Kurey" de gidip

40 onlardan bu haberi ö)reniyorlardı 198. = åî àv Ç üa œ È2 ó ÜÇ êbä Û Œã ìûë e)er biz onu Arabca bilmeyenlerin birine indirseydik - böyle bir mu'cize yapsa idik - de 199. á è îüç êašôï onlara onu o, okusa idi - ki bu surette okunan Kur'an haddi zatında bir mu'cize oldu)u gibi okuyu"da ba"kaca bir mu'cize olurdu 6åî ä ß ªì ß é 2 a ìãb bß yine ona inanmazlardı - acemî de)il, pek a'lâ Arabca biliyormu" derlerdi. sh:»3646 5"te bu Kur'anın Allahdan inme bir mu'cize oldu)una inanmıyanlar böyle inadcı kâfirlerdir åî ß Š v à Ûa lì Ü Ó ó Ï êbä ØÜ Ù Û ˆ Biz onu mücrimlerin kalblerine böyle sokmu"uzdur. - Ma'nâsını anlarlar, fesahat-ü belâgatinin güzelli)ini tanırlar, gerek nazmı ve gerek ma'nâsindaki gayb haberleri i'tibariyle i'cazını ve tanzıyr edilemedi)ini bilirler ve evvelki kitablarda zikri bulundu)unu da duyarlar, fakat 201. é 2 æì ä ß ªì íü ona iyman etmezler- mücrim oldukları için inanmak i"lerine gelmez, o inzarlar ho"larına gitmez =áî Û üa laˆè Ûa a ëší ó ny ta ki o elîm azâbı görsünler - ya'ni azâbı görecekleri lâhzaya kadar inanmazlar, görmek içininanmazlar 204. æì Ü v Èn í bä 2aˆÈ jïa "imdi

41 azâbımızı isti'cal mi ediyorlar? - Ya'ni azâb gelince «æ ë ŠÄ ä ß å zã 3ç» diyeceklerken "imdi «õ bà Ûa ñ bv y bä îüç Š À ßa P bã Èm bà 2 bä m bï» diye iviyorlar mı? 205. PPPƒÛa o íašïa 210. åî Ÿbî, Ûa oû Œäm bßë Bunu eytanlar alıp indirmedi - bir takım kâfirler é 2 nübüvveti, bir kehanet gibi farz ederek Kur'anı kâhinlere edilen Cinn ve eytan telkinatı kabilinden göstermek istemi"lerdi. Bununla onlar reddediliyor. Ya'ni bunda hiç "eytanet eseri yoktur. Rabbül'âlemînden onu o emîn Ruh indirdi, eytanlar de)il 211. onlara yara"maz - eytana yakı"ır bir "ey de)ildir, "eytane zıddır á èû ó Ìj äí bßë o hem 6æì Èî Àn í bßë hem de güçleri yetmez - isteseler de yapamazlar æì Ûë Œ ÈàÛ É à Ûa åç á è ã a çünkü onlar i"itmekten sureti kat'ıyyede ma'zuldürler - melei a'lâyı dinlemekten memnu'durlar. «P > k ãbu 3 æì ψ Ô íë ó Ü Ç üa 5à Ûa óû a æì È à íü a ì y» (vessaffat, kul uhiye bak) sh:»3647

42 åî 2 ˆÈ à Ûa æì ØnÏ Š a b è Û a Éß Ê m 5Ï é ÜÛa Binaenaleyh sakın Allah ile beraber di)er bir ilâha ça)ırma ki azâb edileceklerden olmıyasın - ya'ni mâdam ki hakikat böyledir, sen o inzar eden Peygamberlerden olasın diye bu Kur'an sana Allah tarafından Ruhı emîn ile indirilmi" ve eytanlar i"itmekten men'olunmu"tur. O halde sen de Allahdan ba"kasına ne duâ et ne da'vet. Peygambere bu hıtabın böyle "irkten nehiy suretinde iyrad buyurulması tevhide da'vette ıhlâsı artırmakiçin bir tehyic ve di)er mükellefini tahzirde üsve olmak için bir inceliktir =åî 2Š Ó üa ÙmŠî, Ç ˆ ãaë Hem en yakın hısımlarını inzar et - ya'ni evvelâ içlerinde ya"adı)ın kendi hısımlarının en yakınlarından inzara ba"la. Rivayet olundu)u üzere bu âyet nâzil oldu)u zaman aleyhıssalatü vesselâm Safaya çıktı, oymak oymak bütün akribasını ça)ırdı, hep yanına toplandılar «ben size: "u da)ın arkasında dü"man süvarisi va desem bana inanırmısınız?» buyurdu, evet dediler, «o halde ben size habci geldim, ileride "iddetli bir azâb var» buyurdu Ùybäu œ 1 aë - Kanad indirmek, tevazu' ile merhamet ve "efekat ma'nâsına istiaredir. 7åî ä ß ªì à Ûa ÙÈj ma åà Û - Mü'minlerden sana ittiba

43 edenlere ki gerek akribandan olsun gerek olmasın 216. Ú ì Ç æ bï yok sana ası olurlar, ya'ni biat etmezlerse 7æì Üà Èm b à ß õô Š2 ó ã a 3 ÔÏ ben sizin amellerinizinden biriim mes'uliyyetini kabul etmem. de 217. = áî y ŠÛa Œí ŒÈ Ûa óüç 3 ìmë veo azîzi rahîme, ya'ni dü"manlarını kahre ve dostlarına sh:»3648 yardıma kadir olan Allah zülcelâle mütevekkil ol, o onların "errinden seni muhafaza eder = âì Ôm åî y Ùí Ší ô ˆ Ûa o rahim ki görür sen kıyam ederken - ya'ni namaza bahusus teheccüde veya emir bil'ma'rufa ve ı'lâi kelimetullaha kalkarken - seni 219. åí ub Ûa ó Ï Ùj ÜÔmë ve secde edenler içinde tekallübünü - namaz kılanlara imam olarak harekâtını veya mü'minleri tefti" için içlerinde dola"tı)ını, yâhud ı'lâi kelimetullahda mü'minler arasında besaıynı, yâhud da vazifei risaleti iyfa içinenbiyamiyanındaki hıdematını Bir de «dünyaya gelinceye kadar mü'minden mü'mine atalarının sulbündeki intikalâtını» diye bir ma'nâ verilmi" ise de bu intikal mazıyde olup âyetin siyakı ise hal ve istikbalde zâhir oldu)undan bu ma'nânın burada istibatı baid görünür 220. áî ÜÈ Ûa Éî à Ûa ì ç é ã a her halde o, öyle semi' öyle alîmdir. - Bütün

44 söylediklerinizi i"itir, niyyetlerinizi bilir, ona göre ecrini verir. Binaenaleyh her vechile tevekkül-ü ı'timada, duâ ve ıbadeta lâyıktır åî Ÿbî, Ûa 4 Œäm åß ó ÜÇ á Ø jã a 3ç eytanlar kimin üzerine iner size haber vereyim mi? -Yukarıda Kur'anın eytan ilkaatı olamıyaca)ı anlatılmı"tı, "imdi de eytanların kimlerüzerineinecekleri anlatılarak Hazreti Peygamberin "ahsıyyeti Muhammediyyelerine eytanların yana"amıyaca)ı antalıyor.bakınız eytanlar kimin - üzerine inerler = áî qa Úb Ïa 3 ó ÜÇ 4 Œäm her bir effâki esim üzerine inerler - nerede bir effâk: çok yalancı: yalan uydurucu: iftiracı sahtekâr. Esim günahtan korkmaz, vebal yüklenici "irrir kimse varsa onlara inerler. eytan inmek için evvelâ böyle günahtan vebalden çekinmez, sahteci "irrir, nüfusi habise arar.bu sh:»3649 suretle gayei ittisal aralarındaki münasebet ve alâkaya göre olur. Bu ise ahlâkı Muhammedinin temamen hılâfınadır. Saniyen 223. ki onlara kulak verirler - ya'ni vebalden korkmaz É à Ûa æì Ô Ü í sahtekârlar o eytanların ilkaatına kulak verir, dinlimek için hazırlanırlar 6æì 2 b á ç Šr aë ekserîsi yalancıdırlar - ya'ni söylediklerinin ekserîsini yalan söylerler,

45 "eytanlar onlara bir vehm-ü zann ilka eyler, onlar da kendi tehayyülâtlarına göre uydurur uydurur söylerler, onun için kâhin sözlerinin ba'zısı rast gelse bile ekserîsi yalan çıkar. Muhammed aleyhisselâmın ahvali ve akvali ise böyle de)ildir. O bir çok mugayyebattan haber vermi" vehepsido)ruçıkmı"tır.hiçyalanı i"itilmemi" ve görülmemi"tir.bütün "iarı sıdıktır. Kur'anın ı'cazı hem ma'nâ ve hem lâfız cihetiyle oldu)undan dolayı münkirler ma'nâdaki ledünniyyatı eytan ve kehanete isnad etmek istedikleri gibi nazımdaki güzelli)i de "iir kabilinden göstermek istedikleri için her ikisini de reddetmek üzere buyuruluyor ki: 224. õ ašè Ûaë âirler ise Ûa á è È j ní onları çapkınlar ve sapkınlar ta'kıb ederler - hakk-u hakıkatpe"inde de)il, mücerred hevâ ve hevesleri pe"inde giden, hep zevk ve e)lence arayan "a"kınlar ve azgınlar onların ardına dü"erler 225 =æì àî èí aë 3 ó Ï á è ãa Šm áûa görmez misin onlar her vâdide heyeman ile hayran-ü sergerdan dola"ırlar- "iirde esas huküm de)il, sade nefsin hissiyyatını, zevkını veya istikrahını gıcıklayacak duygulardır.onuniçin "âirler e)rido)ru,iyi ve kötü her mevzua dalar her vâdide otlar ve ifadede ne kadar hayret ve garama dalarsa o kadar müessir olaca)ından her telden çalmak için iyive

46 sh:»3650 kötü her vâdide mestâne dola"ırlar 226. =æì ÜÈ 1í übß æì Ûì Ôí á è ãaë hem de onlar yapmıyacakları "eyleri söylerler - kavilleri fillerini tutmaz,vei"tebuiki hasletlerinden dolayı da arkalarına çapkınlar ve sapkınlar dü"erler. Bu suretle bunlar da Muhammed ve Muhammedilere benzemezler, eytânidirler pbz Ûb Ûa aì Ü àçë aì äß a åí ˆ Ûa ü a Ancak iyman edip salih ameller i"liyenler - kavilleri fiillerine uygun olarak salâh istiyenler a Šî r é ÜÛa aë Š ë ve Allahı çok zikredenler - "iirlerinin ekserîsi tevhid ve tahmid-ü temcidile Allahı zikir ve masnuatından kudretini tezekkür ve ı'lânile taatine dair olanlar 6aì à Ü Ã bß È2 aë Š n ãaë ve kendilerine zulmedildikten sonra öclerini alanlar müstesnâ-"ayed heciv söylerlerse kendilerine, ya'ni mü'minlere edilen zulmün öcünü almak, söylenen hecvi reddeylemek için söylerler. 5"te böyle mü'min, salih, zâkir ve mü'minlere edilen zulüm ve haksızlı)ın öcünü alan hak müfaiı Abdullah ibni Revaha ve Hassan ibni Sâbit ve Kâ'b ibni Malik ve Kâ'b ibni Zeheyr gibi büliman "airleri o mezmun ahvalden müstesnadırlar, bunlar sâdıktırlar bunlara tabi' olanlar

47 gavün de)ildirler. æì j ÜÔ äí küô ä ß ôa a ì àüã åí ˆ Ûa áü Èî, ë o zulm edenler ise yarın bilecekler hangi bir inkılâba yuvarlanıyorlar - yâhud hangi inkılâb meydanında yuvarlanacaklar. Bu cümlenin zalimlere ne kadar "iddetli bir tehdid ifade etti)i a"ikârdır. Ya'ni bu gün müslimanlara zulm eden o zalimler bu günkü yaptıklarını öldükleri zaman anlıyacaklar. Ayni zamanda bu cümle, dini islâmın Âlemde zalimlere kar"ı yapaca)ı hak ve adalet inkilâbının ehemmiyyetini ıhtar etmektedir ki istikbale teallük eden bu sh:»3651 haberi gaybın ehemmiyyeti derkârdır.onuniçin mazıyden bunu iyzah edecek bir misal, gelen süredeki harıkalarla iyzah olunarak istikbâl teb"iyr olunacaktır.