TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER ÇALIŞTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ

Transkript

1 BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER ÇALIŞTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ EYLÜL 2015 TRABZON ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ

2 Itri ve Tıbbi Bitkiler ile Boya Bitkileri Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Projesi kapsamında, sektörün tüm taraflarının bir araya getirilmesi, mevcut durumun analiz edilmesi ile Bakanlık politikaları doğrultusunda gelecek için hedeflerin ve stratejilerin belirlenmesi için, Eylül 2015 tarihleri arasında Trabzon ilinde sektörün tüm paydaşlarının katılımıyla "Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Çalıştayı gerçekleştirilmiştir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü koordinasyonunda gerçekleştirilen çalıştaya 14 farklı kurumdan, 10 farklı ilden ve 14 farklı üniversiteden olmak üzere ülke genelinde toplam 100 ün üzerinde yetkili katılım sağlamaktadır. Çalıştay programı çerçevesinde, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın tüm birimleri yanında, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, TÜRKAK, Türk Patent Enstitüsü, TSE, bölgede bulunan kalkınma ajansları, üniversiteler, araştırma enstitüleri, meslek odaları ve özel sektör temsilcilerinin de içerisinde olduğu çok sayıda uzman tıbbi ve aromatik bitkiler sektörünü tüm yönleri ile değerlendirmişlerdir. Yetiştiricilik Çalışma Grubu Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Prof. Dr. Güngör YILMAZ moderatörlüğünde değerlendirmelerde bulunmuştur. İşleme ve Mamul Ürünler Çalışma Grubu, Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ekrem SEZİK moderatörlüğünde değerlendirmelerde bulunmuştur. Pazarlama ve Finansman Çalışma Grubu, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Prof. Dr. Yüksel KAN moderatörlüğünde değerlendirmelerde bulunmuştur. Hazırlanan sonuç raporu, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tarla ve Bahçe Bitkileri Daire Başkanı Mehmet Ali OLGUN ve çalışma grubu moderatörleri tarafından sunulmuştur. YETİŞTİRİCİLİK ÇALIŞMA GRUBU DEĞERLENDİRMELERİ Yetiştiricilik Grubunda Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr Güngör YILMAZ moderatörlüğünde yapılan çalışmalarda aşağıdaki konular değerlendirilmiştir.

3 Toplantıda alınan karar neticesinde sonuç bildirgesinin projenin uygulandığı iller bazında değerlendirilmesi uygun görülerek, aşağıdaki şekilde değerlendirilmiştir. Bartın İli Değerlendirmesi: Bartın ilinde tıbbi ve aromatik bitkilerin temini daha çok doğadan toplanmak sureti ile sağlanmaktadır. Toplamaya konu olan bitkiler salep, ıhlamur ve defnedir. Doğadan toplamada yapılan uygunsuz toplama sonucu ekosisteme ve bitki yoğunluğuna zarar verildiği ve sürdürülebilirliği tehdit ettiği bilinmektedir. Buna çözüm olarak öncelikle toplayıcıların eğitiminin sağlanması ve daha sonra toplama yapılan alanlarda toplayıcılığın kontrollü olarak yapılması ve ayrıca bu alanlarda hasat yönetim planı ve toplama planı yapılarak toplamanın yapılması önerilmektedir Bartın yöresinde tıbbi ve aromatik bitkiler ile ilgili bilimsel çalışmaların eksikliğinden bahsedilmiş ve bu konuda çalışmaların yapılması tavsiyesinde bulunulmuştur. Bu konuda Bartın da bulunan Orman Fakültesi ve İlgili Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile işbirliğine gidilmesinin önemi vurgulanmıştır. Grubumuzda yapılan tartışmalar sonucunda Bartın ilinde doğal bitki örtüsü olarak yetişen ıhlamurun öne çıkarılması ve orman alanlarında ıhlamur ağaçları ile özel ağaçlandırma projeleri kapsamında yeni ıhlamur plantasyonlarının yapılması ve bu plantasyonlarda tetal yöntemi uygulaması önerilmiştir. Bartın ve Karabük te safran ile ilgili devam eden üretim ve geliştirme çalışmaların ve özellikle hasat sırasındaki nem oranının stigmaya verdiği zarar yönünden izlenmesi, hastalık ve zararlılarıyla mücadele konusunda çalışma yapılması önerilmiştir. Safranda soğanların pahalı olması nedeniyle tescili tamamlanan çeşitlerde soğan dikimi için uygun üreticilere yönelik maddi destek çalışması yapılması önerilmiştir. Yörede toplamayla temin edilen illegal salep temininin önüne geçilmesi için kontrollü üretim gereği ortaya çıkmıştır. Çankırı İli Değerlendirilmesi Çankırı doğal vejetasyonunda ıhlamur, salep, kekik, geven, üvez ve kuşburnu gibi bitkilerin yayılış gösterdiği belirtilmiştir. Yörede halen organize tıbbi ve aromatik bitkiler tarımı yapılmamakla birlikte küçük işletmeler de nane yetiştiriciliği yapılmakta ve kuşburnu gibi doğada yetişen bitkilerde doğadan toplama şeklinde elde edilmektedir. Gıda Tarım İl Müdürlüğü tarafında yapılan demonstrasyon çalışmalarında Karabuğday ile ilgili denemeler yapılmış ve genel ortalama verimi 100 kg/da olmakla birlikte 260 Kg/da veriminde alındığı yerler olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca özel sektör bünyesinde karabuğdayı işleyen bir un fabrikasının da Çankırı da bulunması bu bitkinin tarımının Çankırı da yaygınlaştırılması şansını artırmıştır. Yapılan değerlendirmelerde bu ilde karabuğday yetiştiriciliğinin Çankırı da yapılmasının uygun olduğu kanaatine varılmıştır. Yapılan tartışmalarda kimyon ve çörek otu gibi baharat bitkilerinin tarımının yapılabileceği ancak başta mekanizasyon sorunu olmak üzere bazı kısıtlar ile karşılaşma ihtimalinin olduğuna dikkat çekilmiştir. Bunlara ilaveten doğal alanlarda bulunan kuşburnu plantasyonlarında etkilenerek çeşiti ve niteliği belli olan yeni çoğaltım metaryelleri ile kuşburnu plantasyonlarının tesisi önerilmiştir.

4 Karabük İli Değerlendirilmesi: Doğal alanlarda ıhlamur plantasyonlarının bulunduğu ancak yöre için yetiştiricilik bakımından safran bitkisinin öne çıktığı görülmüştür. Safran yetiştiriciliğinde en önemli girdi olan tohumluk sorunlar yaşandığı ve bunun için tohumluk safran üretimi konusunda bazı üreticilerin görev üstlenmesi gerektiği kanaati oluşmuştur. Safran yetiştiriciliği esnasında soğanda zarar yapan ve henüz teşhis edilemeyen bir zararlı ile karşılaşıldığı belirtilmiştir. Bu konuda Zirai Mücadele Araştırma Enstitüleri ile işbirliği yapılması gereğine dikkat çekilmiştir. Daha kaliteli safran yetiştiriciliği için topraklardaki alınabilir potasyumun önemine değinilmiştir. Türkiye de en fazla safran üretiminin yapıldığı ve ismi ile de özdeşlesen safranın Karabük ilinde marka ürün olması ve coğrafi olarak işaretlenmesi ile ilgili çalışmaların yapılması önerilmiştir. Ayrıca Karabük ormanlarında doğal olarak bulunan tavşanmemesi (Ruscus aculeatus) bitkisinin yaprak, sürgün ve meyveleri gıda ve süs amaçlı kullanılması ve köklerinin ise boyacılıkta kullanıldığı ve hatta süs bitkisi olarakta kullanılabilecek bitkilerden biri olduğundan yakından ilgilenilmesi gereken bitkilerden biri olduğu ifade edilmiştir. Tokat İlinin Değerlendirilmesi: İklim ve toprak özelliklerinin elverişliliğinden dolayı tıbbi ve aromatik bitkiler içerisinde oldukça geniş yelpazede bir ürün çeşitliliği bulunmaktadır. Bu ürünlerden bazıları nane, kekik, adaçayı, çörek otu, lavanta, ekinezya, çemen, kişniş, haşhaş, reyhan, kapari, üvez, kuşburnu, madımak, ıhlamur, sarı kantaron bunlardan bazılarıdır. Yörede yapılan çalışmalarda çörek otu, lavanta, ekinezya ve karabuğday tarımında yapılabileceği bu bitkiler ile ilgili çalışmaların özel idare kaynaklarından destek aldığı belirtilmiştir. Bu destekler yörede tıbbi ve aromatik bitkilerin yetiştirciliğinin geliştirilemsie katkıda bulunmuştur. Tokat ve yöresinde tıbbi ve aromatik bitkiler konusunda faaliyet gösteren özel işletmeler bulunmaktadır. Yörede bu bitkilerin organik yetiştiriciliğine dair potansiyelde mevcuttur. Son yıllarda sarımsak ile yapılan çalışmalardan olumlu sonuçlar alınmış ve üretimi yaygınlaşmaya başlamıştır. Örtüaltı yetiştiricilkte maydanoz, dere otu, tere, roka, reyhan ve nane gibi baharat bitkilerinin yetiştirildiği ve bunların daha da geliştirilme potansiyelinin bulunduğu ifade edilmiştir. Tokat ta önemli doğal kaynaklardan biri olan mahlepin korunması ve yararlanıması gereğine dikkat çekilmiştir. Kapari, kantaron ve civanperçemi gibi bitkilerinde yetiştirilebileceği ve özellikle kuşburnu plantasyonlarının artırılması gereğine işaret edilmiştir. Kuşburnuna dayalı marmelat sektörünün gelişti ve Tokat orjinli çeşitlerin tescil edilmiş olmasından dolayı bu çeşitler ile plantasyonların oluşturulması önerisi yapılmıştır. Tokat Gıda Tarım İl Müdürlüğü, Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Ziraat Fakültesi ve özel sektör ve Valiliğin uyumlu çalışmalarının olumlu sonuçları gözlemlenmiştir. Türkiye nin en önemli tıbbi bitkilerinden biri olan Haşhaş tarımının Tokat İlinde sorunsuz yapıldığı ve kışlık ve yazlık olarak yetiştirildiği bilinmektedir. Yörenin pazarlara ulaşmada kısıtlarının olduğu ancak kurutma yönünden de bazı avantajlara sahip olduğu ifade edilmiştir. Tıbbi ve aromatik bitkiler ile sözleşmeli üretim yapılması önerilmiş ancak sözleşmenin tarafların mağduriyetlerinin önleyecek şekilde düzenlenmesi gerektiğine işaret edilmiştir.

5 Trabzon İli Değerlendirmesi: Tarım alanlarının % 81 inin çay ve fındık olduğu ve diğer alanlarının kısıtlı olduğu bir ildir. Yörenin doğal plantasyonlarında kardelen, göl soğanı, likapa (mavi yemiş), karayemiş gibi bitkiler bulunmaktadır. Bu bitkilerden Kardelen ve göl soğanının ihracata konu olduğu, karayemiş ve likapaya oldukça fazla talep bulunduğu ifade edilmiştir. Yörede kurutma sorunlarının bulunduğu, bunun için kurutma tesislerinin yapılması gerektiği ifade edilmiştir. İhracatçı özel firmalar ürünlerin ürün kalitesi ve kimyasal içeriğini tanımlayan analizlere ihtiyaç duyduklarının ve dünya pazarlarının akredite laboratuvar bulgularının talep ettiği belirtilmiş bu analizleri Trabzon da yapılamadığında ciddi sıkıntılar yaşadıklarını bildirmişlerdir. Bu konuda Üniversite ile yapılan girişimlerden sonuç alamadıklarını ve uzak yerlerdeki laboratuvarların zaman kaybı ve ürün bozulmasından dolayı bir çözüm olamayacağını belirtmişlerdir. Üreticilerin ve tedarikçilerin ticari kimliklerinin takip edilebilir olması güven verecektir. Yörede mavi yemişin çok geniş alanlarda doğal yayılış gösterdiği ve Türkiye nin her yerinden yoğun talep olduğu ve bu nedenle bitkinin üretimin plantasyonlarının artırılması önerilmiştir. Son zamanlarda yüksek rakımlı yerlerde soğuk zararından dolayı yer yer meyve bağlama sorunlarının gözlendiği bundan dolayı daha düşük rakımlı yerlere plantasyonların kurulması ve üretimin bu şekilde sigorta altına alınması ve yöreye özgü ve dayanıklı nitelikli tiplerden seleksiyon yapılmak sureti ile çoğaltma yoluna gidilmesi gerektiği belirtilmiştir. Trabzon ve çevresinde düşük yağ oranına rağmen, konserve gıda sektöründe rağbet gören defne üretiminin yapılması önerilmiştir. Buna ilaveten mabet ağacı, frenk üzümü, aslan pançesi gibi ürünlerinde yetiştirilebileceği ifade edilmiştir. Bölgede biyokaçakçılığın yaygın olduğu, değişik sayıda birçok bitki türünün başka ülkelere götürüldüğü belirtilmiş ve biyokaçakçılığa karşı etkili önlemlerin alınmasına dikkat çekilmiştir. Orman yenileme çalışmalarında sarı çam dikilen alanlardan yaban mersini sökülmesi ile bu bitkinin doğal plantasyonlarına zarar verildiği belirtilmiş olup, bu uygulamaya son verilmesi önerilmiştir. Trabzon ve yöresinde cehri, sumak ve şekerci boyası gibi bitkilerin envanterinin çıkarılması gereğine vurgu yapılmıştır. Bütün bunlara ilaveten tıbbi ve aromatik bitkilerde kalitenin önemli bir unsur olduğu ve üretilen ürünün standartlara uygun ve etken madde bakımında zengin olması gereği vurgulanmıştır. Aksi takdirde üretim kalitesinin düşük olması pazarlamayı kısıtlamaktadır. Tüm iller ve bitkiler için üretim materyali (tohumluk) üretimi, temini ve dağıtımı ciddi bir sorundur. Bundan dolayı konuyla ilgili tarafların bir araya gelerek sorununun çözümüne yönelik katkılar üretmesi gerekmektedir. Trabzon un yüksek rakımlı yaylalarında ekozturizm açısından önemli olan görselliği ile dikkat çeken aynı zamanda ticarete de konu olan bazı türler bulunmaktadır. Bu türlerin korunması ve bilimsel olarak teşhisinin yapılarak üzerinde çalışmalar yapılması önerilmiştir. Bu bitkiler; çiğdem, papatya, öksürük otu, kafes otu, barut ağacı, sinir otu, yılandili, çuha çiçeği, Trabzon zambağı, ökse otu, karahindiba, devedikeni ve menekşe gibi bitkilerdir.

6 İŞLEME VE MAMUL ÜRÜNLER ÇALIŞMA GRUBU SONUÇ RAPORU İşleme ve Mamul Ürünler Çalışma Grubu, Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ekrem SEZİK moderatörlüğünde yürütülen çalışmaların sonucunda aşağıdaki başlıklarda değerlendirmelerde bulunmuştur. Bölgemizde doğadan aşağıdaki bitkilerin toplandığı tespit edilmiştir: Sarı kantaron (Hypericum perforatum), aslanpençesi (Alchemilla spec.), ısırgan otu (Urtica dioica), ıhlamur (Tilia argentea ve Tilia rubra),defne (Laurus nobilis), kekik (Origanum, Satureja, spec.), öksürük otu( Tussilago farfara ), kuşburnu (Rosa canina vd.), likapa, mavi yemiş (Vaccinium spec. ), sinirli ot (Plantago spec.), kurt pençesi (Lycopodium clavatum),barut ağacı (Rhamnus frangula ), çuha çiçeği (Primula spec.), göl soğanı (Leucojum aestivum). Bu bitkilerin tür ve çeşitlerin belirlenmesi, ticari durumlarının uluslararası ölçekteki ekonomik analizlerinin yapılması ve pazar değeri yüksek olan bitkilerden başlayarak agronomik çalışmalara hızla başlanması uygundur.

7 Fındık meyvesi artığı olan kabuklardan (sert kabuk ve yeşil kabuk) taksol vb. maddelerin bulunduğu bölge araştırıcıları tarafından toplantı sırasında verilen bilgilerden anlaşılmıştır. Dolayısıyla bu artıkların değerlendirilmesi ile ilgili çalışmalara öncelik verilmesinde yarar görülmektedir. İlgili kurumlar tarafından seçilecek önemli tıbbi bitkiler konusunda araştırmaları yönlendirecek özel mevzuatın oluşturulması gerekmektedir. Endüstriyel üretimi yapılacak tür ve çeşitlerin morfolojik, anatomik ve kimyasal standardizasyonunun yapılması, üretim ve mamul ürünlerin bu standartlar göz önüne alınarak multidisipliner çalışmalar sonucu oluşturulması uygundur. Laboratuvar denemelerinin sanayiye aktarılabilmesi için yarı endüstriyel ölçekte prototip üretim tesisleri oluşturulması ve bu tesislerin bütçelendirilmesinde yarar vardır. Hammadde üretimi ve son ürüne kadar gerçekleştirilen üretim aşamalarında standart ürün elde edilmesine yönelik (iyi tarım uygulamaları ve organik tarım yöntemleri ile üretim) çalışmalarının yapılması uygundur, Ürünlerin analizinde Avrupa farmakopesi, ISO ve EN standartlarının kullanılması gereklidir. Nisbi nemin yüksek olduğu üretim bölgemizde, üretici şartlarında yapılan birincil işleme uygulamaları için (eleme, kurutma, ürüne özel depolama vb.) özel tesislerinin oluşturulması gerekmektedir. Marjinal tarım alanlarında yapılacak kümelenme çalışmaları ile sektörün talep ettiği ürünlerde üretimin sürekliliğinin sağlanmasına yönelik projelerin desteklenmesi gerekmektedir. Belirlenen ürünlerde eğiticilerin eğitimi ve çiftçi şartlarında eğitim- yayım çalışmalarının etkinleştirilmesi için tıbbi ve aromatik bitkilerin yetiştirilmesinden mamul ürün haline gelene kadar olan sürecin görselleştirildiği Tıbbi Bitki Parkları adı altında mekan dışı eğitim alanlarının hazırlanması uygun olacaktır. Eğitim çalışmalarında akıllı telefon uygulamalarının kullanıldığı programların ve kitle iletişim araçlarında yayınlanacak kamu spotlarının hazırlanması uygun olacaktır. Kayıt ve izlenebilirliğin sağlanabilmesi için üreticilerin sertifikalandırılması gerekmektedir. Tıbbi ve aromatik ürün yetiştiricileri için alan bazlı destek sistemi yerine ürün ve üretime destek verilmesi daha doğru olacaktır. Üreticinin desteklenmesinde halen alıcı kapasitesi yüksek olanve bitki çayı hazırlamada kullanılan aromatik ve diğer bitkilere öncelik verilmesi, alıcısı bulunan ürünlerden başlandığı için üreticinin konuya mali açıdan daha kolay yanaşmasını sağlayacaktır. Bitki çayı hazırlamada kullanılan bitkiler ve aromatik ve tıbbi bitkilerin tarımında üreticiye yapılan desteklerin arttırılması gerekmektedir. Bunun yanında bu tip bitkilerin kullanılan kısımları farklı olduğu için verilen destekte kullanılan kısma ve yönteme göre artırımlar yapılabilmesi için mevzuatta gerekli değişikliğin yapılması uygun olacaktır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının bitki çayı hazırlamada kullanılan bitkiler ve aromatik ve tıbbi bitkiler için sağlayacağı desteklerin KOSGEB, Kalkınma ajansları, Kalkınma idareleri gibi kurumlarla eşgüdümün sağlanması ve hatta adı geçen kurumların proje desteklerinin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının tespit ettiği bitkiler yönünde yapılmasının sağlanmasında büyük yarar bulunmaktadır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Üniversitelerin ziraat, orman, eczacılık veya uygulama ve araştırma merkezleri gibi ilgili birimler ile işbirliği halinde bu çalışmaların yürütülmesinde yarar bulunmaktadır. Tıbbi bitkilerin kalite standartları ile ilgili eczacılık fakültelerinin yanında, Sağlık Bakanlığının görüşlerinin alınmasının sağlanması bitkisel ilaçlarda kullanılan standartların aktüel takibinde kolaylık sağlayacaktır. Diğer taraftan hâlihazırda bu tip

8 bitkilerin tarımı, ticareti, mamul hale getirilmesi ile uğraşan firma ve kuruluşların da görüşlerinin alınmasında fayda vardır. Tıbbi ve aromatik bitki yetiştirilmesinde toplanan materyalin kurutulması, ürünün kalitesi açısından son derece önemlidir. Küçük ölçekli üreticilerin kurutma tesisi kurması ekonomik olmayacaktır. Dolayısıyla kültür yapılan alanların uygun kısımlarında çok amaçlı kurutma tesislerinin kurulması ve kurutma işleminden sonra nem çekmeyecek ambalaj şekli ile bölge dışına aktarılması için gerekli tedbirler alınmalıdır. Eğitim programları, kurumlar arası işbirliği hususu göz önüne alınarak düzenlenmelidir. Tıbbi ve aromatik bitkilerin üreticilerini ve toplayıcılarını bir araya getiren çiftçi üretici birliği benzeri organizasyonların kurulmasında öncülük edilmesi gerekmektedir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Orman ve Su İşleri Bakanlığının araştırma enstitüleri, üniversitelerin ilgili birimlerinin geliştirdiği tıbbi ve aromatik bitki çeşitlerinin hızla değerlendirilmesinin yanında, ticari değeri olan ve özel sektör tarafından geliştirilmiş çeşitlerden uygun olanların adaptasyon çalışmalarının yapılması uygun olacaktır. PAZARLAMA VE FİNANSMAN ÇALIŞMA GRUBU DEĞERLENDİRMELERİ Pazarlama ve Finansman Çalışma Grubu, Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yüksel KAN moderatörlüğünde yürüttüğü çalışmaların sonucunda, aşağıdaki değerlendirmelerde bulunmuştur. Karadeniz Bölgesinin sahip olduğu biyolojik çeşitlilikten yararlanılarak, gerek doğadan toplama, gerekse yetiştiricilikten elde edilen ürünlerin katma değeri yüksek ürünlere dönüştürülmesi, ham madde olarak ihracat yerine, mamul- yarı mamül madde olarak ihracata öncelik verilmesi, Ekolojik ve ekonomik olarak uygun bitkilerin, alt havzalar bazında üretimlerinin yapılması, bitki çeşitliliğinden ziyade pazarın istediği miktar ve kalitede üretimi sağlayacak politikaların yürütülmesi, Sektörel kümelenme ve ihtisaslaşmanın geliştirilmesi, Tıbbi ve aromatik bitkilerde etkin bir kayıt, izlenebilirlik ve veri sisteminin kurularak, mevcut kayıt sistemlerinde entegrasyonun sağlanması, Orman alanları dışında, çayır-mera alanlarından elde edilen tıbbi ve aromatik bitkilere ve toplayıcılara yönelik kayıt altına alma çalışmalarının yapılması, Karadeniz bölgesinde doğadan toplanan ve yetiştirilen ürünlerin envanterinin oluşturulması,

9 Mevcut pazar istekleri dikkate alındığında; proje uygulama illerinden Trabzon, Bartın, Karabük, Çankırı ve Tokat illerini içeren Karadeniz Bölgesinde likapa, aslanpençesi, taflan, safran, gilaburu, alıç, yayla kekiği, mürver gibi bitkilerin üretiminin geliştirilmesi, Karadeniz Bölgesinde üretilen tıbbi ve aromatik bitkilerden hareketle ilaç, kozmetik ve fonksiyonel gıda ham maddesine yönelik bitkisel ekstrelerin elde edilmesi, Doğadan toplamada, sürdürülebilirliği sağlamak ve pazarın istediği kalitede ürünü arz edebilmek için toplayıcılara yönelik eğitim çalışmalarının etkinleştirilmesi, doğadan toplamanın kayıtlı ve yetkilendirilen kişilerce yapılması, toplayıcılığın bir meslek haline getirilerek gerekirse bu alanda Mesleki Yeterlilik Kurumu ve İŞKUR ile işbirliği içerisinde eğitim ve personel belgelendirme çalışmalarının yapılması, Öncelikle güncel piyasa verileri dikkate alınarak genel tıbbi ve aromatik bitkiler sektör raporunun hazırlanması, daha sonra hedeflenen ürünlere yönelik yatırımcıların faydalanabileceği ürün bazında fizibilite raporları ve değer zinciri analizlerinin yapılması, Doğu Karadeniz bölgesinin iklim koşulları (nem) dikkate alındığında kurutma ve depolamada sorunların yaşanabildiği, bu nedenle kurutma tesislerine ve kontrollü depolama koşullarına ihtiyaç olduğu, ayrıca doğal kurutma ve depolama olarak kullanılan iç bölgelerde de uygun koşulların oluşturulması gerektiği, Karadeniz bölgesindeki iklim koşulları dikkate alınarak tıbbi ve aromatik bitkilerin kurutma prosesini içeren özel bir standardın oluşturulması, iyi işleme uygulamaları, iyi toplama uygulamaları/iyi tarım uygulamaları kapsamına kurutmaya ilişkin kriterlerin eklenmesi, Kurutma, işleme, ambalajlama ve depolamaya yönelik desteklerinin etkinleştirilmesi, Hasat sonrası ürün işlemesinde kullanılan enerji kaynakları maliyetlerinin asgariye indirilmesine yönelik teknolojik yöntemlerin geliştirilmesi, Tıbbi ve aromatik bitkilerin işleme ve pazarlama süreçlerine ilişkin gıda mevzuatları çerçevesinde yapılan denetimlerin etkinleştirilmesi, haksız rekabetin engellenmesi, Tıbbi ve aromatik bitkilerin toplama veya üretiminden başlayarak, ticaretine yönelik asgari koşulların tanımlanması, yeterli alt yapı ve tesise sahip olan işletmelerin ticari faaliyetlerini güçlendirmeye yönelik desteklerin artırılması, alt yapısı uygun olan ticari işletmelerin faaliyetlerine imkân tanınması, bununla birlikte mevcut sistemin ve dış ticaretin olumsuz etkilenmemesi için geçiş dönemi tedbirlerinin alınması ve süreç iyileştirmeye yönelik bir stratejinin izlenmesi, Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanım şekli ve özel hedef grupları dikkate alınarak, gıda güvenilirliğine yönelik tedbirleri artıracak sistemlerin geliştirilmesi, satış noktalarına ilişkin olarak uluslararası standartlar (ISO vb.) çerçevesinde belgelendirmenin yapılmasını sağlayacak sistemlerin teşvik edilmesi, piyasa gözetimi ve ürün güvenliğinin etkinleştirilmesi, Tıbbi ve aromatik bitkilere yönelik standartların, sektör ihtiyaçları doğrultusunda küresel vizyonla gözden geçirilmesi, Karadeniz Bölgesinde mevcut tıbbi ve aromatik bitkilerin, coğrafi işarete (mahreç, menşei) konu özellik taşıyıp taşımadıklarının incelenmesi, Tıbbi ve aromatik bitkilere yönelik işleyicilerin ürün belgelendirme maliyetlerinin sübvanse edilmesi, Mevcut üretim ölçeği dikkate alındığında, Karadeniz Bölgesinde müstakil bir borsa veya ürün ihtisas borsasının kurulmasında güçlüklerin olduğu, ancak tüm tarafların korunması ve uygun fiyat oluşunun sağlanması amacıyla üretici bazında pazarlama fonksiyonunu üstelenecek bir üretici organizasyonunun teşvik edilmesi, kısa ve orta dönemde alıcıyı ve satıcıyı bir araya getirebilecek piyasa

10 ortamların (mezat vb.) oluşturulması, üretimin yeterli ölçeğe ulaşılması durumunda mevcut borsaların hasat dönemlerinde salon satışı yapacak hale getirilmesi, Sektörel kimlik ve temsiliyet oluşturulması, Üretimden, işlemeye, pazarlamaya, dış ticarete kadar sektörde yer alan aktörleri (üretici, işleyici, ihracatçı), sivil toplum kuruluşlarını, üniversiteleri ve ilgili kamu kurumlarını (Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı) bir araya getirecek ve sektörel politikalara yön verecek Ulusal Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Konseyi kurulması, Tıbbi ve aromatik bitkilere yönelik çalışmalara/toplantılara katılan sektörün tüm paydaşlarının e-posta adreslerinden oluşan bir iletişim portalı oluşturulması, Okul yaşındaki çocuklardan itibaren ülkemizdeki yaygın kullanılan bitkileri doğru tanıtacak eğitim materyalleri (bitkileri görsel olarak tanıtan oyun materyalleri, animasyonlar vb.) hazırlanması, ilgili bakanlıkların işbirliği halinde eğitim programlarının düzenlenmesi, Doğru beslenmenin önemini ortaya koyacak bahçen eczanen olsun, yediklerin ilacın olsun temalarında sloganların öne çıkarılması, Kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi ve medyada yer alan yanlış tanıtımların engellenmesi amacıyla, tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanımı konusunda kamu spotların etkin olarak yayınlanması, özellikle medya yoluyla yanlış yönlendirmelerle yapılan satışların önüne geçilmesi.