Sunum Planı. Morfoloji Epidemiyoloji Evrimi Patogenez Klinik Tanı Tedavi Korunma

Transkript

1 OLGULARLA KLİNİK PARAZİTOLOJİ Doç. Dr. Gülden Sönmez Tamer Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı

2

3 Sunum Planı Morfoloji Epidemiyoloji Evrimi Patogenez Klinik Tanı Tedavi Korunma

4

5 Olgu sunumusunumu-1 28 yaşında, kadın hasta Yakınmaları: İshal, karın ağrısı, bulantı,halsizlik

6 Olgu sunumusunumu-1 Öyküsü: Hasta 7 gün önce başlayan, kan ve mukus içermeyen, günde 88-9 kez sulu dışkılama, kramp tarzında karın ağrısı tarif ediyor On gün önce ÜSYE amoksisilin/klavulanat Ağrı dışkılama ile hafifliyor, halsizlik Dışkı son iki gündür kanlıkanlı-mukuslu

7 Olgu sunumusunumu-1 Öz geçmişi: Önemli bir özellik yok Soy geçmişi: Üç yıl önce annesi ülseratif kolit kolon kanserinden ölmüş Fizik muayene bulguları: Ateş:36.7 Ateş:36.7 C TA:130/80 mm/ Hg, nabız: 72 /dk Karında yaygın ağrılı duyarlılık Barsak seslerinde artma Defans ve rebaund

8 Olgu sunumusunumu-1 Laboratuvar bulguları: Tam kan sayımında; lökosit: 8000/mm3, Hb:13.5 gr/dl, ESR:3mm/s, trombosit:310000/mm3 Tam idrar tetkiki ve kan biyokimyası: normal Dışkının mikrobiyolojik incelemesi isteniyor

9 Olgu sunumusunumu-1 Ön tanınız nedir?

10 Olgu sunumusunumu- 1 Shigella spp. Clostridium difficile Campylobacter jejuni Salmonella spp. Enterohemorajik E.coli (EHEC) Enteroinvazif E.coli (EIEC) Vibrio parahaemolyticus Yersinia enterocolitica Entamoeba histolytica

11 Olgu sunumusunumu-1 İskemik kolit Divertikülit Enflamatuvar barsak hastalıkları (Chron, ülseratif kolit)

12 Olgu sunumusunumu-1 Dışkı makroskobisi:sulu, şekilsiz kanlıkanlı-mukuslu Dışkıda C. Difficile toksin:negatif Dışkı kültüründe:enteropatojen bakteri üremedi

13 Soru Nativ-lugol incelemede görülen etken paraziter Nativsınıflamada hangi ailede yer alır? A-Acanthamoebidae B-Wahlkampfiidae C-Entamoebidae D-Hiçbiri

14 Yanıt Nativ-lugol incelemede görülen etken paraziter Nativsınıflamada hangi ailede yer alır? A-Acanthamoebidae B-Wahlkampfiidae C-Entamoebidae D-Hiçbiri

15 Soru Yapılan trikrom boyama sonrası mikroskobik incelemede yanda görülen etken aşağıdakilerden hangisi olabilir? A-Entamoeba hartmanni B-Entamoeba coli C-Endolimax nana D-Entamoeba histolytica/dispar E-Hiçbiri

16 Yanıt Yapılan trikrom boyama sonrası mikroskobik incelemede yanda görülen etken aşağıdakilerden hangisi olabilir? A-Entamoeba hartmanni B-Entamoeba coli C-Endolimax nana D-Entamoeba histolytica/dispar E-Hiçbiri

17 Soru Bu etken aşağıdaki patojen olmayan parazitlerin hangisiyle/hangileriyle karışır? A-Entamoeba polecki B-Entamoeba coli C-Endolimax nana D-Entamoeba hartmanni E-Hepsi

18 Yanıt Bu etken aşağıdaki patojen olmayan parazitlerin hangisiyle/hangileriyle karışır? A-Entamoeba polecki B-Entamoeba coli C-Endolimax nana D-Entamoeba hartmanni E-Hepsi

19 Cins/Tür Entamoeba E. histolytica E. coli E. hartmanni E. polecki E. gingivalis E. moshkovskii Cins/Tür Endolimax E. nana Cins/Tür Iodamoeba I. bütschlii

20 Tanyüksel M. IV.Sind. Yolu ile Bulaşan İnfeksiyonlar Sempozyum Uygulamalı Moleküler Kurs Kitabı 2005.

21

22 Giriş Entamoeba histolytica dünyada önemli bir sağlık problemi Enfekte insanların %90 ı asemptomatik Her yıl üzerinde ölüm

23 Parazit enfeksiyonlarının yaygınlığı(who) L e is h m a n ia s is A frik a try p a n o z o m iy a z ı (U y k u H a s ta lığ ı) A m e rik a trip a n o z o m iy a z ı A s c a ria s is M a la ria Ç e n g e lli s o lu c a n in fe k s iy o n u T ric h u ria s is A m e b ia s is L e n fa tik fila ria s is S c h is to s o m ia s is 10 G ia rd ia s is 1.2 m ily o n Y ıllık y e n i o lg u b in (y ıllık ö lü m ) 2 4 m ily o n (y ıllık ö lü m 6 0 b in ) 1.3 m ily a r (y ıllık ö lü m ) m ily o n (y ıllık ö lü m m ily o n ) 1.3 m ily a r m ily o n D ü n y a n ü fu s u n u n % 1,(y ııık ö lü m b in ) m ily o n m ily o n (y ıllık ö lü m m ily o n ) m ily o n

24 Entamoeba histolytica Trofozoit _Doku şekli ve Bağırsak boşluğu şekli _Yalancı ayak (pseudopod) ile hareket eder Prekist (tek çekirdekli) Trofozoitler yuvarlaklaşır Besin alımı ve hareket durur Kist duvarı oluşur Kist (4 çekirdekli) Glikojen vakuolu besin gereksinimini karşılar Enfeksiyonu bulaştıran şekli

25 Entamoeba histolytica - Trofozoit Eritrosit Merkezi karyozom, düzgün dağılmış periferik kromatin içeren nukleus Yalancı ayak

26 Entamoeba histolytica - Kist Düzgün bölünmüş periferik kromatin içeren 1-4 nukleus Kist duvarı

27 Soru E. histolytica patojen olmayan formuyla mikroskobik incelemede ayırt edilebilir mi? A-Evet B-Hayır

28 Yanıt E. histolytica patojen olmayan formlarıyla mikroskobik incelemede ayırt edilebilir mi? A-Evet B-Hayır

29 Entamoeba histolytica/dispar

30 Nasıl bulaşır?

31

32 Klinik I Asemptomatik enf II Semptomatik enf A)Barsak amibiyaz B)Barsak dışı amibiyaz -Karaciğer -Akciğer -Diğer organlar Amipli dizanteri etkeni Kalın barsakta bulunur Bağırsak boşluğunda Mukoza yüzeyinde Bağırsak çeperinde Kozmopolit Kesin konak: İNSAN Ara konak : YOK

33 Klinik Trofozoitler bağırsak epitel hücreleri arasına girer Hücreleri eritir, ülserlere neden olur İlk belirtiler kanlı kanlı--mukuslu ishal şiddetli karın ağrısı tenesmus

34 ŞİŞE ŞEKLİNDE ÜLSER!!! Primer ülser Mukozaya yayılım Sinüs oluşumu Derine yayılım

35

36 AMEBOMA(pseudotümör) Barsak kanamaları Barsak perforasyonları

37 Barsak dışı enfeksiyonlara yol açar mı?

38

39 **Karaciğer amip apsesi:ateş, üşüme-titreme, terleme ağrılı hepatomegali(çikolata renkli***, amip içermez)

40

41 MTX400

42 HEX400

43 PASX400

44 Tanı Mikroskobik inceleme Birden fazla dışkı incelemesi Nativ Nativ--lugol in inceleme celeme Çöktürme yöntemleri E. histolytica/e. dispar/e. moshkovskii ayrımını sağlamaz

45 Nativ Lugol Yöntemi % 2 lik Lugol Solüsyonu Hazırlanması Toz halindeki iyot tan 2 gr, potasyum iyodür den 4 gr tartılır, 100 ml saf suyun içinde eritilir ve koyu renkli şişede saklanır.

46 Boyama Yöntemleri Dışkı artıklarıyla parazitler arasında renk kontrastı sağlar sağlar Organizmaların ayrıntılı morfolojilerini incelemeye olanak sağlar Trikrom Demirli Hematoksilen

47

48

49

50

51 Tanı Kültür/Zimodem analizi Antijen saptamaya yönelik testler Antikor saptamaya yönelik testler Moleküler yöntemler

52

53 Makrofaj, epitel hücresi, lökosit

54 Epitel hücresi, nötrofil, kolumnar epitel hücresi

55 Tedavi

56

57

58 Hastaya 750 mg/günde metronidazol 10 gün Üç hafta sonra mikroskobik incelemede E. histolytica kist ve trofozoitlerine

59 Korunma Fekal-oral yolun engellenmesi (Yemeklerin pişirilmesi, meyveleri soyarak yemek, kaynatılmış veya şişe suyu kullanmak) Portörlerin tedavisi Homoseksüellere eğitim Vektörlerle mücadele

60

61

62

63

64 Olgu sunumusunumu-2 Sekiz yaşında erkek hasta Yakınması: Tekrarlayan ishal atakları, karın ağrısı ve kilo kaybı Öyküsü: Kahramanmaraş ın bir köyüne gidip beş ay kaldığını belirtiyor İki ay öce şikayetleri başlıyor Bazı ilaçlar kullandığı halde yakınması geçmemiş

65 Olgu sunumusunumu-2 Özgeçmişi: Önemli bir özellik yok Soy geçmişi: Önemli bir özellik yok Fizik muayene bulguları: Ateş:36.7 Ateş:36.7 C TA: 110/70 mm/ Hg, nabız: 75 /dk. Sağ üst kadranda ağrı Ağırlığı: 23 kg, boyu: 121 cm (%3--10 persentille uyumlu) (%3

66 Olgu sunumusunumu-2 Laboratuvar bulguları: Lökosit: 7520/mm3 (%2 eozinofil, %65 PNL) Trombosit: /mm3 Hematokrit: %35.5 Hemoglobin: 10.5 gr/dl

67 Soru İlk aşamada başka hangi tetkik/tetkikler istenebilir? A- Abdominal USG B- Rekto Rekto--sigmoideskopi C- Gastroskopi D- Dışkının mikrobiyolojik incelemesi

68 Yanıt İlk aşamada başka hangi tetkik/tetkikler istenebilir? A- Abdominal USG B- Rekto Rekto--sigmoideskopi C- Gastroskopi D- Dışkının mikrobiyolojik incelemesi

69 Olgu sunumusunumu-2 Dışkı kültürü:enteropatojen bakteri üremedi Dışkının parazitolojik incelemesi:negatif

70 Soru Bu aşamada ne yapılması gerekir? A-Selofan bant yöntemi uygulanmalı B- Paraziter etkenler dışında diğer mide barsak hastalıklarına yönelik tetkikler yapılmalı C- Dışkı tekrar parazitolojik yönden incelenmeli

71 Yanıt Bu aşamada ne yapılması gerekir? A-Selofan bant yöntemi uygulanmalı B- Paraziter etkenler dışında diğer mide barsak hastalıklarına yönelik tetkikler yapılmalı C- Dışkı tekrar parazitolojik yönden incelenmeli

72 Olgu sunumusunumu-2 Paraziter hastalıklarda parazit yumurtalarının her gün görülemeyeceği unutulmamalı Tekrar eden koprokopro-parazitolojik incelemeler şarttır

73 Olgu sunumusunumu-2 Abdominal USG: Karaciğer safra yollarında kalınlaşma Dışkı incelemesinde

74 Soru Tanınız nedir? A- Fasciola hepatica B- Opisthorchis felineus C- Dicrocoelium dentriticum D- Clonorchis sinensis

75 Yanıt A- Fasciola hepatica B- Opisthorchis felineus C- Dicrocoelium dentriticum D- Clonorchis sinensis

76 Ülkemizde ve dünyada otcul hayvanlarda sık görülen Dicrocoelium dentriticum enfeksiyonu insanlarda nadir İnsan metaserkarya içeren karıncaları yiyerek enfekte olmakta Enfekte karaciğer yenmesi sonucu yalancı parazitlik?

77

78 Yalancı Parazitlik?? Dicrocoelium dendriticum (Rudolphi, 1819)

79 Yalancı Parazitlik Kişiye ait sanılan ancak başka hayvanlardaki parazitlerin değişik evrelerinin besinlerle vücuda girmesi ve sindirim sisteminden pasif geçişidir Hastanın öyküsü derinleştirilmiş son altı aydır hiç karaciğer yemediği öğrenilmiştir

80 Şikayetlerin başlama zamanı Dışkılama sayısı ve miktarı Dışkının makroskopik görünümü Eşlik eden semptomlar Yakın zamanda tüketilen besinler Seyahat öyküsü Yakın çevrede benzer hastalık İlaç öyküsü Diğer hastalıklar

81 Soru Ülkemizde ayırıcı tanıda ilk düşünülmesi gereken etken aşağıdakilerden hangisidir? A- Fasciola hepatica B- Opisthorchis felineus C- Dicrocoelium dentriticum D- Clonorchis sinensis

82 Yanıt Ülkemizde ayırıcı tanıda ilk düşünülmesi gereken etken aşağıdakilerden hangisidir? A- Fasciola hepatica B- Opisthorchis felineus C- Dicrocoelium dentriticum D- Clonorchis sinensis

83 Fasciola hepatica Büyük Karaciğer Kelebeği

84 Fasciola hepatica Karaciğer ve Safra Yollarında yaşar Erişkinleri 2-3 cm Kesin Konak: İNSAN, KOYUN, Ara Konak: TATLI SU GASTROPODU SIĞIR,

85 Patolojik kesitte Fasciola

86 Tedavi Hastaya triklabendazol (10 mg/kg tek doz) Beş hafta sonraki dışkı örneğinde parazite

87 Nasıl korunalım? Yiyecek ve içeceklerin karıncalarla kontaminasyonunu önlemek

88 Sonuç Paraziter enfeksiyonların tanısını koyarken; -Patojen olmayan etkenlere -Yalancı parazitliğe!!!!!!!!!!

89 Soru Laboratuvarınızda koprokopro-parazitolojik incelemede selofan lam yöntemini kullanıyor mu sunuz? A)Evet B)Hayır

90 Yanıt Laboratuvarınızda koprokopro-parazitolojik incelemede selofan lam yöntemini kullanıyor mu sunuz? A)Evet B)Hayır

91 Selofan Bant Yöntemi Selofan Bant Yöntemi

92 Etken doğru tanımlanmalı!!!! Uygun tanı yöntemlerinin kullanılmasıyla Deneyimli personelle Değerlendirme hataları Gereksiz antianti-paraziter ilaç kullanımı Laboratuvara ait verilerdeki hatalar önlenebilir

93

94