İhmal ve İstismara Uğrayan Çocuklar ve Müdahale Yaklaşımları. SHU Tülin KUŞGÖZOĞLU Çocuk İstismarı ve İhmalinin Önlenmesi Derneği ANKARA- 2011

Transkript

1 İhmal ve İstismara Uğrayan Çocuklar ve Müdahale Yaklaşımları SHU Tülin KUŞGÖZOĞLU Çocuk İstismarı ve İhmalinin Önlenmesi Derneği ANKARA- 2011

2 Çocuk İhmal ve İstismarı ve Travma İnsan yaşamında, normal gelişimi kesintiye uğratan; ani ve beklenmedik her tür yaşam olayı travma olarak tanımlanmaktadır. İhmal ve istismar, sonuçları en ağır olabilen ve insan eli ile yaratılan ruhsal travma türüdür.

3 Çocuğun Tanımı 17. yüzyıldan sonra, Çocukluk, insanın doğumuyla birlikte başlayan ve onun, yetişkin yaşamın gereklerine uyum sağlayabilecek büyüme ve olgunlaşmaya erişmesi ile son bulan bir dönemi ifade eder. Çocuklar, bu özel dönemde olmaları nedeniyle özel olarak bakılıp gözetilmeleri gereken bireylerdir.

4 Özellikle 1960 yılından sonra, İhmal ve İstismar Kavramının Tarihçesi 1962 yılında Dr. Kemple, Dövülmüş Çocuk Sendromu Türkiye de, 1981 den sonra 16 ilde, yaklaşık çocuk üzerinde, Ş. Bilir ve arkadaşları tarafından yapılan araştırmada, 4-6 yaş grubu çocuklarda örselenme oranı % 40.7, 7-10 yaş grubunda % 33.5, yaş grubunda ise %25.8 bulunmuştur

5 Çocuk İstismarı Nedir? Çocukların, ana babaları, onları bakıp gözetmek ve eğitmekle görevli kişiler (öğretmen, usta, koruyucu aile vb.) veya yabancılar tarafından Bedensel ve/veya psikolojik sağlıklarına zarar veren, Fiziksel, duygusal, zihinsel ve/veya sosyal gelişimlerini engelleyen tutum ve davranışlara maruz bırakılmalarıdır.

6 İhmal Çocukların fiziksel ve psikolojik sağlıkları ve gelişmeleri için temel olan beslenme, korunma, sevgi, gözetim, eğitim ve yol gösterme gibi gereksinimlerinin kendilerine kanunen bakıp gözetmekle yükümlü kişilerce yeterince karşılanmamasıdır.

7 Fiziksel İstismar Kaza sonucu olmayan her türlü yaralanma veya ölüm İtme, sarsma, sallama, Dayak yeme, yakma, ısırma, haşlama vs. dir.

8 Cinsel İstismar Çocuğun kendinden en az 4 yaş büyük biri tarafından, yetişkinin cinsel arzu ve ihtiyaçlarını gidermek amacıyla kullanılması Çocuğun rızası olsun olmasın ırzına geçilmesi, cinsel organlarının ellenmesi, müstehcen sözlere maruz bırakılma, yetişkinin cinsel organlarını okşamaya yöneltilmesi veya zorlanması, pornografide veya fuhuşta kullanılması, çocuğa pornografik materyal izlettirilmesi, cinsel ilişkiye tanık olması/edilmesi vb. dir.

9 Duygusal İstismar Çocuğun psikososyal gelişimine zarar veren tutum ve davranışlara maruz bırakılmasıdır Reddetme, yalnız bırakma, aşırı koruma, aşırı hoşgörü, baskı, sevgiden ve uyarandan mahrum bırakma,sürekli eleştiri, aşağılama, tehdit, suçlama, yok sayma, çocuğun yaşına ve özelliklerine uygun olmayan beklentiler içinde olma, çocuğu aile içi uyuşmazlıklarda, boşanma ve ayrılıklarda taraf olmaya zorlama, aile içi şiddete tanık etme gibi

10 Ekonomik İstismar Çocuğun gelişimini engelleyici, haklarını ihlal edici işlerde veya düşük ücretli iş gücü olarak çalıştırılması ya da hırsızlık yaptırılması olarak tanımlanmaktadır.

11 İhmal ve İstismarın Nedenleri Mikro düzeyde ana-babaların sahip oldukları ebeveynlik rol ve görevlerini yerine getirememelerinden başlayarak toplumsal düzeyde birçok değişken ile bağlantılıdır.

12 İhmal ve İstismarın Sonuçları Çocukluk döneminde algı ve bağlantıları bozarak kişiliğin şekillenmesine neden olur. Erişkin yaşamda da farklı belirtilerle ortaya çıkan bir çok ruh sağlığı sorununa neden olur. Kişiler arası ilişkilerde aksamaya neden olur. Kuşaklar arası aktarılma özelliği. İstismarın tekrarı Duygusal atmosfer

13 İhmal ve İstismara İlişkin Hizmetler Sektörler arası işbirliği ve koordinasyon Sağlık Kuruluşları Kolluk Güçleri Hukuksal Hizmetler Sosyal Hizmetler

14 Sosyal Hizmetler Açısından Çocuk İhmal ve İstismarı SHÇEK, Türkiye de, çocuğu gerektiğinde ailesine karşı bile korumak tan sorumlu tek Kurum. Her korunmaya muhtaç çocuk ihmal ve/veya istismara uğramıştır..ancak her istismara uğrayan çocuk devlet korumasına gerek duymaz..

15 SHÇEK Tarafından Sunulan Hizmetler İl So syal Hizmetler Mü d ü rlü ğ ü Ö z -Aile Yanında Des tek ley ic i Hiz m etler Baş k a-aile Yanındak i Hiz m etler Kuruluş Bak ım Hiz m etleri Ay ni Nak di Yardım Koruyuc u Aile Çoc uk Yuv aları 0-12 y aş Üc rets iz Kreş Bak ım ı Ev lat Edinm e Yetiş tirm e Yurtları Yaş Toplum M erk ez leri G enç lik Ev leri 18 + Çoc uk v e G enç lik M erk ez leri Yatılı Çoc uk ve G enç lik M erk ez leri

16 Ancak; birçok düzeyde, çok çeşitli biçimlerde, çok çeşitli sürelerle ve çok çeşitli sonuçlarla yaşanmakta, sürmekte ya da ortaya çıkmaktadır.

17 Sosyal Hizmet Müdahalesinde Psiko-Sosyal Yaklaşım Çocuğun ihmal ve istismarına yol açan nedenleri saptayıp, bunları durdurmayı, çocuğun ihmal ve istismarına neden olan ilişkiyi ya da çocuğun o neden ile olan ilişkisini durdurmak ihmal ve istismarın etkilerini azaltmak ve ihmal ve istismarın yarattığı zararları/hasarı gidermeyi içermelidir

18 İstismara Uğrayan Çocuğa Müdahale Düzeyleri Koruyucu-Önleyici; makro düzeyde sorun ortaya çıkmadan yapılan müdahaleler Tedavi edici; sorunun oluşturduğu yıkımın ortadan kaldırılması

19 Müdahale Odakları Ana-babanın koşullarını iyileştirmek Ana-babanın sosyal bağlarını güçlendirmek Ana-babayı eğitmek Danışma Hizmeti vermek Aile terapisi Analitik tedavi

20 Ana-babanın koşullarını iyileştirmek Ailenin içinde bulunduğu sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel koşulları araştırarak gerekli ve uygun destekleyici hizmetleri sağlamak ya da ailenin bunlara ulaşmasını kolaylaştırmak/sağlamak

21 Ana-babanın sosyal bağlarını güçlendirmek Çocuklarını istismar etmek konusunda risk oluşturan, toplumdan dışlanmış ya da kendini toplumdan ayırmış kişilerin arkadaş ve sosyal ortamlarını ve sosyal destek sistemlerini güçlendirmek

22 Ana-babayı eğitmek Özellikle genç ebeveynlerde, bilgisizlik nedeniyle ortaya çıkan ihmal ve istismar olgularında, ebeveynlik becerilerini geliştirme amaçlı eğitimler

23 Danışma Hizmeti yapmak Çocuğun ya da ailenin yaşanan ihmal ve istismar nedeniyle gereksinim duyduğu tıbbi, psikiyatrik ve yasal hizmeti sağlamak ya da ailenin ya da çocuğun bunlara ulaşmasını kolaylaştırmak/sağlamak

24 Danışmanlık Hizmeti Çocuk ve aile ile terapötik amaçlı görüşmeler de yapılmakta, bazı durumlarda özellikle psikiyatrik semptom göstermeyen olgularda bu görüşmeler çocuk ve aile üzerinde yarattığı iyileştirici etki nedeniyle önemli olmaktadır.

25 Aile Terapisi Aile içi çatışmalar nedeniyle ortaya çıkan çocuk ihmal ve istismar olgularında, çatışmaya neden olan, karı-koca çatışmalarının ya da aile içi dinamiklerin çözümlenmesi amacıyla yapılan terapiler

26 Psiko- dinamik tedavi Kişinin çocuğunu istismar etmesine neden olan kendi çocukluk yaşam deneyimlerinin psikodinamik yaklaşımlarla çözümlenmesi

27 Kısaca; Çocuk ihmal ve istismarı, hem yaşandığı/ olduğu dönemde hem de yetişkin yaşamda birey üzerinde oldukça ağır hasara neden olan çok önemli bir sorundur... Başta devlet olmak üzere tüm toplum ihmal ve istismarı önlemek ve oluşan hasarları gidermek için gereken sorumluluğu ve görevi üstlenmelidir.

28 Olgu 1 Bildirimde Bulunan;Hastane,telefon ihbarı Kuşku; Munchausen by proxy Durum;1,5 yaşında kız bebek annesi tarafından rektal kanama nedeniyle sık sık hastaneye götürülüyor Tanı; Munchausen by proxy Tedavi;Ağır psiko patoloji taşıyan anne ve babanın psikiyatrik tedavileri sağlandı,ailenin sosyal destek sistemleri harekete geçirildi. KAA,Ücretsiz kreş desteği,olgu tarihleri arasında izlendi.

29 Olgu 2 Bildirimde Bulunan; anne Kuşku; cinsel taciz Durum; 6 yaşında kız çocuğa, kuaförde yapılan cinsel taciz Tanı; aile,olay nedeniyle travmatize oldu. Babanın aşırı tepkisi hem karı-koca ilişkisini bozdu hem de ebeveynler tarafından gösterilen tepki, çocuğun yaşanan olayı daha ağır bir biçimde algılamasına neden oldu Tedavi; aile, her tür yaklaşımı reddetti.

30 Olgu 3 Bildirimde Bulunan;okul, anne Kuşku; cinsel taciz Durum; 6 yaşındaki kız çocuğa, 16 yaşındaki amca oğlunun cinsel tacizi Tanı; olayın ortaya çıkması ile ailede yaşanan travma Tedavi; aile ve çocuk için destekleyici ve güçlendirici psiko-sosyal destek

31 Olgu 4 Bildirimde Bulunan; Devlet Bakanlığı Kuşku; ihmal ve istismar Durum; 11 yaşındaki erkek çocuk, annesi tarafından kaçırılarak Romanya da yuvaya yerleştirildi. Türkiye deki babasının talebi ile çocuk ülkeye geri getirildi Tanı; çocuğun doğumu ve kaçırılması ile devam eden süreçte yaşanan birçok örseleyici olayın, çocuk ve aile açısından ele alınması gerektiği Tedavi; aile ve çocuk için destekleyici ve güçlendirici psiko-sosyal destek.. Çocuk Kurum bakımına alındı!!!

32 Beni dinlediğiniz için, Teşekkür Ederim