Film d'art (yapımevi)

Transkript

1 Film d'art (yapımevi) Ünlü klasik ve çağdaş oyunları uyarladı Sinemaya olan olumsuz bakışı değiştirmek, yeni bir izleyici kitlesini kazanmak. Tiyatrodan farksız filmler yapıldı. Sinemaya estetik katkısı olmadı. İlk kez bir film için özel müzik yapıldı.

2 Brighton Ekolü İngiliz fotoğrafçı topluluğudur. Superpoze, yakın çekim, kamera hareketleri görülür. Konulu filmler yapmadılar. Görsel efektlere ve hilelere yer verdiler.

3 George Albert Smith. Ninenin Okuma Büyüteci, Teleskoptan Görüldüğü Gibi. Yakın planlar. James Williamson. Büyük Yutuş. Kamera hareketi. Robert William Paul. Başıboş Otomobil. Öznel kamera.

4 Edwin Porter Edison un yeniden canlanması onun yenilikçi filmleri ile gerçekleşmiştir. İlk filmi (1902) Bir Amerikan İtfaiyecisinin Hayatı. Montajla yaratılmış bir filmdir. Uncle Tom s Cabin (1903) filminde ise ilk kez açıklayıcı yazılar (intertitle/title card) kullanır. Büyük Tren Soygunu filminde (1903) farklı yerlerde fakat aynı zamanda olan olayları kesme yöntemi (cut) ile kurgulamıştır.

5 Bir Amerikan İtfaiyecisinin Hayatı (1902) isimli filminde modern anlamda kurgunun ilk örneği görülmektedir. Altı dakikalık film basit bir hikâye anlatmaktadır. Kesme tekniği ile oluşturulmuş filmdeki sahneler şu şekilde sıralanmaktadır.

6 Büyük Tren Soygunu, (1903) Amerikan popüler sinemasının temelini oluşturur. Western filmlerinin ilki olarak da sayılır. Anlatı yapısı ve oyunculuk yönetimi olarak diğer yönetmenler tarafından da örnek alınır. Oyuncular dönemin diğer filmlerinden farklı olarak sadece sağdan ya da soldan girmemekte, kameranın önünden, arkasından sahneye girmekte veya çıkmaktadır. Farklı ölçekler yoktur. Tüm film genel çekim ölçeğindedir.

7 Porter, gerçekçi konular ve toplumsal konular ile ilgilenmiştir. 1911'de Edison'dan ayrılmıştır.

8 D.W. Griffith İlk filmlerini Edison için çekti. Modern tekniklerinin kurucusudur. Bu teknikleri bir dramatik anlatım aracı haline getirmiştir. Sinema oyunculuğunu geliştirmiştir. İlk starları ortaya çıkarmıştır. Melodram türünün sinemadaki temelidir. Griffith in en önemli filmleri Bir Ulusun Doğuşu (1915) ve Hoşgörüsüzlük (1916).

9 Griffith'in sinema dilinine katkıları: Değişik kamera ölçek ve açıları kullanmıştır. Ölçek ve açıları filmlerinin içeriğiyle uygunluk gösterir. Yakın çekim planları, kararma-açılma efektlerini ve aydınlatmayı dramatik anlatım aracı olarak kullanır. Net ve flu alanlar kullanarak seyircinin dikkatini bir yere çekmeyi başardı. İfadeye ve mimiklere dayanan abartısız oyunculuğu sinemaya kazandırdı. Yaratıcı kurguyu geliştirdi. Çevre düzenine, dekora, estetiğe, teknik ve içeriğe önem vererek gerçek anlamda sinema yönetmenliğini gösterdi.

10 Bir Ulusun Doğuşu nda (1915) zencilere ve Güney Amerikalılara olan öfkesini ortaya koymuş ve film tartışmalara yol açmıştır. Bir Ulusun Doğuşu, ırkçı bir bakışa sahip olmakla beraber kurgusundaki ustalık, iyi görüntüleri ve yeni anlatım tarzıyla dikkat çekmiştir. Savaş sahneleri çok başarılı yönetilmiştir. Ku-Klux-Klan filmde gerilimli bir tarzda anlatılmıştır. Üç saat süren film Griffith e büyük bir ün ve para kazandırmıştır.

11 Hoşgörüsüzlük de (1916) ise bir önceki filmindeki görüşlerinin tam tersini yansıtmıştır. Her türlü baskıya ve haksızlığa karşı çıkış temasını işlemiştir.

12 Film dört ayrı zaman ve mekanda geçmektedir. Öykülerde farklı renkler kullanmıştır. Gece sahneleri mavi, güneşli sahneler sarı, savaş sahneleri kırmızıdır. 1) Milattan önceki Babil (Yeşil) 2) Hz. İsa nın çarmıha gerilişi. (Açık mavi) 3) Saint Barthelmy katliamı. (Koyu mavi) 4) Çağdaş bir öykü. (Kırmızı)

13 Nickelodeon 1905 den başlayarak Amerika nın büyük şehirlerinde Nickelodeon adı verilen küçük sinemalar kurulmaya başlanmıştır. Giriş ücreti nikelden yapılmış 5 sent di. Bu nedenle de Nickelodeon denilmiştir da salon, 26 milyon seyirci bulunmaktaydı.

14 Patent Savaşları Edison 1897 den itibaren hem Amerikan, hem de Fransız yapımcılarına karşı patent savaşı başlatmıştır. Mahkemelerin sayısı artınca 1908 de Edison önderliğinde Motion Pictures Patent Company adlı patent şirketi kurulmuştur. Şirket, film yapım ve gösterim konusunda 10 adet keşfin patentini aldı.

15 Melies ve Pathe nin de aralarında bulunduğu on şirket bu anlaşmaya dayanarak patent şirketine üye olmayan bağımsız dağıtımcı ve gösterimcilere filmlerini vermediler. Üye olmayanlara Eastman film verilmedi. Bağımsızların filmlerini gösteren ve dağıtan şirketleri engellediler dakikalık film yapmak zorunluluğu getirmişti. Filmler birbirine benzemeye başladı. Engellemeler sonucunda bağımsız yapımcılar New York ve Chicago dan ayrılıp Güney California kıyılarına yerleşmeye başladılar.

16 1910 lardan başlayarak Amerika ya Avrupa dan sanat filmleri ve tarihi konulu filmler gelmeye başladı. Süreleri daha uzundu. Patent Company nin filmlerinden bıkan seyirci bu filmleri tercih etmeye başladı. Bağımsızlar star sistemini yarattılar. Broadway yıldızlarıyla anlaşmalar yaptılar. Edebiyat uyarlamaları çektiler de mahkeme kararıyla etkinliği bitirildi. Bağımsızlar rahatça film çekebildiler. MPPC'den kaçanlar tarafından Hollywood oluşmaya başladı.

17 Sovyet Sineması Çarlık Rusyası'nda ilk çekimleri Lumiere kameramanları yaptı. Pathe ve Gaumont ticari filmler çekiyorlar ve gösterim yapıyorlardı. İlk Rus filmi 1907'de çekildi. Sadece edebiyat ve tiyatro uyarlamaları yapıldı.

18 1917 Ekim devrimiyle rejim değişti, sinemaya rejimi destekleme görevi verildi. Lenin, sinemanın gücünü farketti. Sinema devletleştirildi. Devlet Sinema Enstitüsü (1919) oyuncu ve teknisyen yetiştirdi. Sovkino (1922) yapım ve dağıtım işini yaptı.

19 Yeni Sovyet sineması, burjuva Tiyatrosu'nun sahnelenme geleneğini kırmak istiyordu. Yazarı, dekoru, provayı kaldırmayı amaçladı. Sanat bir propaganda aracı olarak görüldü. Birey yerine topluma yönelindi. Kuleshov, Einsentein, Pudovkin ve Vertov yeni Sovyet sinemasının ilk yönetmenleri ve kuramcıları oldular.

20 Lev V. Kuleshov Devlet Sinema Enstitüsü'nde kurgu deneyleri yaptı. Filmsel zaman ve mekan oluşturma üzerine çalıştı. Yaratıcı Coğrafya ve Yaratıcı Anatomi denemeleri kurgu açısından önemlidir. Kuleshov efekti, Sovyet kurgusunun temelidir.

21 Kuleshov efekti (etkisi) keşfi ise Sovyet yönetmenlerinin montaj anlayışının temelini oluşturacaktır. Kuleshov, bu deneyle iki çekimin birbirini etkileyerek yeni bir anlam çıkardığını göstermiştir.

22 Vsevolod Ilarionoviç Pudovkin Bireye yani insana dönüktür. Bireyin psikoloji filmlerinde daha ağır basmaktadır. Bireyden çıkarak toplumsala gider. Filmin yapısının kurgu ile belirlendiğini savunmuştur. Oyuncuların ise gerçekten oynamaması gerektiğini, filmin dekoru da dahil olarak herşeyin bir oyun yaratması gerektiğini iddia etmiştir. Pudovkin, birbiriyle ilgisiz görünen çekimleri hızlı kesmelerle birbirine bağlayarak anlamlar yaratmıştır. Sinemanın Temel İlkeleri isimli kitabı bulunmaktadır.

23 Pudovkin üçlemesi 1926 da Maksim Gorky nin Ana (Mat) romanını filme çekmiştir. Filmde yaşlı bir kadının siyasal bilinçlenmesi anlatılmıştır. Saint-Petersburg un Sonu (1927) filminde genç bir köylünün savaşta ve sonra büyük kentteki şaşkınlığını ve sonunda siyasal bilinçlenmesi gösterilmiştir. Cengiz Han ın Torunu (1928) filminde ise Orta Asyalı bir göçmenin yine siyasal bilinçlenmesi anlatılmıştır.

24 Pudovkin e göre sinemasal zaman ve mekan, gerçek zaman ve mekanla çok az ilişkili olan kavramlardır. Bunlar, çekimler ve kurgu tarafından belirlenmektedir. Ona göre bir film çevrilmez, kurgu ile inşa edilir. Kurgunun filmin yapısını belirlediğini savunmuştur. Bir çekim, bir gerçeğin yeniden yaratılmasıdır. Gerçek ile perdede gördüğümüz farklıdır. Bir temsil edilme söz konusudur. Pudovkin e göre sinemayı sanat yapan da budur.

25 Pudovkin in oyunculuk ilkesine göre, filmlerde oyuncular gerçekten oynamamalıdır. Filmin içindeki dekor dahil her şey jest ve mimiklerin, sözcüklerin kullanımı hepsi bir oyun icrasını yaratmalıdır. En iyi örneği Ana filminde görülmektedir. Ana, kocasının cesedi yanında oturmuştur. Arkasında gri ve çıplak duvarlar, kovaya damlayan suyun yakın çekimi, ananın hareketsiz yüzünün yakın çekimi. Ananın yüzünde bir harekete gerek yoktur. Odanın çıplaklığı, ağır ağır damlayan su, kocasının ölümü, hepsi gereken duyguyu sağlamaktadır.

26 Ana filminden Pudovkin in montaj anlayışına örnek. Filmde yaşlı kadının oğlu hapistedir. Gizlice bir not verilir, notta yarın kurtulacağı yazılıdır. Gencin sevinci parmaklarının oynayışının ve yüzünün alt kısmının gösterildiği bir çekimle anlatılmıştır. Hızla akan bir dere, suda yansıyan güneş ışıkları, suda oynayan kuşlar ve gülen bir çocuğun çekimlerinin birleştirilmesiyle sevincin anlatımı devam ettirilmiştir. Pudovkin'in kurgu anlayışı bağlantısal kurgu olarak isimlendirilmektedir. İzleyicinin psikolojisini kontrol etmek üzere temellendirilmiştir.

27 Dziga Vertov "ben mekanik bir gözüm" Filmsel drama karşı çıkmıştır. Bu nedenle de makyaj, oyuncu, sahne düzenlemesi kullanmamıştır. Ona göre sinemacı, gerçeği olduğu gibi çekmeli ve sonra da kurguyla işlemelidir. Kameranın insan gözünün göremeyeceklerini saptadığını savunur.

28 Kino-glaz (sinema-göz) çalışmalarına verdiği isimdir. Kino-glazlar haber-propaganda filmleri olarak açıklanabilir. Vertov un sinema-göz çalışmaları belgesel filmciler ve gerçekçi sinema akımları üzerinde etkili olmuştur. Çalışmaları, 1960 lı yıllarda sinema-gerçek (cinema-verite) ile yeniden gündeme gelecektir. Daha sonraları Cinema Verite (Sinema Gerçek) akımına temel olur.

29 Film Kameralı Adam (Chelovek s Kinoapparaton, 1929) isimli çalışması en tanınan filmidir. Film, tüm gün Moskova da bir kameranın çektiklerinden oluşmaktadır.

30 Neyin seyredildiğini ve nasıl bir araya getirildiğini gösterir. Kurgu yaparken- kameraman izlenenleri çekerken - film perdede gösterilirken - izleyiciler Seyircinin olaya dahil edilmesini amaçlar (Meyerhold ve Brecht) Konstrüktivist sanat anlayışı.

31 Sergei Mikhailovich Eisenstein Pudovkin'in devamlılığa bağlı kesmelerine yerine çekimlerin birbiri ile çatıştığı daha farklı bir montaj kavramını getirmiştir. Filmlerinde kahramanlar, karakterler yoktur. Kitleler vardır. Sinema resim ve tiyatroya değil dile yakındır.

32 1923 yılında Çarpıcılıklar Kurgusu ilkesini ileri sürmüştür. Farklı görüntüler art arda gösterilerek seyircide gösterileni aşan bir izlenim ya da düşüncenin uyandırılmasını amaçlar. Seyircinin kavrayışı önceden hesaplanmış hareketlerle yönlendirilir. Montaj anlayışının temel ilkesi çarpışma, çatışma ve zıtlaşmadır. Her çerçeve diğeriyle çatışır.

33 Grev'de (1924) çarpıcı montaj kuramı ilkesini görürüz. Makineli tüfekle taranan insanlar mezbahada kesilen hayvan görüntüleriyle arka arkaya kurgulanmıştır. Potemkin Zırhlısı (1925) filminde yeni montaj tekniklerini uygulamıştır. Gerçek zamanı montajla bazı yerlerde uzatmıştır. Örneğin, Odessa merdivenlerindeki katliam sahnesinde, annenin vurulup ölüşünde ve bebek arabasının basamaklardan aşağı kayışında farklı açılardan çekimlerle zaman uzatılmıştır. Ekim (1927) filminde ise kurgu anlayışını daha da geliştirmiş, soyut düşünceye ulaşmayı amaçlamıştır.

34 1929'da yurtdışına çıkar. Dört bölümlük projesini bitiremez. Yaşasın Meksika Aleksandr Nevsk Korkunç İvan. 1. Bölüm 1945, 2. Bölüm 1946.