Slender Spindle bir ağaç şekli geliştirilirken, amaç daima meyve veren lateralleri (yanal dalları) cesaretlendirmek için ağacın tepesinde büyümeyi

Transkript

1 Slender Spindle Terbiye Sistemi(SS) Özellikleri: Ağacın Yüksekliği: 1,80-2,40 metre. Ağacın taban kısmından sağa sola açılımı:1,50-1,80 metre. Ağaçlar arasındaki mesafe: 1,20-1,50 metre. Dekara dikilen ağaç yoğunluğu: dekara ağaç. Kullanılan Anaçlar: Mark, M9, M27. Destek Sistemi: Ağaçlara tek tek destek verilir. Ağacın merkezindeki desteğe alınan lider her kış çıkarılarak daha zayıf bir lateral dalı desteğe doğru çekip bağlayarak yeni lider olarak eski liderle yer değiştirilir. (bakınız şekil) Bu lider değiştirme seçimi ağaca bir S şekli verir. Bu işlem her yıl ağaç kışın dinlenme halindeyken yapılır ve ağacın yüksekliği arzu edilen yüksekliğe ulaşıncaya kadar sürdürülür. Đstenilen yüksekliğe ulaştıktan sonra liderin büyümesini durdurmak için iki yıllık bir odun dala budaması yapılır. Đş gücü gereksinimi: Düşüktür, çok az budama vardır; bütün işlemler yerden yapılabilir. Meyve verme başlangıcı: 2-4 yıldır. Slender Spindle bir ağaç şekli geliştirilirken, amaç daima meyve veren lateralleri (yanal dalları) cesaretlendirmek için ağacın tepesinde büyümeyi

2 zayıflatmak olmalıdır. Bütün terbiye sistemlerinde olduğu gibi adım adım (her bir zamanda bir adım olarak) ağaç teşekkül ettirilmelidir. Slender Spindle sistemi nin oluşturulmasında ve sürdürülmesinde üreticinin yüksek bir yetiştirme becerisine gerek duyulur. Slender Spindle tipi terbiye sisteminde, başarılı olabilmek için birkaç unsur sistemle entegre edilmelidir. Đlk önce, tam gelişme durumuna ulaştığı zaman ağacın boyunda ve ağır meyve yükü ile ağacı taşımak için, kalıcı bir destek sistemi olmalıdır. Bu sistemde kullanılan yaygın destekler ağaçtan 15 cm uzakta ve 60 cm toprak içine gömülmüş, 1 parmak (inç) kalınlığında 3 metre uzunluğunda bir plastik yada galvanizli boru olabilir. Aynı zamanda 6-7,5 cm çapında toprak içinde kalacak kısmının ve üst kısmının çürümesini önlemek için işleme tabi tutulmuş direkte aynı işi görür. Slener Spindle Sistemi ile Trellis sistemi de (tel ile desteklenen sistem) ayrıca yüksek gerilebilen tellerle de başarılı bir şekilde kullanılabilir.tipik bir trellis sisteminde her ağaçta küçük direkler vardır (örneğin bamboo kamışı, direk veya ½ inç elektrik borusu) ve yerden yaklaşık 2,40 cm

3 yukarıdaki telin üzerine tutturulmuştur ve telin üstünü stabil hale getirmek için her metre aralıklı direklerle dayanıklı hale getirilirler. Trellis sistemleri ayrıca, 60 cm aralıklarla 2,40 cm e kadar mesafeli olarak bağlanmışlardır. Seçilen destek sisteminden bağımsız olarak ağaçlar yanına verilen destek sistemine hafif gevşek olarak bütün lider boyunca her cm bir bağlanmışlardır. Đkinci olarak, ağaçların büyümesini sağlamak için büyüme mevsimi boyunca uygun, üniform bir nemlilik almalıdırlar. Üçüncü olarak, sıra üzerindeki bütün yabancı ot rekabeti, en azından her ağacın iz düşümüne olmak üzere herbisitlerle elimine edilmelidir. Ağaçlara verilecek destek dikimden önce veya dikimden hemen sonra dikilir ki yeni ağaç baştan itibaren desteklenebilsin. Tecrübe göstermiştir ki destek ağacın tabanından cm yanına ve sıraların kuzeyden güneye doğru oluştuğu farz edilerek ağacın kuzey tarafına dikilmelidir. Rüzgarın dikkate alındığı yerlerde, ağaç rüzgarın yönüne doğru aşı noktası rüzgarı arkaya alacak şekilde dikilmeli ve fidan desteğe doğru çekilmelidir. Ağaç desteğe öyle bağlanır ki ağaç ve destek arasında yaklaşık 8 cm lik bir boşluk vardır. Herhangi bir pahalı olmayan bağlama materyali, ömrü uzun süre devam edebildiği sürece kullanılabilir. Özel bağlar da kullanılabilir.

4 Yüksek Yoğunluklu Bahçe sisteminde hatırda tutulması gereken noktaları şöyle sıralayabiliriz: Yüksek yoğunluk destek sistemleri fidanın yaşamı boyunca fiziki bir destek gerektirir (beklide yıl). Eğer dekimden önce dikilmediyse, destek sistemi dikimden hemen sonra dikilmelidir. Fidanın tek başına uzun süre desteksiz dikili kalmasına müsaade edilmemelidir; çünkü bu ağacın oturmuş olma zamanını uzatacak ve muhtemel uzama ve büyüme miktarını azaltacaktır. Elma çeşitlerinin büyüme ve meyve verme alışkanlıklarında belli başlı farklılıklar vardır. Hiçbir terbiye sistemi tek başına bütün ağaçlar için tam ve mükemmel bir sonucu vermez. Yetiştiricinin tecrübesi arttıkça hangi sistemin hangi çeşit için daha iyi olacağı da daha iyi kanıtlanacaktır. Bir blok un en iyi verim verme potansiyeli ağacın oluşturduğu çatı ve oluşturduğu meyve verme yüzeyi tarafından saptanacaktır. Slender Spindle tipi bir ağaç, her ağaçta daha fazla dal olan modifye edilmiş minyatür bir merkezi liderdir. Gövde veya merkezi lider maksimum 2,40-3,00 metre yüksekliğe kadar sürekli olarak sürdürülür.toprak yüzeyinden cm yukarıdan dallanma başlamalıdır. Şimdi Slender Spindle Sisteminin yıllara göre oluşturulmasını adım adım inceleyelim: Dikim Yılı Lider Gelişmesi

5 Dikeceğimiz fidanlar satın aldığımız zaman değişik şekillerde olabilir. Örneğin, dikeceğimiz fidan üzerinde hiçbir dal yada sürgün olmayan kamçı diye tarif edilen bir fidan olabilir. Dalları olmayan böyle bir kamçı fidan dikildikten sonra lideri oluşturmak için toprak üzerinden itibaren cm den bir gözün üzerinden, göz sürmeden hemen önce, kesilip çıkarılır. Fidanlar tuttuktan sonra sürgünler büyümeye başlar. Yeni büyüyen sürgünlerin içinden yeni bir lider seçilmesi gerekmektedir. Bu nedenle; yeni sürgünler 7-10 cm uzunluğa ulaştıktan sonra fidanın tepesinin vurulduğu yerden 3-4 tane büyüyen sürgünlerden bir tanesi yeni lider olarak seçilir. Yeni liderin 10 cm altındaki liderle rekabete girebilecek olan bütün sürgünler çıkarılır. Satın aldığımız fidan dallanmış ve üzerinde uygun dal şekli oluşmuş 3-5 adet dal bulunabilen bir fidan olabilir. Eğer bu fidanların dalları geniş açılı ve dikildiği zaman toprak yüzeyinden itibaren 60 cm yukarıda kalıyorsa, böyle bir fidan kamçı diye tabir ettiğimiz hiç dalı olmayan fidanlara göre 1 yıl daha erken meyve vermeye geçecektir. Böyle dallı bir fidanda lider yönetme tekniği; kullanılabilen en üstteki dalın 25 cm üzerinden tepe vurulur. Dikim yılında büyümeyi vurgulamak çok önemlidir. Ağaç hızla büyüyerek kendisine ayrılan mesafeyi doldurması gerekir. Bu nedenle ağaçların yerleşmesi için ve maksimum uzama büyümesi sağlamak için fidanın üzerinde oluşan bütün meyveler koparılmalıdır. Slender Spindle tipi bir ağaçta amaç, budanmamış durumda olan 6-10 adet olan dalların çabucak 1-2 yılda ağacın aşağı kısmındaki ana dallarını oluşturmak olmalıdır. Bu dallar uzun bırakılırlar ve dikimden iki yıl sonra meyve yükünü taşıyacaklardır. Uzunluklarından dolayı ve oluşan

6 meyve yükü nedeniyle bu dalların bağlanmaya ihtiyacı vardır. Eğer bu dallardan herhangi birisi dik durumda ise ( yatay durumdan derece ise) uzayan dallarda meyve oluşumunu teşvik etmek için yatay duruma bağlanmalı veya ağırlıkla aşağıya çekilmelidir. Meyve yükünün % 60_80 nini taşıyacak olan en aşağıdaki ana dallar kendilerine ayrılan alanı doldurdukları zaman, lateral dalı veya gözü zayıflatmak için iki yıllık bir odun dala budanarak kısaltılır ve yerlerinde durdurulur. Büyüme mevsimi ile birlikte tepesi vurulan yerden büyüyen yeni sürgünler 7-10 cm ye ulaştıkları zaman bir tanesinden lider seçilir ve onunla rekabete giren 2-3 sürgün çıkarılır. VA sisteminde tanımlandığı gibi bu noktada bir pinching tekniği kullanma opsiyonu vardır. Eğer pinching tekniği kullanılırsa erken büyüme mevsiminde birkaç kere yapılmaya ihtiyaç vardır. Geç temmuz (terminal göz teşekkül ettikten sonra) 2 yıllık lateral dalları olan dikilmiş fidanlarda, 45 cm den daha uzun olan bu iki yıllık lateral dallar yatay pozisyona bağlanırlar. (Northern Spy gibi güçlü çeşitler yatay pozisyondan (yani yere parelel den) aşağı bağlanmalıdır. Çünkü bunlar tekrar yukarı doğru büyüyeceklerdir.) Slender Spindle Terbiye sisteminde dalların bağlanması sistemin tamamlayıcısıdır. Üreticiler bağlamak suretiyle meyve vermeyi teşvik ederler ve meyve verimini artırırlar. Ayrıca uzayan dalların kontrol edilmesi için de başka bir metot yoktur.

7 Eğer bağlanmayacaksa bu sistem istenmiyordur. Bu durumda Slender Spindle sistemi yerine Vertical Axe sistemi uygulanabilir. Kısa olan dallar maksimum büyüme uzantısı kazanması için birinci sezonda büyümeye müsaade edilirler. Böyle dallar büyümeye bırakılır. Eğer 45 cm büyürlerse, Ağustos ortasında, meyve gözü gelişimini cesaretlendirmek için, bağlanmalıdır. Bu dal pozisyonlandırma uzama büyümesini yavaşlatır ve meyve bağlamasıyla sonuçlanacak olan çiçek gözü oluşturma girişimini cesaretlendirir. Eylül 45 cm den daha uzun her hangi bir güçlü bir yaşlı lateral dallar bağlanır, veya en azından ertesi yıl çiçeklenmeden önce bu iş yapılır. Dallar genellikle cm uzunluğa gelinceye kadar bağlanmazlar. Ağaç üzerindeki en aşağıdaki dallar ağacın yükseklerinde olduğu gibi yere paralele kadar eğilmezler. Bunlar kalıcı meyve veren bir masa gibi bir düzey oluşturmayı sağlarlar. Hatırda kalması açısından söylemek gerekirse bu eğme için en pratik yol, dalın ucunu sıra üzerindeki bir sonraki ağacın tabanına doğru yönlendirmektir. Bu dal pozisyonlandırma maksimum ışık sızması sağlar ve ağacın şeklinin konik olarak kalmasını sürdürür. 2 ci Yıl (Slender Spindle ) Đkinci yılında fidanımızın üzerindeki herhangi bir dalı değiştirmek istenirse değiştirilecek yerde meyilli bir parça bırakılarak altta yeni bir gözün bırakıldığı bir kesim ( Dutch cut yada bench cut denilen kesim ) yapılarak istenmeyen lateral dalları çıkarılır. Eğer dalın çıkarıldığı yerde bir daha

8 yeniden büyüme istenmiyorsa dipten keserek çıkarılır (flaş kesim). Eğer ağaç çok güçlü ise bu dalı çıkarmak için çiçek açmanın sonuna kadar beklenmelidir. Büyük çapı olan güçlü büyüyen dallar ve ağacın dengesini bozan dallar çıkarılmalıdır. Güçlü büyüme hiçbir zaman meyve veren büyüme değildir. Eğer eğilirse bile, bu dallar kaliteli meyvelerin kötü kaynaklarıdırlar ve çıkarılmalıdırlar. Genel kural olarak, gövdeden çıkan dalın oluştuğu yerdeki gövdenin çapından % 50 veya daha fazla kalınlıkta ise budanarak çıkarılmalıdır. Bu genellikle % 50 prensibi olarak belirtilir. Dikine büyüyen sürgünler ve dipten çıkan sürgünler bu zamanda flaş kesim (dipten çıkarma) olarak çıkarılmalıdır. Lider Yönetimi Slendir Spindle tipi terbiye sisteminde liderin rolü ağacın genel gücü konusunda büyük önem taşır. Liderin yönetimi genel olarak ağacın yaşam boyunca meyve üretimini etkilemektedir. Bir evvelki dikildiği seçilen lider için ikinci yılda da bazı teknikler uygulanabilir. Bu teknikler şöyle ifade edilebilir: 1. Đkinci yılda, eğer lider zayıf ise tekrar liderin tepesi vurulabilir. Böylece hem liderin güçlenmesi sağlanır hemde lateral dalların oluşumu için yeni sürgünler oluşur. 2. Eğer lider kuvvetli ise, tepe vurulabilir ve liderin üst kısmı torbaya alınabilir. 3. Lider kuvvetli ise, tepe vurması yapılmaz fakat liderin ucu bir sonraki ağacın tabanını gösterecek şekilde eğilir. Eğer lideri aşağıya doğru eğilirse o yılın Haziran ayı sonunda her hangi bir şeyle geriye doğru bağlanır.

9 NOT Dikim yılında yeterince dallanma olmamışsa (4 den az ise) Fidan tepe vurularak yeniden büyütülmelidir. Ağaç dormant (henüz uyanmamış kış dinlenmesi ) durumunda ise yerden 45 cm yukarıdan gövde kesilerek, ağacın tepesini tamamen yeniden büyümesi sağlanır. Bu, zorlayıcı bir tedbir gibi gözükür fakat, yüksek yoğunluklu desteklenmiş sistemlerde bir çok dallarla birlikte işlek bir ağaca gerek duyulur. Yani ağacın özelliklerinin tam olarak çalışması ve zamanın boşa kaybedilmemesi istenir. Bunu başarmak için ağaç her bir zamanda bir adım olarak oluşturulmalıdır. Haziran Sonu ve Eylül Ayı Đkinci yıl Haziran sonu ve Eylül Ayında da dikim yılında olduğu gibi işleme devam edilir. Yani; 45 cm den daha uzun her hangi bir güçlü bir yaşlı lateral dallar bağlanır, veya en azından ertesi yıl çiçeklenmeden önce bu iş yapılır. Dallar genellikle cm uzunluğa gelinceye kadar bağlanmazlar. Ağaç üzerindeki en aşağıdaki dallar ağacın yükseklerinde olduğu gibi yere paralele kadar eğilmezler. Bunlar kalıcı meyve veren bir masa gibi bir düzey oluşturmayı sağlarlar. Bu dal pozisyonlandırma maksimum ışık sızması sağlar ve ağacın şeklinin konik olarak kalmasını sürdürür. 3 cü Yıl (Slender Spindle Terbiye) Dormant Budama (Kış dinlenmesinde Budama)

10 Eğer yeterli lateral dallar varsa, ve lider güçlü ise, yeni lider olarak bir yaşındaki bir dal seçilir ve orijinal güçlü lider çıkarılır. Bu zig zag tekniği yönetimi lideri zayıf yapar. Bu

11 liderin çabucak desteğin tepesine ulaşmasını engeller ve ağacın alt kısımlarında maksimum dal gelişmesine imkan verir. Eğer dal çok uzunsa, 2 yıllık yaşlı bir oduna kesmekle sınırlandırmak mümkündür. Ağacın büyüme alışkanlıklarını incelemedikçe hiçbir zaman bir yaşındaki bir odun dal ile yer değiştirilmez. Bir çok çeşit bu kesime kötü cevap verir. Eğer yerine geçecek olan yedek lider seçilmişse lider geriye doğru Haziranda bağlanmalıdır. Eğer lider zayıfsa ve yeterince dallanma yoksa, bütün yapabileceğimiz, büyümeyi teşvik etmek için yeni lider olarak süper bir bir yıllık dal seçilir ve yukarıya bağlanır ve tepesi vurulur. Eğer yeterince dallanma yoksa ve lider güçlü ise, tepesi vurulur ve torbaya alınabilir, veya zayıflatmak için lider aşağı doğru gösterilerek eğilir. 2 ci yılda anlattığımız gibi (dutch Cut ile) güçlü dallar gibi istenmeyen dallar çıkarılır. Đstenmeyen dikine büyüyen dallar ve dipten gelen sürgünler bir temiz kesim ile çıkarılır. Arzu edilmeyen, kırılan ve çıkarıldığı yerden yeniden fazla büyüme göstermeyen sürgünler çıkarılır. Geç temmuz ve Eylül Bir evvelki yıl gibi devam edilir.

12 Genel ağaç terbiyesine ait yorumlar (Slender Spindle) Slenders Pindle sisteminde güç kontrolu büyük çapta dalları pozisyonlandırmaya ve erken meyve almaya bağlıdır. Genel olarak, belirli bir dal ne kadar yatay olarak uyarlanırsa o kadar az uzunluğuna büyüme az olacaktır. Bu dal hiç yönetilmemiş olan bir daldan daha çok ve daha erken meyve gözü oluşturmak için etkilenecektir. Şurası hep hatırlanmalıdır ki dal bir kere yatay pozisyonda bağlandığı zaman, dalın uzaması neredeyse, hemen hemen duracaktır. Terminal gözü oluşturmadan önce dallar yatay olarak pozisyonlandırılırsa kötü şekilde davranacak ve uçtan vertical (dikine) olarak yeniden büyümek için çabalayacaktır. Bağlanılan materyal ucuz olmalıdır, bağlanması kolay olmalıdır ve ertesi mevsimde biyolojik olarak çürüyerek kendi kendini yok edebilir olmalıdır. Domates bağlama sicimleri veya diğer jute (jüt) sicimler başarılı bir şekilde kullanılmışlardır. Đlk bakışta limb pozisyonlandırma için ağaca asılan ağırlıklar işe yarar gözükürse de ilk deneme de uygun ağırlık yerleştirmek biraz zordur. Ağırlıkların yeniden ayarlanması meyve yükünü oluşturduktan sonra epey bir zaman alıcıdır. Dalı bağlamanın en kolay yolu her bir dalın geriye tabana ve dayağa bağlanması için farklı bir sicim kullanmaktır Yani aynı iple hem dal hem dayak dolaştırılarak bağlanmaz. Gevşek ve sıkışık olmayan bir düğüm atılmalıdır (Resim 6). Dallar aşağıya bağlandığı zaman sicimle boğulma mümkün olabildiği için dal çift bağla bağlanmaz. Resim 6 ağaç terbiye düğümü Adım 1. A ucunu bir desteğe yada ağacın gövdesine sıkıca bağla.eğilecek olan limb in üzerinden ipi geçir ve

13 uygun açıya kadar asıl. Düğüm atmadan önce en az 5 cm lik bir gevşeklik bırak. Adım 2. Devam etmeden önce ilmeği B ucundan A hattına transfer etmek için B üzerinde iyce ipi asıl. Adım 3. Tamamlanmış düğüm. Direk sistemlerinde, düşünülen bir başka metod desteğin aşağı arka tarafından çakılan bir galvanize çividen bir limbe gelen sürekli bir tel kullanmaktır. Sonra çiviye giri dönen (Çivide çift bağ bağlanır) ve sonra daha sonraki limbe ve böylece limbler sağlamlaştırılıncaya kadar devam eder. Ve son limb de düğüm bağlanır. Đlk yılki sürgünleri pozisyonlandırmak için kauçuk bantlar kullanılmıştır. Liderin kendi etrafına ilmik bağlanır ve ucu çekilecek olan sürgünün üzerinden geçirilir ve çekilir. Sürgünün ucunun çok aşağıya gitmediğinden emin olmalısınız.