pecya Çocuk Psikiyatrisi Polikliniğine Başvuran Çocuklar ın Demografik Özellikleri İle ilgili Bir Çal ışma

Transkript

1 Çocuk Psikiyatrisi Polikliniğine Başvuran Çocuklar ın Demografik Özellikleri İle ilgili Bir Çal ışma Sema Tanr ıöver*, Nihat Kaya**, Ümran Tüzün*, Kay ıhan Aydoğmuş*. ÖZET İstanbul Üniversitesi tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Polikliniğine aileleri tarafından 1990 y ıl ında ilk defa getirilen ilk 1000(bin) çocu ğun dosyas ı retrospektif olarak incelemeye al ındı. Sosyo-demografik ailenin sosyokültürel konumu, çocu ğun gelişim özellikleri ve geli ş şikayetleri saptandı. Geliş şikayetleri ile cinsiyet arasında anlamlı ilişkiler bulundu. Anahtar Kelimeler: Çocuk Psikiyatrisi, Demografik özellikler, Geli ş şikayetleri. SUMMARY The hospital records of the first 1000(thousand) children who were admitted to the İstanbul University, Medical Faculty, Department of Child Psychiatry Out Patient Clinic were reviewed retrospectively for family social cultural level, social demografic spectrum, children's developmental characteristics and coming complaints. There was a significant correlation between gelirler and comlaints. Key Words: Child Psychiatry, demographic spectrum, coming complaints. GIRIŞ VE AMAÇ İstanbul Üniversitesi T ıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Klini ği Polikliniği ve gündüz hastanesi şeklindeki hizmet vermektedir y ılında 5223 çocu ğa ilk muayene dosyas ı çıkarılarak muayene edilmi ştir. Dosyalar ım ızda çocu ğun cinsiyeti, ya şı, karde ş say ı- sı, çocu ğun kaçınc ı çocuk oldu ğu, kimin polikliniğe getirdi ği, başvuru nedeni, ebeveynlerin ya ş, eğitim, meslek, sağlık durumu, geçimsizlik ve ayr ıl ık olup olmadığı evde anne-baba ve çocuklardan ba şka kimlerin bulundu ğu, sosyoekonomik düzey, annenin hamilelik ve do ğumuna ait önemli bilgiler, çocu ğun gelişim özellikleri ve geçirdi ği organik hastal ıklar bulunmaktadır. Amac ımız çocu ğun sosyo-den ıografik özellikleri, geli şim özellikleri ailenin sosyokültürel konumu, başvuru nedenleri ile baz ı demografik özellikleri aras ında ilişki olup olmad ığın ı saptamaktı. YÖNTEM Bu çal ışmada 1990 y ıl ında klini ğimize ilk kez başvuran ilk 1000 çocu ğun dosyaları retrospektif olarak incelenmeye al ınm ıştır. Istatistiksel analizde yüzdeler hesaplanm ış ve anlaml ılık için Ki-kare tekni ği kullan ılm ıştır. BULGULAR incelemeye ald ığım ız 2-16 ya şlar aras ındaki 1000 çocu ğun 669'u erkek (%66.9), 331'i k ız (%33.1)'d ır. Aşağıdaki tabloda görüldü ğü gibi yaş dağılım ı incelendi ğinde en sık başvuru ya ş diliminin her iki cins için 6-8 ve 9-11 ya şlar aras ı olduğu saptanm ıştır. Çocu ğu muayeneye getiren ki şiler incelendiğinde ilk s ıray ı %72.8 ile anne, ikinci s ıray ı da %22.1 ile baba alm ıştır. Olguların kaç çocuklu ailelerden geldi ği ara.ştınldığında %41.1 ile iki çocuklu ailelerin göze çarpt ığı bunu %22.6 ile üç çocuklu ailelerin ve %17.2 ile tek çocuklu ailelerin izledi ği görülmü ştür. Karde ş sıralamas ındaki yerine bakt ığım ızda ilk s ıray ı %32 ile 1.çocuk, ikinci s ıray ı %30 ile 2.çocuk %17.2 ile tek çocuklar ın üçüncü s ırayı aldığı saptanm ıştır. Olguların ebeveynlerin e ğitim durumlar ına göre dağılım ı incelendiğinde baba e ğitiminin anne eğitiminden yüksek oldu ğu, yoğunluğun ilkokul eğitiminde oldu ğunu, yüksek eğitim düzeyinin annelerin %7.37, babalar ın %14.68'inde oldu ğu bulunmu ştur. Çal ışma kapsam ına alınan 1000 çocuğun ebeveynlerinin meslek da ğılımı incelendiğinde annelerin %85.16's ının ev han ım ı olduğu bunu %5.05 ile i şçi (*) İstanbul Üniversitesi T ıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Ana Bilim Dal ı. (**) Bak ırköy Ruh ve Sinir Hastal ı klar ı Hastanesi 1.Psikiyatri Birimi. 13

2 Çocukların Demografik Özellikleri Ile ilgili Bir Çal ışma Tanr ıöver, Kaya, Tüzün, Aydo ğmuş. YAŞ GRUPLARI SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE VE ÜSTÜ TOPLAM Tablo 1: Olguların yaş grupların ın cinsiyete göre dağılım ı KM ERKEK TOPLAM GETIREN KI ŞI SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE ANNE BABA KARDEŞ BÜYÜK EBEVEYI\ YAKIN AKRABA HEM ŞIRE TOPLAM Tablo 2: Muayeneye getiren ki şilerin olguların cinsiyetine göre dağılım ı. annelerin izlediğini gördük. Babalar ın ise %41.37'sinin şoför, berber, muhasebeci, tüccar gibi serbest meslek sahibi oldu ğu bulunmu ştur. Ebeveynlerin sigara ve alkol kullan ım ı ara ştır ıldığında babaların %42.82'sinin sigara %10.12'sinin ise sigara veya alkol kullanmad ığı kaydedilmi ştir. Çalışmaya al ınan 1000 çocuğun natal ve postnatal dönemde geçirdikleri do ğum travmas ı ve organik hastal ıklar incelendiğinde erkeklerin %13.66'sm ın havale ve menenjit geçirdi ği, %3'ünde doğum travmas ı olduğu, % İ.21'inde ise hem do ğum travmas ı hemde havale ve menenjit geçirdikleri saptanm ıştır. KARDE Ş SAYISI SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE TEK ÇOCUK KARDEŞ KARDEŞ KARDEŞ KARDEŞ VE ÜSTÜ TOPLAM Tablo 3: Olguların kardeş say ısının cinsiyete göre dağı lım ı 14

3 Çocukların Demografik Özellikleri Ile İlgili Bir Çalışma Tannüver, Kaya, Tüzün, Aydo ğmuş. Kliniğe getirilen 2-26 ya şlar aras ındaki çocukların anne sütü alma sürelerine göre da ğılım ı incelendiğinde kızların % 10.58'inin, erkeklerin %9.60' ın ın hiç anne sütü almadığı; buna kar şılık kızların %2.11'inin erkeklerin %4.50'sinin 24 ay ın üzerinde süt ald ığı saptanm ıştır. Kliniğe getirilen toplam 1000 çocu ğun geliş şikayetlerinin cinsiyete göre da ğılım ı Tablo X'da göste- KAÇINCI ÇOCUK SAYI YÜZDE TEK ÇOCUK ÇOCUK ÇOCUK ÇOCUK ÇOCUK ÇOCUK VE ÜSTÜ TOPLAM Tablo 4: Olguların kardeş s ırasındaki yeri ıilmiştir. Buna göre erkek çocuklarda kekemelik, kaka kaç ırma (p<0.05), derslere ilgisizlik (p<0.01), k ız çocuklarda saç dökülmesi (p<0.05), ve bay ılma (P<0.01) cinsiyetler aras ında istitistiksel olarak anlaml ı farkl ılık göstermi ştir. Diğer şikayetlerin cinsiyete göre dağılım ında istatistiksel olarak anlaml ı bir fark bulunamam ıştır. Tablo 5: Olguların ebeveynlerinin e ğitim durumuna göre dağılım ı ANNE BABA EĞITIM DURUMU SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE OKUR-YAZAR DEĞIL ILKOKUL ORTAOKUL LISE YÜKSEK OKUL TOPLAM * 7 anne ex ** baba ex 3 tane yuva çocu ğu 15

4 Çocukların Demografik Özellikleri ile Ilgili Bir Çal ışma Tanr ıöver, Kaya, Tüzün, Aydo ğmuş. Tablo 6: Olguların ebeveynlerinin meslek da ğıl ım ı ANNE BABA MESLEKLER SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE EV HANIMI MEMUR İŞÇİ EMEKLI ÇIFTÇI ÖĞRETMEN SERBEST* HEMŞIRE ASKER AVUKAT-DOKTOR-MÜHENDIS TOPLAM *Serbest meslek: Şoför, esnaf, muhasebeci, berber, müteahit... Tablo 7: Olguların ebeveynlerinin sigara ve alkollü içki kullanma durumlarına göre dağılım ı SİGARA VE ALKOLLÜ IÇKI KULLANMA DURUMU ANNE 7 anne ex baba ex 3 tane yuva çocu ğu BABA SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE SİGARA SİGARA VE ALKOL KULLANMAYAN TOPLAM anne ex 30 baba ex 3 tane yuva çocuğu 16

5 Çocuk Psikiyatrisi Poliklini ğine Başvuran Çocukların Demografik Özellikleri ile İlgili Bir Çalışma Tanr ıöver, Kaya, Tüzün, Aydo ğmu ş. Tablo 8: Olguların natal ve postnatal dönemde geçirdikleri organik hastalıkların dağıl ım ı ANNE BABA TOPLAM ORGANIK HAST.DOĞUM TRAVMASI SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE HAVALE, MENENJIT DOĞUM TRAVMASI HER IKISI BERABER YOK TOPLAM yuva çocu ğundan yeterli bilgi al ınamam ıştır. Tablo 9: Olguların anne sütü alma sürelerinin cinsiyete göre dağı lım ı ANNE SÜTÜ ALMA SÜRESI SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE SAYI YÜZDE HIÇ SÜT ALMAMIŞ AY AY AY AY AY AYIN ÜSTÜ TOPLAM *3 yuva çocu ğu mevcut 17

6 Çocukların Demografik Özellikleri Ile ilgili Bir Çal ışma Tanr ıöver, Kaya, Tüzün, Aydo ğmu ş. Tablo 10: Geliş şikayetlerinin cinsiyete göre dağılım ı N % N % N % Yatak ıslatma Hıçm, sinirli, öfkeli Okul başans ızlığı Kekemelik * Konu şma gerili'ği Kaka kaç ırma * Derslere ilgisizlik ** Arkadaşl ık kuramama Okul korkusu Tik Mastürbasyon Saç dökülmesi * Tırnak yeme Parmak emme Kar ın ağnsı Bayılma ** İçine kapanddık Cilt hastal ığı Karde ş kıskançhğı Korku Yalan söyleme, h ırs ızlık Intihar girişimi Bally, tiner koklama Uykusuzluk IQ tayini için *p< 0.05 **iı< 0.01 TARTIŞMA VE SONUÇ Istanbul Üniversitesi T ıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Kliniğine 1990 yılında ilk kez ba şvuran 5223 çocuktan ilk 1000'in sosyodemografik özelliklerini incelediğimizde ülkemizdeki di ğer çocuk ruh sağlığı kliniklerinde yap ılan ara ştırmalarla uygunluk gösterdiğini gördük. Olgulanm ızın 331(%33.1)'i k ız, 669(%66.9)'u erkekti. Görüldüğü gibi ba şvuran erkek çocuklar k ız çocukların iki katıdır. Bu dağılım çeşidi araştırmalarda elde edilen bulgulara paralellik göstermektedir. (3, 5, 9, II) Aydoğmuş'un 1982 yılında Çocuk Psikiyatrisinde tan ı ve bölümleme adl ı çal ışmas ında toplam çocu ğun 's ının erkek, 9.123'ünün k ız olduğu bildirilmiştir.(i). Sonuvar ve arkada şlarının ayn ı yıl yaptıkları araştırmada ilk başvuran çocukların %38.5'inin kız, %61 5'inin erkek olduğunu bildirmişlerdir. (II). Epir'in ara ştırmas ında olgulurın %35.5'inin kız, %64.5'inin erkek oldu ğu belirtilmiştir (3). Erkek çocuklar ın genel popülasyonda ruh sa ğlığı kliniklerine çe şidi nedenlerle getirilmesinin erkek çocuğun fızyolojik olgunlaşmamışlığın ın dayandıran yazarlar literatürde bulunmaktad ır (10). Araştırmam ızda yaş guruplar ının cinsiyete göre dag ılunnu incelediğimizde en sık başvuru yaşlannın 6-11 yaş aras ında olduğunu gördük. Erol'un 1988'de- 18

7 Tanr ıöver, Kaya, Tüzün, Aydo ğmu ş. Çocukların Demografik Özellikleri Ile İlgili Bir Çalışma ki çalışmas ında en çok ba şvurulan ya ş gurubunun 7 olduğunu bunu 8 ya ş grubunun izledi ğini bildirmi ştir (4). Çalışmam ızda %72.8 oran ında annenin çocu ğu kliniğe getirdiği, %22.1 ile baban ın, %2.3 ile büyük ebeveynlerin getirdikleri gözlenmi ştir.bulgular ım ız kaynaklarda yer alan ara ştırmalarla uygunluk göstermektedir. Polikliniğimize başvuran ailelerin %41.1'ini iki çocuklu ailelerin olu şturduğu saptanm ıştır. Hasta olarak getirilen çocu ğun %32 oran ında birinci s ıradaki çocuk oldu ğu bulunmu ştur.bunu %30 oran ında ikinci çocuk ve %17 oran ında tek çocuklar izlemektedir. Bu sıra kaynaklardaki bilgilere paralellik göstermektedir. Kliniğiınizde 600 nörotik çocu ğun karde ş sıras ındaki yeri üzerine yap ılan araştırmada incelenen çocuklar ın tek çocukta de ğil arkas ından çe şitli cins ve yaşta karde şleri olan ilk çocuklarda s ıklıkla görüldüğü, s ırayı takip ederek azald ığı 3. ve 4. karde şte bariz azald ığı bulunmu ştur (5). 1979'da Kür şad' ın uzmanl ık tezindeki bulgularda birinci s ıradaki çocukların %29.86 oran ında ilk sıray ı aldığı bunu %25 ile ikinci s ıradakinin izlediği yeralmaktad ır (7). Ebeveynlerin e ğitim düzeyleri incelendi ğinde göze çarpan; annelerin %51.62'sinin, babalar ın %52.02'sinin ilkokul düzeyinde e ğitim gördükleridir. Sonuvar' ın yaptığı ara ştırmada da yo ğunluğu ilkokul eğitimi görmü ş anne ve babalarda oldu ğu bulunmu ş- tur (II). Babalar ın meslek dağılınunda en yüksek oran ın %41.37 ile serbest meslek oldu ğu, bunu %29.79 ile işçi babalar ı izlediği görülmü ştür. Kür şad' ın ara ş- tırmas ında ise %42.63 ile memur babalar ın yüksek oranda oldu ğu saptanm ışt ır. Bu farkl ılığın İstanbul ile Ankara çevresinin sosyal yap ısıyla ilgili olabileceği fikrini uyand ırmıştır. Olguların doğum ve doğum sonras ı dönemlerini araştırdığımızda doğum travmas ının erkeklerde daha sık (%15.10) olarak bildirildi ğini saptad ık. Doğum travmas ı, havale ve menenjit geçiren olgular toplam çocuklar ın %1.40' ını olu şturmaktayd ı. 997 olgunun 817'sinde (%81.95) natal ve postnatal dönemde önemli bir organik hastal ık ve doğum travmas ı öyküsüne rastlanmam ıştır. Anne sütü alma sürelerini inceledi ğimizde; 331 k ız çocu ğun 35'inin (%10.58) 666 erkek çocu ğun 64'ünün (%9.60) hiç süt emmedi ği görülmektedir ay süresince emzirilen çocuklar toplam olgular ın %24.67'sini kaplayarak en büyük gurubu olu şturmaktad ır. Dosyalar ım ızda geli ş şikayetlerini ele ald ığım ızda erkek çocuklarla k ız çocuklar ı aras ında anlaml ı fark buldu ğumuz be ş şikayet oldu ğunu gördük. Erkek çocuklar kekemelik (p<0.05), kaka kaç ırma(p<0.05) ve derslere ilgisizlik (p<0,05) şikayetleri ile anlaml ı derecede daha s ık olarak getiriliyorlar.k ız çocuklar saç dökülmesi (p<0.05) ve bay ılma (p<0.01) şikayetleri ile s ık olarak getirilmektedir olgudan 232'si gece yatak ıslatma şikayeti ile polikliniğimize ba şvurmu şlard ır. Bu olgular ın %69.39'u erkek, %31.61'i k ız olup aralar ında anlamlı bir fark bulunamam ıştır. Kekemelik nedeniyle ba şvuran 122 olgunun (91) %74.59'u erkek, (31) %25.40' ı kızdır. Kerimoğlu'nun 1983'te kekeme çocuklar üzerinde yapt ığı araştırmada 30 kekeme çocu ğun %76.7'sinin erkek, %23.3'ünün k ız oldu ğunu bildirmi ştir (6). Bulgularımız benzerlik göstermektedir. Nazlan Kürşad' ın tezinde olduğu gibi bizim kliniğimize çe şitli yakınmalarla ba şvuran hastalar aras ında kekemelik nedeni ile ba şvurular 4.s ıray ı almaktad ır (7). Toplumsal taramalarda kekemeli ğin; 1-4 oran ında görüldüğü bildirilmektedir.(7,8). Cebiro ğlu'nun kliniğimizde 375 psikonevroz tan ısı konmuş olguda yaptığı ara ştırmada kekemeli ğin %16 ile ikinci sırada yer aldığın ı bildirmi şti (2). Sonuç olarak; ara ştırma kapsam ına alınan 1000 çocukta erkek çocuklar ın kızların iki katı, en sık başvuru ya şının 641 yaşlar olduğu, çocu ğu muayeneye sıkl ıkla annenin getirdi ği, daha çok iki çocuklu ailelerin ve birinci s ıradaki çocuklar ın başvurduğu, ebeveynlerin ilkokul düzeyinde e ğitim gördüğü, erkek çocuklarda kaka kaç ırma, derslere ilgisizlik, kekemelik; kızlarda saç dökülmesi ve bay ılma yakınmasının karşı cinse göre anlaml ı derecede farkl ılık gösterdiği saptand ı. KAYNAKLAR 1-Aydoğmu ş, K: Çocuk psikiyatrisinde tan ı ve bölümleme üzerine bir ara ştırma. Profesörlük Takdim Tezi. İstanbul, Cebiroğlu, R: Çocukta psikonevroz ve obsesif nevrozlann etyolojisi üzerine bir çal ışma. 8.Milli Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi. Mannaris, 1972, Epir, N: Bir çocuk sa ğlığı kliniğine ba şvuran çocuklarla ilgili incelemeler. 10.Milli Psikiyatrik ve Nörolojik Bilimler Kongresi, Ankara, 1974, Erol, N: çocuk Psikiyatrisinde demografik özellikler ve belirti dağıl ım ı. Ankara T ıp Bülteni. 10,13-24, Etaner, U. Yurtbay, T: Nörotik çocu ğun karde ş sıras ındaki yeri hakkında 600 vakal ık değerlendirme neticeleri, II.Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi, Izmir, 1975, Kerimoğlu, E: Kekeme çocuklann ve ana-babalann ki şilik özellikleri üzerine karşıla şt ırmalı bir çal ışma. Çocuk psikiyatrisi uzmanl ık tezi. Ankara, Kürşad, N: Çocuk Psikiyatrisinde belirti da ğıl ım ı ve toplumsal özellikler. Çocuk Psikiyatrisi uzmanl ık tezi. Ankara, Öztürk, M: Çocukluk ça ğı ruhsal sorunlar ı ve bozukluklar ı. M.O. Öztürk (ed). Ruh Sa ğlığı ve Bozukluklan, I.Bas ım, Nurol Matbaac ılık, Ankara, 1988, Rutter, M: Attainment and adjustment in two geographical areas. Brit. J Psychiatry. 136, , Rutter, M: Individual differences. Rutter, M., Hersow, L. (ed) Child Psychiatry Modem Aproachers. Blackwell Scientific Publication, London, 1976, Sonuvar, B.,Yörüko ğlu, A., Öktem, F., Aky ıld ız, S.: hacettepe Çocuk Ruh Sağlığı Kliniğinde iki yıl içinde görülen çocuklann dekografik özellikleri. Psikoloji Dergisi.13,33-39,