Kıyı Kenar Çizgisinin Tespiti ve Uygulama Sorunları Nusret Akça Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü, 06430 Ankara Tel: 312-4102452 Faks: 312-2303666 E-posta: nusreta@bayindirlik.gov.tr Özet Kıyılarda kamunun kullanımına açık yeterli alanlar bırakılmasının, kıyı ekosisteminin korunmasının ve kıyı ve sahil şeridinde yapılacak planlamanın ilk adımı, kıyı kenar çizgisinin (KKÇ) doğal ve bilimsel verilere uygun bir biçimde tespit edilmesidir. Ancak tespit ve uygulama aşamasında, KKÇ Tespit Komisyonlarının yetersizliği, güncel halihazır haritaların temini, tespit ile ilgili sorunlar ile adli ve idari yargı kararları sonrasında yaşanan belirsizlikler gibi pek çok sorunlarla karşılaşılmaktadır. Giriş Dört ayrı denize kıyısı bulunan ülkemiz, kıyılarının uzunluğu, doğal, ekolojik ve turistik zenginliği bakımından Dünya nın sayılı ülkelerinden birisidir. Ancak gerek mevzuattaki eksiklikler ve sık sık yapılan değişiklikler, gerek uygulamadaki sorunlar ve gerekse denetim ve yaptırımlardaki yetersizliklerden kaynaklanan yanlış ve bilinçsiz uygulamalar nedeniyle bu zenginliğimizi gelecek nesillere aktarabilecek şekilde doğru ve bilinçli olarak kullanabildiğimizi söylemek olanaksızdır. Kıyı Mevzuatının Gelişimi KKÇ ile ilgili sorunlara geçmeden önce, ülkemizde kıyının kullanımı ile ilgili mevzuatın gelişimini genel olarak hatırlamakta yarar vardır.
Kıyının kamu malı sayılması ve özel mülkiyete konu olmaması ufak değişikliklerle günümüze dek her yasal mevzuatta yer almıştır. Osmanlı Kanunlarında genel olarak kıyıların devlet malı olduğu bilinmektedir. Cumhuriyet döneminde ise 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanunda geçen Sahipsiz şeyler ile menfaat-ı umuma ait mallar devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. ibaresi ile kıyıların herkesin kullanımına açık alanlar olduğu ilkesi benimsenmiştir. 2290 sayılı Belediye Yapı Yollar Yasasında (1933-1957) kıyı çizgisinden itibaren 10 m.lik bir alan kıyı şeridi olarak sayılmakta ve korunmakta idi. 1972 yılına kadar yürürlükte olan 6785 sayılı İmar Yasasında yapıların su kenarlarına olan uzaklıklarının yönetmelikle belirleneceği hükme bağlanmış ve buna göre çıkartılan tüzükte, imar planı bulunmayan yerlerde özel yapıların su kenarlarına 30 m.den daha yakın olamayacağı belirtilmiştir. Ülkemizde kıyılara özgü ilk yasal düzenleme, 6785 sayılı Yasaya 1605 sayılı Yasa ile eklenen eklenen Ek. 7. madde ve buna bağlı olarak çıkartılan ek 7. ve 8. Madde Yönetmeliği ile yapılmıştır. 1982 Anayasasının 43. maddesi ile kıyıların kamu yararına kullanımı ilkesi tescil edilmiştir. Bu madde ile; Kıyılar, devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Deniz, göl ve akarsu kıyılarıyla, deniz ve göllerin kıyılarını çevreleyen sahil şeritlerinden yararlanmada öncelikle kamu yararı gözetilir. Kıyılarla sahil şeritlerinin, kullanılış amaçlarına göre derinliği ve kişilerin bu yerlerden yararlanma imkan ve şartları kanunla düzenlenir. Hükmü getirilmiştir. Bu anayasa hükmü gereğince kabul edilen 3086 sayılı Kıyı Yasası 1.12.1984 tarihinde yürürlüğe girmiş, Anayasa Mahkemesinin bu kanunun bazı maddelerini iptal etmesi üzerine, yeni bir kanun çıkana kadar Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yayımlanan 110 sayılı Genelge ile uygulama yapılmıştır. Daha sonra 17 Nisan 1990 tarihinde 3621 sayılı Kıyı Kanunu kabul edilerek yürürlüğe girmiş, ancak 18.9.1991 tarihinde Anayasa Mahkemesinin bu kanunun bazı maddelerini iptal etmesi üzerine, 11 Temmuz 1992 tarihinde kabul edilen 3830 sayılı kanunla 3621 sayılı Kıyı Kanununda bazı değişiklikler yapılmıştır. Halen uygulamada bulunan mevzuat, 3830 sayılı Kanunla değişik 3621 sayılı Kıyı Kanunu ile 1992 ve 1994 yıllarında yayımlanan Uygulama Yönetmelikleridir. 3621/3830 Sayılı Kıyı Kanunu ve Uygulama Yönetmeliğine Genel Bir Bakış 3621/3830 sayılı Kıyı Kanununun amacı, deniz, tabii ve suni göllerle akarsu kıyıları ile deniz ve göllerin etkisinde olan ve bunların kıyılarını çevreleyen sahil şeritlerinin doğal ve kültürel özelliklerini gözeterek koruma ve toplumun yararlanmasına açık, kamu yararına kullanma esaslarını belirlemektir.
Kıyı Çizgisi: Deniz, göl ve akarsularda, suyun taşkın durumları dışında kara parçasına değdiği noktaların birleşmesinden oluşan meteorolojik olaylara göre değişen doğal çizgidir.tabii ve suni göllerde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce belirlenen maksimum su kotu kıyı çizgisini belirler. Kıyı Kenar Çizgisi: Deniz, tabii ve suni göl ve akarsuların, alçak basık kıyı özelliği gösteren kesimlerinde kıyı çizgisinden sonra kara yönünde su hareketlerinin oluşturduğu kumsal ve kıyı kumullarından oluşan kumluk, çakıllık, kayalık, taşlık, sazlık ve benzeri alanların doğal sınırı; dar-yüksek kıyı özelliği gösteren yerlerde ise şev ya da falezin üst sınırıdır. Kıyı: Kıyı çizgisi ile kıyı kenar çizgisi arasında kalan alandır.
a-dar-yüksek Kıyı: Plaj ya da abrozyon platformu olmayan veya çok dar olan şev veya falezle son bulan kıyılardır.
b-alçak-basık Kıyı: Kıyı çizgisinden sonra da devam eden kıyı hareketlerinin oluşturduğu plaj, hareketli ve sabit kumulları da içeren kıyı kordonu lagün gölü, lagün alanları, sazlık, bataklık ile kumluk, çakıllık, taşlık ve kayalık alanları içeren kıyılardır. Sahil Şeridi: Kıyı kenar çizgisinden itibaren kara yönünde yatay olarak en az 100 metre genişliğindeki alandır. a-sahil Şeridinin Birinci Bölümü: KKÇ nden itibaren kara yönünde 50 metre genişliğindeki alan olup, sadece açık alanlar, yeşil alan, gezinti alanları, çocuk bahçesi ve rekreaktif kullanımlar ve yaya yolu olarak kullanılabilecek alanlardır. b-sahil Şeridinin ikinci Bölümü: Sahil şeridinin birinci bölümünden itibaren, kara yönünde en az 50 metre genişliğindeki alan olup, toplumun yararlanmasına açık, günübirlik turizm yapı ve tesisleri, taşıt yolları, açık otoparklar ve arıtma tesislerinin yapılabileceği alanlardır. -Kıyılar devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan alanlar olup, herkesin eşit ve serbest olarak yararlanmasına açıktır. Kıyıda yapı yapılamaz, duvar, çit, parmaklık, tel örgü, hendek, kazık ve benzeri engeller oluşturulamaz, kıyıyı değiştirecek boyutta kazı
yapılamaz, kum-çakıl vs. alınamaz. Kıyılara moloz, toprak, cüruf, çöp gibi atıklar dökülemez. Kıyı bölgesinde ancak uygulama imar planı kararı ile; iskele, liman, yanaşma yeri, rıhtım, dalgakıran, köprü, menfez, istinat duvarı, fener, çekek yeri, kayıkhane, tuzla, dalyan, tuzla, tafsiye ve pompaj istasyonları gibi kıyının kamu yararına kullanımını sağlamaya ve kıyıyı korumaya yönelik altyapı ve tesisler ile kıyıda yapılması zorunlu olan tersane ve su ürünleri tesisleri gibi yapı ve tesisler yapılabilir ve bunlar amaçları dışında kullanılamazlar. -Kıyı ve sahil şeridinden yararlanmada öncelikle kamu yayarı gözetilir. -Deniz ve göl kıyıları ve sahil şeritleri ile Kıyı Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde belirtilen akarsulara ait kıyılarda planlama ve uygulama yapılmadan önce KKÇ nin tespit edilerek onaylanması zorunludur. -Valiliklerin KKÇ ni yıllık programlar dahilinde süratle tamamlamaları esastır. -Özel veya tüzel kişilerce talep edilmesi halinde KKÇ nin üç ay içinde tespit edilmesi gerekmektedir. -Valiliklerce oluşturulan KKÇ Tespit Komisyonlarının arazi ve büro çalışmaları sonucu belirledikleri KKÇ, 1/1000 ölçekli halihazır haritalara aktararak (Valilik programında ise 1/5000 lik haritalar kullanılabilir.) gerekli bilgi ve belgelerle birlikte Valilik uygun görüşü de alınarak onaylanmak üzere Bayındırlık ve İskan Bakanlığına gönderilir. Bakanlığın ilgili biriminde değerlendirilen tespitler, gerekirse komisyon üyeleri ile birlikte yerinde incelendikten sonra onaya sunulur veya varsa eksik ve yanlışlıkları tamamlanmak üzere ilgili Valiliğe iade edilir. -Deniz, göl ve akarsularda kamu yararının gerektirdiği hallerde uygulama imar planı kararı ile ekolojik denge de göz önünde bulundurularak doldurma veya kurutma yoluyla arazi kazanılabilir. Bu alanlarda yukarıda belirtilen, kıyıda yapılabilecek yapılar ile park, yeşil alan, açık otopark, çocuk bahçeleri gibi teknik ve sosyal altyapı tesisleri yapılabilir. KKÇ nin yeri, doldurma ve kurutma suretiyle arazi elde edilmesi halinde değişmez. Kıyı Kenar Çizgisi Tespit Komisyonlarının Oluşumu K.K.Ç. tespit komisyonları aşağıda belirtilen ve kamu görevlisi olması zorunlu olan beş meslek grubunun her birinden en az bir kişinin katılımı ve ilgili Valiliğin onayı ile oluşur.
a-yer Bilimci (Jeoloji Mühendisi, Jeolog veya Jeomorfolog): Bölgenin ve incelenen arazinin jeolojik ve jeomorfolojik incelemesini yapar. Zeminin özelliklerini ve oluşum şartlarını ortaya koyarak su hareketlerinin kara yönündeki etkisinin sınırlarını tespit etmeye çalışır. b-ziraat Mühendisi: İncelenen arazinin genel olarak florasını belirler. Su hareketlerinin etkin olduğu yerler ile diğer yerler arasındaki bitki örtüsü değişimi ve farkını, tatlı ve tuzlu su etkisinde yetişebilen bitki türlerini, zeminin tarımsal niteliğini ve topraklaşma sınırını tespit ederek bu zeminde yetişebilen bitki türlerini belirler ve su hareketlerinin etkisinin sınırlarını tespit etmeye çalışır. c-harita Mühendisi: KKÇ. nin tespitinde kullanılacak halihazır haritanın arazinin güncel durumunu yansıtıp yansıtmadığını belirleyerek K.K.Ç. için arazide belirlenen kırık noktaların ölçümü ile harita üzerine aktarılması işleminin yapılmasını ve bunun kontrolünü sağlar. d-miimar veya Şehir Plancısı: Gerek arazi incelemelerinde gerekse büro çalışmalarında fiilen bulunarak, konuları ile ilgili görüşleri doğrultusunda KKÇ tespitlerine katılır. e-inşaat Mühendisi: Gerek arazi incelemelerinde gerekse büro çalışmalarında fiilen bulunarak, konuları ile ilgili görüşleri doğrultusunda KKÇ tespitlerine katılır. Kıyı Kenar Çizgisi Tespitinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Dar-yüksek kıyılarda kıyı kenar çizgisi falez veya şevin üst sınırından geçirilebileceği için fazla bir tereddüt söz konusu değildir. Ancak şev ve falez duraysız ise hızlı gerileme söz konusu ise ya da gerisinde kumluk, sazlık, bataklık, lagün gibi oluşumlar varsa bu durumlar ve oluşumlar gözetilerek kıyı kenar çizgisi daha geriden tespit edilmelidir. Alçak-basık kıyılarda kıyı kenar çizgisi tespiti yapılırken denizel malzemenin dalga, akıntı ve ikincil olarak da rüzgarla taşınarak depolandığı bu çökelme ortamları kıyıda bırakılmalıdır. Bu ortamların kara yönünde bulunabilen lagün veya sazlık-
bataklık gibi oluşumlar da varsa bu oluşumlar da kıyıda bırakılmalıdır. Bu ortamların kara yönünde bulunan ırmak taşkın ovaları ya da alüvyal kıyı ovaları tamamen karasal alanlar olup kıyı kenar çizgisinin sahil yönünde kalması gereken çökelme ortamlarıdır. Kıyı kenar çizgisi tespitine konu olmayan akarsuların, deniz, tabii ve suni göllerle birleştiği yerlerde, kıyı kenar çizgisi deniz, tabii ve suni göl kıyı kenar çizgisi olarak tespit edilir. Kıyı kenar çizgisi tespitine konu olmayan akarsuların, denizle birleştiği alanlarda oluşan tatlı tuzlu su karışımlı haliç benzeri alanlarda kıyı kenar çizgisi tespit edilirken bu oluşumlar da kıyıda bırakılmaktadır. Göllerde kıyı kenar çizgisi tespit edilirken, tespitten önce göle ait maksimum su seviyesinin bilinmesi ve bu seviye kıyı çizgisi olarak kabul edildikten sonra, bunun kara yönünde bulunabilecek kumluk, taşlık, sazlık, bataklık gibi alanlarda kıyıda bırakılacak şekilde kıyı kenar çizgisi tespiti yapılması gerekir. Akarsularda, her iki kıyıda bulunan doğal setleri içine alacak şekilde tespit yapılmalıdır.menderesli akarsularda aşındırma ve yatak değiştirme çok olduğundan, kullanılan halihazır haritanın mevcut durumu yansıtmasına dikkat edilmelidir. Bu tür akarsularda eski yatak kıyı içine alınmalıdır. Ancak nehrin çok eski devirlerde aktığı, bugün alüvyal düzlük olup, üzerinde toprak gelişmiş ve bitkilerle kaplı alanlar kıyı dışında bırakılmalıdır. Akarsuların yağışlı mevsimlerde yüksek debi ile aktığı hallerde su altında kalan alanlar, altı tarımsal ve bitki yetişmiş toprak olsa da kıyıda bırakılmalıdır. Yazın yapılan tespitlerde kıyı dışında bırakılan bu tür alanlar, yılın bazı zamanlarında ve aylarca akarsu akış yatağı durumunda olabilmektedir. Bu nedenle nehirlerde yapılacak kıyı kenar çizgisi tespitleri yıllar itibarı ile yağış rejimi göz önünde tutularak yapılmalıdır. Nehir kıyılarındaki kum ocaklarında çoğunlukla nehir yatağını değiştirecek boyutta kum alımları yapılmaktadır. Bu tür kum ocakları tümüyle kıyıda bırakılmalıdır. KKÇ.Tespit Komisyonu Tutanakları -Tutanağın giriş bölümünde tespitin yapıldığı yer il, ilçe, ve mahal belirtilerek tam olarak yazılmalıdır. -Tespitin hangi deniz, göl ve nehir kıyısına ait olduğu açıkça belirtilmelidir. -Tespitin yapıldığı pafta, ölçek ve numaraları bir numaralı kırık noktasından veya incelemenin başlangıcından itibaren sıra ile tek tek yazılmalıdır. -Yerbilimci ve Ziraat Mühendisi, incelemeler sonucu elde ettikleri bulguları tutanakta ayrı başlıklar altında anlatmalıdır.
-Çok sayıda paftada yer alan tespitler söz konusu olduğunda bu bilgiler pafta bazında değil incelenen arazi bazında verilmelidir. -Komisyon üyelerinin ortak görüşü olan kıyı kenar çizgisinin yeri ve bunun gerekçeleri ile ne tür zemin yapısı ve bitki örtüsünün kıyıda veya sahilde bırakıldığı ayrıntılı olarak izah edilmelidir. -Tespitin başlangıç ve bitim noktalarında kıyı kenar çizgisinin çakıştığı (varsa) eski onanlı çizginin onay tarihi belirtilmelidir. -Tutanağın düzenlendiği tarih yazılmalı ve her bir komisyon üyesi tarafından ayrı ayrı imzalanmalıdır. Halihazır Haritalar -Halihazır haritalar büyük ölçekli harita yapım yönetmeliğine uygun olmalıdır. -Halihazır haritaların çoğunluğunun onay tarihi çok eski olduğundan gerekli durumlarda kıyı kenar çizgisi tespitinden önce haritalar güncelleştirilerek revize edilmelidir. -Ayrıca ilave ve revize edilen bu haritalar ilgili idarece yeniden onanmalıdır. -Gerek valiliklerce gerekse belediyelerce onanan halihazır haritaların kontrol edildiğine dair bir harita mühendisinin onayı gerekmektedir. -Aynı bölgeye ait kıyı kenar çizgisi tespitlerinin işlendiği halihazır harita paftaları aynı koordinat sistemine göre açılmalıdır. -Halihazır haritaların muhtemel kıyı kenar çizgisinden itibaren kara yönünde en az 200 m.lik alanı göstermesi, 200 m.lik alan pafta sınırında bitiyor ise yan paftasının da bilgi paftası olarak Bakanlığa gönderilmesi gerekmektedir. -Kıyı kenar çizgisi tespiti talep üzerine yapılmış ise halihazır harita üzerinde talep konusu taşınmazların mülkiyet sınırları da gösterilmelidir. -Kıyı kenar çizgisine ait kırık noktalar numaralandırılarak bu noktalara ait yükseklik değerleri de ölçü çizelgesinde belirtilmelidir.
-Pafta üzerindeki eski onanlı kıyı kenar çizgisine ait aktarmaların doğruluğu valiliklerce onanmalıdır. Ayrıca eski onanlı pafta örnekleri bilgi için gönderilmelidir. -Tespite konu pafta içerisinde eskiden yapılmış kısmi onamalar var ise bu durum pafta üzerinde belirtilmelidir. -Tespite konu pafta sınırında eski onanlı kıyı kenar çizgisi varsa bu eski onanlı kıyı kenar çizgilerin onanma tarihi pafta kenarına yazılmalıdır. -Tespit edilen kıyı kenar çizgisi 1/25.000 ölçekli harita üzerinde şematik olarak gösterilmelidir. -Onaya gönderilen pafta sayısı birden fazla ise kıyı çizgisi ve kıyı kenar çizgisinin konumunu yansıtan pafta indeksi oluşturulmalıdır. -İmkan dahilinde kıyı kenar çizgisi tespiti yapılan alanın fotoğrafları çekilmelidir. Tespit ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar -Birçok İl de KKÇ Tespit Komisyonu üyelerinin yeterli bilgi ve donanıma sahip olmamaları nedeniyle KKÇ nin yeri, yanlış olarak belirlenebilmekte, bazen mülkiyet sınırları da dikkate alınarak kıyıda kalması gereken oluşumlar kıyı dışında ya da kıyı dışında bırakılması gereken oluşumlar kıyıda bırakılacak şekilde tespitler yapılabilmektedir. -Değişik İllerin Tespit Komisyonları arasında veya aynı İlin farklı kişilerden oluşan komisyonları arasında bazen tespit bakımından bir davranış birliği görülmemekte, benzer jeolojik ve jeomorfolojik yapıdaki kıyılarda birbirinden çok farklı tespitler yapılabilmektedir. -Maddi olanaksızlıklardan dolayı halihazır haritaların temin edilememesi ve Valiliklerin yoğun iş yükü nedeniyle yıllık tespit programları yapılamamakta ya da uygulanamamaktadır. -Bazı alçak-basık karakterli kıyılarda, çok geniş hareketli ve sabit kumul alanlarını veya sazlık bataklık türü oluşumları mevzuat gereği kıyıda bırakacak biçimde tespit yapılması gerektiğinden, binlerce metre genişliğindeki alanların kıyıda bırakılması gerekmekte ve bu durum planlama, uygulama ve mülkiyetle ilgili birçok soruna yol açmaktadır.
-Kıyıda kalan mülkiyetle ilgili olarak Maliye Bakanlığınca tapu iptali ve ka l davaları açılmakta ve bu mülkiyetlerin kamulaştırılması veya herhangi bir şekilde tazmini söz konusu olamamaktadır. Bu durum ise Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ve İdari Yargı nezdinde çok yoğun bir KKÇ değişikliği talebine yol açmaktadır. -İdari Yargının KKÇ iptalini parsel bazında yapması durumunda yapılan yeni tespitin mevcut onaylı KKÇ ile çakıştırılması doğal verilere göre zor olmaktadır. -İdari ve Adli Mahkemelerce görev verilen bilirkişiler, çoğu zaman Kıyı Kanununda sayılan meslek gruplarından eksik olmakta, ayrıca bilgi ve deneyim eksikliklerinden dolayı tespitle ilgili olarak bilimsel kriterlere uygun olmayan görüşler verebilmektedirler. -Adli Mahkemelerde kıyıda kalan taşınmazların tapu iptalleri ile ilgili davalar karara bağlanmadan önce mevcut onaylı KKÇ ne göre değil, Mahkeme tarafından görevlendirilen bilirkişinin görüşü olan KKÇ ne göre hüküm verilmektedir. Bilirkişinin farklı bir KKÇ önermesi durumunda biri mülkiyet hukuku yönünden, diğeri ise imar uygulamaları yönünden geçerli olan iki farklı KKÇ nin varlığı gündeme gelmektedir. -Adli Yargının tapu iptal istemini reddetmesi durumunda, ilgililerince KKÇ nin yargı kararına esas olan bilirkişi görüşü doğrultusunda değiştirilmesi Bayındırlık ve İskan Bakanlığından talep edilmektedir. Bu durumda yargı kararının yerine getirilmesi bakımından tapunun iptal edilmemesinin yeterli olup olmadığı ve KKÇ nin de yeniden tespitinin gerekip gerekmediği konusunda tereddütler oluşmaktadır. - Yargıtay, 3261 sayılı Kıyı Kanununun uygulanmaya başlanmasından önceki dönemlerde (17 Nisan 1990) onaylanan KKÇ leri nin 3621 sayılı kanun hükümlerine göre yeniden tespitinin gerektiği şeklindeki kararlar almıştır. Ülke genelinde 1990 öncesi onaylanan KKÇ. tespitleri %50 den fazla bir oran teşkil etmekte ve taşınmazları kıyıda kalan çok sayıda kişi bu kararları emsal göstererek yeniden KKÇ tespiti talep etmektedir. Bu taleplerin değerlendirilmesinde tereddütler oluşmaktadır. Sonuç Yukarıda belirtilen sorun ve aksaklıkların giderilebilmesi, varsa Kıyı Kanunu ve Uygulama Yönetmeliğinden gelen eksikliklerin ortaya konması, kıyılarımızın korunması, kıyı kenar çizgisinin doğal ve bilimsel kriterlere uygun olarak tespit edilmesi, verimli, sürekli ve uygulanabilir bir kıyı planlamasının yapılabilmesi konularında yeni fikirler ve öneriler getirilerek bunların uygulanması yolunda önemli
adımlar atılabilmesi için, uygulayıcı kuruluş olan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile başta Kıyı Alanları Türkiye Milli Komitesi olmak üzere üniversitelerimiz, ilgili meslek odalarımız ve sivil toplum örgütlerimiz arasında etkin bir işbirliği ve bilgi alışverişinin ivedilikle sağlanması gerekmektedir. Referanslar Eke, F.(1995) Kıyı Mevzuatının Gelişimi ve Planlama, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Yayın No:77, Ankara. Ozaner, F.S.(1993) Uluslararası Göksu Deltası Çevre Kalkınma Semineri Bildiri Metinleri, sayfa 37. Ketin, İ.(1982) Genel Jeoloji, Cilt-2, Sayfa 216, İTÜ Maden Fakültesi Yayınları, İstanbul.