Yei Elektrik Satış Tarifeleri Korkut ONGUN Y. Müh. - E.İE Devlet işletmelerii kedi kedilerie yeter durumda çalışabilmeleri ve açıklarıı artık devlet tarafıda kapatılmamasıa karar verilmesi üzerie 2 Hazira 1958 tarihide Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu satmakta olduğu çeşitli kömür cislerii fiyatıı yükseltti. Uzu yıllarda beri yılda 80-0 milyo lira kadar açık vere işletme bu suretle bu açıklarıı karşılamak ve birikmiş borçlarıı ödemek imkâıa sahip oluyordu. Ekim 1957 tarihide Kuzey - Batı ve Batı Aadolu sistemleride elektrik ala belediyeleri elektrik satış fiyatlarıda % -30 isbetıde bir idirme yapılmıştı 2 Hazirada yapıla kömür zammı bu belediyelere elektrik sata Etibak'm topta satış fiyatıı artırmasıa sebep olacağı gibi ayı belediyeleri kedi üretimlerii de fiyatıı artmasıa sebep olacak ve dolayısıyle aboelere satış fiyatı yükseltilmek icap edecekti Bu düşücelerle 2 Hazirada elektrik işletmelerii kulladığı kömüre zam yapılmamasıa karar verildi. Bular eski fiyatlarda kömür almakta devam edeceklerdi. Acak kömür fiyatlarıı artması üzerie kömürle çalışa taşıt araçlarıda (meselâ Demiryolları) taşıma ücretlerii artırdılar. Elektrik üretimide kömür kullama ve kömürleri demiryolu ile taşıa işletmeleri elektrik üretimii mal oluş fiyatı da tabiatıyle bir miktar yükseldi. 4 Ağustos 1958 de dövizlere pirimli kuru tatbik edilmesie başlaması ve l Mart 1959 da Devlet işletmeleride çalışa memurları aylık ücretlerie % 43 zam yapılması hakkıdaki kauu kabulü üzerie bütü işletmeleri maliyetleri esaslı surette değişti. Yei duruma uyabilmek maksadıyle kömür işletmeleri 2 Hazirada tatbik etmeye başladığı kömür fiyatlarıı elektrik işletmelerie de teşmil etmek mecburiyetide kaldı. Bu suretle teşekkül ede yei kömür fiyatları büyük elektrik isletmeleride Tablo - I - deki değerleri almıştır. Etibak Kuzey - Batı Aadolu Elektrik İstihsal ve Tevzi Müessesesi yukarda alatıla sebeplerle topta elektrik satış fiyatlarıı" değişe şartlara uydurmak maksadıyla yei bir satış tarifesi yaptı. Yei tarifei tespi- tide aşağıdaki presiplere uyulmaya çalışıldı. 1 - Tarife işletmei masraflarıı karşı layacak ısbette olmalı acak satış imkâla rıı azaltmamalıdır. 2 - Tarife elektriği fazla kullaılmasıı teşvik edecek tarzda tertiplemelidir. Bu mak satla tarife iki terimli (takat ve eerji içi ayrı fiyatlar) yapıldı. Takat ve eerji mik tarları arttıkça fiyatları ucuzlamaktadır. 3 - İşletmeye yüklediği külfet bakımı da ayı şartla haiz ola müşterilere ayı tarifeler tetkik edilmelidir. 4 - Tarife müşterileri kedi üretimleri ile rekabet etmelidir. 5 - Maliyet usurlarıda vuku bulacak fiyat değişmelerii tarifeye aksettirilmesi mümkü olmalıdır. (Bu hususta yalız kö mür fiyatlarıdaki değişme gözöüe- alı mıştır) Bu esaslar içide yapıla Etıbak'ı müşterilerie topta satış tarifesi Tablo II de gösterilmektedir. Belediyeler l Mart 1959 da öce Etibak'ta elektriği 3 üâ 11 krş/kwh da alıyor ve aboelerie satıyorlardı Topta alış fiyatta bu yei tarife ile 8,5 ilâ 21 kuruş oldu. Bu sebeple Belediyeleri de kedi perakede satış fiyatlarıda bir değişiklik yapmaları gerekti. Etıbak'ta eerji ala belediyelerde satış tarifesi beş aa guruba ayrılarak değerlediirldi. Bular; I - Meskeler II - Ticarethae ve resmi daireler III - Umumi tevirat IV - Adi küçük saayi V - Hususi büyük saayidir. Bu grublarda da şimdiye kadar kullaıla umumiyetle tek fiatlı tafelerde daha ile bazı yeilikler yapıldı, öce her grub içi e az sarfiyat garatileri tesbit edildi Bu suretle herhagi bir kimsei aboe olup şebekeye bağlamakla işletmeye yüklediği külfetlere daimi iştiraki temi edilmiş oluyordu. Ticarethae ve resmi daireleri acak puvat E M M. 29-30 19
saatla içide elektrik kulladıkları gözöüe alıarak e yüksek tarife bulara ve sora sırasıyla- meskeler, adi küçük saayi ve hususi büyük saayie daha aşağı fiyatlar tespit edildi. Hususi büyük saayie heme heme Etibak'ı belediyelere tatbik edeceği tarifei ayı tatbik edilmesi uygu görüldü. Çükü belediyeler buları eş zama puvatlaı bedelii Etibak'a ödemelerie karşılık bu aboelerde ayrı ayrı puvat takat veya sözleşme takati parası almaktadırlar. Buradaki dağılma Belediyei bu maksatla yaptığı masrafları karşılamaktadır. Ayrıca eerji sarfiyatlarıı üst üste bimesii yarattığı ucuzlukta da belediyeler faydalamış olacaklardır. Orta büyüklükte yedi belediye elektrik işletmesii tarifeside ayda kullaıla eerjii kademeli olarak artışıyla kwh fiatla da düşüyordu. Böylece fazla sarfiyatlarda elektrik fiatla ucuzlamış ve elektriği kullaılışıı artırılması temi edilmişti. Yalız umumi tevirat tek fiatlı idi. Diğer büyük ve küçük belediyelerde ise çekile takatla müteasıb bir miktar ve ayca eerjii beher kwh'ı içi bir fiat alıması düşüülmüştü. Çekile takati ölgülme- TABLO : I. d. 153 Kömür Alt ısıl değeri Kcal/kg. Kül % Rutubet % Fo Fob fiatı (Satralda» Bir Fob kalorii milyar (Satralda» 3i 3 i P 53 S ' «d ağ si güç veya ölçülmesi pek pahalı ola kısımlarda ya yalız sabit miktar alımış veya müesses takat üzerie hesap yapılması esası koulmuştur. Bu suretle çift terimli bir tarife tekiğie gitmeye çalışılmıştır. Bu usulü bilidiği gibi e büyük faydası tahsis edile takati kullama miktarıı büyütülmesie yardım etmesi, kullama katsayısı büyük aboelere ucuzluk temi ederek daha adilâe bir tarife yapılmasıdır. Kömür Hatlarıdaki değişmei bütü tarifelere aksedeceği so madde ile kabul edilmiş bu suretle işletmeleri kojoktore kısme uymaları sağlamıştır. Tertiplee tarifelerde birkaç büyük belediyedeki değerleri mukayeseli olarak Tablo III ve IV de gösterilmiştir. Etibak'ı topta satış tarifeleride kömür fiatlaı değişmeside dolayı bir değişiklik olursa bütü belediye elektrik işletmeleri buu her cis aboelerie aksettireceklerdir. Buu içi kabul edile formül şöyledir. «Alt ısı değeri 4000 Kcal/kg ola kömürü beher to fiatıda hasıl olacak 2 liralık fark yalız eerji fiatlada 0,12 kuruş olarak azarı itibare alıır». _ ig M Sis flta ı 4870 4470 30 "" 35 6140 6140 41 4440 37 37 47 30 14 14 18 23 5 5 21 3 3 22 56 50 29 34 1 1 50 52 64 57 29 34 0 160 68 0 TL. 11,5 11,2,1 12,8 9,6 9,65 16,5 16,5 12,15 11,7 9,6 U II ss 9,65 12,1 26,0 16,5 22,5 ETlBAiriN MÜŞTERİLERİNE TOPTAN SATIŞ TARiFESi I Takat Tarifesi: a) Mukavele takatii ilk 0 kilovatıı beher kilovatı içi yılda 2 veya ayda,5 TL. b) Müteakip 50.000 kilovat takati beher kilovatı içi yılda 180 veya ayda 15 TL. c) 55.000 kilovatta soraki beher kilovat içi yılda 90 veya ayda 7,5 TL. ile tediye edilecek sabit meblağlara ilâvete II Eerji Tarifesi: a) Yılda çekile eerjii ilk 5 milyo kilovatsaatı içi beher kilovatsaata kuruş. b) Müteakip 50 milyo kilovatsaatı içi beher kilovatsaata 8 kuruş, c) Soraki 0 milyo kilovatsaatı içi beher kilovatsaata 6 kuruş, d) 255 milyo kilovatsaatte fazla istih lâk edile eerjii beher kilovatsaatı içi de 4 kuruş. III Etibak'ı 35.000 ve 66 000 voltluk tesisleride cerya alalar içi yukaki tarifeler aye, daha aşağı ormal 15.000,.000, 6.000 ve 3.000 volt ge'rilimli cerya alalara yukarıki tarifeler % zamlı ve 154.000 voltta cerya isteyeceklere de % tezilatlı olarak tatbik edilir. E. M. M. 29-30
IV Faturalar aylık tazim edilecek ve herhagi bir ayda mukavele takatii üstüde takat çekilmesi hailde bu fazla takati beher kilovatı içi o aya mahsus olmak üzere TL. üzeride hesap yapılacaktır. Mukavele takatma kadar çekilecek takatlar içi mukavele takati hesaplarda esas olarak alıacaktır. V Alt ısı değeri 4.000 Kcal/kg. ola kömürü beher to fiyatıda yapılacak 2 TL. fark, eerji (kwh) fiyatlarıa 0,1 (odabır) TABLO : III Belediye Elektrik İşletmelerii Kedi Müşterilerie l Mart 1959da itibare tatbik edeceği tarifeler (Vergi ve Resimler Hariç) kuruş olarak itikal ettirilir. I Meskelerde : 1. Aboe başıa ayda sabit hizmet ücreti kuruş 2. Eerji ücreti krş/kwh 3. Asgari fatura ayda kuruş II Ticarethae ve Resmî Daireler Ti carethae ve Yazıhaeler: 1. Müesses kw başıa kuruş 2. Eerji ücreti krş/kwh 3. Asgari fatura ayda TL. Resmî Daire ve Kurumlar: 1. Müesses takati % 50 side az olma mak üzere çekile takati beher kw'ı içi ay da 2. kwh başıa III Umumî Tevirat; beher kwh IV Adi Küçük Saayi: l Müesses kw başıa ayda 2. kwh başıa 3. Asgari fatura ayda TL - V Hususî Büyük Saayi: Bu tarifeye tabi olacak aboeleri sarfiyatı dakikada az olmamak üzere çekile azami takati göstere sayıcı ile ölçülür. Sözleşme takatii % 75 ide az olmamak üzere çekile azami takati beher kilovatı içi; 1. Sözleşme takati kw'a kadar ola TL. müşterilerde ayda ve beher kwh içi 2. Sözleşme takati kw ve daha yu karı ola müşterilerde (Belediye sular ida- TL resi dahil) ayda ve beher kwh içi VI Tramvay ve Elektrikli Treler: Beher kwh İstabul Akara 0 50 0 16 50 0 50 25 0. 35 30 16 İzmir 18 11 18 11
16 (*) 16 (**) (*) İstabul ve İzmlrde Resmi Daire ve Kurumlar, Ticarethae ve Yazıhaeler tarifesie tabi olacaktır (**) İmlrde hususi büyük saayii (600 kw da fazla veya oksa) eerji tarifesi şöyledir : Ayda çekile eerjii İlk 00 kwh içi beher kwh 11 kuruş Soraki 0000 kwh içi beher kwh kuruş 160000 da fazlası içi beher kwh 8 kuruş 1 İstabul'da Ticarethae ve Resmi Dairelerde buz dolabı, bayo ısıtıcısı, elektrik mutfağı, skümülator dodurma, asasdr ve bezeri sarfiyatı o'a aboeleri zirve saati dışıdaki, çifte mlüterılı sayaçlarla ölçüle sarfiyatlarıda bu sarfivatm beher kwh içi beş kuruş tezilât yapılır 2 Izmirde, meskelerde sabit hizmet ücreti ola-ak ayda 0 kuruş ve ticarethae ve resmi dairelerde müesses kilovat başıa ayda 0 kuruş ödemek (asgari fatura ayda 1B lira olmak) şartıyla zirve dışı yük saatleri sarfiyatıda yie beher kilovatsaatta 5 kuruş tezilât yapılır Zirve dışı sarfiyatları yie bir çift müjterlli sayaçla tesbit edilir. 3 İzmirde hususi büyük saayi aboelerii e?rji flatı 0- Soma Lave körümüü <41 Kcal/kg evsafıda) Pob fiatmı 50 lira, satralda vagoda teslim 72 lira olduğua göre tespit edilmiştir E M M. 29-30 21
TABLO : IV Belediye Elektrik işletmelerii Kedi Müşterilerie l Mart 1959 da itibare Tatbik Edeceği Tarifeler (Vergi ve Resimler Hariç) Eskişehir Balıkesir Afyo Aydı Maisa Ada P. Nazilli l Meskelerde: Aylık Eerji sarfiyatıı; ilk kwh içi, Krş/kWh 30 32 33 35 35 38 40 kwh'da fazlası içi krş/kwh 21 22 22 23 27 Asgari fatura ayda kuruş II Ticarethae ve Resmî Daireler: Aylık eerji sarfiyatıı ilk 50 kwh içi krş/kwh 30 32 33 35 35 36 40 Soraki 0 kwh içi» 25 26 28 30 30 31 35 250 kwh'da fazlası içi krş/kwh 21 22 23 25 25 26 30 Asgari fatura ayda kuruş III Umumî Tevirat: Beher kwh krş 30 32 33 35 35 36 40 \ IV Adi Küçük Saayi: Aylık eerji sarfiyatıı ilk 0 kwh'ı içi *» krş/kwh 30 32 33 35 35 36 40 Soraki 00 kwh içi krş/kwb 26 27 28 30 30 30 35 Soraki 000 kwh içi krş/kwh 22 22 23 25 25 25 30 110 kwh da fazlası içi ' krş/kwh 18 18 18 25 Asgari fatura ayda kuruş 00 00 1250 1250 1250 1250. 1250 V Hususi Büyük Saayi: Sözleşmede yazılı takati: 0 kw'a kadar ola kısmı içi TL/kW 19 Yılda kullaıla eerjii 5 milyo kwh'a kadar kısmı içi krş/kwh 11 Fazlası içi krş/kwh 8,8 2 2, E M. M. 29-30