I Cengiz KOSTAKOĞLU Yargıtay 19. Hukuk Dairesi Onursal Başkanı BANKA KREDİ SÖZLEŞMELERİ VE KREDİ KARTLARINDAN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR AKREDİTİF BANKACILIK KANUNUNA GÖRE KREDİ TANI- MI KREDİNİN SINIRLARI KREDİLERDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR o BANKA VE KREDİ KARTLARI KANUNU VE AÇIKLAMALARI o İTİRAZIN İPTALİ MENFİ TESBİT DAVALARI
II Yay n No : 1657 Hukuk Dizisi : 742 1. Bas - May s 2006 - STANBUL ISBN 975-295 - 549-5 Copyright Kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask -Cilt : Beta Bas m A.fi. Vize/KIRKLAREL Kapak Tasar m : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 e-mail: betakitap@betakitap.com www.betakitap.com
III SUNUŞ BANKA KREDİ SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR ve AKREDİTİF isimli kitabımın ilk baskısı 1995 yılında, 2. basımı da 1996 yılında gerçekleşmiş ve gördüğü büyük ilgi ile kısa sürede bitmesi ve aranır olması, 3. ve 4. baskıları müteakip 5. basımının da yapılmasını gerekli kılmıştır. Bilgimi, okurlarımın yararlaranı sunmak ve bundan yararlanıldığını görmek ve duymak, bana meslek yaşamımın en onurlu hazzını tattırmıştır. Ekonomik kriz döneminde bozulan bankacılık faaliyetinin düzenlenmesi ve bankaların yeniden yapılandırılması bakımından 4389 Sayılı Bankalar Kanunu nun yetersiz kalması nedeniyle 19.10.2005 T. ve 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu kabul edilerek Bankalar Kanunu ilga edilmiştir. Bankacılık Kanunu ile kredi nin yeniden tanımlaması yapılmış, bankaların mai yönden korunmalarını teminen, kredi kullandırılmasında risk grupları oluşturulmuş ve riskin önlemleriyle ilgili hükümlere yer verilmiştir. Bu suretle yeni yasa kredi kullanımı ile ilgili düzenlemeler getirmiştir. Bu düzenleyici hükümlerin tanıtımı kitabımıza alınmıştır. Banka kredilerinin bir türü olan, banka kartları ve kredi kartlarını düzenleyen ve 28.2.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5464 Sayılı Kanun ve bu Kanunun getirdiği yenilikler ile ilgili yaptığımız açıklamalar ve yorumlarımız, kitabımızda yeni bir bölüm olarak yer almış ve Yargıtayın en son emsal nitelikteki kararlarıyla yenilenen kitabımız, değerli okurlarımızın yararına sunulmuştur. Saygılarımla Ankara - Mayıs 2006 Cengiz Kostakoğlu
V KISALTMALAR B.K. T.M.K. T.T.K. H.D. İ.İ.K. M.Ü. K.K.D.F. B.S.M.V. B.D.D.K. T.M.S.F. T.B.B. Kurul Borçlar Kanunu Türk Medeni Kanunu Türk Ticaret Kanunu Hukuk Dairesi İcra İflas Kanunu Marmara Üniversitesi Kaynak Kullanım Destekleme Fonu Banka Sigorta Muamele Vergisi Bankalar Düzenleme ve Denetleme Kurumu Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Türkiye Bankalar Birliği Bankalar Düzenleme ve Denetleme Kurulu
VII İÇİNDEKİLER I. BÖLÜM BANKACILIK MEVZUATI A Genel Olalarak Bankacılık... 1 B Bankaların Kuruluşu Faaliyeti ve Hukuki Niteliği... 2 1. Bankaların Kuruluşu... 2 2. Bankaların Faaliyeti... 3 3. Bankaların Hukuki Niteliği... 5 C Bankacılık Mevzuatı ile İlgili Yasalar... 5 D Kredi... 6 1. Tanımı... 6 2. Kredinin Açılması... 6 3. Bankacılıkta Risk... 7 a. Kontrol Edilemeyen Riskler... 7 b. Kontrol Edilebilir Riskler... 7 4. Kredi Kullanımında Risk Grupları... 8 a. Risk Grubu... 8 b. Dâhil Olunan Risk Grubu ve Mensuplara Kredi... 9 5. Kredinin Sınırları... 10 6. Kredi Karşılığı Alınacak Teminatlar ve Kredilerin İzlenmesi... 10 E Bankalar Nezdindeki Müşteri Hesaplarında Zamanaşımı... 11 YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 13
VIII II. BÖLÜM BANKA KREDİ SÖZLEŞMELERİNİN OLUŞUMU GENEL OLARAK KREDİ SÖZLEŞMELERİ... 59 A Yazılı Olmayan Kredi Sözleşmeleri... 59 1 Yazılı olmayan kredi sözleşmelerinin inkârından doğan uyuşmazlıklar... 59 a- Yazılı olmayan kredi sözleşmelerinin müşteri yönünden inkârı... 60 b- Yazılı olmayan kredi sözleşmesinin banka yönünden inkârı... 61 2 Yazılı olmayan kredi sözleşmesinin koşullarında uyuşmazlık... 61 a- Kredi koşullarının sözlü anlaşmada saptandığı iddiasının inkâr edilmesi... 61 b- Sözlü anlaşmayla saptandığı kabul edilen kredi koşulları üzerinde doğan uyuşmazlık... 61 c- Bankanın zımnî kabulü ile oluşan kredi anlaşması karşılıksız çekin banka tarafından ödenmesi veya bloke şerhi verilmesi... 62 d- Banka tarafından hata suretiyle yapılan ödemelerin niteliği... 62 B Yazılı Kredi Sözleşmeleri... 64 1 Yazılı sözleşmenin borçlu yönünden önemi... 65 a- Sözleşme kapsamını aşan kredi kullanılması... 66 b- Ek kredi sözleşmeleri... 67 c- Kredi verme yetkisinin aşılması... 67 2 Kredi sözleşmelerine kefalet kefaletin hukuki niteliği ve geçerlik koşulları... 68 a- Kefaletin yazılı olması gerektiği... 68 b- Kefalet sınırının belirlenmiş olması kefalet limiti... 69 c- Kefaletin muteber bir borç için geçerli bulunduğu... 70 d- Kadının kocası yararına kefaleti... 71 3 Kefaletin çeşitleri Müteselsil kefalet karinesi... 72 a- Süreli Kefalet... 73 * Süreli adi kefalet yönünden sorumluluğun sona ermesi * Süreli müteselsil kefalet yönünden sorumluluğun sona ermesi * Kefalet süresi sonunda bir ay içinde kefil hakkında takibat yapılması gerektiği
IX * Kefile yapılacak ihtarın takibat olarak kabul edilemiyeceği b- Süresiz kefalet... 74 aa- Muaccel alacaklarda süresiz kefalet... 74 * Süresiz kefalete konu alacağın muaccel olması halinde bir ay içinde kefil hakkında takibata başlanması gerektiği ab- Muaccel olmayan alacak yönünden süresiz kefalet... 75 * Alacaklının ihbarı ile muaccel olan alacaklarda kefalet sorumluluğun sona ermesi koşulları ac- İhbarın hukuki niteliği ve şekli... 76 * İhbarın kural olarak şekle tabi olmadığı * Tacirler arasında kefalet ilişkilerinde ihbarın şekle bağlı olduğu * Birden fazla kefilin herbiri için ihbar müstakil bir hak olup yekdiyerinde sirayetinin sözkonusu olmadığı 4 Borcun ödenmesi ile kefaletin son bulması... 77 5 Kefilin ölümü... 77 6 Kefalet borcunu ödeme talebine karşı alacaklının yükümlülüğü... 78 7 Yazılı kredi sözleşmesinin banka yönünden önemi... 79 C Kredi Borcuna Müteselsil Kefilin Sorumluluğu Hakkında Yapılacak Takip... 79 1 Kefalet limiti içinde sorumluluk... 80 2 Müteselsil kefilin temerrüdü ve sonuçlarından sorumluluğu... 80 * Kefilin temerrüdü kendisine çekilecek ihtar ile veya hakkında yapılacak icra takibi ile gerçekleşir. 3 Borcun müteselsil kefili tarafından verilen rehin hakkında takip... 81 a- Kefalet sorumluluğuna karşılık kefil tarafından rehin verilmesi... 81 b- Kredi borcunun teminatı olarak kefil tarafından rehin verilmesi... 81 D Kollektif Şirketin Kredi Borcundan Ortakların Sorumluluğu... 82 E Yabancı Para Borcundan Doğan Sorumluluk... 83 * Yabancı para alacağının aynen ödenmesinin sözleşme ile kararlaştırılması * Yabancı para alacağının icra takibi ile talep edilmesi koşulları * Yabancı para borcunun vadesinde veya fiili ödeme günündeki rayiç kur üzerinden Türk Parası olarak ödenmesinin talep edilebileceği F Temerrüde Düşen Kredi Borçlusuna Uygulanacak Temerrüt Faizi... 86
X * Kredi sözleşmesinde temerrüt faiz oranının tesbit edilmiş olması * Kredi sözleşmesinde temerrüt faiz oranının tesbit edilmemiş olması ve buna yönelik bir hüküm bulunmaması * Yabancı para borcu ile ilgili temerrüt faiz oranı YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 90 III. BÖLÜM KREDİ SÖZLEŞMELERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ... 167 * Kredi sözleşmesinde kullandırılan vadesiz kredinin banka tarafından dilediği zamanda kesilmesine ve bankaya iadesini talebe yetki tanıyan hükmün geçerliği ve uygulamasında dürüstlük kuralının gözetilmesi * Vadesiz kredilerin kullanıldığı süreç içinde değişen faiz oranlarının uygulanmasında gözetilmesi gereken koşullar * Vadesiz kredilerin kullanıldığı süreç içinde değişen faiz oranlarının geriye yönelik kullanılamıyacağı * Kredi sözleşmesi koşullarının uygulanmasında, bankanın objektif iyiniyet kurallarına ve kendisine karşı duyulan güvene aykırı davranmaması gerektiği YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 173 IV. BÖLÜM KREDİ SÖZLEŞMELERİNDEKİ HUKUKA AYKIRI HÜKÜMLERİN GEÇERSİZLİĞİ... 211 * Sözleşme özgürlüğü kuralının kapsamı * Sözleşme hükümleri yasaların emredici hukuk kurallarına veya kanunlara aykırı olmamalıdır. * Sözleşme hükümleri ahlak ve adaba aykırı bulunmamalıdır. A Sözleşmelerde Kanuna Aykırı Hükümler Bulunması... 211 * Banka görevlilerinin hile veya ağır kusurları sonucu müşterisine verilecek zarardan bankanın sorumlu tutulamayacağına yönelik sözleşme hükümlerinin geçersizliği * Yasa ile tayin edilen yükümlülüğün banka yararına sözleşme ile değiştirilemeyeceği
XI * Yasa ile tayin edilen vekalet ücreti oranlarının icra takibinde banka yararına arttırılarak uygulanacağına dair sözleşme hükmünün uygulanma olanağı bulunmadığı * Zamanaşımı sürelerinin sözleşme ile değiştirilmeyeceği * Sözleşme ile zamanaşımından iptidaen feragatın geçersiz olduğu * Kefaletin sıhhatine ilişkin yasal koşulların sözleşme ile değiştirilmeyeceği * Kanunla yasaklanan mürekkep faizin ve istisnası koşullarının sözleşme hükmü ile değiştirilemeyeceği * İpoteğin kanunla saptanan şekil koşulunun, sözleşme hükmü ile değiştirilmeyeceği B Sözleşmede şahsi haklara aykırı hükümler bulunması... 214 * Kredi müşterisinin ticari faaliyetini ve ekonomik varlığını ortadan kaldıracak veya bu sonucu sağlayacak sözleşme hükmünün geçersiz sayılması gerektiği. C Kredi sözleşmelerinin uygulanmasında gözetilmesi gereken emredici hukuk kuralları... 215 * Sözleşmelerinin uygulanmasında bankanın objektif iyiniyet kurallarına ve kendisine duyulan güvene uygun davranması gerektiği * Sözleşme ile bankanın tek taraflı iradesine bırakılan bir yetkinin kullanılmasında, dürüstlük kuralına uygun davranması gerektiği D Kredi sözleşmelerindeki boşluğun hakim tarafından yorumlanarak doldurulması... 216 * Yorumun koşulları * Yorumda tarafların hakiki ve müşterek amaçlarının gözetilmesi * Yorumda, hakimin hak ve nesafetle takdir etmesi gerektiği YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 219 V. BÖLÜM BANKA KREDİ SÖZLEŞMELERİNDE SÜRE... 235 A Belirli Süreli Kredi Sözleşmeleri... 235 B Süresiz Kredi Sözleşmeleri ve Sona Ermesi... 235 C Kredi Sözleşmelerinde Feshi İhbarın Şekli... 235 1 Tarafları tacir olan kredi sözleşmelerinin feshi... 236 * Feshin belirlenen şekil koşulları ile yapılmasının gerektiği
XII 2 Bir tarafı tacir olmayan kredi sözleşmelerinin feshi... 236 * Feshin şekil koşuluna bağlı olmadığı, ancak ispat hukuku yönünden şekil koşulunun aranması gerektiği D Kredi Sözleşmelerinin Feshi Veya Sona Ermesinin Hukuki Sonuçları... 237 1 Süreli kredi sözleşmelerinin sona ermesi ve sonuçları... 237 2 Süresiz kredi sözleşmelerinin sona ermesi ve sonuçları... 237 YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 239 VI. BÖLÜM BANKA KREDİLERİNİN ÇEŞİTLERİ... 241 A Nakdi Krediler... 241 1 Kullanım alanı sınırlandırılmayan krediler... 242 2 Kullanım alanı belirlenmiş krediler... 242 * Yatırım ve Donatım Kredisi * Proje kredisi * İşletme kredisi * İhracat kredisi 3 Ödeme vadesi belirlenmiş krediler... 242 * Kullandırılan krediden doğan borcun önceden belirlenen vadesinde veya saptanan taksitler halinde ödenmesi * Kredi kartı ile yapılan harcamalar ve kullanılan kredi 4 Vadesiz cari hesap şeklinde işletilen krediler... 243 B Gayrinakdî Krediler... 243 * Teminat mektuplarının hukuki niteliği * Kontrgaranti akdi ve hukuki niteliği * Teminat mektuplarının kıymetli evrak niteliğinde bulunmadığı * Teminat mektubu ile faiz yükümlülüğünün doğmayacağı * Teminat mektubu komisyon ve fer ilerinden doğan borcun cari hesaba alınıp dönem faizi uygulanabileceği 1 Vadeli teminat mektupları... 247 a- Vadesi içinde ihbar koşullu mektuplar... 248 b- Vadeli diğer teminat mektupları... 248
XIII c- Vadeli teminat mektuplarında zamanaşımı... 248 2 Vadesiz teminat mektupları... 249 a- Vadesiz teminat mektuplarında zamanaşımı... 249 b- Teminat mektupları komisyon alacaklarında zamanaşımı... 249 3 Teminat mektuplarının sonuçları... 249 a- Riski gerçekleşmeyen mektuplar... 249 b- Riski gerçekleşen ve tazmin edilen mektuplar... 250 c- Banka tarafından garanti edilen risk bedelinin depo edilmesi talebi... 251 YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 253 VII. BÖLÜM NAKDİ KREDİLERİN KULLANILMASI... 273 A Vadeli Nakdi Krediler... 273 1 Senet iskontosu... 274 2 Tüketici kredileri ve benzeri krediler... 274 3 Vadeli cari hesapla işleyen krediler... 274 4 Vadeli kredilerde faiz... 275 B Vadesiz Nakdi Krediler... 275 1 Dönem hesap özetleri... 276 a- Hesap özetinin kesinleşmesi koşulları... 276 * Dönem sonunu takip eden 15 gün içinde hesap özetinin çıkarılıp borçluya noter aracılığı ile tebliğ edilmiş olması gerektiği * Hesap özetinin tebliğinden itibaren l ay içinde borçlu tarafından itiraz edilmemiş olması * Süresinde tebliğ edilip itiraz edilmeyen dönem hesap özetindeki borç miktarı ve cari hesap hareketlerinin dayandığı belgelerdeki imzaların borçlu tarafından kabul ve ikrar edilmiş sayılacağı b- Kesinleşen hesap özetine dayalı takip... 278 * Kesinleşen hesap özetine dayanılarak yapılan takibe karşı borçlu tarafından hesap özetinin gerçeğe aykırılığı ancak borcunu ödedikten sonra dava edilebilir. c- Türk Ticaret Kanununun uygulanmasında dönem hesap özetleri... 279
XIV d- Kesinleşen hesap özetlerinin kefillere etkisi... 279 e- Dönem hesap özetleri kesinleşmeyen cari hesap borçları hakkında takip... 280 * Dönem hesap özetleri kesinleşmeyen cari hesap bakiyesi alacak hakkında ilamsız icra yolu ile takip yapılabilir. 2 Kredi cari hesabının kat edilmesi... 280 a- Vadeli kredi cari hesapları yönünden hesabın kat edilmesi... 281 b- Vadesiz kredi cari hesabının kat edilmesi... 281 * Kredi cari hesabının kat edilmesi kredi borcunu muaccel kılar. * Hesabın kat ı ile temerrüt tarihi arasındaki geçen süre için borçlu yönünden akdi faizin uygulanması gerektiği 3 Hesabın kat ı üzerine yapılacak ihtar... 281 a- Kredi borçlusunun temerrüdü... 282 * Temerrüde düşürülmese dahi kredi sözleşmesinde kararlaştırılmış ise, borçlu hakkında hesabın kat ından sonra temerrüt tarihine kadar geçen süre için oluşan kredi borcuna temerrüt faizi oranında faiz uygulanması hukuken geçerlidir. b- Müteselsil kefillerin temerrüdü... 282 * Vadesiz krediler yönünden müteselsil kefilin temerrüdü ancak ihtar keşidesi ile oluşur. Sözleşme hükmü temerrüt sorumluluğu doğurmaz. * Vadeli kredilere kefalette, vadenin sonunda ihtar keşidesine gerek olmaksızın kefalet borcu muaccel olur ve kefil mütemerrit sayılır. YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 285 VIII. BÖLÜM KREDİ BORCU HAKKINDA YAPILACAK TAKİP... 301 A Kredi Borçlusu Hakkında Takip... 301 1 Kesinleşen hesap özetlerine dayalı takip... 301 * Kesinleşen hesap özeti yalnız kredi borçlusu yönünden bağlayıcıdır. * Kesinleşen hesap özeti, kredi sözleşmesinin müteselsil kefilini bağlayıcı değildir. * Kesinleşen hesap özetine dayalı takibe karşı borçlunun veya birlikte takip yapılan kefilin 7 günlük süre içinde yapacakları itiraz ile takibin duracağı
XV a- İtirazın kaldırılmasının tetkik merciinden talep edilmesi... 303 * Kesinleşen dönem hesap özetine dayalı takibe borçlunun itirazı üzerine, alacaklı tarafından itirazın kaldırılması için başvurulan tetkik merciinde borçlu, itirazının haklılığını aynı güçte bir belge ile kanıtlaması gerekir. b- İtirazın iptalinin mahkemeden talep edilmesi... 303 * Kesinleşen hesap özetine dayalı takibe yapılan itirazın iptali davasında ispat külfeti davalı borçluya aittir. * Borcun ortadan kalktığına ilişkin itirazın, alacaklı bankanın yetkili imzalarını içeren belge ile kanıtlanması gerektiği 2 Kredi sözleşmesine ve banka defter kayıtlarına dayalı ilamsız takip... 304 * Yapılan takibe itiraz üzerine açılan davada alacaklı banka, itirazın haklı olmadığını kanıtlamakla yükümlüdür. * Yapılan takipte, hesabın kat edilmesinden sonraki süre için istenen temerrüt faizinde, mürekkep faiz uygulamasına olanak verilmemesi gerektiği * Yasanın ödemekle yükümlü kıldığı harc a ilişkin borçların sözleşmedeki hükme dayanarak karşı taraftan talebinin nazara alınmaması gerektiği * Takip hukuku yönünden vekalet ücreti ile ilgili sözleşme hükmüne göre yapılan taleplerin nazara alınmaması gerektiği * Ölen kredi borçlusu hakkında icra takibi yapılamayacağı, mirasçıları aleyhine takip yapılması gerektiği * Temsilci hakkında takip yapılamayacağı * İflas eden borçlunun masasına alacağın yazdırılmış olması, iflas etmeyen diğer müşterek borçlu veya müteselsil kefil hakkında takip yapılmasına engel teşkil etmiyeceği B Kredi Borcu İçin Teminat Rehni Veren Borçlu Hakkında Yapılacak Takip... 306 * Borcun rehinle temin edilen kısım yönünden borçlu hakkında ancak rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapılabilir. Rehin limitini aşan kısım için borçlu hakkında ilamsız icra yolu ile takip yapılmasına yasal engel olmadığı C Finansal Kiralama Sözleşmesi-Sözleşmenin Teminatı Olarak Verilen İpoteğin Takip Usulü... 307 D Kredi Borcuna Üçüncü Şahıslarca Verilen Teminat Rehni Hakkında Takip... 308
XVI * Üçüncü şahsın teminat vermiş olması borca kefalet olmayıp, ancak rehinden dolayı sorumluluk doğurduğu * Rehnin paraya çevrilmesine dair yapılacak takipte, rehin maliki ve borçlunun da birlikte takibi gerektirdiği * Üçüncü şahıs tarafından teminat verilmiş olması, kredi borçlusu ve kefili hakkında borcun tamamı yönünden ilamsız icra takibi yapılmasını engellemeyeceği E Kredi Borcunun Müteselsil Kefilleri Hakkında Yapılacak Takip... 309 1 Müteselsil kefilin sorumluluğu... 309 a- Kefalet limiti içinde sorumluluk... 309 b- Müteselsil kefilin temerrüdü ve sonuçlarından sorumluluğu... 309 2 Borcun müteselsil kefili tarafından verilen rehin hakkında takip... 310 a- Kefalet sorumluluğuna karşılık rehin verilmesi... 310 b- Kredi borcunun teminatı olarak kefil tarafından rehin verilmesi... 310 * Borca verilen rehin ile kredi sözleşmesine kefaletin ayrı ayrı sorumluluk doğuracağı F Kollektif Şirketin Kredi Borcu İçin Ortakları Hakkında Takip Koşulları... 311 G Yabancı Para Borcu Hakkında Yapılacak Takip... 312 * Yabancı paranın icra takibi ile tahsili koşulu H Temerrüde Düşen Kredi Borçlusuna Uygulanacak Temerrüt Faizi... 316 * Sözleşmede kararlaştırılan faiz oranı tarafları bağlayıcıdır. * Sözleşmede miktarı veya yöntemi kararlaştırılmayan temerrüt faizinin akdi faizden az olamıyacağı YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 319 IX. BÖLÜM İLAMSIZ TAKİBE DAYALI ÖDEME EMRİNE İTİRAZ... 467 * İcra takibine karşı yapılacak itirazın takibi durduracağı * Borçlu tarafından itiraz sebeplerinin açıkca bildirilmemiş olması itirazı geçersiz kılmaz ise de, takip dayanağı belgedeki imzaya itirazın bildirilmesinin zorunlu bulunduğu
XVII * Kambiyo senetlerine mahsus yolla yapılan takibe karşı itirazın tetkik merciine verilmedikçe takibin durmayacağı * Takipteki borcun bir miktarına itiraz etmek isteyen borçlunun itiraz ettiği borç miktarını açıkca bildirmediği takdirde itirazın geçersiz sayılacağı * Borçlunun takipte yaptığı itiraz sebepleri ile bağlı bulunması YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 471 X. BÖLÜM İTİRAZIN İPTALİ DAVASI... 477 A İtirazın İptali Davasının Açılması Koşulları... 477 1 İlama dayanmayan icra takibine borçlu tarafından itiraz edilmiş ve takibin durmuş olması... 477 * Kambiyo senetlerine mahsus yolla yapılan takibe karşı itirazın iptali davasının açılması koşullarının bulunmadığı 2 İtirazın tetkik merciinde kaldırılmamış olması... 478 * Takibe itiraz yönünden alacaklının tetkik merciine başvurmuş olması, mahkemede itirazın iptali davası açmasına mani bulunmadığı 3 İtirazın tebliğinden itibaren bir yıl içinde davanın açılması... 479 * Dava açma süresinin hakim tarafından re sen gözetilmesi gerektiği B İtirazın İptali Davasında Görevli Mahkeme... 480 C İtirazın İptali Davasında Yetkili Mahkeme... 480 D İtirazın İptali Davasında Uygulanacak Umumi Hükümler... 481 E Yargılamada Takip Hukuku İle İlgili Gözetilmesi Gereken Hususlar... 483 * Borçlu tarafından verilen rehnin, ancak limiti üzerinde kalan alacak yönünden borçlu hakkında ilamsız takip yapılabilir. * Üçüncü şahıs veya kefili tarafından rehin verilmiş olması kredi borçlusu veya kefili hakkında borcun tamamı yönünden ilamsız icra takibi yapılmasına mani bulunmadığı * Borçlu veya üçüncü şahsın rehin vermiş olması kefil hakkında kefalet limiti kapsamında ilamsız takip yapılmasına mani bulunmadığı
XVIII * Kefil tarafından kefaletinin teminatı olarak rehin verilmiş olması halinde, ancak rehin limiti üzerinde kalan kefalet sorumluluğu miktarınca hakkında ilamsız icra takibi yapılabileceği * Kefalet sorumluluğundan ayrı olarak kredi borcuna kefil tarafından teminat rehni verilmiş olması halinde, herbiri için ayrı ayrı takipte bulunulabileceği * Kredinin, teminat mektubu olarak kullandırıldığı hallerde, mektup bedelinin depo edilmesine ilişkin icra takibinde faiz talep edilemeyeceği * Kredi borçlusu, kat edilen cari hesapla doğan borcun faiz ve fer ilerinin tamamından sorumlu olmasına karşın, borcun müteselsil kefili hesabın kat edildiği tarih itibarıyle gerçekleşen borçtan kefalet limiti ve varsa kendi temerrüdünün sonuçlarından sorumlu bulunduğu * Kredi borcu için teminat rehni veren üçüncü şahsın rehin limiti üzerinde kendi temerrüdünden ve sair giderlerden sorumlu tutulamayacağı * Hesabın kat edilmesi tarihi itibariyle gerçekleşen borcun takip tarihine kadar geçen süresi için oluşan temerrüt faizine, takip tarihinden sonrası için faiz uygulanamayacağı * Yasanın taraflar için öngördüğü yükümlülüklerinin gözetilmesi * Takipten sonra ve dava aşamasında borca karşı yapılan ödemelerin, mahkemece gözetilip, bulunacak bakiye borç üzerinden itirazın iptaline karar verilmesi gerektiği * İtirazın iptalı davalarında, dava aşamasındaki borcun son tutarı üzerinden kurulacak hükümde vekalet ücreti yönünden davanın açıldığı tarih itibariyle saptanacak borç miktarının esas alınması gerektiği F İtirazın iptali davasında inkar ve kötüniyet tazminatı... 488 1 İnkar tazminatı... 488 a- Takibe konu alacağın likit olması... 488 b- Alacaklı tarafından açılan itirazın iptali davasında inkar tazminatının talep edilmiş olması gerektiği... 489 c- İtirazın kısmen veya tamamen haksızlığına hükmedilmesi gerektiği... 489 d- Kredi borçlusunun velisi, vasisi veya mirasçıları hakkında açılan itirazın iptali davasında, inkar tazminatına hükmedilebilmesi için itirazın kötü niyetle yapılıp yapılmadığının araştırılması gerektiği... 489 e- İnkar tazminatı ile ilgili olarak hakimin, yasanın saptadığı oranın altında veya üzerindeki bir miktara hükmedemiyeceği, ancak alacaklının fazlaya ilişkin zararı yönünden iddia ve kanıtı mevcutsa bu oran üzerindeki zarar miktarının dahil hükmedilebileceği... 489
XIX 2 Kötüniyet tazminatı... 490 a- Borçlu hakkında yapılan takibin haksız ve kötüniyetli olması... 490 b- Borçlu tarafından talepte bulunulması... 490 G İtirazın iptaline konu icra takiplerinde yetkili icra dairesi yetki-itirazı... 490 YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 493 XI. BÖLÜM BANKA KARTLARI VE KREDİ KARTLARI... 721 1 Kredi kartlarının düzenlenmesi... 721 2 Kart çıkaran kuruluşların yükümlülükleri... 721 3 Kart hamillerinin yükümlülükleri... 722 4 Üye işyerinin yükümlülüğü... 722 5 Kredi kartlarında kefaletin hukuki niteliği... 723 6 Kredi kartlarına verilen kefaletin sona ermesi... 724 7 Banka kartları... 724 BANKA KARTLARI VE KREDİ KARTLARI KANUNU... 726 YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 743 XII. BÖLÜM MENFİ TESPİT DAVALARI... 807 A Menfi Tespit Davalarının Hukuki Niteliği... 807 B Genel Olarak Menfi Tespit Davalarının Özelliği... 807 1 İcra takibinden önce açılan menfi tespit davaları... 808 * Yapılacak takibin durdurulmasına dair verilecek tedbirin koşulları 2 İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davaları... 811 a- Menfi tespit davasının açılabileceği haller... 811 * İtirazsız kesinleşen icra takibindeki borç hakkında * Takibe yapılan itirazın tetkik mercii tarafından kesin olarak kaldırılması ile kesinleşen takip borcu hakkında * Takibe yapılan itirazın tetkik mercii tarafından geçici olarak kaldırılması üzerine süresinde borçtan kurtulma davası açmayan borçlunun menfi tesbit davası açması
XX * Yapılan ve henüz kesinleşmeyen icra takibine konu borç hakkında menfi tesbit davası açılması b- Menfi tesbit davasının açılamayacağı haller... 812 * İtirazın iptali davası ile verilen kararın kesinleşmesinden sonra aynı borç için menfi tesbit davasının açılamayacağı * Hakkında iflas kararı verilen borçlunun, iflas kararına neden olan borca yönelik menfi tespit davasının dinlenemiyeceği c- İcra takibinin açılan menfi tesbit davası ile durdurulamayacağı kuralı... 812 * İcra takibinden sonra açılan menfi tesbit davasında tedbir yolu ile takip durdurulamaz. Ancak, icra veznesine göre tahsilatın alacaklıya ödenmesinin teminat karşılığı durdurulması yolunda tedbir kararı verilebileceği * Mahkemeden verilecek ihtiyati tedbirin koşulları 3 Menfi tesbit davasının iflas davasına etkisi... 814 * İflas takibinden önce menfi tesbit davasının açılmış olması. * Menfi tesbit davasından sonra yapılan iflas takibinin kesinleşmesinden önce tedbir yoluyla durdurulması. * Menfi tesbit davasından sonra yapılan iflas takibine borçlunun süresinde itiraz etmemesi veya itiraz süresi içinde ihtiyati tedbir talep etmemesi durumunda, iflas takibinin kesinleşmesi sonuçları * Menfi tesbit davasından sonra yapılan iflas takibine süresinde itiraz üzerine alacaklının açacağı itirazın iptali ve iflas davasının önceden açılan menfi tesbit davasını bekletici neden olarak kabul etmesi 4 Senetlerin sahteliğinin iddia edilmesi... 816 * Mahkemede açılan davada, sahteliği ileri sürülen senet hakkında inceleme ve araştırma yapılmasına dair verilen ara kararından itibaren, senede dayalı hiçbir işlem yapılamayacağı 5 Kambiyo senetlerine karşı sahtelik iddiası... 818 * Sahtelik def i, ciro suretiyle senedin hamiline karşı da ileri sürülebilir. * Sahtelik iddiası ile açılan davada senet hakkında mahkemece inceleme yaptırılmasına dair verilen ara kararın, bu senetle ilgili icra takibindeki işlemleri durduracağı 6 Teminat olarak düzenlenen senedin cirosu ve hukuki sonuçları... 818 7 Üçüncü şahsa çıkarılan haciz ihbarnamesi üzerine menfi tespit davası açılması... 819 * Birinci ve ikinci haciz ihbarnamesinin hukuki sonuçları
XXI 8 Menfi tespit davasına konu senedin ihdas nedeninin talil edilmesi... 821 9 Menfi tespit davasının alacak yönünden zamanaşımına etkisi... 822 * Kural olarak, senet iptali veya menfi tespit davası açılmasının, konusu olan alacak yönünden zamanaşımını kesmiyeceği 10 Menfi tespit davasında tazminat... 823 a- Menfi tespit davasının reddedilmesi üzerine alacaklı yararına verilecek tazminatın koşulları... 824 b- Menfi tespit davasının kabulü üzerine borçlu yararına verilecek tazminatın koşulları... 824 11 Menfi tespit davasının istirdata dönüşmesi... 824 * Borcun, dava aşamasında ödenmiş ve icraen tahsil edilmiş olması halinde, hiçbir işleme gerek olmaksızın davaya istirdat davası olarak devam edilebileceği 12 İstirdat davaları... 825 * İstirdat davasının açılması koşulları 13 Menfi tespit ve istirdat davalarında yetkili mahkeme... 825 * Menfi tespit ve istirdat davaları için yasanın düzenlediği özel yetki kuralı YARGITAY KARARLARI BÖLÜMÜ... 827 H AKREDİTİF ve AKREDİTİFTEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR A Genel Olarak Akreditif... 915 1 Akreditifin tanımı... 916 2 Akreditif sözleşmesinin Borçlar Hukukundaki diğer sözleşmeler ile benzerlikleri... 917 3 Akreditifin Türk kanunlarındaki yeri... 919 4 Akreditifte akit serbestisi... 920 5 Akreditifin tabi olduğu hukuk... 921 6 Akreditifle ilgili uyuşmazlıkta yetkili mahkeme... 923 a- Yetki anlaşması ile Türk Mahkemelerinin yetkisinin kabulü... 923 b- Yetki anlaşması ile yabancı bir mahkemenin yetkili kılınması... 924 c- Taraflar arasında bir yetki anlaşmasının bulunmaması... 924
XXII 7 Yabancı ülke mahkemelerinden verilen kararların Türkiye de geçerlik koşulları... 925 B Akreditif İşlemine Katılanlar ve Hukuki İlişkileri... 925 1 Akreditif Amiri... 925 2 Akreditif Bankası... 925 3 Akreditif Lehdarı... 925 4 Muhabir Banka Görevli Banka... 926 5 Teyit Bankası... 926 6 Rambursman bankası... 926 C Akreditif İşlemine Katılanların Yekdiyeri İle Hukuki İlişkileri... 927 1 Amir ile Lehdar arasındaki hukuki ilişki... 927 2 Amir ile akreditif bankası arasındaki hukuki ilişki... 928 3 Amir ile muhabir banka arasındaki hukuki ilişki... 928 4 Amir ile teyit bankası arasındaki hukuki ilişki... 929 D Akreditifin Çeşitleri... 929 1 İthalat akreditifleri... 929 2 Dönülemez (gayri kabili rücu) akreditifler... 929 3 Teyitsiz dönülemez akreditif... 930 4 Dönülebilir akreditifler... 930 5 Teyitli Akreditifler Akreditife teyit verilmesinin hukuki niteliği ve sonuçları... 931 6 Ödemesi ertelemeli akreditif... 932 7 Poliçeli akreditifler... 932 8 Süreye ve tutara bağlı rotatif akreditifler... 933 9 Red Claus akreditifler... 933 10 Green Claus akreditif... 933 11 Karşılıklı akreditif... 933 12 Devredilebilir akreditif... 934 13 Teminat akreditifleri... 934 E MTO. Yeknesak Kurallarının Akreditif İşleminde ve Milli Kanunlarımızdaki Uygulama Yeri... 934 F Akreditif Sözleşmesinin Oluşumu Akreditifin Açılması... 935 G Akreditifin Satım Akdinden Bağımsızlığı... 936 H Akreditif Süresi... 936 I Akreditif Belgeleri... 937 1 Akreditif belgelerinin ibrazı... 937 2 Akreditif belgelerinin incelenmesi... 938 a- Teyit bankasınca yapılacak inceleme... 938
XXIII b- Görevli bankanın inceleme yükümlülüğü... 939 c- Akreditif bankasının inceleme yükümlülüğü... 939 d- Akreditif belgelerini inceleme süresi... 939 3 Akreditif belgelerinin incelenmesi kapsamı... 940 a- Belgeler makul derecede özenle incelenecektir... 940 b- Belgeler dış görünüşleri itibariyle incelenir... 941 4 Belgelerin kabul edilmesi Ödeme yükümlülüğü... 941 5 Belgelerin reddedilmesinin hukuki sonuçları... 942 6 Belgelerin haksız reddedilmesinin hakkın kötüye kullanılması sayılabileceği... 943 7 Akreditif belgeleri ile ilgili olarak bankaların sorumsuzluğu... 944 8 Lehdarın dürüstlük kurallarına aykırı hareketi ile akreditif bedelinin ödenmemesi... 945 9 Akreditif belgelerinin incelenmesinde hatalı yapılan kabul ve ödeme ile Lehdarın haksız zenginleşmesi... 946 10 Akreditif belgelerinin iştirası... 947 11 Akreditif alacağının temliki... 948 12 Akreditif belgelerinin gönderilmesi sırasında kaybolması... 948 K Akreditif Üzerine Konulacak İhtiyati Tedbir ve İhtiyati Haciz... 949 L İflas Hukuku Yönünden Akreditif... 951 1 Amirin İflası... 951 2 Lehdarın İflası... 951 3 Akreditif Bankasının İflası... 952 AKREDİTİFLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI... 953