B.E.A. Finansal Piyasalar v Bklnilr Mrkzi hükümin büç açığının karşılanması için piyasaya sunduğu borçlanma aracı ahvillrin iki ml özlliği vardır: a) Tanımlanmış Risk: bu risk anımı vad sonunda ahvili piyasaya sunan kurumun söz vrdiği ödm uarını yin söz vrdiği vad sonunda ödymmsidir. b) Tahvilin Vadsi (Valörü): söz konusu ahvilin ana para v faizinin gri ödncği arihdir. Hr ahvilin vadsin v ahvil fiyaına gör ahvilin girisi oraya çıkmakadır. Bir ahvilin vadsi v girisi arasındaki ilişkiyi açıklayan ğriy giri ğrisi vya faizin dönmsl yapısı ğrisi dnir. Tahvilin Fiyaı v Bugünkü Dğri Bir yıl sonra 00 dolar vrmyi aahhü dn bir ahvilin bugünkü dğri : i İki yıl sonra 00 dolar vrmyi aahhü dn bir ahvilin bugünkü dğri: ( i )( i ) Arbiraj v Tahvil Fiyaları Bir yıl vadli ahvil dolar koyan bir kişi yıl sonra (+i) dolar kadar para ld dr. İki yıl vadli ahvil dolar koyan bir kişi yıl sonra ($P +/$P) Hr iki ahvil giri oranlarının birbirlrin şi olduğu var sayılırsa (bir yıllık ahvilin bir yıl sonraki dğri v iki yıllık ahvilin bir yıl sonraki dğri) aşağıdaki şiliğ ulaşılır: i Bu şilikn iki yıllık bir ahvilin bugünkü dğrinin ki, söz konusu ahvilin yıl sonraki dğrinin bugünkü dğrin indirilmsi il bulunmakadır: i
Bir yıl sonra vadsinin bimsin bir yıl kalmış iki yıllık ahvilin bklnn dğri, bugünkü dğr indirgm oranı il hsaplana bilinmkdir: Yukarıda vriln bilgilr ışığında ( i ) i v ( i ) aahhü dn bir ahvilin bugünkü dğri hsaplanır. Tahvil Fiyaından Tahvil Girisinin hsaplanması iki yıl sonunda 00 dolar vrmyi ( i )( i ) şklind İki yıl vadli 00 dolar gri ödmli bir ahvilin bugünkü dğri vad arihin kadar iki yıllık sürd yaşanan (vya yaşanması bklnn) faiz oranları aracılığı il hsaplanmakadır. İki yıl vadli bir ahvilin bugünkü saış fiyaının ( i ) olması bklnir. Buradan bu ahvilin bugünkü dğrinin hsaplanmasında iki yılın faizinin ayrı ayrı hsaplandığı görülbilir: ( i ) ( i )( i ). İçlr v dışlar çarpımı yapığımızda i i i i ( i i ) şiliğin ulaşmakayız. Buradan i yi çözdüğümüzd sonucuna ulaşırız. Bu dnklm biz iki yılık faiz oranının yaklaşık olarak bu yılın faiz oranı il glck yılın faiz oranın arimik oralamasına şi olacağını gösrmkdir. Uzun dönm faiz oranları şu anki v bklnn glck faiz oranlarını yansımakadır. i i i Yukarıdaki dnklmi kullanarak şiliğin ulaşabiliriz. Buna gör bir yıllık bklnn faiz oranı hsaplana bilinmkdir.
AD V AS Eğrilri Yardımı il bir Uygulama Bir konomid ürim doğal sviysinin üzrind bulunurkn konominin rl ürim cphsi faiz oranlarında bir arış bklyrk ürimin doğal sviysin dönmsini bklybilirlr. Buna gör IS ğrisi sol arafa doğru bir kayma gösrir. Böyllikl konomi doğal ürim düzyin doğru grilybilir. Ekonomid rl kısım il birlik para piyasasında da faizlrin azalması için para arzına gidilirs LM ğrisind sağa doğru (vya aşağıya) doğru bir kayma yaşanır v faiz oranında bir azalma yaşanır. Böyllikl faiz oranlarında daha da fazla bir azalma yaşanabilir. Hiss Snlri Fiyaları v Bugünkü Dğrlri Bir hiss sndinin bugünkü fiyaı söz konusu hiss sndinin glck dönmlrdki kar dağıımlarının oplamının bugünkü dğrin indirgnmiş halidir. Bu indirgm işlmi söz konusu dönmlrin cari faiz oranları aracılığı il hsaplanmakadır. $ Q $ D i $ D i i... Söz konusu hsaplama rl faiz oranı aracılığı il yapılır is:
Q D D r r r... ulaşılır. Buna gör yüksk kar dağıımlarının bklnmsi bugün için hiss sndinin fiyaının yüksk olmasına ndn olabilir. Ö arafan yüksk faiz oranları vya bklnn yüksk faiz oranı düşük hiss sndi fiyaları il karşılaşılmasına ndn olabilmkdir. Para piyasasında bir gnişlm yaşanırsa yani mrkz bankası piyasaya para sunarsa faiz oranlarında bir azalma yaşanabilmsin v ürimd bir arış yaşanabilmsin ndn olabilmkdir. LM ğrisi aşağıya kaymakadır. Böylsi bir durumda finans piyasaları parasal bir gnişlmyi öncdn szrlrs vya bklrlrs harcamalarda bir arış yaşanması söz konusu olabilir. Böyllikl harcamalarda yaşanan arış faiz oranlarının armasına ndn olabilmkdir. Aynı zamanda ürimin d arması gözlmlnbilmkdir. IS ğrisi sağa kaymakadır. Burada dikka mmiz grkn konu LM ğrisinin ğimidir. Eğr LM ğrisi dik olur is faiz oranının daha çok arması v ürimin daha az arması bklnir. Böyllikl hiss sndi fiyalarında bir azalma yaşanması bklnir. Eğr LM ğrisi yaay bir yapıya sahip is faiz oranlarında arışın düşük olması v ürimdki arışın is daha büyük oranda grçklşmsi bklnir. Bunun sonucunda da hiss sndi fiyalarında bir arış bklnir.
Eğr mrkz banaksı faizlri yükslmk ismiyorsa vya sabi umak isiyorsa, ürimd arışlar yaşanabilir. Bunun sonucunda hiss sndi fiyalarında bir arış görünmsi yaşanabilir. Ö arafan mrkz bankası ürimi sabi umak isiyorsa faiz oranlarında bir arış yaşanması söz konusu olabilir. Böyllikl ürim sabi kalabilir. Bunun sonucunda da hiss sndi fiyalarında azalma yaşanabilir. Tüm bu glişmlr mrkz bankasının para piyasasında gnişlici v daralıcı müdahallri sonucunda gözlmlnbilir. Eğr para piyasasında bir daralma yaşanır is LM ğrisinin sola kayması bklnir v faiz oranlarında bir arış yaşanması bklnir. Böyllikl ürimd bir dğişm bklnmz. Ö arafan para piyasasında bir gnişlm yaşanırsa LM ğrisi sağa kayar v faiz oranları sabi kalır v ürimd arış yaşanabilir. Bu dğişmlr bağlı olarak hiss sndi fiyalarında dğişmlr yaşanabilir. Ürim arışlarında hiss sndi fiyalarının arması bklnir. Buradaki ml soru şudur: Mrkzi hüküm sabi faiz oranını mı? Yoksa sabi ürim düzyini mi? Trcih myi planlamakadır?