T.C. Yükseköğretim Kurulu YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTE İstanbul Üniversitesi 02 Temmuz 2009 Prof. Dr. Mehmet DURMAN 1
SUNUM İÇERİĞİ Yükseköğretimde Kalite Güvencesi konusunda Avrupa da ve ülkemizdeki gelişmeler Sakarya Üniversitesinde Kalite Yönetimi Çalışmaları Sakarya Üniversitesi Stratejik Yönetim Modeli Sakarya Üniversitesi Örnek Uygulamaları ve Başarıları 2
YÜKSEKÖĞRETİMDE NE İÇİN KALİTE? YÜKSEKÖĞRETİMİN 3 TEMEL MİSYONU Eğitim-Öğretim İlgili Uluslararası Süreçler: Bologna Süreci-1999, Lisbon Tanınma Sözleşmesi-1997 Araştırma-Geliştirme İlgili Uluslararası Süreçler: Lisbon Stratejisi-2000 Topluma Hizmet Yükseköğretimin ihmal edilen misyonu 3 ÇÖZÜM Yükseköğretimin tüm hizmetlerini kapsayan amaca uygun kurumsal bir kalite yaklaşımı: Toplam Kalite Yönetimi ve Kurumsal Mükemmellik
ÜLKE VE YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI OLARAK ÖNCELİKLERİMİZ Yükseköğretimde ulusal ve kurumsal gelişme, iyi yönetişim, hesap verebilirlik ve şeffaflık Bologna Süreci Lisbon Tanınma Sözleşmesi Lisbon Stratejisi Küresel şeffalık ve tanınma Uluslararası rekabet ve mükemmellik 4
LİSBON VE BOLONYA SÜREÇLERİ Avrupa da Yükseköğretimi yeniden yapılandırmaktadır. LİSBON SÜRECİ 11 Nisan 1997 tarihinde Avrupa Konseyi ve UNESCO tarafından Yükseköğretim Yeterliklerinin Tanınmasına yönelik Lisbon Tanıma Sözleşmesi ile başlatılmıştır. Günümüzde Avrupa Birliği ne üye ülkeler ile birlikte EFTA/EEA ve aday ülkeleri içine alan coğrafyada 32 ülke sürece dahildir. Türkiye Lisbon Tanıma Sözleşmesini 2004 yılında imzalamış ve 2007 yılında yürürlüğe koymuştur. HEDEFLERİ: Dinamik ve rekabet gücü yüksek bilgiye dayalı dünyanın en güçlü ekonomisini oluşturmak, Bilgi toplumuna uygun insan gücü yetiştirmek, Mezunlara daha fazla istihdam yaratabilmek, Mesleki eğitimi geliştirmek, Yaşam boyu öğrenimi desteklemek. 5
BOLONYA SÜRECİ Avrupa Düzeyinde 29 Ülkenin Eğitim Bakanları tarafından 19 Haziran 1999 tarihinde Bologna Deklerasyonu ile başlatılan ve 2010 yılında tamamlanması öngörülen Avrupa ülkelerinin yükseköğretim yapılanmasıdır. 4 ülke ile Sorbon da başlatılan sürece günümüzde dahil olan ülkelerin sayısı 46 ya ulaşmıştır. Avrupa dışındaki ülkelerin de yükseköğretim sistemlerini etkilemektedir. Birkaç hedeften bir çok hedefe genişlemiştir. Lisbon Stratejisinin (2000) gerçekleştirilmesinde ön önemli itici gücü oluşturmaktadır. HEDEFLERİ: Avrupa yükseköğretimini yeniden yapılandırmak, Avrupa topluluğunun ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarına uygun Avrupa Yükseköğretim Alanı nı oluşturmak, Yükseköğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu, kolay anlaşılır ve ulusal ve uluslararası bir çerçevede tanınır duruma getirmek, Yükseköğretim kurumları arasında işbirliğini, hareketliliği ve mezunların istihdam edilebilirliğini arttırmak 6
BOLOGNA SÜRECİ Tarihi Bologna Deklarasyonu, 1999 (29 ülke) Prag Bildirgesi, 2001 (32 ülke, Türkiye nin katılımı) Berlin Bildirgesi, 2003 Bergen Bildirgesi, 2005 Londra Bildirgesi, 2007 (46 ülke) Leuven Bildirgesi, 2009 Viyana, 2010 ----------------------------- Bologna Sonrası Süreç Bükreş, 2012???, 2015, 2018 ve 2020. 7
Bologna Süreci Değerlendirme Raporlarında Türkiye nin Performansı BERGEN-2005 LONDRA-2007 LEUVEN-2009 DERECE SİSTEMİ MÜKEMMEL (4.67) ÇOK İYİ (4.33) ÇOK İYİ (4.33) İkili Sistemin Uygulama Düzeyi MÜKEMMEL (5) MÜKEMMEL (5) MÜKEMMEL (5) 1 den 2 ye Geçiş ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5) MÜKEMMEL (5) İkili Sistemdeki Öğrenci Oranı MÜKEMMEL (5) - - Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Uygulama Düzeyi - İYİ (3) İYİ (3) KALİTE GÜVENCESİ ORTA (2.00) ÇOK İYİ (4.00) ÇOK İYİ (4.00) AYA ile uyumlu Ulusal Kalite Sistemi Uygulama Düzeyi ORTA (2) MÜKEMMEL (5) - Dış Kalite Güvence Sistemi Gelişme Düzeyi ORTA (2) ÇOK İYİ (4) İYİ (3) Öğrencilerin Katılım Düzeyi ORTA (2) ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5) Uluslararası Katılım Düzeyi ORTA (2) İYİ (3) ÇOK İYİ (4) DİPLOMA VE ÖĞRENİM SÜRELERİNİN DENKLİĞİ ÇOK İYİ (3.67) ÇOK İYİ (4.33) ÇOK İYİ (4.00) Diploma Eki Uygulama Düzeyi ÇOK İYİ (4) ÇOK İYİ (4) İYİ (4) Lizbon Tanınma Konvansiyonu İYİ (3) ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5) ECTS Uygulama Düzeyi ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5) İYİ (3) YAŞAM BOYU ÖĞRENİM İYİ (3.00) ZAYIF (1) Önceki Öğrenimin Tanınması - İYİ (3) ZAYIF (1) ORTAK DERECELER MÜKEMMEL (5.00) - Ortak Derecelerin Oluşturulması ve Tanınması - MÜKEMMEL (5) - 8 8 GENEL İYİ (3,45) ÇOK İYİ (4.13) İYİ (3,34)
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR Bologna 1999 4.33 1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi Kademeler arası geçiş Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 2. Kalite güvencesi 4 Dış Kalite Güvence Sisteminin gelişim ve uygulama düzeyi Öğrenci Katılımı Uluslararası Katılım 3. Diplomaların ve öğrenim sürelerinin tanınması Diploma eki Lisbon Tanıma Sözleşmesi AKTS 4.00 1 4. Yaşam Boyu Öğrenme Önceki öğrenimin tanınması Leuven 2009 5. Ortak Dereceler Ortak derecelerin oluşturulması ve tanınması
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR BOLOGNA SÜRECİ VE KALİTE GÜVENCESİ Avrupa Yükseköğretim ve Araştırma Alanı nı oluşturmak için yapılacak reformları ifade eden Bologna Süreci nin başlangıcından itibaren Sürecin başarı ile sürdürülebilmesi Lizbon hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi Uluslararası rekabetin oluşturulabilmesi için Yükseköğretimde Kalite Güvencesi ve bu alandaki Uluslararası İşbirliği, en önemli eylem konusu olarak öne çıkmış ve bu konuda eyleme dönüşen bir dizi somut adım atılmıştır. 10
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR 4 BASAMAKLI MODEL (Avrupa Komisyonu,1998) Kalite Güvencesi Konusunda bağımsız kuruluşların (ajansların) kurulması Kalite güvencesinde iç ve dış değerlendirme unsurlarının oluşturulması Konuyla ilgili paydaşların çalışmalara katılımı Sonuçların yayınlanması (raporlanması)
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR AVRUPA YÜKSEKÖĞRETİM ALANI KALİTE GÜVENCESİ STANDART VE İLKELERİ (ENQA Raporu, 2005, 2009) İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri Kalite Güvencesi için Politika ve Prosedürler Program ve Kazanımların Onaylanması, izlenmesi ve Düzenli Olarak Gözden Geçirilmesi Öğrencilerin Değerlendirilmesi Öğretim Elemanının Kalite Güvencesi Öğrenme Kaynakları ve Öğrencilere Sağlanan Destek İletişim ve Bilgi Sistemleri Kamunun Bilgilendirilmesi Dış Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri İç Kalite Güvencesi Prosedürlerinin Kullanımı Dış Kalite Güvencesi Süreçlerinin Gelişimi Karar Kriterleri Amaca Uygun Süreçler Raporlama İzleme Prosedürleri Periyodik Gözden Geçirmeler Sistem Çapında Analizler Dış Kalite Güvence Ajansları İçin Avrupa Standartları Yükseköğretim için Dış Kalite Güvencesi Yöntemlerinin Kullanımı Resmi Statü Etkinlikler Kaynaklar Görev Bildirisi Bağımsızlık Kuruluşlar Tarafından Kullanılan Dış Kalite Güvencesi Kriterleri ve Süreçleri Güvenirlik Sağlama Yöntemleri 12
İÇ KALİTE GÜVENCESİNİN AVRUPA STANDARTLARI VE TEMEL İLKELERİ (ENQA Raporundan Örnekler, Helsinki 2005) Kalite Güvencesi İçin Politika ve Prosedürler Kurumdaki öğretim ve araştırma ilişkisi Kalite ve standartlarla ilgili kurumun stratejisi Öğrencilerin kalite güvencesi süreçlerine katılımı Programların ve Kazanımların Onaylanması, İzlenmesi ve Düzenli Olarak Gözden Geçirilmesi Şeffaf ve net olarak hedeflenmiş öğrenme çıktılarının geliştirilmesi ve yayınlanması Öğretim programı ve program tasarımı ve içeriğine özen ve dikkat Programların, dış katılımcıları da kapsayan panellerle, düzenli aralıklarla gözden geçirilmesi Öğrencilerin kalite güvencesi etkinliklerine katılımı Öğrencilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Planlanan öğrenme çıktılarının ve diğer program hedeflerinin öğrencilerin başarısını ölçecek şekilde tasarlanmış olması Notlandırmada şeffaf ve yayınlanmış kriterler
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR KALİTE GÜVENCE SİSTEMLERİNİ AVRUPA STANDART VE İLKELERİNE GÖRE GÖZDEN GEÇİREN ÜLKELER
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR ÜLKEMİZDE: Mevcut önemli birikim ABET (Accreditation Board for Eng. & Tech.) - 4 Üniversitemizde 42 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır. MÜDEK (Mühendislik Değerlendirme Kurulu) - 6 Üniversitemizde 27 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır. Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon EUA (Avrupa Üniversiteler Birliği) - 21 Üniversitemiz Kurumsal Değerlendirme Sürecinden geçmiştir. Üniversitelerimizde Kalite konusunda yüksek seviyede bilinçlenme ve yapılan çalışmalar. YÖK Yönetmeliği: Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği ( 20 Eylül 2005) 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu- 2006 Yükseköğretim Değerlendirme ve Kalite Güvencesi Kurumu Kanunu- 2009??? 15
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği 20 Eylül 2005 Yükseköğretim kurumlarının eğitim, öğretim ve araştırma faaliyetleri ile idari hizmetlerinin değerlendirilmesi, kalitelerinin geliştirilmesi, bağımsız "dış değerlendirme" süreciyle kalite düzeylerinin onaylanması ve tanınması konusundaki çalışmalara ilişkin esasları düzenlemektedir. 16
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR İlgili yönetmelik çerçevesinde; Ulusal Boyutta: Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Komisyonu (YÖDEK) Yükseköğretim Kurumlarında: Yükseköğretim Kurumu Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Kurulları (ADEK) çalışmaların yürütülmesi ve koordinasyonundan sorumludur. 17
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Rehberi YÖDEK, Mayıs 2006 Yükseköğretimde Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Ana Süreç Haritası Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Süreci Stratejik Planlama Süreci Kurumsal (Öz- ve Çevre-) Değerlendirme Süreci Periyodik İzleme ve İyileştirme Süreci Performans Göstergeleri 18
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR YÜKSEKÖĞRETİM DEĞERLENDİRME VE KALİTE GÜVENCESİ KURUMU KANUNUN TASLAĞI Amacı: Yükseköğretim kurumlarının iç ve dış kalite güvencesi ilke ve uygulamaları çerçevesinde eğitim-öğretim, araştırma, geliştirme ve uygulama (topluma hizmet) faaliyetleri ile yönetsel ve idari hizmetlerinin değerlendirilmesi, kalitelerinin iyileştirilmesi, bağımsız "dış değerlendirme" süreciyle kalite düzeylerinin onaylanması ve hizmetlerinde ulusal ve uluslararası düzeyde kurumsal saydamlık ve tanınma sağlanması konusundaki çalışmalara ilişkin esasları düzenlemek. Kapsamı: Yükseköğretim kurumlarının önlisans, lisans, yükseklisans ve doktora programları ile bu programların bir bütün olarak veya kısmen sunulduğu normal (birinci) öğretim, ikinci öğretim, uzaktan eğitim (açık öğretim, e-öğretim vb.), yaz okulu, ulusal ve/veya uluslararası ortak veya ikili eğitim-öğretim ve yaşam boyu öğrenme program türleri ile yükseköğretim kurumlarının araştırma, geliştirme, uygulama faaliyetleri ve bunları destekleyen yönetsel ve idari hizmetlerinin değerlendirilmesi ve kalite güvencesi. 20
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR Bologna 1999 4.33 1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi Kademeler arası geçiş Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 2. Kalite güvencesi 4 Dış Kalite Güvence Sisteminin gelişim düzeyi Öğrenci Katılımı Uluslararası Katılım 3. Diplomaların ve Öğrenim Sürelerinin Denkliği Diploma eki Lisbon Tanıma Sözleşmesi AKTS 4.00 Leuven 2009 4. Yaşam Boyu Öğrenme 1 Önceki öğrenimin tanınması 5. Ortak Dereceler Ortak derecelerin oluşturulması ve tanınması 21
BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi: Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri arasındaki ilişkiyi açıklayan, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen, yeterliliklerin belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Bu sistem aracılığıyla, yükseköğretimde tüm yeterlikler ve diğer öğrenme kazanımları açıklanabilir ve tutarlı bir şekilde birbiri ile ilişkilendirilebilir. Avrupa Yeterlilikler Çerçeveleri: Ulusal Yeterlilikler Çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliklerini birbirleriyle ilişkilendirilebileceği şemsiye (üst) çerçevelerdir. 22
AVRUPA VE ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Sektörel Yeterlilikler Program Yeterlilikleri Ders Öğrenme Çıktıları (Kazandırılan Yetkinlikler) 23
AVRUPA VE ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ AVRUPA YETERLİKLER ÇERÇEVESİ (Şemsiye Çerçeveler) 1. Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi (The overarching framework for qualifications of the EHEA) QF - EHEA : Bologna Süreci-Bergen Kararı, 19-20 Mayıs 2005 2. Yaşam Boyu Öğrenim için Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (European Qualifications Framework for Lifelong Learning) EQF-LLL : Avrupa Parlementosu ve Konseyi tarafından 23 Nisan 2008 de kabul edilmiştir. İki ayrı çerçevenin yaklaşımları farklı, amaçları aynıdır. 24
AVRUPA VE ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ EQF-LLL QF-EHEA AKTS Yükseköğretim Düzeyleri EQF Düzey 8 EQF Düzey 7 EQF Düzey 6 EQF Düzey 5 Üçüncü Düzey (Doktora) İkinci Düzey (Yüksek Lisans) Birinci Kademe (Lisans) Kısa Düzey (Önlisans)??? 90-120 180-240 120 İlk Ve Orta Öğretim Düzeyleri EQF Düzey 4 EQF Düzey 3 EQF Düzey 2 EQF Düzey 1 25
AVRUPA VE ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ 1. Süreci başlatmak için karar alınması 2. Çalışma takviminin oluşturulması 3. Sürecin organizasyonu 4. Çerçevenin tasarımı 5. Paydaşlardan görüş alınması 6. Çerçevenin onaylanması 7. İdari organizasyon 8. Çerçevenin yükseköğretim kurumları/programları düzeyinde uygulanması 9. Yeterliliklerin UYÇ ne dahil edilmesi 10. Çerçevenin Avrupa Üst Yeterlilik Çerçeveleri ile uyumluluğunun belgelendirilmesi 11. UYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması 26
AVRUPA VE ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ 27
AVRUPA VE ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ 1. Süreci başlatmak için karar alınması: Nisan 2006 2. Çalışma takviminin oluşturulması: 2006 3. Sürecin organizasyonu: 2006-2008 4. Çerçevenin tasarımı: Kasım 2008 5. Paydaşlardan görüş alınması: Şubat 2009 6. Çerçevenin onaylanması: Mayıs 2009 7. İdari organizasyon: Haziran 2009 8. Çerçevenin yükseköğretim kurumları/programları düzeyinde uygulanması: Pilot : Aralık 2010, Tüm kurumlarda: Aralık 2012 9. Yeterliliklerin UYÇ ne dahil edilmesi: 2010-2015 10. Çerçevenin Avrupa Üst Yeterlilik Çerçeveleri ile uyumluluğunun belgelendirilmesi: 2010-2012 11. TYUYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması: 2009 28
AVRUPA VE ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ YÜKSEKÖĞRETİM DÜZEYLERİ YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ YÜKSEKÖĞRETİM MESLEKİ EĞİTİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ YÜKSEKÖĞRETİM SANAT EĞİTİMİ YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Doktora QF-EHEA: 3. Düzey EQF-LLL : 8. Düzey DOKTORA* TIPTA UZMANLIK* SANATTA YETERLİK SANATTA DOKTORA Yükseklisans QF-EHEA: 2. Düzey EQF-LLL : 7. Düzey YÜKSEK LİSANS YÜKSEK LİSANS (Fakülte ve Yüksekokul Prog.) YÜKSEK LİSANS Lisans QF-EHEA: 1.Düzey EQF-LLL : 6. Düzey LİSANS (Fakülte Programları) LİSANS (Fakülte ve Yüksekokul Prog.) LİSANS (Güzel Sanatlar Fakültesi ve Konservatuvar Prog.) Önlisans QF-EHEA: Kısa Düzey EQF-LLL : 5. Düzey ÖNLİSANS (Fakülte Prog. içerisinde) ÖNLİSANS (MYO Programları) ÖNLİSANS (Fakülte Prog. içerisinde) * İki ayrı profil 29
AVRUPA VE ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi 6.Düzey (Lisans) 7. Düzey (Yüksek Lisans) 8. Düzey (Doktora) 30
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ) TYUYÇ DÜZEYİ BİLGİ - Kuramsal - Uygulamalı BECERİLER - Kavramsal/Bilişsel - Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü ve Mesleki Yetkinlik 6 LİSANS EQF-LLL: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey - Ortaöğretimde kazanılan yeterliliklere dayalı olarak alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olmak. - Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilmek, - Alanındaki kavram ve düşünceleri bilimsel yöntemlerle inceleyebilmek, verileri yorumlayabilmek ve değerlendirebilmek, sorunları tanımlayabilmek, analiz edebilmek, kanıtlara ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirebilmek. - Uygulamada karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilmek, - Sorumluluğu altında çalışanların mesleki gelişimine yönelik etkinlikleri planlayabilmek ve yönetebilmek. - Edindiği bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme k, öğrenme gereksinimlerini belirleyebilmek ve öğrenmesini yönlendirebilmek, -Yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirmek. - Alanıyla ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilmek; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilmek, - Düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilmek, -Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için proje ve etkinlikler düzenleyebilmek ve uygulayabilmek, - Bir yabancı dili kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilmek ve meslektaşları ile iletişim kurabilmek (Avrupa Dil Potföyü Genel Düzeyi: B1 Düzeyi), - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Düzeyi: İleri Düzey). - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması ve uygulanması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerlere sahip olmak, - Sosyal hakların evrenselliğine değer veren, sosyal adalet bilincini kazanmış, kalite yönetimi ve süreçleri ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olmak. 31
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ) TYUYÇ DÜZEYİ BİLGİ - Kuramsal - Uygulamalı BECERİLER - Kavramsal/Bilişsel - Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü ve Mesleki Yetkinlik 7 YÜKSEK LİSANS EQF-LLL: 7. Düzey QF-EHEA: 2. Düzey - Lisans yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirmek ve derinleştirmek, - Alanın ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavramak. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilmek, - Alanındaki bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yeni bilgiler oluşturabilmek; uzmanlık gerektiren sorunları bilimsel araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilmek. -Alanındaki bir sorunu, bağımsız olarak kurgulamak, çözüm yöntemi geliştirmek, çözmek, sonuçları değerlendirmek ve gerektiğinde uygulayabilmek, - Alanındaki uygulamalarda karşılaşacağı öngörülmeyen karmaşık durumlarda, yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilmek ve sorumluluk alarak çözüm üretebilmek. - Alanıyla ilgili bilgileri eleştirel bir gözle değerlendirebilmek, öğrenmeyi yönlendirebilmek ve ileri düzey çalışmaları bağımsız olarak yürütebilmek. - Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, alanındaki ve dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilmek, - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemek, bunları geliştirmek ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilmek, - En az bir yabancı dilde sözlü ve yazılı iletişim kurabilmek (Avrupa Dil Potföyü Genel Düzeyi: B2 Düzeyi), - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilmek. - Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilmek ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilmek, - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözeterek bu değerleri öğretebilmek ve denetleyebilmek, - Alanında özümsedikleri bilgiyi ve problem çözme yeteneklerini, disiplinlerarası çalışmalarda uygulayabilmek. 32
TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ) TYUYÇ DÜZEYİ BİLGİ - Kuramsal - Uygulamalı BECERİLER - Kavramsal/Bilişsel - Uygulamalı Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü ve Mesleki Yetkinlik 8 DOKTORA EQF-LLL: 8. Düzey QF-EHEA: 3. Düzey - Yüksek lisans yeterliliklerine dayalı olarak alanındaki güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirmek, derinleştirmek ve bilime yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşmak, - Alanın ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavramak; yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşmak. -Alanındaki yeni bilgilere sistematik bir biçimde yaklaşabilmek ve alanıyla ilgili araştırma yöntemlerinde üst düzeyde beceri kazanabilmek, - Bilime yenilik getiren, yeni bir bilimsel yöntem geliştirebilmek ya da bilinen bir yöntemi farklı bir alana uygulayabilmek, özgün bir konuyu araştırabilmek, kavrayabilmek, tasarlayabilmek, uyarlayabilmek ve uygulayabilmek, -Yeni ve karmaşık fikirlerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapabilmek. - Bilime yenilik getiren, yeni bir bilimsel yöntem geliştiren ya da bilinen bir yöntemi bir alana uygulayan yayınlanabilir özgün bir çalışmayı ortaya koyarak, bilime katkıda bulunmak, - Alanı ile ilgili en az bir bilimsel makaleyi ulusal ve/veya uluslar arası hakemli dergilerde yayınlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletebilmek, - - Özgün ve disiplinlerarası sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilmek - Yaratıcı ve eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey zihinsel süreçleri kullanarak alanı ile ilgili yeni fikir ve yöntemler geliştirebilmek. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemek, bunları geliştirmek ve gerektiğinde değiştirmeye yönelik eylemleri yönetebilmek, - Uzman bir topluluk içinde özgün görüşlerini savunmada yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurabilmek, - En az bir yabancı dilde, ileri düzeyde yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurabilmek ve tartışabilmek (Avrupa Dil Potföyü Genel Düzeyi: C1 Düzeyi). - Akademik ve profesyonel bağlamda teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, bilgi toplumu olma sürecine katkıda bulunmak, - Sorun çözmede stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurabilmek, - Alanında ve iş yaşamında karşılaşılan toplumsal, bilimsel ve etik konularda çözüm üretebilmek ve bu değerlerin gelişimini destekleyebilmek. 33
AVRUPA VE ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ TYUYÇ Nİ TAMAMLAMA VE UYGULAMA SÜRECİ 1. Süreci başlatmak için karar alınması: Nisan 2006 2. Çalışma takviminin oluşturulması: 2006 3. Sürecin organizasyonu: 2006-2008 4. Çerçevenin tasarımı: Kasım 2008 5. Paydaşlardan görüş alınması: Şubat 2009 6. Çerçevenin onaylanması: Mayıs2009(YÖK) 7. İdari organizasyon: Haziran 2009 (Kanun ve/veya yönetmelik) 8. Çerçevenin yükseköğretim kurumları/programları düzeyinde uygulanması: Pilot : Aralık 2010, Tüm kurumlarda: Aralık 2012 9. Yeterliliklerin UYÇ ne dahil edilmesi: 2010-2015 10. Çerçevenin Avrupa Üst Yeterlilik Çerçeveleri ile uyumluluğunun belgelendirilmesi: 2010-2012 11. TYUYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması: 2009 34
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ KALİTE GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI STRATEJİK YÖNETİM MODELİ ÖRNEK UYGULAMALAR
SAÜ KALİTE ADIMLARI 2003: Tüm birimlerde çalışanlarımız ile Toplam Kalite Yönetimi çalışmalarının başlatılması 2003: Genel Sekreterlik ve Daire Başkanlıkları kapsamında TS EN ISO 9001-2000 Kalite Yönetim Sistemi belgesinin alınması 2004: Kurumsal Özdeğerlendirme ve Stratejik Plan Çalışmalarının yapılması; 2004,2005, 2007-2011, 2009-2013 2005: Yükseköğretimde Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme (YÖDEK) çalışmalarının başlatılması 2006: Tüm idari birimlerde TS EN ISO 9001-2000 Kalite Yönetim Sistemi belgesinin alınması 2006: KalDer ile işbirliği ve Ulusal Kalite Hareketine katılım 2006: Mükemmellik Modeli çerçevesinde Dış Değerlendirmeden geçme ve 3* Seviyesinde Mükemmellikte Yetkinlik Ödülü 2007: Stratejik Planlama yaklaşımının etkililiğinin gözden geçirilerek YÖDEK ile bütünleştirilmesi 2008: Mükemmellik Modeli çerçevesinde Dış Değerlendirmeden geçme ve 4*Seviyesinde Mükemmellikte Yetkinli Ödülü 2008-2010: Dış değerlendirme sonucunda EFQM Mükemmellik Modeline göre iyileştirmeye açık alanların kuvvetli hale getirilmesi, kuvvetli alanların da örnek model konumuna taşınması çalışmaları 2010: Ulusal veya Avrupa Kalite Ödülü ne başvurunun yapılması
TKY ÇALIŞMALARI Mart 2003 tarihinde Sakarya Üniversitesi tüm çalışanları ile Toplam Kalite geliştirme hareketini düzenli bir şekilde yürütme kararı almış ve bu çalışmaların yürütülmesi için SAkarya Üniversitesi Akademik DEğerlendirme ve Kalite Kurulu kurulmuştur. Bu kapsamda Üniversitemizin; Misyonu, Vizyonu, Kalite Tanımı, Politikaları ve Temel Değerleri belirlenmiş ve 2004 yılında kurumsal özdeğerlendirme çalışmaları yapılarak Stratejik Planı hazırlanmıştır. Kurumsal Özdeğerlendirme çalışmaları her yıl tekrarlanmış ve Stratejik Planı güncellenmiştir.
PERFORMANS DEĞERLENDİRME Bu çalışmalar çerçevesinde 2007 yılına kadar üniversitemizin stratejileri (21 adet) ve bunlara bağlı hedefleri (54 adet) belirlenmiş, birimlerin bu hedefleri gerçekleştirmek için yaptıkları faaliyet ve proje sonuçları kırmızı alan grafikleri ile izlenmiştir. Hedefleri Tutturma Oranı (%): 74.00 Performans (%): 76.20 Kırmızı Alan (%): 26.00
ÜNİVERSİTE YÖNETİMİNDE YENİ BİR YAKLAŞIM SAKARYA ÜNİVERSİTESİ STRATEJİK YÖNETİM MODELİ (Stratejik Planlama ve Stratejik Plana Dayalı Yönetim Yapılanması) 2007 - hde
STRATEJİK PLANLAMA YAKLAŞIMI (YÖDEK ve DPT stratejik planlama rehberleri çerçevesinde)
STRATEJİK PLANLAMA YAKLAŞIMI
KURUMSAL ÖZDEĞERLENDİRME MODELİ (YÖDEK Yaklaşımı Çerçevesinde)
Stratejik Planlama 2007-2011
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI VE SONUÇLARI ÖRNEK: GİRDİLER Öğrenci niteliğinde beklenen düzey; 2 Akademik personel niteliğinde beklenen düzey; 3 İdari personel niteliğinde beklenen düzey; 3 Mali kaynakların yeterliliği; 2 Bilgi teknolojileri ve kaynaklarının yeterliliği; 2 İş teknolojilerinin yeterliliği; 2 Fiziksel olanakların yeterliliği; 2 Temin edilen hizmetlerin yeterliliği; 3
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI VE SONUÇLARI ÖRNEK: EĞİTİM VE ÖĞRETİM SÜRECİ Programların ulusal ve çevre ihtiyaçlarına uygunluğu; 3 Programların eğitim hedeflerinin yeterliliği; 3 Programların kapsamı ve niteliklerinin yeterliliği; 3 Programların anlaşılabilirliği ve ve hedeflerinin açıklığı; 3 Programların bütünlüğünün ve devamlılığının yeterliliği; 3 Programların çıktılarının yeterliliği; 3 Program kaynaklarının yeterliliği; 3 ÇIKTI: Öğretim Programlarının ve Ders İçeriklerinin Yeterliliklere ve Öğrenim Çıktılarına göre tasarlanması ve güncellenmesi
ÖZDEĞERLENDİRME KONULARI VE SONUÇLARI ÖRNEK: İDARİ VE DESTEK SÜREÇLERİ Sağlık hizmetlerinin yeterliliği; 3 Kültür ve sosyal hizmetlerin yeterliliği; 3 Spor ile ilgili hizmetlerin yeterliliği; 3 Burs olanak ve hizmetlerinin yeterliliği; 3 Yurt olanak ve hizmetlerin yeterliliği; 3 Öğrenci bilim, kültür ve sanat toplulukları etkinliklerinin yeterliliği; 3 Uluslararası ofislerin hizmetlerinin yeterliliği; 2 Öğrenci kariyer planlama hizmetlerinin yeterliliği; 2 Staj destek hizmetlerinin yeterliliği; 2 Öğrenci konseylerine sağlanan hizmetlerin yeterliliği, 3
ÖZDEĞERLENDİRME SONUÇLARI 2007 YILI ÖZDEĞERLENDİRME SONUÇLARI ÖZET TABLOSU Değerlendirme Skalası (1-5) Konu Sayısı 1: Beklenen düzeyin çok altı 0 2: Beklenen düzeyin altı 40 3: Beklenen düzey 79 4: Beklenen düzeyin üstü 7 5: Beklenen düzeyin çok üstü 0 Toplam Değerlendirme Konu Sayısı 126
STRATEJİK PLANLAMA ÇEVRE DEĞERLENDİRME Çevre Değerlendirme Çalışmaları
Çevre Değerlendirme Çalışmaları Sonuçları (Örnek) 1.1.1 Yükseköğretim Alanındaki Ulusal ve Uluslararası Gelişmelerin Değerlendirilmesi FIRSATLAR: Dünya da Sınırlar ötesi eğitimin gelişiyor olması; Bologna Sürecinin varlığı ve Türkiye nin bu süreç içinde yer alıyor olması; Lizbon tanınma sözleşmesinin varlığı ve Türkiye nin konvansiyon şartlarını kabul ediyor olması; Türkiye de yükseköğretimde kalite güvence yaklaşımlarının gelişiyor olması; YÖK te Stratejik Planlama ile ilgili olumlu gelişmelerin olması; 5018 sayılı yasa ile Stratejik Planlama çalışmalarının desteklenmesi;...
Çevre Değerlendirme Çalışmaları Sonuçları (Örnek) TEHDİTLER: Orta öğretimdeki eğitim kalitesinin yetersizliği; Toplum ile olan ilişkilerin yetersiz olması; Üniversitemizin birinci dereceden deprem bölgesinde olması; Meslek yüksek okullarının ülke düzeyinde yeterli oranda desteklenmemesi, başarılı öğrencilerin ilgisini çekmemesi;...
STRATEJİK PLAN ÇALIŞMALARI Güncellenen Stratejik Planlama çalışmaları sonucunda üniversitemiz için ; 11 Strateji 134 Hedef 168 Alt hedef 76 Performans Göstergesi belirlenmiş ve bunların hayata geçirilmesi için 4 Ana Süreç 84 Alt Süreç tanımlanmıştır.
STRATEJİLER
STRATEJİK PLANLAMA ÖRNEK STRATEJİLER S.3.1. Eğitim-Öğretim kalitesi ile ulusal ve uluslar arası düzeyde tercih edilebilirliği artan bir üniversite olmak. S.3.2. Eğitim-Öğretim Hizmetlerinde bilişim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanan, İnternet destekli öğretimi sürekli geliştiren ve bu alanda öncü rolünü sürdüren bir üniversite olmak.
Stratejilere göre Hedef, Alt Hedef ve Göstergeler
STRATEJİK PLANLAMA ÖRNEK GÖSTERGELER VE HEDEFLER S.3.1. Eğitim-Öğretim kalitesi ile ulusal ve uluslar arası düzeyde tercih edilebilirliği artan bir üniversite olmak. Hedef H.3.1.1. Programları Avrupa yeterlikler çerçevesi kapsamında hazırlanan ulusal yeterlik çerçevesi esaslarına uygun hale getirmek H.3.1.2. Programların eğitim hedeflerinin yeterliliğini belirlemek ve geliştirmek Alt Hedef H.3.1.1.1. 2011 yılına kadar Üniversitemiz programlarını Avrupa yeterlikler çerçevesi kapsamında hazırlanan ulusal yeterlilik çerçevesi esaslarına uygun hale getirmek H.3.1.2.1. 2011 yılına kadar Üniversitemiz eğitim hedeflerinin yeterliliğini sağlamak Performans Göstergesi / Ölçüm Yöntemi (Gözden geçirilen program sayısı / Toplam program sayısı) x 100 5yıl sonunda=%90 (Revize edilen ders sayısı / Toplam ders sayısı)x100 5yıl sonunda=%73 (Ön lisans programlarında eğitim hedeflerinin yeterliliği belirlenen ve geliştirilen program sayısı / Toplam önlisans program sayısı)x100 5yıl sonunda=%100 Birimi 2007 2008 2009 2010 2011 Yüzde 55,3 60 70 80 90 Yüzde 9 20 35 53 73 Yüzde 25 50 75 100 100