Akılcı İlaç Kullanımında İlaç Uygulama Hataları Prof. Dr. Sinan ÇAVUN Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi
İLAÇ YÖNETİMİ Tüm ilaçlar tehlikelidir ama bazıları yararlıdır
AKILCI İLAÇ KULLANIMI Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre; uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır. Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).
İlaç/Gıda alerjileri Doğru uygulama İlaç etkileşmeleri Yan etkiler Özel hasta grupları Saklama koşulları Soğuk zincir
Çocuklar İlaç/Gıda Işık Doğru Yaşlılar alerjileri uygulama Kullanılmakta olan ve en Nem son kullanılan ilaçlar Hamilelik ve emzirme dönemindeki kadınlar Gıda takviyesi ve bitkisel Uygun ürünlersıcaklık Böbrek ve karaciğer yetmezliği olan hastalar Yan Kronik etkiler hastalığı olanlar Son kullanma tarihi İlaç etkileşmeleri Özel hasta grupları Saklama koşulları Soğuk zincir
SONUÇ?
HATA NEREDE? İlacın temini Order verilmesi Eczanede verifikasyon Hasta bazı hazırlanması Gözlem Dağıtım İlacın uygulanması Kliniklerde saklanması
SINIFLANDIRMA ve SONUÇLARI Geçici hasar oluşturan hata C D E F G B H A
İLAÇ UYGULAMA HATASI Tüm dünyada Medikal Hataların ilk sırasını hangi hata oluşturur? İlaç Uygulama Hatası Medication Error 8. sıra ölüm sebebi
İLAÇ UYGULAMA HATASI Yıllık ilaç kaynaklı hata sayısı: 1.874.800 Yıllık ilaç kaynaklı ölüm oranı: % 3 Yıllık hastanede ölüm oranı: % 2 Yıllık ilaç kaynaklı ölüm sayısı: 56.000 Yıllık maliyet: 17-29 milyar $
İLAÇ UYGULAMA HATASI
İLAÇ UYGULAMA HATASI
İLAÇ UYGULAMA HATASI Yalnızca kadınlarda ağrı tedavisi sırasında aşırı doz sebebiyle meydana gelen ölüm sayısı: 6.600
İLAÇ UYGULAMA HATASI
İLAÇ UYGULAMA HATASI Avrupa Birliği ülkelerinde 2010 Yılında yapılan bir çalışmada Ayaktan tedavi görenlerin reçetelerindeki Medication error oranı % 7.5 Ayaktan tedavi görenlerin reçetelerindeki ilaçların verilişi sırasındaki hata oranı % 0.08 Hastanede tedavi görenlerin reçetelerindeki Medication error oranı % 0.3-9.1 Hastanede tedavi görenlerin reçetelerindeki ilaçların dağıtımındaki hata oranı % 1.6-2.1 Maliyet: 4.5-21.8 Milyar Euro
BÖBREKLER İlaçların en önemli eliminasyon organı Yaş, cinsiyet, kilo ile fonksiyonları değişebilen Yandaş hastalıklardan etkilenme İlaçların toksik etkisi bakımından hedef
BÖBREK YETMEZLİĞİ Gelen hastaların % 1 Yatmakta olan hastalarda % 2-5 Cerrahi operasyon geçirenlerde % 4-15
Böbrek Yetmezliği ve Medication Error Ters İlaç Reaksiyonu Görülme Sıklığı ve Şiddeti
900 Hastalık bir çalışmada; Ters ilaç reaksiyonunun % 10 % 91.1 Önlenebilir Antibiyotikler Analjezikler Kardiyovasküler ilaçlar Böbrek Yetmezliği ve Medication Error Hastanede yatış süresini uzattığı (5.21 gün)
İLAÇ UYGULAMA HATASI NASIL NE YAPMALIYIZ ÖNLENİR?
NASIL ÖNLENİR?
SORUMLULUK SAHİBİ TARAFLAR Üretici Hekim Hasta / Hasta yakını HATA SİSTEMLİ BİR YAPI Eczacı Diğer Sağlık Personeli Hemşire
KURUMUN YAPMASI GEREKENLER Tüm süreci kapsayacak dokümantasyonun oluşturulması Konuyla ilgili eğitim yapılması Yetkili personel yapılanmasının sağlanması Hastanın evinden getirdiği ilaçları kullanılmasının engellenmesi Order sisteminin elektronik ortama taşınması Standart kısaltmaların kullanılması Kullanılmayan veya imha edilmesi gereken ilaçların Eczaneye dönüşünün yapılması
CPOE Computerized Physician Order Entry
HEKİMİN YAPMASI GEREKENLER Hastanın medikal ve ilaç anamnezini çok iyi değerlendirmeli Allerji öyküsü sorgulanmalı Eksiksiz order yazmalı Hastanın adı-soyadı İlacın tam adı Dozu Veriliş yolu Veriliş sıklığı Farmasötik şekli Standart kısaltmalar kullanmalı 5.0 mg 5 mg.5 mg 0.5 mg 10 U 10 Unite
ECZACININ YAPMASI GEREKENLER Ulaşılabilir olmalı Hasta bilgileri ve orderını görebilmeli Allerji öyküsü sorgulanmalı Order ile ilgili ASLA tahminde bulunmamalı İlacın temini, saklanması ve dağıtımı dahil tüm süreç boyunca prosedürler doğrultusunda hareket etmeli Sözel ve yazılı olarak karışabilen ilaçlar konusunda dikkat etmeli
HEMŞİRENİN YAPMASI GEREKENLER 5 Doğruyu uygulamalı (Hasta, ilaç, yol, doz ve zaman) ASLA tahminde bulunmamalı Hastayı bilgilendirmeli Prosedür ve talimatlara göre hareket etmeli Yüksek Riskli İlaçlar konusunda dikkatli olmalı
HASTANIN YAPMASI GEREKENLER Tüm semptom ve allerjik bulguları mutlaka bildirmeli İlaçlarını belirtilen doz, sıklık ve yol ile almalı Aldığı ilaçlar hakkında bilgi sahibi olmalı
FİRMANIN YAPMASI GEREKENLER Sözel veya yazılı karışabilen isimlendirmelere dikkat etmelidir Benzer paketleme veya işaretleme olmamasına dikkat etmelidir Özellikli kullanımı olan ilaçları mutlaka belirtmeli Molar sodyum Zolamid Acil durumlarda sağlık kuruluşları ile acil temas kurabilmeli
NASIL TESPİT EDİLİR? Dokümantasyon Talimat Formlar
İLAÇ UYGULAMA HATASI İlaç Uygulama Hatasının Kategorizasyonu 30 25 20 15 2013 2014 2015 10 5 0 A B C D
İLAÇ UYGULAMA HATASI İlaç Hatası Nedeni 40 35 30 25 20 15 2013 2014 2015 10 5 0 Order 24 Saatlik Takip Formu Uygulama Eczane Diğer
İLAÇ YÖNETİMİ Etkin bir İlaç Yönetimi ve Akılcı İlaç Kullanımı Hayat kurtarır