Hastanelerde İSG Hizmetleri Örgütlenmesi ve Uygulamalar Gürültü Örneği Alp Ergör alp.ergor@deu.edu.tr DEÜ TF Halk Sağlığı Anabilim Dalı DEÜ İş Sağlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi (İSAMER) DEÜH Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Birimi http://calisansagligi.deu.edu.tr
Prof.JM Stellman PhD İnsanların sağlıksızlıkla çalışıp nasıl hep sağlıklı kalabildiklerini merak ettiyseniz, yanıt SAĞLIKLI KALAMADIKLARIDIR. JM Stellman Women s work women s health: myths and realities - 1976
ÇALIŞMA ORTAMI İklimlendirme, ışınım, biyolojik etmenler, kimyasallar, terapötikler, kas-iskelet sistemi stresleri, gürültü, elektrik, güvenlik sorunları - ŞİDDET,... SAĞLIK ÇALIŞANI Çalışanı çevreleyen diğer etmenler Çalışana ilişkin özellikler ÇALIŞMA KOŞULLARI Çalışma süresi, vardiyalı çalışma, ücret sistemleri, özerklik ve denetim sistemleri, iş yükü, yineleyici iş, özel çalışan grupları,... ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ, MESLEKSEL EĞİTİM ve İSTİHDAM İlişkiler,istihdam koşulları, iş güvencesi, meslek öncesi ve hizmet içi eğitim,...
SAĞLIK ÇALIŞANI SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN HERKES Hekim, hemşire, sağlık teknisyeni, laboratuar çalışanları Temizlik personeli Diyetisyenler Öğrenciler, Eğitimciler Sekreter Şoför Atölye çalışanları Dünya sağlık çalışanı sayısı yaklaşık 60 milyon Ülkemizde ~ 700 bin sç WHO 2014, SB, YÖK 2014 YAYED 2012
Sağlık işkolunun özellikleri Tehlike Risk Korunma Uzun süreli çalışma Esnek çalışma Taşeronlaşma Ağır ve tehlikeli iş! A Ergör, 2017
SÇ ile ilişkili enfeksiyon enfeksiyonlar / etmenler Tüberküloz Boğmaca Difteri Stafilokok enf. Hepatit Virüsleri HIV SARS KKKA Ebola Ukrayna ameliyathane Oksijen tankı sızıntı patlama Diğer Riskler Dermatozlar lateks, irritanlar vd Yineleyici travma pipet kullanımı Çarpma düşme vd tasarım sorunları Ergonomi oturma, çalışma konumları Şiddet, taciz Elektrik kazaları Havalandırma yerel/genel Kesi vd yaralanmalar GÜRÜLTÜ Kimyasallar (kronik karşılaşma) astma, üreme sağlığı sorunları, ca? Anestezist ex Prof.Stoynovksa, Medical Univ Pleven 2010
Sıcaklık Yüksek Düşük Termal konfor Gürültü Titreşim Aydınlatma Radyasyon İonizan ışınlar? Nonionizan - EMA Basınç Yüksek basınç Düşük basınç Havadaki partiküller 1. Üretim süreçleri ile ilişkili etmenler Hammadde, ara ürün, atıklar Alet, makine, sistemler Çalışan üretim aracı etkileşimi 2. Çalışma ortamından kaynaklanan öğeler Dış ortam (uv, sıcak, soğuk), yüksekte çalışma, yüksek/alçak basınçta çalışma 3. Çevre ile ilişkili etmenler Çeşitli düzeydeki gürültünün etkileri (WHO ve ILO) 0-30 db : Hiçbir rahatsızlık duyulmayan aralık 30-60 db : Psikolojik 80 db : Psikolojik + Fizyolojik 85-125 db : Psikolojik+Fizyolojik+Otolojik A Ergör, 2017
SÇÇ Kısa tarihi içinde fiziksel etmenler? Kimyasallar, uzun çalışma süresi, vardiya, esnek çalışma Veba/ tifüs / Tbc / lab çalışması / savaşlar doktorlar, hemşireler, cerrahlar, cenaze çalışanları Ulusal düzenlemeler IŞINIM HIV, SARS, Avian Influenza, KKKA, Şiddet, HBV, HCV, suçiçeği, EBOLA Laennec (1789-1826) Tbc/otopsi? Ramazzini 1700 JAMA 1903 Blastomychosis / KDAY 80 00 Middle Age 1900 03 07 16 A Ergör, 2017
Hastanelerde İSG Hizmetleri Örgütlenmesi Bir iyi uygulama örneği olarak DEÜH İSGB
DEÜ HASTANESİ 2400 çalışan + (1500 altişveren çalışanı) 7 değişik içerikli yoğun bakım ünitesi 22 salonlu ameliyathane 1000 yataklı hasta bakım alanı 60.000 yatan hasta / yıl 4,500 başvuru / gün laboratuar ve görüntüleme merkezleri, idari alanlar, bakım onarı birimleri, lojistik birimler D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ 11 http://calisansagligi.deu.edu.tr
DEÜH ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ DEÜH İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi 2000-2006 2008 / 2012 - http://calisansagligi.deu.edu.tr
Çalışan Sağlığı Birimi (ÇSB), Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi (DEÜH) kapsamında çalışan herkesin, çalışma sağlığı ve güvenliğinin korunması, geliştirilmesi ve çalışma yaşamından kaynaklanan sağlık sorunlarının izlenmesi, önlenmesi, çözüm üretilmesi amacıyla, Başhekimliğe bağlı olarak 2012 yılında yeniden kurulmuş bir birimdir. DEÜH İSGB DEÜTF İş ve Meslek Hastalıkları BD DEÜ İSAMER Tek çatı altında çalışan 3 birim - 2016
DEÜH Çalışan Sağlığı İle İlgili Kurumsal Yapıları BAŞHEKİMLİK Radyasyon Güvenliği Kurulu EKK ÇS Komisyonu Kalite Birimi Çalışan Sağlığı ve Güvenliği K DEÜ İSGB İSİG Kurulu 13 - Temmuz Eylül Ocak 2014 Nisan 2014 DEÜTF Dekanlık - Başhekimlik Protokolü D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ http://calisansagligi.deu.edu.tr
DURUM SAPTAMA Birimle Görüşme ÇSB İş Akış Şeması Çalışma Alanı Risk Değerlendirme Çalışma Alan Risk Değerlendime Formu ÖLÇÜM VE İZLEM Çalışanların İzlemi Ortam İzlemi Sağlık Öykü ve Anketler Fizik Bakı Biyolojik İzlem Akciğer Filmi Işınım EMA Hava Kültürü... ÇSB VERİ TABANI DEĞERLENDİRME Çalışma Ortam Risk Analizi ve Bulguların Değerlendirilmesi Ön Rapor Oluşturulması Birim ile Paylaşım EYLEM PLANLARININ UYGULANMASI VE İZLENMESİ Son Değerlendime ve Raporlama Mühendislik, Yönetsel, Bireysel Eylem Planlarının Yakın, Orta, Uzak Erimde Gerçekleştirilmesi D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ http://calisansagligi.deu.edu.tr
Meslek hastalıkları tanı süreci DEÜH ÇSB İşlevleri İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimleri Çalışanın sağlık gözetimi İş kazası sürveyansı Risk değerlendirmesi Kişisel sağlık dosyaları D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ http://calisansagligi.deu.edu.tr
DEÜH ÇSB İşleyiş Süreçleri Risk Değerlendirme İşe giriş Periyodik bakılar Durum saptamalar Olay ya da başvuru odaklı veya programlı gözlemler DEÜ Sağlık Çalışanları için İSTENEN İNCELEMELER Hemogram Sedimentasyon ALT Kreatinin HBsAg Anti HBS Akciğer grafisi Gereksinim durumunda eklenenler Tiroid fonksiyon testleri Karaciğer fonksiyon tesleri Gaita parazit arama Nazal sürüntü (burun kültürü) İncelemeler, son 6 ay 1 yıl içinde, enfeksiyon hastalığı vb nedenler dışında istenmiş ve sistemden ulaşılabiliyorsa ÇSB hekimi değerlendirerek kabul edebilmektedir. D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ http://calisansagligi.deu.edu.tr
DEÜH ÇSB Risk Değerlendirme Sürecinden Bir Örnek D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ http://calisansagligi.deu.edu.tr
DEÜH ÇSB Veri Tabanından Örnekler VERİ TABANIMIZ D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Çalıştayı 2012 19 http://calisansagligi.deu.edu.tr
DEÜH ÇSB Veri Tabanından Örnekler VERİ TABANIMIZ D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Çalıştayı 2012 20 http://calisansagligi.deu.edu.tr
DEÜH ÇSB İş Kazası Bildirim Süreci D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ http://calisansagligi.deu.edu.tr
DEÜH ÇSB İş Kazası Bildirim Süreci D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ http://calisansagligi.deu.edu.tr
DEÜH ÇSB İş Kazası Bildirim Süreci D.E.Ü. HASTANESİ ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ http://calisansagligi.deu.edu.tr
Hastanelerde İSG Hizmetleri Örgütlenmesi ve DEÜH İSGB gürültü izlem çalışmaları
ORTAM İZLEMİ İş Hijyeni Etmen Çalışan Sonuç SÜRVEYANSIN YAPILANDIRILMASI ÇALIŞAN İZLEMİ A Ergör, 2017
DEÜH Gürültü ile ilgili İş Hijyeni Çalışmaları Hakkında Kısa Bilgiler AMAÇLAR Hastane için gürültü açısından riskli alanlarda gürültü ölçümü yapılması ve çalışanların gürültü maruziyetinin saptanması Gürültü ölçümleri için TSE İSO 9612 (Çalışma ortamında maruz kalınan gürültünün belirlenmesi) Ölçümler için : SVANTEK marka SVAN 104 model kişisel gürültü ölçüm dozimetrisi SVANTEK marka SVAN 958 model gürültü ölçüm cihazı Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
Gürültü Ölçümü için iş analizi a) Ölçüm yapılan yerlerdeki etkinlikler, çalışanların yaptıkları işler göz önüne alındı b) Homojen gürültü karşılaşma gruplarını belirlendi c) Her çalışan ya da grup için ölçüm yapılacak nominal bir gün ya da günler belirlendi d) İşleri oluşturan görevler tanımlandı (TEM!?) e) Ölçüm stratejisini seçildi g) Ölçüm planı oluşturuldu h) Ölçümler yapıldı Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
Ölçüm stratejisi İşin tipi veya düzeni 1. Strateji Görev-tabanlı ölçüm 2. Strateji İş-tabanlı ölçüm 3. Strateji Tüm gün ölçüm Sabit çalışan yeri- Basit veya tek iş * --- --- Sabit çalışma yeri-kompleks veya çoklu iş * Gezici çalışan- Öngörülebilir düzen-az sayıda görev * Gezici çalışan-öngörülebilir düzençok sayıda görev veya kompleks iş düzeni * Gezici çalışan-öngörülemeyen iş düzeni --- * Sabit veya gezici çalışan-belirsiz görev süreli çoklu görevler --- * Sabit veya gezici çalışan-görev belirlenmemiş --- * Strateji kullanılabilir. * Önerilen strateji --- Strateji kullanılmaz Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
Belirsizlik ölçümünün hesaplanması - zorunlu Gürültü dozimetrileri takılırken hava akımı, sürtünme vb yanıltıcıların dışlanması Tam gün ölçümde 3 günlük ölçüm değerleri arasında 3 db den fazla ölçüm değerine ulaşılırsa +2 gün daha ölçüm yapılması Her ölçüm serisinden önce ve sonra alan kalibrasyonu yapılması ve ölçüm başlama ve bitiş değerleri arasında 0,5 db den daha fazla fark olması halinde o günkü ölçüm değerlerinin iptal edilmesi Tam gün ölçümlerde anlık ölçüm yapılarak sonuçların karşılaştırılması Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
BİRİMLER Max db ÖLÇÜLEN GÜRÜLTÜ GÜNDÜZ GECE Peak C Lex8h Max PikC db db(a) db db Lex8h db(a) Merkezi Sterilizasyon Birimi Kirli alan çalışanları 118.3 146.7 81.9 110.4 122.9 78.9 Otoglav çalışanları 124.7 140.3 80.9 112.8 127.3 81.9 Spanç odası 62.7 70.4 54.7 * * * Set ayrıştırma 123.6 139.5 77.8 * * * Büro çalışanı 106.1 123.0 76.1 * * * Kompresör odası 109.1 123.3 77.4 * * * Ameliyathane str 149.1 158.6 108.2 * * * birimi Anestezi Yoğun Bakım Doktor 110.1 139.1 72.1 ** ** ** Hemşire 117.6 129.9 78.5 121.7 100.5 72.7 Personel 117.2 134.0 73.5 ** ** ** Dahiliye Yoğun Bakım Doktor 100.9 122.7 70.7 ** ** ** Hemşire 108.0 127.8 75.5 100.8 119.2 78.2 Personel 110.5 138.2 73.4 ** ** ** * Gece çalışması yok ** Personel çalışmayı kabul etmedi Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB BİRİMLER Max db ÖLÇÜLEN GÜRÜLTÜ GÜNDÜZ GECE Peak C Lex8h Max PikC db db(a) db db Lex8h db(a) Acil Servis Doktor 101.8 118.3 77.8 ** ** ** Hemşire 11.1 130.3 78.6 106.0 121.6 77.8 Paramedik 108.0 134.6 78.9 ** ** ** Ameliyathane Salonlar hemşire 100.8 115.3 73.4 * * * Salonlar anestezi 113.9 143.9 78.5 * * * tek. Derlenme hemşire 116.3 145.9 76.6 * * * Kan Bankası Donasyon 108.1 127.4 74.3 Afarez 113.9 121.6 76.2 * * * Ürün ayrıştırma 118.4 132.5 78.1 112.8 127.3 80.4 Koridor/sekreter 113.9 121.6 78.9 * * * Büro 91.4 108.6 71.5 * * *
ÖLÇÜLEN GÜRÜLTÜ BİRİMLER Max db GÜNDÜZ Peak C db Lex8h db(a) Max db GECE PikC db Lex8h db(a) Kardiyoloji Servisi Hemşire 106.2 120.6 77.6 100.3 114.5 75.5 Nöroloji Servisi Hemşire 1143 123.5 74.0 107.5 128.9 73.9 Doktor 106.0 126.3 72.2 ** ** ** Taş Kırma Hemşire 104.2 119.9 78.5 * * * Eczane Beslenme Odası Hemşire 112.4 123.6 82.7 * * * Merkez Laboratuvarı Biyokimya 103.5 123.2 74.8 * * * Arıtma 103.9 114.3 73.0 * * * Tbc mikrobiyoloji * Gece çalışması yok ** Personel çalışmayı kabul etmedi Toplam :720 saat ölçüm Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB BİRİMLER Ofis Alanları Max db GÜNDÜZ Peak C db ÖLÇÜLEN GÜRÜLTÜ Lex8h db(a) Max db GECE PikC db Lex8h db(a) Raporlama 113,4 137,7 79,9 * * * İşyeri sağlık güvenlik 100,3 117,1 70,9 * * * birimi Fatura 99,7 123,4 71,4 * * * * Gece çalışması yok ** Personel çalışmayı kabul etmedi Toplam :720 saat ölçüm
Çeşitli düzeydeki gürültünün etkileri (WHO ve ILO) 0-30 db : Hiçbir rahatsızlık duyulmayan aralık 30-60 db : Psikolojik 80 db : Psikolojik + Fizyolojik 85-125 db : Psikolojik+Fizyolojik+Otolojik Gürültü kaynağının belirlenmesi Önlem Çalışanın izlemi Ortamın izlemi 1. Üretim süreçleri ile ilişkili etmenler Alet, makine, sistemler Çalışan üretim aracı etkileşimi 2. Çevre ile ilişkili etmenler ETMENLERİN ETKİLEŞİMİ! A Ergör, 2017
Öğr.Gör.Dr.Bamsı TÜR DEÜ İSAMER, DEÜH İSGB
Osman Ünlü, Kızlar Sivrisi, Antalya