TEMMUZ 2013 FİYAT GELİŞMELERİ RAPORU Göktuğ Şahin Gazi Üniversitesi TÜİK tarafından yayınlanan fiyat gelişmeleri verilerine göre Temmuz ayı enflasyon rakamları beklentilere paralel bir şekilde gerçekleşmiştir diyebiliriz. Yıllık rakamlara bakıldığında gerek gerekse ÜFE son 14 ayın en yüksek değerlerine ulaşmıştır. Hatta yukarı yönlü risklerin hakları saklı kalmak kaydıyla 2013 yılı için enflasyonun Temmuz ayında tavan yaptığı TCMB nin de enflasyon raporunda irdelediği şekilde söylemek mümkündür. Verileri incelediğimizde Temmuz ayı enflasyon rakamları; yıllık enflasyon de %8,88 ve ÜFE de %6,61 olarak gerçekleşmiştir. Aylık olarak ise Temmuz da %0,31 ve ÜFE %0,99 artmıştır. Çekirdek enflasyon değerlerini incelediğimizde ise yıllık olarak ÖKTG-H endeksinde %6,49 ve ÖKTG-I %6,09 seviyelerindeyken; aylık olarak ÖKTG-H endeksi %0,22 ve ÖKTG-I endeksi %0,20 artış göstermiştir. 12 aylık ortalama değerler incelendiğinde 'de %7,47 ve ÜFE'de %3,23 düzeyinde artış olduğu görülmektedir. Kaynak: TÜİK 2013 TEMMUZ Fiyat Endeks Değişimleri Tablosu % 12 Aylık Ortalamal ara Göre Önceki Yılın Aralık Ayına Göre ÜFE ÜFE 12 Aylık Ortalamal ara Göre ÜFE Önceki Yılın Aralık Ayına Göre ÜFE ÖKTG-H ÖKTG-H ÖKTG-I ÖKTG-I 0,31 8,88 7,47 4,32 0,99 6,61 3,23 3,48 0,22 6,49 0,20 6,09 Tüketici Fiyatları Endeksi (2003=100), Temmuz 2013 (Yıllık Değişim Oranı) Kaynak: TÜİK 1
Üretici Fiyatları Endeksi (2003=100), Temmuz 2013 (Yıllık Değişim Oranı) Kaynak: TÜİK TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ () Temmuz ayındaki fiyat gelişmelerini incelediğimizde de ortaya çıkan verilerin ana nedenleri olarak ulaştırma sektörü, petrol fiyatlarındaki artış ile birlikte akaryakıta yapılan çifte zam, TL deki değer kaybı, gıda grubu fiyatları, haberleşme grubu ve düşük baz etkisi gösterilebilir. Ulaştırma grubunda yıllık enflasyon %9,77 lik bir oran ile 2012 Nisan ayından beri en yüksek orana ulaşmıştır. Bu artışta TL de görülen değer kaybının petrol fiyatlarına yansıması önemli rol oynamıştır. Böylece Temmuz ayı enflasyonundaki en büyük etken de bu sektör olmuştur. Kaynak: TÜİK, TCMB Yıllık enerji enflasyonuna baktığımızda düşük baz etkisi, TL deki değer kaybı ve uluslararası petrol fiyatlarındaki yükselişle birlikte değerin yükseldiğini görmekteyiz. 2
Kaynak: U.S. Energy Information Administration (EIA) Kaynak: TCMB Gıda grubu fiyatlarının etkisine bakacak olursak yaz aylarında olmamıza rağmen grup enflasyonu halen tahminlerin üstünde seyretmektedir. 3
Kaynak: TÜİK, TCMB Diğer taraftan enflasyon üzerinde olumlu etkileri olan iki alt sektör konuta dair hizmet sektörü ve mevsimsel indirimlerden dolayı giyim sektörüdür. Konuta dair hizmet enflasyonu tarihsel ortalamanın altında artış göstermektedir. Yıllık kira fiyatları artışının önceki aylardaki yükseliş trendinin 2 yıl aradan sonra yerini durağan bir duruma bıraktığı gözlenmektedir. Bu ay yıllık en yüksek artış %15,99 ile yine alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Aylık olarak en yüksek düşüş ise %4,68 ile giyim ve ayakkabı grubunda gözlemlenmiştir. Ayrıca Temmuz da %17,75 ile kuru soğan fiyatı en çok artan ve erkek tişörtü %9,36 ile fiyatı en çok düşen ürünler olmuştur. Aylık en yüksek fiyat artışı %1,32 ile Kastamonu, Çankırı, Sinop bölgesinde olmuştur. Temmuz 2013 te endekste kapsanan 437 maddeden; 76 maddenin ortalama fiyatlarında değişim gözlenmezken, 217 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 144 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) Yakın dönemde ÜFE deki artışta önemli rol oynayan tarım fiyatlarındaki artış hız kesmiştir, sanayi fiyatlarındaki yükseliş etkisini arttırmıştır. 4
Kaynak: TÜİK, TCMB Kaynak: TÜİK, TCMB Aylık değişim; tarımda %0,25, sanayide %1,14 olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın aynı ayına göre %4,26 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %0,18 düşüş gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın aynı ayına göre %7,08 ve on iki aylık ortalamalara göre %3,93 artış gerçekleşmiştir. 5
Sanayide en yüksek aylık artış kok ve rafine edilmiş petrolürünlerinde gerçekleşirken en yüksek düşüşün gerçekleştiği sektör büro makineleri imalatı olmuştur. ÜFE de kapsanan 788 maddeden; 151 maddenin ortalama fiyatlarında değişim gözlenmezken, 465 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 172 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. SONUÇ VE BEKLENTİLER TCMB nin enflasyon hedefi %5; 2013 için enflasyon tahmini %6,2; 2014 için enflasyon tahmini %5,0 dır. TCMB Beklenti Anketinde 2013 için beklenti %7,2; 1 yıl sonraki beklenti %6,5; 2 yıl sonraki beklenti %6,1 dir. TCMB Enflasyon Hedefi ve Tahmini Tablosu % ENFLASYON 2013 ENFLASYON 2014 ENFLASYON HEDEFİ TAHMİNİ TAHMİNİ 2013 Enflasyon Raporu II 5,0 5,3 4,9 2013 Enflasyon Raporu III 5,0 6,2 5,0 Kaynak: TCMB Önümüzdeki dönemde kurdaki düzelme beklentisi ve baz etkisinin ortadan kalkmasıyla birlikte enerji fiyatlarının artışının sınırlanacağı düşünülmektedir. Merkez Bankası nın son 3 aylık enflasyon raporunda belirttiği üzere ortalama yıllık petrol fiyatı tahmini 103$ dan 107$ a yükseltilmiştir. Eğer ki petrol fiyatları önümüzdeki dönemde ılımlı bir hava sergilemezse enflasyon üzerinde yukarı yönlü ciddi bir baskı yaratmaya devam edecektir. Belirsizlik halen sürmekte olsa de gıda fiyatlarında ise düzelmenin Ağustos ayında gerçekleşeceği düşünülmektedir. Önceki aylarda dalgalı ve belirsiz bir hareket sergileyen, beklentilerden şaşılmasına neden olan işlenmemiş gıda grubu fiyatları Ağustos ayı başında bir nebze de olsa durağan duruma ulaşmış olduğu belirtilmektedir. Ramazan ayının bitmesiyle ve aşağı yönlü trendini sürdürmesiyle birlikte Ağustos ta işlenmiş gıda fiyatlarındaki düşüşün ise yüksek olması beklenmektedir. Diğer taraftan tarım sektöründeki enflasyonun yükselişinin durması da önümüzdeki dönemde gıda fiyatları aracılığı ile üzerinde etkili olacaktır. Sanayi sektöründe gözlenen aylık artış, döviz kurundaki artışın sektöre yansımaya başladığını göstermektedir. Önümüzdeki dönemde döviz ile ilgili veriler ÜFE de belirleyici rol oynayacak diğer bir faktör olacaktır. KAYNAKLAR: www.tuik.gov.tr www.tcmb.gov.tr TÜİK 2013 Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu TCMB 2013 Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu U.S. Energy Information Administration (EIA) 6