HAKSIZ REKABET Doç. Dr. Mustafa ÇEKER mceker@cu.edu.tr
TANIMI Haksız rekabet, aldatıcı hareket veya dürüstlük kurallarına aykırı diğer şekillerde ekonomik rekabetin her türlü kötüye kullanılmasıdır. Örneğin, Başka bir işletmeye ait ürünlerin taklit edilmesi, Rakip markaların taklit edilmesi, Kendi ürünlerinin kalitesine yönelik olarak aldatıcı reklâmlar yapılması, Kendisinde olmayan nitelikleri varmış gibi göstererek aldatıcı ad ve işaretler kullanılması
UNSURLARI Rekabet hakkının kötüye kullanılması Dürüstlüğe aykırı davranışta bulunulması Zarar veya zarar görme tehlikesinin ortaya çıkması
HAKSIZ REKABET HALLERİ Kötüleme Gerçeğe Aykırı Bilgi Verme Aldatıcı Reklâm Aldatıcı Ad ve İşaretler Kullanma İltibas Yardımcıları Görevlerini İhlale Yöneltme Rakiplerin İmalat ve Ticaret Sırlarını Ele Geçirme Başkasının İmalat ve Ticari Sırlarından Yararlanma Gerçeğe Aykırı Belge Verme İş Hayatı Şartlarına Uymama
iltibas, bir kişinin, başkasının emtiası, iş mahsulleri, faaliyeti veya ticari işletmesiyle ilgili benzerlik yaratarak karışıklığa ve yanılmaya sebep olmaktadır. piyasada tutunan ve tanınan bir işletmenin isminden, unvanından, markasından veya üretilen malın şeklinden, ambalajının renk ve kompozisyonundan yararlanılarak, bunun aynısının veya benzerinin kullanılması suretiyle, başkasının emeğinden haksız olarak yararlanma şeklinde ortaya çıkar. bayer aspirinleri markası ile beyer asprinleri markası arasında iltibas mevcuttur. varan kelimesinin önüne küçük harflerle ''öz'' kelimesini eklenerek varan adının ününden yararlanılması buna örnektir.
SONUÇLARI Hukuki Sorumluluk Tespit Davası Men Davası Düzeltme (eski hale iade) Davası Tazminat Davaları (maddi/manevi tazminat) Hükmün ilân edilmesi Süreler Haksız rekabet davaları, dava açmaya hakkı olan tarafın bu hakların doğduğunu öğrendiği tarihten itibaren bir yıl ve her halde bunların doğumundan itibaren üç yıl içinde açılmak zorundadır
DAVADA TARAFLAR Dava Açmaya Yetkili Kişiler Zarar gören veya zarar görme tehlikesine maruz kalan tacirler (rakip işletme sahipleri) Haksız rekabetten dolayı ekonomik menfaatleri zarara uğramış olan müşteriler Mesleki veya iktisadi birlikler ile tüketici kuruluşları Haksız Rekabetten Sorumlu Tutulabilecek Kişiler Haksız rekabeti yapan kişi, fail Haksız rekabet fiili hizmet veya işlerini gördükleri sırada çalışan ve işçiler tarafından yapılmış olduğu takdirde bu kişileri istihdam edenler Basın yoluyla işlenmiş olan haksız rekabet fiillerinde yazı işleri müdürü, yayımcı veya matbaacı
CEZAİ SORUMLULUK Dava açmaya yetkili olan kişilerin şikâyetine bağlı olarak failin cezalandırılması da söz konusu olabilir. Örneğin, kendi icap ve tekliflerinin tercih edilmesini sağlamak için şahsi durumu, emtiası, iş ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında kasten yanlış veya yanıltıcı bilgi verenler ya da rakip işletme çalışanlarını ayartanlar, şikâyet üzerine bir aydan bir yıla kadar hapis veya ağır para cezasıyla cezalandırılırlar (TTK.m.64). Haksız rekabetin durdurulması hakkındaki kesinleşmiş ilâma rağmen haksız rekabet fiiline aynen veya kısmi değişikliklerle devam eden kişi, altı aydan aşağı olmamak üzere hapis ve ağır para cezasına mahkûm edilir ve suçlu resen takip olunur (TTK.m.64/III). Tüzel kişiler tarafından işlenen haksız rekabet suçlarında, ceza, tüzel kişi adına hareket eden organ üyeleri veya gerçek kişi ortakları hakkında uygulanır
ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI Merkezi İstanbul da bulunan AK-KİM İlaç ve Tıbbi Malzemeler Sanayi A.Ş.nin bir süreden beri KKTC de üretilen ASINPIRINE markalı ağrı kesici bir ilacı Türkiye ye ithal etmiştir. Bu durumu öğrenen Bayer A.Ş. yine bir ağrı kesici olan ASPIRIN i uzun yıllardan beri piyasaya sunduğunu, bu tanınmış markanın gerek Almanya da gerekse Türkiye de tescil ettirildiğini, AK-KİM in kendisi ile hiçbir bağlantısı olmadığı halde ASINPIRINE markasını taşıyan ilacı ithal ederek markasına tecavüzde bulunduğunu öne sürerek dava açmıştır.
SORULAR 1. Olayda haksız rekabetin şartları gerçekleşmiş midir? Haksız rekabetin şartlarını olaya uygulayınız. 2. Uyuşmazlık konusu ilaç adları arasında bir iltibasın (alıntı) var olup olmadığını değerlendiriniz. Bu değerlendirmeyi yaparken aşağıdaki hususları dikkate alınız: Her iki markanın okunuşlarının farklı olması Ambalajların değişik görünüm arz etmesi İlaç formüllerinin ve fiyatlarının farklı olması İlaçların reçete ile satılması ASPIRIN kelimesinin söz konusu ağrı kesicinin ham maddesine ait bir ad olması 3. Bayer A.Ş.nin bu olay karşısında açabileceği davalar nelerdir? 4. AK-KİM A.Ş. İthal ettiği ilacın Türkiye de üretimini yapmaya başladıktan sonra ASINPIRINE markasını tescil ettirmek isterse hangi işlemleri yapmak zorundadır? Buna karşı Bayer A.Ş.nin yapabileceği bir işlem var mıdır? Varsa kime, hangi süre içinde başvurabilir?