Metin ÖZDAMARLAR SOSYAL BİLGİLER

Metin ÖZDAMARLAR SOSYAL BİLGİLER

Copyright Bu soruların her hakkı ÇANTA Yayıncılık A. Ş. ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması yayınevinin yazılı izni olmadan yapılamaz. sunu ISBN: 978-605-2018-73-6 Değerli Öğrenciler, Yazar Metin ÖZDAMARLAR Redaksiyon Mehmet SÜSLÜ Dizgi - Tasarım Çantada Grafik Atölyesi Grafik - Kapak Çantada Grafik Atölyesi 7. sınıf Sosyal Bilgiler Kazanım Soru Bankası ile karşınızdayız. Kitabımızda doğrudan kazanımları ölçen çok sayıda soruya yer verdik. Bu sorularla; Konuları sarmal olarak tekrar etmenizi, Öncüller ile bilgi edinmenizi, Yorum gücü kazanmanızı, Analiz ve sentez yapabilmenizi, Test tekniği kazanmanızı, Farklı soru kalıplarını görmenizi, Derste ve sınavlarda yüksek başarı elde etmenizi, En önemlisi de önümüzdeki yıl gireceğiniz Merkezi Ortak Sınavı için şimdiden deneyim kazanmanızı amaçladık. Kitabımızın faydalı olması dileğiyle, hepinize başarılar diliyoruz. Selam ve sevgilerimizle. Metin ÖZDAMARLAR Sosyal Bilgiler Öğretmeni Baskı Yeri Semih Ofset Erciyes İşyerleri Sitesi 198. Cadde No: 4 Yenimahalle / ANKARA Tel: 0312 330 19 91 Fax: 0312 434 12 52

içindekiler 01 İletişim ve İnsan İlişkileri 1. İletişim Bir Sanattır... 5 2. Kitle İletişim Araçları... 13 3. İletişim Hak ve Özgürlükleri... 17 4. Atatürk ve İletişim... 23 02 03 Ülkemizde Nüfus 1. Yaşadığımız Yerler... 27 2. Türkiye Nüfusunun Özellikleri... 33 3. Göç ve Göçün Özellikleri... 41 4. Eğitim Hakkı... 45 5. Çalışma Hakkı... 47 6. Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü... 49 Türk Tarihinde Yolculuk 1. Türklerin Yeni Yurdu Anadolu... 51 2. Beylikten Devlete: Osmanlı Devleti nin Kuruluşu... 61 3. Kara ve Denizlerin Hakimi Osmanlı... 73 4. Farklılıklara Rağmen... 85 5. Osmanlı Şehirleri: Türk Kültür, Sanat ve Estetik Anlayışındaki Değişim ve Süreklilik... 89 6. Nasıl Etkiledik, Etkilendik... 93 7. Seyyahların Gözünden Osmanlı... 99 8. Yeni Kurumlarla Değişen Toplum Hayatı 103 04 05 06 Zaman İçinde Bilim 1. Her Bilimsel Buluş Yeni Bir Başarıdır... 107 2. Söz Uçar, Yazı Kalır... 109 3. Türk-İslam Devletlerinde Yetişen Bilginler... 113 4. Bilimsel Bilgi Birikimi Nasıl Oluştu... 117 5. Düşünce Özgürlüğü ve Bilim... 125 Ekonomi ve Sosyal Hayat 1. Toprağın Gücü... 127 2. Devletler Nasıl Gelişir?... 131 3. İnsan Gücünden Makineye... 133 4. Sosyal Yaşamda Vakıflar... 135 5. Nasıl Eğitim Gördüler?... 139 6. Mesleğimi Nasıl Seçmeliyim?... 141 Yaşayan Demokrasi 1. Kurultaydan Meclise... 143 2. Yönetim Özü... 147 3. Kuvvetler Ayrılığı... 151 4. Kamuoyu ve Basın... 155 5. Örnek Yurttaş... 157 07 Ülkeler Arası Köprüler 1. Bir Dünya Savaşı... 159 2. Küresel Sorunlar Küresel Çözümler... 167 CEVAP ANAHTARLARI... 167 3

Kazanım Soru Bankası İletişim ve İnsan İlişkileri İletişim Bir Sanattır Sosyal Bilgiler Ben Dili 1. I. II. Sen Dili Ben ile başlar. Sen ile başlar. Ben ile biter. Sen ile biter. 4. Aşağıdakilerden hangisi iletişimi olumsuz etkileyen tutum ve davranışlardan birisi değildir? Bireyin davranışlarını Bireyin kişiliğini A) Alay etmek ifade eder. hedef alır. B) Eleştirmek Yargılar, suçlar, C) Empati kurmak eleştirir. D) Suçlamak III. Bireyin duygularını hedef alır. IV. İletişim çatışmasına neden olur. 01 İletişimi sağlıklı sonuçlandırır. Tablonun hangi satırında yanlışlık yapılmıştır? A) I B) II C) IV D) III 5. 2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin iletişimi olumsuz etkileyeceği söylenemez? Öğretmen sınav sonuçlarını okumaya başlamıştı. Önce Ahmet in sonucunu okudu. 100 puanı duyunca Ahmet çok mutlu oldu. Arkasından yakın arkadaşı Mehmet in sınavının 50 olduğunu öğrenince kendisini arkadaşının yerine koyarak üzüldü. B) Derslerine tek başına çalışmalısın. Metne göre Ahmet, iletişimin hangi yönünü kullanmıştır? C) Peki, sen ne yaptın? A) Empati kurmak D) Daha duyarlı davranman gerektiğini düşünüyorum. B) Etkili dinlemek A) Neden bu kadar geç geldin? C) kullanmak 3. İletişim, bireylerin karşılıklı olarak bilgi, duygu ve düşüncelerini paylaşmasıdır. 6. Tanıma göre aşağıdakilerden hangisi iletişim değildir? Başkalarına karşı ön yargısız olmak, onları dikkatle dinlemek, onlarla empati kurmak ----- A) Betül öğretmenin sınıfa girince Merhaba demesi verilen cümle aşağıdakilerden hangisi ile tamamlanamaz? B) Ayşe Hanım ın gazete okuması C) Şoför Mehmet in eliyle başka bir şoför arkadaşına selam vermesi D) Mehmet in kendisine sorulan bir soruyu başıyla onaylaması D) Sen dili kullanmak A) olumlu iletişim kurulmasını sağlar. B) iletişim çatışmalarına yol açar. C) iletişimin sağlıklı ilerlemesini sağlar. D) iletişimin verimli olmasını sağlar. 5

7. Sağlıklı bir iletişim kurabilmenin ön koşulu aşağıdakilerden hangisidir? A) Kendini tanımak B) Açık sözlü olmak C) Empati kurmak D) Jest ve mimiklere dikkat etmek 10. Can kulağıyla dinlemek deyiminde etkin dinlemenin hangi özelliği vurgulanmıştır? A) Sözünü keserek dinlemek B) Vereceğimiz cevabı düşünerek dinlemek C) Tüm dikkatimizi vererek dinlemek D) Başka işle meşgul olarak dinlemek 8. Aşağıdaki cümlelerden hangisiyle başlayan bir iletişim olumsuz sonuçlar doğurur? A) Bugün nasılsınız? B) Günaydın. C) Güzel bir gün diliyorum. D) Yine mi sen? 11. İlk buluştuğumuzda üzerindeki kıyafetlere, konuşma biçimine aldırmadan tatlı bir sohbete dalmıştık. Sonra uzun yıllar süren bir dostluğumuz oldu. Metinde iletişimi olumlu etkileyen tutum ve davranışlardan hangisi vurgulanmıştır? A) Ön yargısız davranmak B) Kendini doğru ifade etmek C) kullanmak D) Göz iletişimi kurmak 6 9. İnsanlar iletişim kurarken el, kol ve yüz harekelerine dikkat etmelidir diyen bir sosyal bilgiler öğretmeni iletişimde hangisinin önemini vurgulamış olur? A) Empati kurmanın B) Jest ve mimiklerin C) Nazik olmanın D) Sabırlı davranmanın 12. I. Konuyu saptırmak II. Göz iletişimi kurmak III. Önemsememek IV. Sürekli eleştirmek Yukarıda verilenlerden hangisi iletişimi olumsuz etkileyen davranışlardan değildir? A) I B) II C) III D) IV

Kazanım Soru Bankası İletişim ve İnsan İlişkileri İletişim Bir Sanattır Sosyal Bilgiler 1. 4. Nasıl ve ne anladım? 02 Benden ne isteniyor? Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır cümlesinde olumlu iletişimin hangi yönüne vurgu yapılmıştır? Ben ne istiyorum? A) Son sözü söylemek için çabalamak Kendimi nasıl hissediyorum? B) Uzun konuşmak Kendimize sorduğumuz yukarıdaki soruların hangisine katkıda bulunacağı söylenebilir? C) Konuşurken örnekler vermek D) Etkili ve güzel konuşmak A) Olumlu iletişim kurmaya B) Ön yargılı olmaya C) Sürekli eleştiri yapmaya D) Karşımızdakini sorgulamaya 5. İLETİŞİM BİR SANATTIR Yukarıdaki sloganda hangisi vurgulanmıştır? A) Herkesin etkili bir iletişim kurma yeteneğine sahip olduğu 2. B) Etkili bir iletişim kurmanın ayrı bir bilgi ve beceri gerektirdiği Aşağıdakilerden hangisi iletişimi olumlu etkileyen tutum ve davranışlardan birisi değildir? C) Sadece eğitimli kişilerin etkili bir iletişim kurabileceği D) Etkili bir iletişimin sadece aile içinde kullanılabileceği A) Jest ve mimiklere dikkat etmek B) Anlayışlı olmak C) kullanmak 6. 3. Birinin yerine kendimizi koyarak olaylara onun bakış açısı ile bakma olarak tanımlanabilecek iletişim öğesi aşağıdakilerden hangisidir? Çınar: Akşam arkadaşım Mehmet aradı. Ertesi gün sinemaya gitmeyi teklif etti. Oysa önemli bir sınavım vardı ve ben de ona net bir cevap vermedim. Bu durum üzerine bana kırıldı ve konuşmamaya başladı. Konuşmasına göre, Çınar ın yaptığı iletişim hatası aşağıdakilerden hangisidir? A) Etkili reddetmemek D) Emir vermek B) Sabırlı davranmamak A) Antipati B) Sempati C) Nazik olmamak C) Empati D) Telapati D) Anlayışlı olmamak 7

7. Nasrettin Hoca eşiyle bir yaz gecesi damda yatarken, artık ne olduysa olmuş, damdan aşağı düşüvermiş. Gürültü patırtı derken, Hoca nın başına toplanmışlar. İçlerinden biri: Hocam, durumun nasıldır; ne yapalım? deyince Nasrettin Hoca; Tez, demiş, bana bir damdan düşen getirin. Hâlimden ancak o anlar! demiş. Nasrettin Hoca iletişimde hangisine vurgu yapmıştır? A) Göz iletişimi kurmak B) Beden dili kullanmak C) Empati kurmak D) kullanmak 10. Tatlı dile güler yüze Doyulur mu doyulur mu? Neşet Ertaş ın yukarıdaki türkü sözünde iletişimi olumlu etkileyen etkenlerden; I. Jest ve mimikleri etkili kullanmak II. Empati kurmak III. Konuşma biçimine dikkat etmek Hangileri vurgulanmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III 8. I. Küçümsemek II. Göz iletişimi kurmak III. Yargılamak IV. Sabırlı olmak Yukarıda verilen tutum ve davranışların sınıflandırması hangi seçenekte doğru verilmiştir? İletişimi Olumlu Etkileyen Tutum ve Davranışlar İletişimi Olumsuz Etkileyen Tutum ve Davranışlar A) I ve II III ve IV B) III ve IV I ve II 11. Ne söyleyeceğiniz önemli, nasıl söylediğiniz de ancak daha önemli olan karşınızdakinin ne anladığıdır. Mevlana yukarıdaki cümlesinde hangisini vurgulamıştır? A) İletişimdeki bireysel farklılıkları B) İletişimdeki olumsuz tutumları C) İletişimde dinlemenin önemini D) İletişimin her koşulda gerçekleşeceğini C) I ve III II ve IV D) II ve IV I ve III 8 9. I. Derslerine daha çok çalışman gerektiğini düşünüyorum. II. Derslerine hiç çalışmıyorsun. Yukarıdaki iki cümle için hangisi söylenemez? A) I. cümlede Ben Dili kullanılmıştır. B) I. cümle iletişimi olumsuz sonuçlandırır. C) II. cümlede Sen Dili kullanılmıştır. D) II. cümle davranışı değil kişiliği hedef almaktadır. 12. Etkin dinlemenin iletişimde önemli bir payı vardır. Aşağıdakilerden hangisi etkili dinlemede dikkat edilecek kurallardan birisi değildir? A) Dikkatini karşısındaki kişiye vermek B) Konuşmacıyı sözünü kesmeden dinlemek C) Konuşmacıyla göz teması kurmak D) Son sözü söylemek için çabalamak

Kazanım Soru Bankası İletişim ve İnsan İlişkileri İletişim Bir Sanattır Sosyal Bilgiler 1. 3. Selam Yola çıkınca her sabah, 03 Hacivat: Merhaba Karagözüm. Nasılsın, iyi misin? Karagöz: İyi değilim Hacivat. Donuyorum. Bulutlara selam ver. (Hacivat sağa sola bakınır. Bir evin bacası üstündeki leyleği görür. Parmağıyla leyleği işaret ederek:) Taşlara, kuşlara, atlara, otlara İnsanlara selam ver. Ne görürsen selam ver. Sonra çıkarıp cebinden aynanı Bak Karagözüm, leylekler gelmiş. Artık yaz geliyor. Bir selam da kendine ver. Hatırın kalmasın el gün yanında Karagöz: Hacivat, anlamsız konuşma. Hem leylek gelmiş diyorsun, hem kaz geliyor diyorsun. Bu dünyada sen de varsın! Üleştir dostluğunu varlığınla, Bir kısmı seni de sarsın. Hacivat: Kaz demedim Karagözüm, yaz geliyor dedim. Üstün Dökmen Karagöz: Kaz yazayım ama ben yazı bilmem ki. Yaz demek kolay. Şiire göre olumlu iletişim kurmak için gerekenler arasında hangisi sayılamaz? Yukarıdaki diyaloga göre Karagöz ile Hacivat arasındaki iletişimin sağlıklı sonuçlanmamasının nedeni hangisidir? A) Ön yargısız olmak B) Hoşgörülü olmak C) Herkesi olduğu gibi kabul etmek A) Yanlış anlamak D) Önemsememek B) Yargılamak C) Alay etmek D) Suçlamak I. Sürekli aynı şeyi yapıyorsun! II. Bu konuda seni gayet iyi anlıyorum. III. İşine geldiği gibi davranıyorsun! IV. Davranışlarına daha fazla dikkat etmen gerektiğini düşünüyorum. Yukarıda verilen cümlelerin Ben Dili ve Sen Dili olarak sınıflandırması hangi seçenekte doğru verilmiştir? 4. Araştırmacılar dikkatle dinlemenin insanlar arasında olumlu ilişkiler kurmaya yardımcı en etkili iletişim öğesi olduğunu vurgulamaktadır. Buna göre, iyi bir dinleyicinin özellikleri arasında; I. Dinlerken vereceği cevabı düşünür, II. Son sözü söylemek için çabalar, Ben Dili Sen Dili A) I ve IV II ve III IV. Yargılamadan, suçlamadan dinler, B) II ve III I ve IV hangileri sayılabilir? C) II ve IV I ve III A) I ve II B) I ve IV D) I ve III II ve IV C) II ve III D) III ve IV III. Dinlerken başka işle meşgul olmaz, 2. 9

5. Jest ve mimik kullanılarak verilen mesajlara sözsüz mesaj denir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi sözsüz bir mesaj değildir? A) Bir annenin olumlu davranışı karşısında çocuğuna gülümsemesi B) Bir çocuğun arkadaşına el sallayarak veda etmesi C) Bir müşterinin işlem sonrası bankacıya teşekkür etmesi D) Bir futbolcunun hakemin beğenmediği kararı sonrası yüzünü buruşturması 8. Konferansa gittiğimizde konuşmacı yerinden hiç ayrılmadı. Sanki bir heykel gibi hareket etmedi. Hatta seyircilere hiç bakmadı, gözlerini önündeki notlarından ayırmadı. Aynı ses tonuyla konuşmasını sürdürdü. Hâliyle konferanstan kimse memnun kalmadı. Verilen bilgiye göre, konferans veren kişi için; I. beden dili kullanmamıştır, II. göz iletişimi kurmamıştır, III. ses tonu ve vurgulamalara dikkat etmemiştir, IV. dinleyicilerle etkili bir iletişim kurmuştur hangileri söylenebilir? A) I ve II B) II ve IV 6. Okuldan döndükten sonra anneme günümün nasıl geçtiğini anlatıyordum. Oysa gözünü televizyondan ayırmadan beni dinliyordu. Ben de anlatmaktan vazgeçtim. C) III ve IV D) I, II ve III Metinde iletişimin olumsuz sonuçlanmasının nedenleri arasında; I. Göz iletişimi kurmamak II. Dinlerken başka işle meşgul olmak III. Dikkatini karşısındaki kişiye vermemek IV. Empati kurmamak hangileri sayılabilir? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve III 9. İletişim Benimle Başlar. ifadesinde iletişimin hangi yönü vurgulanmıştır? A) İletişimin her zaman olumlu sonuçlanacağı B) İletişimin kişinin kendini tanıması ile başlayacağı C) İletişimin sadece sözlü mesajlarla yapılacağı D) İletişimde beden dilinin önemli olduğu 10 7. İnsanlar arasında kurulan olumlu ilişkilerde iletişimin önemli bir rolü vardır. Buna göre, aşağıdaki tutum ve davranışlardan hangisinin olumlu iletişim kurmaya katkısı olduğu söylenemez? A) Karşımızdakine saygı duymak B) İsteklerimizi kabul ettirmeye çalışmak C) Kendimizi tam ve doğru olarak ifade etmek D) Bireysel farklılıklara dikkat etmek 10. Sözünden dönmek, eleştirmek, yargılamak, suçlamak iletişimin ----- Yukarıdaki cümle hangisi ile tamamlanamaz? A) olumsuz sonuçlanmasına neden olur. D) verimli olmasını sağlar. C) kesilmesine neden olur. D) sağlıksız kurulmasına neden olur.

Kazanım Soru Bankası İletişim ve İnsan İlişkileri İletişim Bir Sanattır Sosyal Bilgiler 1. Aşağıda verilen atasözlerinden hangisinde etkin dinlemeye vurgu yapıldığı söylenemez? 4. I. Sürekli eleştirmek II. Yargılamak III. Empati kurmak A) İki dinle bir söyle. IV. Etkili dinlemek B) Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. V. Kendini tanımak C) Söz gümüşse sükût altındır. İletişimi etkileyen yukarıdaki tutum ve davranışların Olumlu ve Olumsuz olarak sınıflandırılması hangi seçenekte doğru verilmiştir? D) Sakla samanı gelir zamanı. 2. 04 Olumlu Olumsuz A) I-II III-IV-V B) III-IV-V I-II C) I-V II-III-IV D) II-III-IV I-V (I) Mehmet ile her zamanki kafede buluştuk. Konuşmaya başladık. (II) Dikkatimi ona verip dinliyordum. (III) Bir yandan da onu dinlerken vereceğim cevabı düşünüyordum. (IV)Konuşma boyunca gözlerimi ondan hiç ayırmadım. Başka bir şeyle de meşgul olmadım. Kaç numaralı cümlede etkin dinlemeye aykırı bir durum vardır? A) IV B) III C) II D) I 5. I. İnternete daha az girmen gerektiğini düşünüyorum. II. Kendine hiç zaman ayırmıyorsun! III. Ama sen beni hiç dinlemiyorsun! Merve o gün eve biraz geç gelmişti. İçeri girince annesi Neredesin sen? Saat kaç? diye sorunca sinirlenen Merve doğruca odasına gitti. Yukarıda verilen cümlelerin Ben Dili ve Sen Dili olarak sınıflandırması hangi seçenekte doğru verilmiştir? Yukarıda annenin yaptığı iletişim hatası hangisidir? I II III IV A) Sen dili Sen dili A) Konuşma biçimine dikkat etmemek B) Sen dili Sen dili B) Beden dili kullanmamak C) Sen dili C) Göz iletişimi kurmamak D) Sen dili Sen dili 3. IV. Daha fazla kitap okuman gerektiğini düşünüyorum. D) Dinlerken başka işle meşgul olmak 11

6. I. Olumlu yaklaşır II. Anlayışlı ve sabırlıdır. III. Naziktir. IV. Kendi düşüncesi için ısrar eder. Yukarıda verilenlerden hangisi iletişim becerisi yüksek bir kişinin davranışı olamaz? 9. Merve Akşam biraz sohbet etmek için salona girdiğimde babam gazete okuyordu. Günümün nasıl geçtiğini anlatmaya başladım. Başını gazeteden hiç kaldırmadan beni dinledi. Arada sadece başını sallıyor ya da kısa cümlelerle cevap veriyordu. Üzüldüm ve odama döndüm. A) I B) II C) III D) IV Buna göre Merve nin babasının; I. Göz iletişimi kurmak II. Empati kurmak III. Dikkatini karşısındaki kişiye vermek IV. kullanmak 7. I Ne söylemek istediğini düşünür. II Ses tonunu düzenler. İletişim öğelerinden hangilerine uymadığı söylenebilir? III IV Normal hızla konuşur. Karşıdaki kişi ile göz iletişimi kurmadan konuşur. A) II ve III B) I ve IV C) I ve III D) II ve IV Yukarıdakilerden hangisi iyi bir konuşmacının özelliği değildir? A) III B) IV C) I D) II 10. Bir araştırmaya göre yüz yüze iletişimde duygusal mesajların %55 i yüz ifadeleriyle, %38 i sözsüz iletişimle, %7 si de sözlerle verilmektedir. Verilen bilgiye göre, aşağıdakilerden hangisinin iletişimde rolünün daha az olduğu söylenebilir? 12 8. Gözde: Başkasının yerine kendimizi koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakmaktır. Koray : El ve yüz hareketleri ile sözsüz mesaj iletilmesidir. Yiğit : Bireylerin karşılıklı bilgi, duygu ve düşüncelerini paylaşmasıdır. Öğrencilerin bilgi verdikleri kavramlar hangi seçenekte doğru verilmiştir? Gözde Koray Yiğit A) İletişim Empati kurmak B) Empati kurmak C) Empati kurmak Jest ve mimik İletişim D) İletişim Jest ve mimik Jest ve mimik İletişim Jest ve mimik Empati kurmak A) Mimiklerin B) Gülümsemenin C) Göz iletişimi kurmanın D) Empati kurmanın 11. İletişimde en sık yapılan hatalardan birisi de budur. Yeni tanıştığımız kişiler hakkında farklı düşünceler öne sürmek, daha başlangıçta kendimizi iletişime kapatmamıza neden olur ve sağlıklı bir iletişimin kurulmasına engel olur. Yukarıda iletişimi olumsuz etkileyen hangi tutuma yer verilmiştir? A) Eleştirme B) Önyargılı olma C) Suçlama D) Alay etme