Hazırlayan: Alaattin AKTAŞ ala.aktas@gmail.com GÖSTERGELER PROJEKSİYON KREDİ NOTU: Uluslararası derecelendirme kuruluşu Fitch in Türkiye nin kredi notunu yatırım yapılabilir düzeye çıkarması kuşku yok ki son dönemin en önemli ekonomik gelişmesi olarak kaydedilmeli. Not artırımına ilişkin değerlendirmelerde de özellikle vurgulandığı gibi, bu aslında gecikmiş bir karar sayılmalı. Türkiye, özellikle aynı kategoride tutulduğu ülkelerin ekonomileriyle karşılaştırıldığında çok daha iyi durumdaydı, bu görülebiliyordu ama notun artırılması, en azından bize göre gecikti. Fitch yetkilileri ise not artırımında gecikildiği kanısında değillerdi. Zaten olamazlardı, o zaman not artırmak için niye bu kadar beklediklerini izah etmek durumunda kalırlardı. Kredi notunun yatırım yapılabilir düzeye getirilmesiyle Türkiye nin neler kazanacağı belli. Daha çok fon çekebileceğiz, bunun sonucunda da kamu kâğıtlarına ilgi artacak ve bağlı olarak faizler düşecek, Hazine daha ucuz borçlanacak ki zaten ilk ve en önemli etki burada görüldü. Notun artırılmasıyla Türkiye ye gelecek dövizin artması faizlerin düşmesinin yanında, hisse senedi fiyatlarının yükselmesi ve öbür yanda da Türk Lirası nın değer kazanması gibi bir etki yaratacak. Zaten sıkıntı da TL nin değer kazanması, bunun rahatsız edici boyuta varması noktasında yoğunlaşıyor. Gerçi, notun artmasıyla bugünden yarına öyle çok önemli değişiklikler olmayacağını, kısa sürede çok büyük miktarda bir döviz girişi yaşanmayacağını dikkate almak gerekiyor. Yani bu gerçekleri göz ardı edip, karar sayesinde Türkiye ye kimilerinin ileri sürdüğü gibi 100 milyar dolar civarında döviz geleceğini söyleyecek kadar uçmamak gerekiyor. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bile, çok temkinli davranıp benzer not artırımı sonrasında diğer ülkelere ne kadar fon geldiğinden yola çıkarak Türkiye ye 1-2 yıl içinde 32 milyar dolar civarında bir fonun gelebileceğini söyledi. Neden 30 ya da 35 değil, diye düşünülebilir. Bakan Şimşek, diğer ülke örneklerinde GSYH nin yüzde 4 ü kadar bir fon girişi olduğundan hareket ettiğini ve Türkiye nin GSYH si de 800 milyar dolar civarında olduğu için bu rakamı verdiğini belirtti. HENÜZ ÜÇ KURULUŞTAN BİRİ Tam anlamıyla yatırım yapılabilir ülke sayılmak için üç rating kuruluşunun ikisinin notunun gerektiği biliniyor. Bazı uluslararası fonlar, yatırımlarını yönetmelikleri gereği en az iki rating kuruluşunun yatırım yapılabilir düzeyde not vermediği ülkelere yöneltemiyorlar. Dolayısıyla mevcut durum elbette iyi; ancak henüz yeterli değil. Diğer iki rating kuruluşunun öyle kısa vadede Türkiye nin notunu artırmak gibi bir hazırlıkları ve niyetleri olduğuna ilişkin herhangi bir işaret yok. Dolayısıyla Fitch in bu kararı olumlu olmakla birlikte yeterli değil. Ama karşı cephede yer alan üç rating kuruluşundan birini bir anlamda yanımıza çekip durumu 3-0 dan 2-1 e getirmek de az şey sayılmamalı. ARTI VE EKSİLER Bir rating şirketinin not artırmasıyla ülkeye para girişi artar, bu beklenen ve doğal bir sonuç. Peki, gelecek bu para doğrudan yatırım için mi, yoksa portföy yatırımı için mi? Kabul edelim, doğrudan yatırım yapacak sermaye duruma öylesine detaylı bakar ki, rating şirketinin notunun çoğu kez hiç önemi yoktur bile. Hem zaten son not artırımında söz konusu olan yatırım yapılabilir nitelemesinin de portföy yatırımları için olduğunu unutmayalım. Şimdi Türkiye ye yüklü miktarda döviz girişi beklenmeli. Nitekim Maliye Bakanı Şimşek 1-2 yıllık bir dönem için 32 milyar dolayında bir rakam beklentisinden söz ediyor. Şimşek, bu dövizin yarısının portföy yatırımı, yarısının doğrudan yatırım için geleceğini söylüyor. Portföy yatırımı olarak Fitch in not artırımı yokken de yüklü miktarda döviz geliyordu zaten. Bizde bu faiz olduktan sonra gelmeye de devam eder Ama şimdi daha çok döviz geleceği, kamu kâğıtları daha çok talep göreceği için faizlerin gerileyecek olması büyük bir avantaj. Nitekim bu etki daha ilk günden beri görülüyor. Ekim 2012 k EKONOMİK FORUM 113
GÖSTERGELER ENFLASYON: 4 3 2 1 0-1 12 10 8 6 4 2 Ya doğrudan yatırımlar? Not artırımından dolayı doğrudan yatırımlarda patlama mı olacak, böyle bir yoğunluk mu yaşanacak? Yukarıda da belirttik, not artırımının doğrudan yatırımlara etkide bulunması çok ama çok zor. Keşke olsa Doğrudan yatırımları da ikiye ayırmak gerek; mevcut tesislerin el değiştirmesi yoluyla yapılan doğrudan yatırımlar, bir de gerçek anlamda yatırımlar. Son yıllardaki doğrudan yatırımlar ağırlıklı olarak mevcut varlıkların satılmasıyla gerçekleşmiş durumda. Dolayısıyla ne yeni üretim söz konusu oldu, ne yeni istihdam yaratıldı (hatta bazı durumlarda istihdam azaldı), ne de yeni vergi geliri doğdu. Her ilacın yan etkisi gibi, not artışının da yan etkisi olabilir, ihracatçılar da ilk günden buna dikkat çekmeye başladılar. Fazla döviz, kurlar üzerinde baskı yapar ve TL değer kazanırsa ne olacağı açık. Biz yine açılmaya başlayan dış ticaret makası ve büyüme eğilimi içine giren cari açıkla yüz yüze geliriz. Not artışı, bu yönüyle ilk günden bazı kesimlerde tedirginlik yaratmadı değil. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan da, ithalatın artabileceği uyarısında bulunma gereği duydu zaten. Her ne kadar Çağlayan ihracat açısından kaygılı görünmüyor, en azından bu görüntüyü vermek istiyorsa da, değerlenecek TL nin ihracatı sekteye uğratacağı da tartışma götürmez bir gerçek. Not artışı kuşkusuz bir dizi artıyı beraberinde getirecek. Ama eksiler de ortaya çıkabilir. Bu eksilerin başında da, vurguladığımız gibi TL nin değer kazanması geliyor. Ancak Merkez Bankası yüreklere su serpti ve TL nin değer kazanmasına izin verilmeyeceğini açıkladı. Merkez Bankası nın elinde bunu sağlayacak bir dizi araç var. Son çare piyasadan düzenli ihaleler ya da müdahaleler yoluyla döviz alınması, ancak şimdilik buna gerek olmayacakmış gibi görünüyor. Enflasyonda aylardır söylenen gerçekleşti. Merkez Bankası yönetimi, enflasyonun yılın son çeyreğinde keskin bir düşüş göstereceği görüşündeydi. Bu, tümüyle geçen yılın baz etkisinden kaynaklanan bir gerileme olacaktı ve nitekim oldu da. Geçen yılın ekiminde yüzde 3.27 ile son yıllarda hiç karşılaşılmadık ölçüde yüksek gerçekleşen artış endeksten çıktı, onun yerine bu yılki yüzde 1.96 lık artış girdi. Bu yılın ekiminde gerçekleşen yüzde 1.96 da çok yüksekti yüksek olmasına ama yine de geçen yılki oranın yanında adeta cüce kalıyordu. Böylece, eylül ayı sonunda yüzde 9.19 a çıkan yıllık artış oranı, ekim sonunda yüzde 7.80 e geriledi. TÜFE, geçen yılın kasım ayında da yüksek sayılabilecek bir oranda, yüzde 1.73 artış göstermişti. Bu artışta, ekimdeki rekor artışın yansımaları vardı. Bu yıl da aynı eğilimin görülmesi, kasımda görece yüksek ama ekimden daha düşük bir artış ortaya çıkması beklenmeli. Henüz tahmin yapmak için çok erkense de, kasım ayında yüzde 1 dolayında bir TÜFE artışının sürpriz olmayacağı söylenebilir. Merkez Bankası bir önceki enflasyon raporunda yüzde 6.2 olan 2012 ye ilişkin enflasyon tahminini, son raporla yüzde 7.4 e çıkardı. Bu değişiklik elbette normal. Orta programda yüzde 7.4 lük bir beklenti yer alırken, Merkez -2 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara. 2011 0,41 0,73 0,42 0,87 2,42-1,43-0,41 0,73 0,75 3,27 1,73 0,58 2012 0,56 0,56 0,41 1,52-0,21-0,90-0,23 0,56 1,03 1,96 2011 2012 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara. 4,90 4,16 3,99 4,26 7,17 6,24 6,31 6,65 6,15 7,66 9,48 10,45 10,61 10,43 10,43 11,14 8,28 8,87 9,07 8,88 9,19 7,8 Bankası nın farklı bir tahmin dile getirmesi zaten abes olurdu. Yılın ilk on ayında TÜFE de kaydedilen artış yüzde 5.36 düzeyinde. Bir başka ifadeyle son iki ayda TÜFE artışı yüzde 1.94 olduğu takdirde yıllık yüzde 7.40 lık tahmin tutacak. Kasım ve aralık ayları için yüzde 1.94 makul bir oran gibi görünüyor. Daha yuvarlatılmış oranlarla söylersek, son iki ayın yüzde 2 dolayında bir enflasyonla geçilmesi ve yılın yüzde 7.5 düzeyinde kapatılması beklenebilir. Yüzde 7.5 enflasyon, geçen yılki 10.5 e göre çok önemli bir gerilemeye işaret ediyorsa da, unutmamak gerekir ki Türkiye yüzde 5 hedefiyle yola çıktı. İç piyasa canlı değildi, talep fırlayıp gitmedi, ekonomik büyüme öngörülenin altında kaldı. Bütün bunlara rağmen, enflasyon hedefi öngörüleni yarı yarıya aştı. Belki daha da kötüsü, 2013 hedefinin bile şimdiden tartışma konusu olması ve hedefin tutacağına dönük inancın büyük ölçüde yitirildiğinin görülmesi. 114 EKONOMİK FORUM l Ekim 2012
BİR BAKIŞTA ÜÇ YILIN EKONOMİK GÖSTERGELERİ ÜFE (% değ.) TÜFE (% değ.) İhracat (Aylık) İthalat (Aylık) Cari denge İç borç stoku (milyar ) İç borç faizi (%) Bütçe geliri (Aylık) (milyon ) Bütçe gideri (Aylık) (milyon ) Reel kur end. (TÜFE ye göre) (2003=100) Aylık Ort. $ ( ) Aylık Ort.Euro ( ) Mevduat DTH (Milyar $) Kredi Tük.kredileri Kredi kartları San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmamış endekse göre) San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmış endekse göre) Protestolu senet (Milyon ) Dış borç öde. (Milyon $) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık 2010 0,58 1,66 1,94 2,35-1,15-0,50-0,16 1,15 0,51 1,21-0,31 1,31 2011 2,36 1,72 1,22 0,61 0,15 0,01-0,03 1,76 1,55 1,60 0,65 1,00 2012 0,38-0,09 0,36 0,08 0,53-1,49-0,31 0,26 1,03 0,17 2010 1,85 1,45 0,58 0,60-0,36-0,56-0,48 0,40 1,23 1,83 0,03-0,30 2011 0,41 0,73 0,42 0,87 2,42-1,43-0,41 0,73 0,75 3,27 1,73 0,58 2012 0,56 0,56 0,41 1,52-0,21-0,90-0,23 0,56 1,03 1,96 2010 7.829 8.263 9.886 9.396 9.800 9.543 9.565 8.523 8.909 10.963 9.382 11.823 2011 9.551 10.059 11.811 11.873 10.943 11.350 11.860 11.245 10.751 11.907 11.079 12.477 2012 10.350 11.750 13.211 12.634 13.136 13.241 12.843 12.844 13.013 2010 11.691 11.782 15.022 14.943 14.726 15.233 16.078 15.434 15.644 17.297 17.135 20.559 2011 16.905 17.520 21.644 20.953 21.107 21.605 21.061 19.679 21.204 19.919 18.649 20.594 2012 17.376 17.720 20.600 19.273 21.750 20.437 20.765 18.742 19.838 2010-3.010-2.120-4.186-4.260-2.851-3.321-3.467-2.926-3.738-3.292-5.933-7.539 2011-5.995-6.022-9.532-7.651-7.852-7.715-5.418-4.025-6.369-4.514-5.425-6.623 2012-5.720-4.258-6.270-4.728-5.532-4.296-4.097-1.181 2010 335,9 339,4 340,7 343,2 340,5 343,1 345,2 347,3 347,8 347,8 350,8 352,8 2011 353,3 357,5 359,9 362,0 362,7 362,7 363,9 366,6 366,6 368,0 366,4 368,8 2012 372,2 377,0 375,2 374,7 375,9 377,7 382,1 384,9 387,7 2010 8,8 8,7 8,7 8,8 8,8 8,9 8,8 8,7 8,7 8,6 8,5 8,5 2011 7,7 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,5 8,6 8,6 8,5 8,7 8,7 2012 10,5 10,0 9,9 9,9 9,8 9,8 9,6 9,3 9,1 2010 19.525 20.019 17.488 20.718 24.866 18.448 21.729 26.252 18.493 19.368 25.375 21.747 2011 23.499 24.556 20.674 23.523 27.133 26.686 20.714 32.256 22.061 22.633 29.032 23.096 2012 28.087 27.518 21.813 29.131 30.826 24.804 28.056 30.250 23.207 2010 22.646 22.290 23.436 25.173 19.054 23.894 23.775 23.163 25.395 21.203 25.740 37.858 2011 22.494 23.568 26.792 22.467 24.298 23.597 24.226 29.495 23.932 24.574 26.886 40.974 2012 26.347 30.159 27.344 27.719 26.239 31.074 28.302 31.822 29.037 2010 122,88 124,27 123,16 127,55 128,36 127,64 125,85 127,21 128,62 131,36 131,01 125,72 2011 121,19 117,35 115,87 118,33 117,25 113,30 109,38 103,52 104,92 106,70 110,48 109,52 2012 112,42 115,87 114,22 115,87 116,79 116,96 118,20 118,85 116,30 117,40 2010 1,4663 1,5056 1,5283 1,4879 1,5348 1,5703 1,5363 1,5016 1,4889 1,4185 1,4295 1,5131 2011 1,5538 1,5828 1,5747 1,5156 1,5642 1,5940 1,6467 1,7442 1,7865 1,8271 1,8038 1,8589 2012 1,8389 1,7511 1,7793 1,7798 1,7970 1,8161 1,8049 1,7858 1,7956 1,7941 2010 2,0973 2,0639 2,0755 1,9994 1,9395 1,9181 1,9561 1,9418 1,9438 1,9702 1,9626 1,9993 2011 2,0738 2,1597 2,2026 2,1869 2,2489 2,2934 2,3528 2,4998 2,4636 2,4990 2,4469 2,4522 2012 2,3723 2,3146 2,3504 2,3432 2,3052 2,2747 2,2222 2,2113 2,3051 2,3283 2010 303,2 316,0 320,1 316,3 328,4 341,7 343,1 343,4 344,7 349,6 355,9 380,5 2011 378,1 388,2 394,8 394,7 408,9 411,2 415,2 421,7 414,5 408,0 409,7 417,3 2012 416,7 412,3 416,5 420,9 419,4 427,3 434,3 436,5 445,7 2010 100,1 95,1 95,4 99,6 90,9 91,0 97,3 98,9 105,7 108,8 105,3 100,2 2011 97,3 100,3 106,0 108,3 104,0 104,0 102,5 100,7 98,0 103,8 100,3 100,6 2012 105,1 107,9 106,6 108,6 106,0 108,3 107,8 107,9 109,8 2010 295,6 307,2 313,6 324,8 336,4 346,6 358,5 365,1 370,4 385,6 397,8 423,5 2011 429,0 442,5 452,0 467,4 485,2 499,0 514,6 534,0 544,6 545,3 552,0 565,6 2012 562,6 564,8 581,9 590,2 601,3 615,0 612,1 625,8 632,0 2010 91,6 93,5 95,8 99,4 101,9 104,8 107,8 110,3 112,7 116,5 119,3 124,9 2011 127,3 130,5 134,4 140,3 144,6 149,7 152,7 154,8 157,0 159,3 159,8 162,1 2012 162,1 162,9 165,3 167,0 169,1 172,3 173,2 175,4 177,4 2010 35,7 35,7 35,9 37,3 37,9 38,5 39,8 39,7 40,8 41,5 41,8 43,2 2011 42,9 43,4 43,1 45,1 46,3 47,6 49,8 49,9 51,8 52,1 52,3 53,9 2012 53,9 54,7 56,5 57,5 58,6 61,6 61,8 64,1 65,6 2010 12,8 17,6 21,4 16,9 14,9 10,0 8,8 10,8 10,4 9,9 9,4 16,7 2011 19,2 14,0 10,6 8,9 8,2 7,0 7,0 3,8 12,1 7,5 8,5 3,7 2012 1,5 4,4 2,6 1,5 5,9 3,0 3,3-1,8 6,2 2010 16,9 17,7 17,9 17,2 14,4 10,2 9,0 14,4 13,1 13,0 8,6 17,2 2011 19,0 14,1 10,8 9,1 5,2 7,1 10,0 3,8 6,0 7,5 5,3 3,8 2012-1,2 1,6 2,6 4,2 5,9 3,1 3,3 0,9 6,2 2010 600,8 413,7 489,7 463,8 430,8 473,1 557,8 467,2 476,5 430,9 442,9 521,8 2011 419,9 326,3 380,4 368,0 362,1 369,3 384,4 395,0 458,2 474,6 479,1 485,0 2012 494,2 430,0 414,0 467,0 510,6 583,3 571,4 615,8 690,6 2010 776 2.090 1.007 878 590 2.315 884 543 1.182 622 999 1.443 2011 1.743 1.024 1.094 910 899 1.614 823 1.235 962 583 1.067 869 2012 1.756 1.121 840 676 1.263 570 2.127 789 902 1.129 Ekim 2012 k EKONOMİK FORUM 115
GÖSTERGELER GSYH (yüzde değişim) 2012 2011 2010 Birinci çeyrek 3,3 12,1 12,6 İkinci çeyrek 2,9 9,1 10,4 Üçüncü çeyrek 8,4 5,3 Dördüncü çeyrek 5,0 9,3 Yıllık 8,5 9,2 Fiyatlar (yüzde değişim) 2012 2011 2012 2011 ÜFE TÜFE.Ekim 0,17 1,60.Ekim 1,96 3,27.On aylık 0,90 11,48.On aylık 5,36 7,95.Yıllık 2,57 12,58.Yıllık 7,80 7,66.Yıllık ortalama 7,80 10,26.Yıllık ortalama 9,53 5,93 Dış Ticaret (Milyon $) Eylül. İhracat 13.013 10.751 21,04. İthalat 19.838 21.204-6,44. Açık -6.825-10.453-34,71.İhracat/ithalat (%) 65,6 50,7 Ocak-Eylül. İhracat 113.023 99.444 13,65. İthalat 176.500 181.679-2,85. Açık -63.477-82.235-22,81.İhracat/ithalat (%) 64,0 54,7 Eylül itibariyle yıllık. İhracat 148.485 131.611 12,82. İthalat 235.663 236.669-0,43. Açık -87.178-105.058-17,02.İhracat/ithalat (%) 63,0 55,6 Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) (Ocak-Ağustos) 2012 2011 Fark Değ.(%) CARİ İŞLEMLER DENGESİ -36.082-54.210-18.128-33,4 Döviz geliri 136.570 122.637 13.933 11,4. İhracat 106.331 93.692 12.639 13,5. Turizm 14.847 14.766 81 0,5. Faiz 1.206 728 478 65,7. Diğer 14.186 13.451 735 5,5 Döviz gideri -172.652-176.847-4.195-2,4. İthalat -151.522-155.031-3.509-2,3. Turizm -2.581-3.252-671 -20,6. Faiz -3.716-3.151 565 17,9. Diğer -14.833-15.413-580 -3,8 Ağustos itibarıyla yıllık -59.013-74.712-15.699-21,0 Merkez Bankası Döviz Rezervi (Milyon $) 28/09/2012 30/09/2011 Değişim (%) TOPLAM 112.089 93.601 19,75.Döviz rezervi 94.800 87.537 8,30.Altın 17.289 6.064 185,10 Reel Kur Endeksi (2003=100) (TÜFE ye göre) Ekim 05 117,65 Ekim 09 117,35 Ekim 06 110,96 Ekim 10 131,36 Ekim 07 129,75 Ekim 11 106,70 Ekim 08 118,14 Ekim 12 117,40 Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyon ) (Ocak-Eylül). Gelir 243.691 221.102 10,22. Harcama 258.041 220.869 16,83. Denge -14.350 233. Faiz dışı denge 27.744 33.847-18,03 Mevduat Bankaları Kredileri (Bin ) TOPLAM 632.017.257 547.896.221 15,35 Yurtiçi krediler 628.855.063 544.620.776 15,47. krediler 492.632.379 416.963.932 18,15.Yabancı para krediler 136.222.684 127.656.844 6,71 Yurtdışı krediler 3.162.194 3.275.445-3,46 Repo Hacmi (Bin ). Müşterilerle yapılan 2.590.561 2.632.792-1,60. Mali kuruluşlar arasında yapılan 25.391.085 17.302.203 46,75 İç Borç Stoku Mevduatın Vade Dağılımı (Bin ) Eylül sonu 387,7 366,6 5,76 Yurtiçindekilerin toplam mevduatı (Bin ) TOPLAM 445.728.101 414.540.014 7,52. Vadesiz 70.928.134 64.997.135 9,13. Vadeli 374.799.967 349.542.879 7,23 Bankalara göre. Kamu 169.679.762 168.121.381 0,93. Özel 215.263.566 190.165.686 13,20. Yabancı 60.784.773 56.252.947 8,06 Yurtiçi Yerleşiklere Ait DTH (Milyon $) TOPLAM 109.812 98.016 12,03. ABD Doları 66.111 56.670 16,66. Euro 32.428 29.144 11,27 (Dolar karşılığı) 41.641 39.269 6,04.Diğer dövizler (dolar karşılığı) 2.059 2.076-0,82 a- mevduat 468.115.201 435.413.874 7,51. Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 73.648.129 66.483.288 10,78. Bir ay 55.474.040 55.375.670 0,18. Üç ay 298.867.605 255.712.362 16,88. Altı ay 30.438.050 41.837.199-27,25. Bir yıl ve daha uzun 9.687.377 16.005.355-39,47 b-yabancı para mevduat 230.829.276 203.340.925 13,52. Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 48.528.968 33.967.634 42,87. Bir ay 36.010.095 36.529.050-1,42. Üç ay 107.741.773 97.555.506 10,44. Altı ay 15.603.828 13.488.399 15,68. Bir yıl ve daha uzun 22.944.612 21.800.337 5,25 Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları (Bin ) 28/09/2012 30/09/2011 Değ.(%). Tüketici kredileri 243.006.486 208.854.645 16,35 Konut 177.431.536 157.043.120 12,98 Taşıt 75.038.098 68.197.486 10,03 Diğer 7.215.018 6.383.852 13,02.Kredi kartları 95.178.420 82.461.782 15,42 Tasfiye olunacak 65.574.950 51.811.525 26,56. Tüketici kredileri. Kredi kartları 3.974.629 3.121.065 27,35. Kredi kartları 3.918.846 3.548.501 10,44 116 EKONOMİK FORUM l Ekim 2012
En Yüksek Faiz Oranları (24 Ekim 2012 itibariyle) mevduata 3,00-20,00 4,00-20,00 5,00-18,00 5,00-18,00 Para Arzı (Bin ) M1 159.530.243 145.827.010 9,40 DOLAŞIMDAKİ PARA 54.764.455 51.843.611 5,63 Dolaşıma Çıkan Banknot + Madeni Para 61.928.642 58.508.536 5,85 Banka Kasaları (-) 7.164.187 6.664.925 7,49 VADESİZ MEVDUAT ( ) 69.553.374 62.884.048 10,61 Mevduat Bankaları 64.526.092 58.475.835 10,35 Katılım Bankaları 5.020.489 4.396.109 14,20 TCMB 6.793 12.104-43,88 VADESİZ MEVDUAT (YP) 35.212.414 31.099.351 13,23 Mevduat Bankaları 32.742.635 29.198.874 12,14 Katılım Bankaları 2.440.093 1.853.235 31,67 TCMB 29.687 47.243-37,16 M2 704.565.813 654.290.484 7,68 VADELİ MEVDUAT ( ) 384.993.494 358.962.155 7,25 Mevduat Bankaları 363.468.773 340.403.497 6,78 Katılım Bankaları 21.524.721 18.558.657 15,98 TCMB - - VADELİ MEVDUAT (YP) 160.042.077 149.501.319 7,05 Mevduat Bankaları 148.549.959 141.393.625 5,06 Katılım Bankaları 11.492.118 8.107.695 41,74 TCMB - - M3 746.828.910 689.720.183 8,28 REPO 6.181.712 3.939.095 56,93 PARA PİYASASI FONLARI (B TİPİ LİKİT FONLAR) 18.212.796 22.111.723-17,63 İHRAÇ EDİLEN MENKUL DEĞERLER 17.868.589 9.378.880 90,52 Tüketici Güven Endeksi Eylül 12 Ağustos 12 Değ.(%) TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 88,8 91,1-2,5.Satın alma gücü (mevcut dönem) 86,7 89,2-2,8.Satın alma gücü (gelecek dönem) 86,8 90,1-3,7.Genel ekonomik durum(gelecek dönem) 86,6 89,7-3,5.İş bulma olanakları (gelecek dönem) 91,0 92,1-1,2.Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malları satın almak için uygunluğu 92,9 94,3-1,5 İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Yüzde) 2012 2011.Ekim 74,9 77,0 Sanayi Üretimi Değişimi (%) Dış Borç Anapara ve Faiz Ödemesi (Milyon $) (Ocak-Ekim) Toplam 11.172 10.887 2,62. Kamu 9.193 8.444 8,87. Merkez Bankası 379 275 37,82. IMF'ye ödemeler 1.600 2.168-26,20 Turist Sayısı ABD Doları mevduata Euro mevduata 0,25-10,00 Eylül 2012 Eylül 2011.Arındırılmamış endekse göre (yıllık) 6,2 12,1.Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (yıllık) 6,2 6,0.Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (bir önceki aya göre) 3,9-2,0 Ocak-Eylül 25.756.984 25.625.298 0,51 Şirket Kuruluşları (Ocak-Eylül). Kurulan 29.452 41.129-28,39. Kapanan 9.813 9.685 1,32 İnşaat Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi Daire sayısı (İlk yarı). Ruhsat 349.226 276.327 26,38. Yapı kullanma izin belgesi 239.460 251.643-4,84 Protestolu Senetler (Ocak-Eylül). Adet 770.732 671.789 14,73. Tutar (Bin ) 4.776.842 3.463.592 37,92 İşsizlik Verileri (Bin Kişi) Temmuz 12 Haziran 12 Temmuz 11.15 ve daha yukarı yaştaki nüfus 54.759 54.680 53.635.İşgücü durumu 27.821 27.803 27.462 İstihdam edilenler 25.498 25.577 24.953 İşsizler 2.323 2.226 2.509.İşsizlik oranı (%) 8,4 8,0 9,1.Tarım dışı işsizlik oranı (%) 10,7 10,2 11,8.Genç nüfusta işsizlik oranı (%) 16,3 15,7 18,3 DIŞ BORÇ STOKU (Milyon $) 2012 2.Ç. 2012 1.Ç. 2011 2010 2009 Türkiye brüt dış borç stoku (toplam) 323.472 318.669 306.704 292.222 269.548 Kısa 99.011 90.262 83.847 77.469 49.045 Uzun 224.461 228.407 222.857 214.753 220.503 Kamu sektörü (toplam) 102.254 101.094 94.281 89.076 83.464 Kısa 12.772 10.683 7.013 4.290 3.598 Uzun 89.482 90.411 87.268 84.786 79.866 TCMB (toplam) 8.718 9.694 9.699 11.827 13.305 Kısa 1.159 1.275 1.269 1.576 1.776 Uzun 7.559 8.419 8.430 10.251 11.529 Özel sektör (toplam) 212.500 207.881 202.724 191.319 172.779 Kısa 85.080 78.304 75.565 71.603 43.671 Uzun 127.420 129.577 127.159 119.716 129.108 ÖNCEKİ DÖNEME GÖRE FARK (Milyon Dolar) Türkiye brüt dış borç stoku (toplam) 4.804 11.965 14.482 22.674-11.835 Kısa 8.749 6.415 6.378 28.424-3.482 Uzun -3.945 5.550 8.104-5.750-8.353 Kamu sektörü (toplam) 1.160 6.813 5.204 5.613 5.176 Kısa 2.089 3.670 2.723 692 350 Uzun -929 3.143 2.481 4.921 4.826 TCMB (toplam) -976-5 -2.128-1.478-761 Kısa -116 6-307 -200-98 Uzun -860-11 -1.821-1.278-663 Özel sektör (toplam) 4.619 5.157 11.406 18.539-16.249 Kısa 6.776 2.739 3.962 27.932-3.734 Uzun -2.157 2.418 7.444-9.393-12.515 ÖNCEKİ DÖNEME GÖRE DEĞİŞİM (Yüzde) Türkiye brüt dış borç stoku (toplam) 1,5 3,9 5,0 8,4-4,2 Kısa 9,7 7,7 8,2 58,0-6,6 Uzun -1,7 2,5 3,8-2,6-3,6 Kamu sektörü (toplam) 1,1 7,2 5,8 6,7 6,6 Kısa 19,6 52,3 63,5 19,2 10,8 Uzun -1,0 3,6 2,9 6,2 6,4 TCMB (toplam) -10,1-0,1-18,0-11,1-5,4 Kısa -9,1 0,5-19,5-11,3-5,2 Uzun -10,2-0,1-17,8-11,1-5,4 Özel sektör (toplam) 2,2 2,5 6,0 10,7-8,6 Kısa 8,7 3,6 5,5 64,0-7,9 Uzun -1,7 1,9 6,2-7,3-8,8 Ekim 2012 k EKONOMİK FORUM 117