2014 TEMMUZ AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 04.08.2014 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Temmuz ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Temmuz ayında TÜFE bir önceki aya göre %0.45 arttı. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Beklenti Anketi ne göre katılımcılar, TÜFE nin Temmuz ayında %0.06 oranında artış göstermesini beklemekteydi. Anadolu Ajansı (AA) Finans Enflasyon Beklenti Anketi ne göre ise TÜFE nin %0.14 artmasını beklenmekteydi. Aralık 2013 ten Haziran 2014 e kadar yukarı yönlü seyrini sürdüren TÜFE, baz etkisiyle Haziran ayında bir miktar gerilemesine rağmen Temmuz ayında beklentilerin üzerinde %9.32 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde Ramazan ayı nedeniyle gıda fiyatlarının yükselmesinin yanı sıra eğlence ve kültür grubunda yaşanan fiyat artışının da etkili olduğu görülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı yılın üçüncü enflasyon raporuna ilişkin yaptığı sunumda, enflasyondaki yukarı yönlü baskının temel nedeninin gıda fiyatlarındaki artış eğilimi olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca yıllık enflasyonun, döviz kurundan kaynaklanan maliyet baskılarının gecikmeli etkileri ve gıda fiyatlarının olumsuz seyri nedeniyle yılsonunda %5 hedefinin belirgin bir şekilde üzerinde gerçekleşeceğini paylaşmıştır. Ancak ithalat fiyatlarındaki ılımlı seyir, döviz kurunun birikimli etkilerinin kademeli olarak ortadan kalkması ve özel kesim nihai yurt içi talep koşullarındaki zayıflığın etkisi ile enflasyonun düşmeye başlamasını beklediğini açıklamıştır. Dolayısıyla TCMB, 2014 yılı enflasyon tahminini Nisan Enflasyon Raporu nda olduğu gibi %7.6 seviyesinde sabit tutmuştur. Bu dönemde Yurt İçi ÜFE (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre %0.73 artarken yıllık bazdaki artış %9.46 olarak gerçekleşmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 1 / 7
Tablo 1. Temmuz ayı için TÜFE ve Yİ-ÜFE değişimleri TÜFE Yİ-ÜFE Değişim (%) 2013 2014 2013 2014 Aylık 0.31 0.45 0.99 0.73 Yıllık 8.88 9.32 6.61 9.46 Grafik 1. 2013 ve 2014 Yılları TÜFE Seyiri 8.39 7.75 7.89 7.31 7.03 7.29 9.38 9.66 6.13 6.51 9.16 9.32 8.3 8.88 8.17 7.88 7.71 7.32 7.4 2013 2014 Grafik 2 de ana harcama gruplarının aylık bazda TÜFE ye katkıları yer almaktadır. Ana harcama gruplarının toplam değişime aylık katkıları incelendiğinde ulaştırma, 11 baz puan ile en fazla katkıyı yapmıştır. Mevsim etkisi nedeniyle düşmesi beklenen gıda fiyatlarının Temmuz ayında TÜFE ye katkısı 7 baz puan olarak görülmüştür. Bu durum Ramazan ayı nedeniyle yükselen gıda fiyatları ile açıklanabilmektedir. http://www.ifesam.org Sayfa 2 / 7
Grafik 2. Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda 2014 Temmuz Ayı TÜFE ye Katkıları ULAŞTIRMA ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN EĞLENCE VE KÜLTÜR KONUT HABERLEŞME GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER LOKANTA VE OTELLER ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER EV EŞYASI EĞİTİM SAĞLIK GİYİM VE AYAKKABI -0.23 0.11 0.10 0.10 0.09 0.09 0.07 0.07 0.03 0.02 0.01 0.01-0.25-0.20-0.15-0.10-0.05 0.00 0.05 0.10 0.15 % puan Ana harcama grupları açısından TÜFE incelendiğinde bir önceki aya göre en yüksek artış %2.97 ile eğlence ve kültür grubunda gerçekleşmiştir. Öte yandan, bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren grup ise %3.28 ile giyim ve ayakkabı olmuştur. Bu dönemde ana harcama grupları içinde sadece giyim ve ayakkabı grubu fiyatlarında gerileme yaşanmıştır. Bu gerilemenin TÜFE üzerinde sınırlı bir etkisi olmuştur. http://www.ifesam.org Sayfa 3 / 7
Grafik 3. Ana Harcama Gruplarının Bir Önceki Aya Göre Değişimleri EĞLENCE VE KÜLTÜR 2.97 ALKOLLÜ İÇECEKLER 1.99 HABERLEŞME 1.9 LOKANTA VE OTELLER 1.05 ULAŞTIRMA 0.71 ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER 0.63 EĞİTİM 0.59 KONUT 0.56 GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER 0.3 SAĞLIK 0.3 EV EŞYASI 0.24 GİYİM VE AYAKKABI -3.28-4 -3-2 -1 0 1 2 3 4 % TCMB nin para politikası için takip ettiği H endeksindeki artış bir önceki yılın aynı ayına göre %10.39 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun genel eğilimini yansıtması açısından önem taşıyan bir diğer gösterge olan I endeksindeki yıllık artış ise %9.75 olarak gözlenmiştir. Grafik 4. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (Yıllık % Değişim) 6.49 6.79 7.29 7.61 7.28 7.11 7.70 8.63 9.52 10.05 10.16 10.17 10.39 6.09 6.37 6.96 7.49 7.22 7.08 7.59 8.43 9.32 9.74 9.77 9.65 9.75 I H H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks http://www.ifesam.org Sayfa 4 / 7
Temmuz 2014 te endekse dahil edilen 432 maddeden; 62 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 234 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 136 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gözlenmiştir. TÜFE de bir önceki aya göre en yüksek artış gösteren ürünlerin sırasıyla %30.94 ile sivri biber, %30.23 ile limon ve %23.15 ile kayısı olduğu görülmüştür. TÜFE de bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren ürünlerin ise sırasıyla %8.76 ile ceket (kadın için), %7.79 ile patates ve %6.70 ile yumurta olduğu görülmüştür. Grafik 5. İstanbul İli için 2013 ve 2014 Yılları TÜFE Seyiri 8.02 7.48 7.92 7.59 8.72 7.8 9.65 9.79 9.35 9.61 8.77 8.92 8.4 8.43 7.15 6.46 8.06 7.63 7.48 2013 2014 Grafik 5 incelendiğinde Temmuz ayında İstanbul için hesaplanan TÜFE, bir önceki yılın aynı ayına göre %9.61 artış kaydetmiştir. Bu durum İstanbul daki yıllık TÜFE artışının, genel TÜFE artışından yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge incelendiğinde ise, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %10.57 ile TR31 (İzmir) bölgesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre en düşük artış ise %7.62 ile TR62 (Adana, Mersin) bölgesinde gerçekleşmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 5 / 7
Grafik 6. 2013 ve 2014 Yılları Yİ-ÜFE Seyiri 10.72 12.40 12.31 12.98 11.28 9.75 9.46 5.23 6.61 6.38 6.23 6.77 5.67 6.97 1.88 1.84 2.30 1.70 2.17 2013 2014 Grafik 6 da Yİ-ÜFE nin seyri yer almaktadır. Bu dönemde Yİ-ÜFE de düşüş gözlenmiştir. Temmuz ayı için sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1.82, imalat sanayi sektöründe %0.67, elektrik ve gaz sektöründe %0.88 ve su sektöründe %0.39 artış gerçekleşmiştir. Tablo 2. Temmuz Ayı Yİ-ÜFE için Sektörlerin Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Madencilik ve Taşocakçılığı 1.82 10.59 İmalat 0.67 11.75 Elektrik ve gaz 0.88-5.44 Su temini 0.39 9.46 Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2014 yılı Temmuz ayında en yüksek aylık ve yıllık artış dayanıksız tüketim mallarında gözlenmiştir. Tablo 3 te Temmuz ayı için ana sanayi grupları sınıflamasına ilişkin gerçekleşen değerler yer almaktadır. http://www.ifesam.org Sayfa 6 / 7
Tablo 3. Temmuz Ayı Yİ-ÜFE için Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Ara Malı 0.60 10.83 Dayanıklı Tüketim 0.28 11.03 Dayanıksız Tüketim 1.05 13.98 Enerji 0.75 0.82 Sermaye Malı 0.62 10.31 http://www.ifesam.org Sayfa 7 / 7