MISIR MISIRDA RESİM SANATI
MISIR TARİHİ VE RESİM SANATI Mısır uygarlığı MÖ.5000 yıllara dayanır.ilk başta aşağı ve yukarı diye iki ayrı ülkedir.yukarı Mısır Nil nehri boyunca uzanan verimli vadiye yerleşmiştir, Aşağı Mısır delta ve çölde kurulmuştur. MÖ.3000 yıllarında iki ülke birleşmiştir. Hiyeroglif yazıtlarla mısır tarihi belirginlik kazanır. Tıp, Matematik ve Geometride çok ileridirler, ilk mimar Mısırda doğmuştur (İMHOTP). Dini çok tanrılıdır. Eski Krallık Orta Krallık Yeni Krallık şeklinde sıralanır. Resim sanatı mısırda; dini, tanrıları, firavunların hayatını, toplum yaşamını, düşüncelerini anlatır. Her resim belirli bir eylemi anlatmak ve yararlı olmak için yapılmıştır.
Katı kurallar ve gelenekler dahilinde çizilir. Çizilen her şekil açık,eksiksiz ve en karakteristik hali ile çizilir. Sanatçının amacı, çizdiği her konuyu kalıcı kılmaktır. Resimlerdeki işlenen konular: tanrılara sunulan adaklar, savaşlar, zaferler, firavunların yaşamları, diğer dünyaya yaptıkları yolculuk ve yolculuk sırasında karşılaştıkları olaylar, mumyalama törenleri, ölülerin taşınması, ruhların tartılması, günlük yaşam gibi konuları içerir. Mısır resmi, fresko denilen duvar resmidir. Kaya yüzeyleri resim yapmaya uygun olmadığından önce biraz düzeltiliyor, sonra kil tabakasıyla kaplanıp düzleştiriliyor, zemine alçı sürülerek resim yapmaya hazır hale getiriliyor. Fresko: Kireçli su içersine toz boyalar karıştırılarak, yaş sıva üzerine yapılan duvar resimlerine denir. Freskolarda, parlak renkler kullanılır. Sarı ve kahverengi doğal topraktan beyaz kireçten mavi ve yeşil cam hamurundan siyah yağlı karadan Okr aşı boyasından Okr ve beyazdan pembe renk bulunur. Boyaların kat kat kullanılmasıyla renkler elde edilir.tek katla şeffaf silüetler yapılır.çam sakızı eriği ile yapışkanlığı sağlanır. Resimleri yapmak için ucundan püsküller çıkana kadar çiğnenmiş kamışlar fırça olarak kullanılmıştır.
İnsan resmedilirken, baş yandan göz karşıdan vücudun üst kısmı önden kollar ve bacaklar yandan resmedilir. Bu şekilde çizimde kollar ve bacakların vücuda nasıl bağlandığı anlatılır. Ayaklar ise içten çizilir bu yüzden her resimde iki sol ayak görülür. Bu tarz figür çizimini katı bir şekilde uygulamalarının sebebi eksiksiz beden ölülere sunulan her şeyi taşır anlamındadır. Resim yapan sanatçılar katı kurallarla yetiştirilip kendilerine öğretilen kalıpların neyi temsil ettiğini de resimlerinde yansıtıyorlardı. Bu resim dili anıtsal bir süreklilik, hikayeci (narative) bir anlatımdır. Resimde boşluklar, hiyeroglifler ile doldurulur fazlalıkların olmadığı şemacı bir resim oluşur. Tanrılar ve firavunlar büyük çizilir, mevkilerine göre soyluların da boyutları değişir. Esir ve köleler, diz çökmüş yığınlar halinde çizilir. Eski krallıkta: dinsel konular, mumyalama hazırlığı, ölülerin taşınması, ölüye ağıtlar, ruhların tartılması gibi konular işlenir. Mezara, yüzün maskesi yapılır. Ölü odalarında birbirine bağlı ölü gömülmesi gibi sahneler resmedilir. Zemin mavidir, ölü sevilen eşyalarıyla birlikte gömülür.
Orta krallıkta günlük yaşamla ilgili konular (tarlada çalışma, avlanma balık tutma, zanaat işleri, eğlence) savaş ve zafer resimleri konu alınır. Günlük yaşamla ilgili çizilen konularla ölünün mevki yaptığı işleri ve özel yaşamı anlatılır. Perspektifsiz çizilmesine rağmen her ayrıntıyı birbirine bağlayan düzen vardır. Mısırlı sanatçılar, çalışmalarına duvarı düz çizgilerle bölerek başlar sonra figürlerini bu çizgilere göre yerleştirir geometrik düzene rağmen doğanın ayrıntılarını eksiksiz çizmesini engellemez. Örneğin; çizilen hayvanlar öylesine eksiksiz çizilmiştir ki bugün bilim insanları çizilmiş kuşların ve hayvanların türlerini çok açık saptayabilmişlerdir. Mısır sanatındaki bu tür kurallar bir üslup oluşturmaktadır. Yapıta denge ve ağırbaşlı bir uyum vermektedir. Bu uyumda renklerinde etkisi vardır. Zemin rengi açılmıştır. Kadınlar açık, erkekler koyu renk ile resmedilmiştir. Oturan figürlerde 90 derecelik açı vardır. Tanrıların görüntüleri de saptanmıştır. Horus: Gök Tanrısı Animbus: Doğan başlı ölüm tanrısı Osiris: Çakal Başlı Bereket Tanrısı Şeklindedir.
Her sanatçı güzel yazı yazma sanatını, imgeleri, Hiyeroglif simgeleri açık ve belirgin şekilde taşa oymak zorundaydı. Bu kurallar yüzünden 3000 yıllık resim sanatı çok az değişim göstermiştir. Yeni krallık döneminde 18.sülalenin kralı IV.Amenofis kuralları değiştirdi. Geleneklerdeki tanrıları benimsemedi ve tek tanrı Atona taptı. Işınların ucunda eller bulunan ve bu ellerle hediyeler veren Güneşti Aton. Aton adından esinlenip kendine Ekhnaton adını taktı. Resimlere bu değişiklik yansıdı. Görkemli ve katı kurallarla yapılan firavun resimleri yerine kutsayan güneşin altında karısı Nefertiti ile birlikte çocuklarını severken resmettirdi. Güzellik önemli değildi kendisinin insani zaafları ile resmedilmesini gerçeğe bağlı kalınmasını istedi. Mezar resimlerinde öbür dünyada yapılan güneş yolculuğu yanı sıra güneşin gece yolculuğu sırasında karşılaştığı devleri yenip geceden şafağa zaferle çıkışıyla ilgilidir.
Mısır dininin amacı, yaradılışın sürmesini güvenceye almaktır. Yeryüzündeki iyilik kötülük kaosu ile yaradılış düzeni arasındaki mücadeleyi yansıtırlar ve krallık iktidarı bu mücadelenin hakemi konumundadır. Yaradılış, art arda gelen başlangıçtır. Yeni krallık döneminde, perspektif ön ve arka düzlem belirtilmiş her çeşit konu serbesttir. Görünüm çok rahat, kostümler şık, zengin mücevherlerle süslenmiş robalı takılar, ayaklarda halhallar vardır. Renkler çeşitlenmiş canlılığa kavuşmuştur. Hareketli, zarif ve bireysel resimler oluşmuştur. Ekhnaton sonrasında Kral, Tutankamon olmuştur. İlk başlarda Ekhnaton üslubunun izlerini görebiliyoruz. Firavun eşi ile aynı boyutta resmedilmiş ve güneş tanrısı tepede, firavunda tahtında çok rahat oturuyor. Fakat, Tutankamon zamanında eski inanışlar yeniden geçerlilik kazanmaya başladı. Mısırda bu gün bulunan birçok eser, geç dönemden (tapınak ve saraylar) kalmadır. Geç dönemde, yeni konular işlenmeye başlandı. Ruhun varlığını sürdürebilmesi için insan bedeninin ve dış görünüşünün
Mısır resim sanatında kabartmalar çok önemlidir. 3 şekilde yapılır. 1-) Yalnızca dış konturu oyulur. 2-) Zemin oyulup figür yukarıda kalır. 3-) Figürün içinin oyulup zeminin yüksekte kaldığı şeklinde yapılır. Konular duvar resmi ile aynıdır. Kabartmalarda firavunlar ve tanrılar daha büyük ölçüde yapılmıştır. Resimdeki bütün kurallar geçerlidir. Figürler firiz (hafif çıkıntılı şerit) lerle birbirlerinden ayrılmıştır. Mısır resminde papirüsler ve tabut resimleri de vardır. Papirüslerde ölü törenleri, öteki dünyaya yolculuk ve öteki taraftaki yargılamalar anlatılır. Papirüsler tabuta ölünün yanına konulur, tabuta ölünün yüzü resmedilir.
Mumyalama: - Ölünün içi boşaltılır, burundan beyin alınır,vücut sterilize edilir. - Beden Natron denilen bir madde ile sarılıp kırk gün bekletilir. (Natron:sodyum karbonat, sodyum bi karbonat,sodyum klorid ve sodyum sülfattan oluşan karışım.)daha sonra bu madde vücuttan çıkarılır. - Kol ve bacak gibi vücudun eklemli yerleri çamur yada kumla kaplanır. - Sonra beden reçineye batırılmış ketenle, kokulu bir çeşit sarı sakızla ve tarçınla sarılır. - Bir çeşit merhemin vücuda sürülmesinden sonra da ince bir keten tülle örtülür.
KAYNAKCA: Doc.Dr.Mehmet Zeki İBRAHİMGİL (Lise Sanat Tarihi 1) Prof.Dr.Şerife CENGİZ (Sanat Tarihi Notları) E.H.GOMBRICH (Sanatın Öyküsü) İNTERNETTEN RESİMLER