GERİATRİ 1
Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre, doku, organ ve sistemler düzeyinde, zamanın ilerlemesiyle ortaya çıkan, geriye dönüşü olmayan yapısal ve fonksiyonel değişikliklerin tümüdür. 2
Demografik anlamda yaşlılığın sınırı 65 yaş olarak benimsenmektedir. 65-74 arası erken yaşlılık, 75-84 yaş arası yaşlılık, 85 yaş ve üzerindekiler ileri yaşlılık dönemidir. Ömür uzunluğu ne kadar olursa olsun, kaçınılmaz olan; yaşlanmadır. Yaşlanma, hayata günler, aylar, yıllar katmaktır "veya Yaşlanma, doğumla başlayan, ölümle biten hayat sürecidir. 3
Yaşlanma sürecini, yaşlılığın normal etkilerini ve yaşla ilgili hastalıkları inceleyen bilime gerontoloji denir. Geriatri" ise yaşlıların tıbbı sorunlarına yönelik bakımı ile ilgilenen bir bilim dalıdır. 4
DÜNYADA DEMOGRAFİK DEĞİŞİMLER Son yüzyılda sağlık alanında geliştirilen tanı ve tedavi yöntemleri, ölüm hızının azaltılmasında etkili olmuştur. Bunun sonucunda da doğuşta beklenen yaşam süresi uzamış, toplam nüfus içinde 65 ve üzeri yaştakilerin oranı artmıştır. 5
YAŞLILIKTA GÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER Fiziksel Değişimler Duyu organlarında, fiziksel hareketlerde gerilemeler Davranış ve reflekslerde yavaşlamalar, Kemiklerde erime ve kireçlenmeler İç organlarda, dokularda ve salgı bezlerinde değişme; İşitme ve görme duyusunda gerileme Zeka fonksiyonlarında değişiklikler 6
Psikolojik Değişiklikler: Yaşama gücü ve isteği giderek azalması, Yaşlının kendi gençlik imajını kaybetmesi, yakınlarının da kaybı, Yaşlılıkla birlikte öğrenme, karar verme, sorun çözme yeteneklerinde belli bir gerileme görülmesi, Fiziksel gerileme, statü kaybı ve ölüm korkusudur. 7
Sosyal özellikler: Çekirdek aile gerçeği ile yaşlı insanların sorunları aile dışına taşmıştır. Bu nedenle bugün ve önümüzdeki dönemlerde yaşlı nüfus en önemli toplumsal sorunlardan biri olmuştur. 8
9
Yaşlılık Döneminde Kronik Hastalıklar Ülkemizde, 65 yaş ve üzerindeki nüfusun % 80 ninde en az bir kronik hastalık bulunmaktadır. Yaşlılarda en fazla görülen kronik hastalıklar olarak kalp-damar hastalıkları, kronik obstrüktif hastalıklar, diabet, böbrek hastalıkları, solunum hastalıkları belirtilmektedir. 10
Yaşlılık Döneminde Bağımlılık Yaşlanma, özürlülüklerin artması ve başkalarına daha fazla bağımlılaşma anlamına gelir. Genel olarak bir insan, örneğin yıkanma, giyinme, hareket etme, yeme ve içme gibi temel gündelik işleri yaparken başka birinin yardımına gerek duyuyorsa bu konumdaki kişi bağımlı sayılır. 11
Yaklaşık olarak yaşlıların % 35 inin günlük yaşam aktivitelerini sürdürmede zorlandığı, % 42 sinin günlük faaliyetlerinde yardıma gereksinim duydukları, % 80 inin bir veya daha fazla kronik hastalığa sahip olduğu bilinmektedir. 12
Yaşlılıkta Koruyucu Uygulamalar Yalnızlıktan Koruma Egzersiz programı Beslenme Kazalar İatrojenik hastalıklar Ayak bakımı Sigara Bağışıklama Kanser taraması Görme ve işitme işlevlerinin taraması Nöro-psikiyatrik ve sosyal işlevler Anemi taraması 13
Bağışıklama 10 yılda bir tetanoz toksoidi Her yıl eylül veya ekim aylarında influenza aşısı 5-7 yılda bir pnömokok aşısı Gerekli olduğu durumlarda menenjit ve difteri aşısı yapılmalıdır. 14
Aile içi yaşlı bakım vericilerinin eğitim gereksinimleri Aile Üyelerinin Yaşlının Tıbbi Durumunu Anlaması Bakım Vericilerin Başetme Becerilerini Geliştirme Aile Sorunlarıyla İlgilenme Yaşlılarla Etkili Şekilde İletişim Toplum Hizmetlerini Kullanma Uzun Süreli Bakımı Planlama 15
Öncelikle Dikkate Alınması Gereken Yaşlılar Çok yaşlı olanlar Yalnız yaşayanlar Huzurevinde yaşayanlar Toplumdan soyutlanmış yaşlılar (tek yada karıkoca) Çocuksuz yaşlılar Kronik hastalığı olan ya da hareket kısıtlılığı olan yaşlılar Sosyal güvencesi olmayanlar 16
YAŞLILIK DA SEVGİ GİBİDİR, SAKLANAMAZ. Thomas Dekker 17