. ebeveyn/erinden birine EE uygu/andl.

DlcLE TIP DERGISI (JOURNAL OF MEDIcAL SCHOOL) C:27 S:1 2000 ilk EPizOD ~izofreni VE PSiKOTiK 6ZElliKli MANiDE : DUYGU DI~A VURUMUNUN KAR~ILA~TIRllMASI Yrd. Do~. Dr. ATilA EROl1 Uzm. Dr. FADiME YAZICI2 6ZET Duygu dl$avurumu (DDV) $izofrenide got;/ii bir re/aps yordaylclsldlr. DDV zaman/a degi$ebilir ve dl$ stres/er/e etkile$imi yasltlyor o/abilir. Bu t;al1$mamn amacl DDV dozeyini ilk epizod $izofreni (ie$) ve ilk epizod psikotik mani (iepm) tam grup/anm hastal1gm ba$/anglt; ve birinci YI/ sonunda deger/endirmek ve kontro/ grubuy/a kar$l/a$tlrmaktlr. IE$ (n=22) ve IEPM (n=22) tamsl konmu$ hasta grubu ile sag/lkl1 kontro/ (n=20) grubu t;a/i$mala a/mdl. Hasta/ara 1. ve 12. ailarda, yapl/an goru$me/erde DI$avuru/an Duygu/amm DOzeyi O/t;egi (LEE), hasta/arm ebeveyn/erinden birine DI$avuru/an Dwgu/amm O/t;egi (EE) uygu/andl. Kontro/ grubuna LEE; kontro/ grubunun. ebeveyn/erinden birine EE uygu/andl. IE$ ve IEPM grup/an ba$/anglt; ve birinci YI/m sonundaki kal'$l/a$tlrma/arda farkl1l1k gostermedi. IE$ grubunun LEE ve EE si ba$/anglt;ta kontro/ grubuna gore daha yoksek birinci YI/ sonunda arada farkl1l1k ka/madl. IEPM grubu ise ba$/anglt;ta farkl1l1k yok birinci YI/da LEE ve EE si daha yoksek bu/undu. DDV IE$ hasta/arda ve ebeveyn/erinde birinci YI/da azal1rken IEPM grubunda artmaktadlr. DDV tam ve hastal1k soresiy/e yakmdan i/gili duragan o/mayan bir yapldlr. Anahtar Kelime/er: $izofrenik bozuk/uk, mani, ilk epizod, psikotik ozej/ik/i, duygu dl$avurumu. GiRi~ Vaughn ve Left (1981), duygu dl~avurumunun (DDV), ~izofrenik aile Oyesinin patolojik davram~larma kar~l, ailede ortaya ~Ikan tutum ve tavlrlann ve ba~a ~Ikma tepkilerinin bir gostergesi oldugunu soyler. Stresli ya~am olaylan, duygu dl~avurumu ve relaps arasmdaki iii~kili ara~tlran ~alt~malarda, yoksek dulgu dl~avurumunun sorekli bir stressore e~it olabilecegi belirtilmi~tir (Koenigsberg ve Handley1986). YOksek duygu dl~avurumu olan akrabalarla ya~amak sorekli bir ya~am olayldlr (Koenigsberg ve HandleI1986). Duygu dl~avurumu, hasta yakmlanyla etkile~im tarzml yansltmasma ragmen, bu etkile~im paterninin ne dereceye kadar hasta yakmmm ki~iligi ile belirlendigi ve ne dereceye kadar hasta tarafmdan etkilendigi net degildir (Koenigsberg ve Handley 1986). Brown ve ark.lan (1972), yaptlklan ~alt~malarda relapsla iii~kili oldugu do~onolen5 faktor tespit etmi~lerdir. 1. Hastaya yonelik ifade edilen herhangi bir degerde duygu, 2. Hastaya yonelik agresyonun dl~avurumu, 3. Hastala yonelik dominant veya direktif davram~, 4. Hasta tarafmdan akrabalara yonelik duygu dl~avurumu, 5. Hastamn akrabalanna yonelik agresyonun dl~avurumu. (1,2) Osmangazi Universitesi Tip FakOltesiPsikiyatri AD, ESKI$EHfR.

8 MacMillan ve arkada~lan (1986), ilk epizod ~izofrenik bozuklugu olan hastalarla yaptlklan ~ah~mada, duygu dl~avurumu yoksek olan akrabalarla ya~ayan hastalarda relaps riskinin fazla oldugunu saptaml~lardlr. Mintz ve ark.lan (1987), MacMillan ve ark.larmm tespit ettigi bu bulguyu, "~izofrenik bozuklugu olan hastalann ailelerinin, duygu dl~avurumunun yoksek olmasl hastahgm prognozunu etkiler" dye yorumlaml~lardlr. Kar~lla~tlrmah bir takip ~ah~masmda, duygu dl~avurumu yoksek olan akrabalarla ya~ayan ~izofrenik bozukluklu hastalarda relapsm fazla oldugu tespit edilmi~ ve medikasyona ek olarak akrabalarla yozyoze iii~kinin azaltllmasmm relapsa kar~1 korulucu oldugu belirtilmi~tir (Alexander ER ve ark. 1974, Carpenter WT ve ark. 1978). KOltOrel yapl, sosyoekonomik dozey ve ebevemin cinsiyeti ile duygu dl~avurumunun iii~kili oldugu belirtilmi~tir. California'daki Amerikan etnik kokenli ~izofrenik hastalarm aileleri arasmda %67, Danimarka'da, %50 oranmda yoksekdulgudl~avurumu tespit edilmi~tir (Koenigsberg ve Handley 1986). Kuipers ve Bebbington (1988), duygu dl~avurumu dozeyi do~okolan ailelerin sorunlarla daha iyi ba~a 'rlkabildigini, duygu dl~avurumu yoksek ailelerin sorunlarla, hastahk ve hastayla ba~a 'rlkmakta zorlandlgml belirtmi~lerdir. Bazl aileler ba~a 'rlkabilecekleri durumlarda do~ok dulgu 'dl~avurumu, zorlandlklan durumlarda yoksek duygu dl~avurumu gosterebilir. Relaps slrasmda, bu aileler yoksek duygu dl~avurumu gosterir. Bunlar yoksek duygu dl~avurumlu degil dalgalanan duygu dl~avurumlu aileler olarak ele ahnmahdlr (McCreadye ve ark.lan 1993). Bu bilgiler DDV nun duragan bir yapl olmadlgml, ebeveynlerin yeterli olduklan durumda Ulgun tepkiler verdiklerini, yetersiz kaldlklarmda ise DDV yoksek tepkiler verdikleri anla~llmaktadlr. Yeterlilik ise hem hastamn, hem hastahgm durumu, soresi ve hastanm ki~isel farkhhklan hem de ebeveynin hastahk bilgisi, deneyimi, soresi ve ki~iligi tarafmdan etkilenebilir. Aynca 'rah~malann 'rogu ~izofrenik hasta ailesi ile saghkh kontrol grubu kar~lla~tlrmalanna dayanmaktadlr. Bu nedenle 'rah~mamlza ~izofrenik hastalarla kar~lla~tnmak i'rin psikotik ozellikli mani ve saghkh kontrol grubu alarak hastahgm ba~langl'r ve birinci Ylhnda sozkonusu degi~kenler a'rlsmdan farkhhklanm belirlemeyi ama'rladlk. MATERYAL VE METOD MaYls 1996 - Ekim 1999 tarihleri arasmda Oniversite hastanesinin Psikiyatri Klinigi'ne ayaktan ba~vuran ve yatarak tedavi goren (15-45 ya~lan arasmda, organik mental hastahgl olmayan), DSM IV tam ol'rotlerine gore ilk epizod ~izofrenik bozukluk (IE$) tamsl konmu~ 22 hasta, ilk epizod psikotik ozellikli mani (IEPM) tamsl konmu~ 22 hasta, 'rah~maya ahndl. IE$ tamsl konmu~ hastanm 4'0 (%18.18) ayaktan, 18'j (%81.82) yatarak tedavi gormo~tor. IEPM tamsl konmu~ 22 (%100) hastanm hepsi yatarak tedavi gormo~tor. Aynca, her iki hasta grubunun ebeveynlerinden biri (n=39 anne, n=3 baba, n=11 e~), 20 psikiyatrik oykosoolmayan saghkh kontrol grubu ve bu bireylerin ebeveynlerinden biri ( anne, n=20) 'rah~maya ahndl. Hastalara, ebeveynlerine, kontrol grubu ve ebeveynlerine 'rah~ma hakkmda bilgi verildi ve onam ahndl. Hastalara ve kontrol grubuna DI~avurulan Duygulamm DOzeyi Ol'regi (LEE), hastalann ve kontrol grubunun ebeveynlerinden birine DI~avurulan Duygulamm

Olgegi (EE), uygulandl. Hastalar 1 YII soreile izlendiler. 1. Ylhn sonunda, hasta ve yakmlanna EE ve LEE tekrar uygulandl (ebebeynlerden 61gekleri tamamlayanlardan boyok bolomonoanneler olu~turdugundan babalara ve e~lere ait veriler degerlendirmeye ahnmadl). Hastalarla, 1. ve 12. aylarda klinik g6ro~meyaplldl ve i~levsellik dozeyleribelirlendi. Hastahk belirtileri olmayan 2 ayhk bir iyile~me d6neminden soma hastahgm yeniden ba~lamasml, yeniden hastalanma, 2 ay tamamlanmadan hastahgm tekrarlamasml alevlenme olarak degerlendirdik. C;all,ma Gere~leri DI~avurulan DUlgulamm DOzeyiOlgegi (LEE): Hasta i9in 6nemli olan bir ki~i ile hasta arasmdaki duygusal durumu anlamak ve iii~kinin bazl 6zelliklerini derecelendirmek Ozere Kanada'da Cole ve arkjan (1988) tarafmdan geli~tirilmi~ olan bir ozdegerlendirme aracldlr. Olgek hastalara uygulanmaktadlr ve maddeler, dogru yanh~ bi9iminde, anahtar akraba konumunda olan ki~i ile son 09 ay i9indeki iii~kiler goz onone ahnarak i~aretlenmektedir. "Benim sinirlerimi bozmaz", Her zaman modahalecidir" gibi ifadelerin yer aldlgl 60 madde igerir. Olgegin, her biri 15 madde igeren modahalecilik (Intrusiveness), duygusal tepki (Emotional Response), hastahga kar~1tutum (Attitude Toward IIInes), ho~goro/beklentiler(tolerance/expectation) olmak Ozere dort alt 61gegi vardlr. Slraslyla, bu alt 01geklere ait maddelere "ben konu~urken modahale etmez", "i~ler iyi gitmedigi zamanlar huzursuz olur", sorunlanml ondan 09 almak i9in yarattlglml soyler", "bir hata yaparsam anlayi~la kar~llar" gibi maddeler ornek verilebilir. Olkemizde g~erlik ve govenirlik 9ah~masl (Berksun ve ark. 1993, Berksun 1992) yapllml~tlr. DI~avurulan Duygulamm Olgegi (EE): Ki~iler arasl 9 iii~kilerde, hasta yakmlannm, hastasml ve kendisini algllayi~lanna dayanan bu 01gekili~kilerde etkile~ime e~lik eden duygusal tonu nitelemek ve 019mek i9in EE kuraml ve kavramlanndan yola 91karak hazlrlanml~. Bu 61gek 41 item igerir. "Ele~tirici Olu~" (EO), "DO~mancll Olu~" (DO), "A~1rI Ilgi - Koruyucu - KollaYlclhk- MOdahalecilik"(YKKM) olmak Ozerekuramsal olarak 3 alt item grubuna sahiptir. Olgekte olumlu tutumlan ve hisdedi~leri betimlelen itemler olmasma kar~m bunlarm cevaplan ters olarak degerlendirmele ahndlgmdan bu itemler EO ve DO gruplan i9ine girmi~tir. Bu 01gek Olkemizde, Berksun ve ark.lan (1992) tarafmdan geli~tirilmi~, gegerlik ve govenirlik9ah~masl yapllml~tlr. 1~levselliginGenel Degerlendirilmesi (IGD) Olgegi: DSM IV V. Eksen i~levselligin genei degerlendirilmesi klinisyenin, hastanm genel i~levsellik dozeyiyle ilgili yarglslm belirtmesi i9in kullamhr. Bu bilgi, tedaviyi planlamak, bunun etkilerini 019mekve sonlamml 6ngormek i9in yararhdlr (K6roglu 1994). BULGULAR Her iki hasta grubu ve ebeveynleri arasmda, ya~ () ve 6grenim soreleri () a91smdan fark saptanmadl. IE$, IEPM ve kontrol grubu arasmda, ya~ () ve ogrenim soresi () a91smdanfark saptanmadl IE$, tamsl konmu~ hastalarm ebeveynleri ile kontrol grubunun ebeveynlerinin ya~lan arasmda ( ) fark saptanmadl. Ancak, ogrenim soreleri a91smdan fark saptandl (t=2.793, df=40, p<0.010). IEPM tamsl konmu~ hastalann

10 ebevenyleri ile kontrol grubunun ebeveynleri arasmda ya~ () 6grenim soreleri () a<;lsmdanfark saptanmadl (Tablo I). 1. Yllda IE$ tamsf konmu~ hastalann 14'Onde (%63.6) relaps saptandl, bu hastalann 4'Onde (%18.2) iki kez relaps, 1'inde (%4.5) 0<;kez relaps tespit edildi. Hi<; relaps olmayan hasta saylsl 8 (%36.4) idi. 1.Yllda IEPM tamsl konmu~ hastalann, 15'inde (%68.2) relaps yoktu, 7'sinde bir kez relaps saptandl. Aynea, 1. Yllda, IEPM tamsl konmu~ hastalann 11'inde (%50) rekorrenssaptanmadl, 9'unda (%40.9) bir kez rekorrens,2'sinde (%9.1) iki kez rekorrens saptandl. Hastahgm ilk Ylh oldugu i<;in relaps ve rekorrens sayllan <;ogunlukla 1'di. Bu nedenle, relaps ve rekorrens ile EE ve LEE puanlan arasmdaki iii~ki korelasyonla ara~tlrjdl. Relaps ve rekorrens olanlarla olmayanlann EE ve LEE ortalamalan kar~lla~tlrjldl. Tablo I: ie$, IEPM ve kontrol grubunun ya~ ve 6grenim soreleri ve ie (n=22) iepm(n=22) KONTROL(n=20) YM? 22.234.69 23.556.10 20.902.55 OORENIMSORESI 10.823.30 11.233.07 12.252.24 IE$. IEPM ve kontrol grubunun ebevernlerinin ya!l ve ogrenim soreleri Gruplann IE$ ebeveynleri iepm ebeveynleri KONTROLebeveynleri (n=19) (n=22) (n=20) YM? 49.238.05 48.7310.94 46.253.51 OORENIMSORESI 5.273.23 5.325.01 7.852.66 EE ve LEE Sonu~lan 1. IE$ grubunun ilk ba~vurudaki LEE ve EE puanlan, kontrol grubunun puanlanndan 6nemli dereeede fazlaydl (p<0.010, p<0.05). Aneak 1.Ylhn sonundaki LEE ve EE puanlan a<;lsmdanfark yoktu () (Tablo 11ve Ill). 2. IEPM grubunun hem ilk ba~vuda hem de 1.Yllda LEE 61<;eginden aldlklan puanlar kontrol grubundan fazlaydl (p<0.05) (Tablo 11).IEPM grubunun ebevemlerille kontrol grubunun ebevemlerinin EE'leri araslnda ilk ba~vuruda farkyoktu () aneak 1.Ylhn sonunda fark saptandl ( p<0.05) (Tablo Ill). 3. Her iki tam grubu, ba~langl<;ve 1. YII sonundaki degerlendirmelerinde, LEE ve EE a<;lsmdanfark g6stermedi. () (Tablo 11ve Ill) Tablo 11:IE$, IEPM ve kontrol grubunun LEE puanlan ie (n=22) iepm (n=22) Kontrol (n=20) Ilk Bavuru 17.917.73 17.419.63 10.459.05 1. Ylf 13.918.63 17.558.76 10.459.05

11 Tablo Ill: IE$, iepm ve kontrol grubunun Ebeveynlerinin EE puanlan " ie (n=19) iepm (n=22) Kontrol (n=20) Ilk Bavuru 17.685.73 15.774.69 13.005.71 1. YII 16.164.10 17.094.55 13.005.71 4. IEPM grubunda, ilk ba~vurudaki, EE ve LEE puanlan ile 1.Ylldaki EE ve LEE puanlan arasmda fark yoktu (). ie$ grubunun, ilk ba~vurudaki, EE puanlan ile 1. Ylldaki EE puanlan arasmda fark yoktu. Ancak ilk ba~vuru LEE puanlan ile 1.Ylldaki LEE puanlan arasmda fark vardl. (p<0.05). Gruplann EE ve LEE Sonuc;lan ile Relaps, Rekurrens iii,kisi: 1. YE$ grubunun ilk ba~vurudaki EE puanlan ile relaps slkhgl arasmda (Tablo IV) anlamh ili~ki saptandl (p<0.05). Ancak ilk ba~vuru LEE ve 1. Ylldaki LEE, EE puanlan ile relaps slkhgl arasmda anlamh iii~ki saptanmadl () (Tablo IV). 2. IEPM hastalann ilk goro~mede LEE ohieginden aldlklan puanlarla rekorrens slkhgl arasmda (Tablo VI) anlamh iii~ki saptandl (p<0.010). Ancak, ilk ba~vuru EE ve 1. Ylldaki EE, LEE puanlarylla rekorrens slkhgl arasmda anlamh ili~ki yoktu () (Tablo VI). 3. IEPM grubunun ilk ba~vuru ve 1. Ylldaki EE ve LEE puanlan ile relaps slkhgl arasmda anlamh iii~ki saptanmadl (P>0.05) (Tablo V). Tablo IV: IE$ hastalann LEE puanlan ve Ebeveynlerinin EE puanlan ile relaps slkhgl arasmdaki ili~ki Relaps olmayanlar Relaps Olanlar Ilk Bavuru EE 13.336.86 19.693.97 t=-2.580, df=17 p<0.05 1. YII EE 13.672.66 17.314.21 t=-1.931, df=17 Ilk Bavuru LEE 17.3811.11 18.215.45 t=-0.240, df=20 1.YIILEE 15.5010.36 13.007.76 t=0.644, df=20

12 Tablo V: IEPM hastalarm LEE puanlan ve Ebeveynlerinin EE puanlan ile relaps slkhgl arasmdaki iii~ki. Hasta gruplannm i,levsellik duzeyi ile EE ve LEE arasmdaki iii,ki 1. IE$ grubunun ilk ba~vurudaki i~levsellik dozeyi ile ilk ba~vuru goro~mesi EE olyegi puanlan arasmda anlamh iii~ki saptandl (r=-o.515, p=o.024). iepm grubunun premorbid i~levsellik dozeyi ile ilk ba~vuru goro~mesi EE olyegi puanlan arasmda anlamh ili~ki saptandl (r=-o.434,p=o.044). 2. Her iki hasta grubunda da, 1. Ylhn sonundaki i~levsellik dozeyi ile EE ve LEE arasmda ili~ki saptanmadl (p>o.05). Tablo VI: IEPM hastalann LEE puanlan ve Ebeveynlerinin EE puanlan ile rekorrensslkhgl arasmdaki iii~ki TARTI~MA Relaps olmayanlar Relaps Olanlar Ilk Bavuru EE 15.874.79 1 5.574.83 t=0.134, df=20 c>0.05 1. YIIEE 17.403.58 16.436.45 t=0.458, df=20 Ilk Bavuru LEE 18.539.98 15.009.09 t=0.794, df=20 1. YIILEE 18.5310.46 15.432.37 t=0.767, df=20 Rekurrens olmayanlar Rekurrens Olanlar Ilk Bavuru EE 15.005.14 16.554.30 t=-0.765, df=20 1. YIIEE 17.095.19 17.094.06 t=o.ooo,df=20 Ilk Bavuru LEE 12.276.57 22.559.68 t=-2.912, df=20 p<0.010 1. yli LEE 15.275.10 19.8211.12 t=-1.232, df=20 Duygu dl~avurumunun, hastahgln erken evrelerinden itibaren degerlendirildigi ara~tlrmalar duygu dl~avurumunun kararh ve degi~mez bir gosterge olmadlgml ortaya kolmu~tur (Stirling J 1994). Cah~mamlzda, literatorde belirtildigi gibi, ~izofrenik bozukluk grubunda, ebeveynlerin EE olyeginden aldlklan puanlar ilk ba~vuruda, kontrol grubunun ebevemlerinden yoksek olmasma ragmen 1. Ylhn sonunda bu fark kaybolmu~ ve duygu dl~avurumu dozeylerido~mo~tor.bu azalmayl, ~izofrenik bozukluklu hastalann

ebeveynlerinin hasta ile ilgili beklentilerinin geryekyi boyutlara inmesiyle iii~kilendirdik. Ilk defa goro~olen~izofrenik bozukluklu hastalarm aile duygu dl~avurumu dozeyinin relaps dozeyini ongormekte ba~anslz oldugu belirtilmektedir (Left 1990). Oysa biz yah~mamlzda, ilk ba~vuruda EE olyegi puanlan ile relaps slkhgl arasmda ili~ki saptadlk. Ancak 1. Ylhn sonunda, ebeveynlerin EE olyeginden aldlklan puanlar ile relaps slkhgl arasmda anlamh iii~ki yoktu. Barrelet ve ark.lan (1990), ~izofrenik bozuklugu olan 46 hastayla yaptlklan yah~mada, ailelerin %66'smm duygu dl~avurumu dozeyinin yoksek oldugunu, %33' OnOn duygu dl~avurumu dozeyinin do~ok oldugunu saptaml~lardlr. Aynca Barrelet ve ark.lan (1990), 9 ayhk izlemin sonunda hastalarda %24 oranmda relaps goroldogonove yah~ma sonuylanmlza benzer ~ekilde, duygu dl~avurumu dozeyi ile relaps slkhgl arasmda iii~ki oldugunu bildirmi~lerdir. Biz yah~mamlzda, aym ~eyi olyen EE ve LEE' yi hastalarm akut donem tedavisi tamamlandlktan soma ve 1 YII soma hasta ve yakmma uygulayarak, sonuylar arasmda paralellik olup olmadlgml ve akut donemin etkisini belirlemeye yah~tlk. Aynca, hastadaki bozuklugun ailenin duygu dl~a vurumunu etkiledigi ve duygu dl~avurumunun zaman iyinde geli~en bir tepki tarzl oldugu bildirildiginden (Birchwood ve Smirth 1988), bu zaman etkisini azaltmak iyin ilk epizod grubunda dulgu dl~avurumu dozeyini belirledik. Ancak literatorde ileri sorolen bu do~oncenin aksine hasta ve yakmmm zamanla duygu dl~avurumunun azaldlgml tespit ettik. ~zofrenik hastalann LEE olyegi puanlanyla relaps slkhgl arasmda anlamh iii~ki saptamadlk. Ancak ilk ba~vuruda, hem hasta yaklmnm EE olyeginden aldlgl puan, hemde hastamn LEE olyeginden aldlgl puan kontrol grubundan yoksekti ve benzer ~ekilde 1. Ylhn sonunda puanlanmn azaldlgml, kontrol grubuyla aralarmda fark olmadlgml tespit ettik. Myklowitz ve ark.lan (1995), iki ucludulgudurum bozuklugu manik epizod tamsl konmu~ hastalann, ailelerinin duygu dl~avurumunun yoksek olmasmm relaps slkhgml arttlrdlgml bildirmi~lerdir. c;ah~mamlzda, mani grubunda duygu dl~avurumu ile relaps slkhgl arasmda iii~ki saptamadlk ancak rekkorrens arasmda anlamh iii~ki saptadlk. Hastalann LEE olyeginden aldlklan puanlar hem ilk ba~vuruda, hem de 1. Yllda kontrol grubundan fazlaydl. Ancak ebeveynlerinin EE olyeginden aldlklan puanlar sadece 1. Yllda fazlaydl. Tarn iyile~meye ragmen, yineleme riski olan bu hastahgm seyrini gormenin, ebeveynlerinin 1. Yllda degi~en sonuylanm aylklayabilecegini do~onoyoruz. ~izofrenik bozukluk ve iki uclu dulgudurum bozuklugu olan 40 hastanm ailesinde, problem cozme sorecinde, sozel ileti~imleri kaydedilerek yapllan yah~mada, ~izofrenik bozuklugu olan hastalann ailelerinin, iki uylu duygudurum bozuklugu olan hastalarm ailelerine gore, kontrolo ele almakta daha ba~anh oldugu tespit edilmi~tir (Wuerker AM 1994). Bulgulanmlza, gore ~izofrenik bozukluk grubunun ebeveynlerinin, akut donemin etkisinde duygu dl~avurumlan yoksekken, 1. Yllda azalmasl, hasta ve hastahk hakkmda bilgi sahibi olduklarmda, kontrolo elealdlklanm duygulanmn geryekyi boyuta oldugunu, oy$a mani grubunun ebeveynlerinin 1. Yllda hasta ve hastahk konusunda bilgi sahibi olduklannda, kontroloele almakta ba~anslz olduklanm gostermektedir. 13

14 SONU~ Qah~mamlzda, bu iki psikotik bozuklukda, ba~langl9 ve 1.Ylhn sonunda duygu dl~avurumu a91smdanonemli farkhhk gostermedi. Kontol grubuna gore, ~izofrenik bozuklukta 1. Ylhn sonunda, duygu dl~a vurumu azaldl, ancak psikotik ozellikli mani grubunda arttl. Bu sonu91ar dulgu dl~avurumunun hastahk tamsl, hastahk soresi, ebeveynin hastahk hakkmdaki bilgi dozeyi ve kabulo ile degi~kenlik gosterebilen dinamik bir yapl oldugu do~oncesini desteklemektedir. SUMMARY COMPARISON OF EXPREMED EMOTION IN FIRST EPISODE AND MANIA WiTH PSYCHOTIC YEATURES SCHIJOPHRENIA The expressed emotion (EE) measure is a robust predictor of relapse in schizophrenia. EE may change in time, and probably reflects the interaction of external stresses. The aim of this study to determine the level of EE in the beginning and at the end of first year of the diease in two different diagnostic groups (1. First Episode Schizophrenia (FES), First Episode Mania with Psychotic features (FEMP)) and healty controls groups. 22 FES and 22 FEMP diagnosed patients and 20 healty controls entered the study. EE of patients and their parents' were measured at first month and at the end of the first year. Control group and their parents completed the EE. There were no differences between EE of FES and FEMP groups at the end of first month and lear. EE of FES group was higher than the control group at first month but was the same at the end of the first year. EE of FEMP was higher than the control group at the end of the year but was not different at the first year. EE of FES patients and their parents' decreses while EE of FEMP group increses at the end of the first year. EE is a unstable pattern related with diagnose and duration of illness. Key words: Schizophrenia, mania, first episode, psychotic features, expressed emotion. KAYNAKLAR 1. Alexander ER, Hall DJ, Little JC (1974) Non-diagnostic prediction of behavior and outcome in male psychiatric admissions. British Journal Of Psychiaty 124:579-587 2. Barrelet L, Ferrero L, Szigethl C et. al. (1990) Expressed emotion and first-admission schizophrenia nine-month follow-up in a french cultural environment) British Journal Of Psychiaty 156:357-362 3. Berksun 0 (1993) DI~avurulan Duygulamm Clgegi: CIgek Uyarlama Ozerine Bir Pilot Qah~maTOrk Psikoloji Dergisi: Cilt 8,SaYI29 10-15). 4. Birchwood M, Smith J (1988).Expressed emotion and first epizodes of schizophrenia. British Journal Of Psychiaty 153: 859-860

5. Brown GW, Birlel JLT, Wing JK etal.(1972) Influence of family life on the course of schizophrenic disorder, a replication. British Journal Of Psychiaty 121:241-258 6. Carpenter WT, Bartko JJ,Srauss JS etal. (1978) Signs and symptoms as predictors of outcome: a report from the international pilot study of schizophrenia Am J Psychiatry 135:940-945 7. Cooke RG, Young LT, Mohri Let al. (1999) Family-of-origin characteristics in bipolar disorder:a controlled study.can. J. Psychiaty 44 (4):379-381 8. Koenigsberg HW, Handley R (1986) Expressed Emotion: from predictive index to clinical construct Am J Psychiatry 143:11 1361-1373). 9. Leff J, Vaughn C, Bedi H et al. (1990) Relatives' expressed emotion and the course of schizophrenia in Chandigarh. A two-year follow-up of a first-contact sample. British Journal Of Psychiaty 156: 351-356 10. Mac Millan J, Gold A, Crow TJ et al. (1986) The Northwick Park study of first episodes of schizophrenia, IV: expressed emotion and relaps. British Journal Of Psychiaty 144: 482-487 11. Miklowitz DJ, Goldstein MJ, Fallon IRH. (1995) Verbal interactions in the families of schizophrenic and bipolar affective patients. J Abnorm Psychol 1995: 104 (2):268-276 12. Mintz J, Mintz L, Goldstein M. (1987) Expressed emotion and relaps in first epizodes of schizophrenia. A rejoinder to MacMillan et al.(1986) British Journal Of Psychiaty 151: 314-320 13. Simoneau TL, Miklowitz DJ, Saleem R. (1998) Expressed Emotion and interactional patterns in the families of bipolar patiens. J Abnorm Psychol.1998: 107 (3): 497-507). 14. Stirling J.(1994) Schizoprenia and expressed emotion. Perspect Psychiatr Care 30: 20-25. 15. Vaughn C, Synder KS, Jones S.(1981) Patterns of emotional response in relating to schizophrenic patients. Schizophrenic Bu11.7:43-44. 16. Wuerker AM. (1996) Communication patterns and expressed emotion in families of persons with mental disordes Schizophr Bull. 22 (4): 671-690). 17. Kuipers L, Bebbington P (1988) Expressed emotion research in schizophrenia: theoretical and clinical implications. Psycholoical Medicine 18: 893-909 18. Mccreadie GR, Robertson JL, Hall JD (1993) The nithsdale schizophrenia surveys. XI: relatives' expressed emotion stability over five years and its relation to relapse. British Journal Of Psychiaty 162:393-3 19. Berksun OE. (1992) $izofrenide aile faktoro: Expressed Emotion Olgek Geli~tirme ve Uyarlama denemesi. Uzmanhk Tezi. 15