GİRİŞ İki uçlu bozukluk: Manik episod Depresif episod Ötimi (iyilik hali) Kronik gidişli Kesin ilaç tedavisi gerektirir (akut episod ve koruyucu

Transkript

1 ÖTİMİK BİPOLAR HASTALARDA ve AİLELERİNDE YAŞAM KALİTESİ: DİYABETİK HASTALAR ve NORMAL KONTROLERLE KAŞILAŞTIRMALI BİR ÇALIŞMA A. Özerdem a, B. Çakaloz a, Ş.Topkaya a, A. Koçyiğit b, M.Yılmaztürk b, B.B. Afşar b, A.G. Aydar b, H. Fidaner a, A. Çömlekçi c, S. Yeşil c Dokuz Eylül Üniv. Tıp Fak. Psikiyatri ABD(a), Dönem III öğrencileri (b) ve İç Hastalıkları Endokrinoloji (c)bd

2 GİRİŞ İki uçlu bozukluk: Manik episod Depresif episod Ötimi (iyilik hali) Kronik gidişli Kesin ilaç tedavisi gerektirir (akut episod ve koruyucu amaçlı)

3

4 Bipolar hastalarda yeterli düzeyde sürdürme sağaltımına karşın psikososyal bozulma ve yeti yitimi sık bildirilen bir durumdur; Yaşam kalitesi son yıllarda psikiyatrik hastalıklar için sık adı geçen bir kavram haline gelmiştir. Bipolar hastalarla farklı ölçekler kullanılarak (SF-20 ve 36, IIRS, CFS,QLDS, MHI-17 vb) yaşam kalitesi ölçümleri belirlenmesine çalışılmıştır.

5 Sonuçlar bipolar bozuklukta: -toplum içi iletişim sorunları, -sosyal işlevsellikte bozulma -genel işlevsellik ve iyilik halini olumsuz olarak algılama olduğu doğrultusunda. Tartışma alanı: -Hastanın, kendi kendine bildirim yaptığı ölçeklerin ne denli sağlıklı ölçüm yapabildiği. Olumlu ve olumsuz sonuçlar

6 The Effects of Patient Education in Lithium Therapy on Quality of Life and Compliance Selma Dogan and Selma Sabanciogullari Archives of Psychiatric Nursing, Vol. XVII, No. 6 (December), 2003: pp From the Department of Psychiatry, Cumhuriyet Uni-versity School of Nursing, Sivas, Turkey.

7 Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol Jan;37(1):31-7. Outcome measures of interepisode bipolar patients in a Turkish sample. Ozer S, Ulusahin A, Batur S, Kabakci E, Saka MC. Hacettepe Univ Tip Fakultesi Psikiyatri Bolumu, Ankara, Turkey. BACKGROUND: We aimed to study the correlations of several outcome measures in bipolar patients with the clinical features of interepisode period. METHODS: Bipolar patients who were diagnosed according to DSM-III-R or IV were contacted and asked for a further evaluation. Interepisode bipolar patients (n = 100) were interviewed with the Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia (SADS). In addition the Brief Disability Questionnaire (BDQ), the Quality of Life Enjoyment and Satisfaction Questionnaire (Q-LES- Q) and the Global Assessment Scale (GAS) were administered to assess outcome. They were also asked to check the List of Life Events (LLE) for the last six months. RESULTS: Our results can be summarised as follows: (1) quality of life was predicted by current subthreshold depressive symptoms; (2) the number of previous depressive episodes, current subthreshold depressive and manic symptoms predicted disability; (3) the number of previous depressive episodes and the duration of hospitalisation as well as current subthreshold depressive and manic symptoms predicted overall functioning; (4) the number and distress level of life events were correlated with suicidal symptoms. CONCLUSIONS: Our findings suggest that outcome measures were correlated with subsyndromal disorder, the number of previous depressive episodes and the duration of hospitalisation.

8 AMAÇLAR -1 Bipolar bozukluk tanılı hastaların iyilik durumunda yaşam kalitelerini ölçmek; Bunu ülkemizde geçerlilik ve güvenilirliği yapılmış WHOQOL ile yapmak; Verilerin hastalık dönemlerinden (mani, depresyon) etkilenimini saptamak;

9 AMAÇLAR-2 Yaşam kalitesi düzeyinin hastalığa ve hastanın sosyo-ekonomik koşullarına ilişkin belirleyicilerden etkilenimini saptamak; Bipolar hasta aile bireylerinin yaşam kalitesi açısından nasıl etkilendiklerini ölçebilmek; Hasta verilerini bir başka kronik fakat tıbbi hastalıkla yaşayan (DM) bireylerinkilerle ve sağlıklı gönüllülerinkiyle karşılaştırmak.

10 ÇALIŞMAYA KİMLER ALINDI? DSM-IV e göre bipolar bozukluk, ötimik Young MÖ <7; HAM-D< 7; En az 1 aydır ötimik olmalı; Her iki hasta grubu da tanısını en az 1 yıldır biliyor olmalı;

11 Diyabetik hastalarda organ yitimine yol açan bir komplikasyon olmamalı; Diyabetik hastalarda psikiyatrik hastalık öyküsü olmamalı; Aile bireyleri eş ya da birlikte yaşayan 1. Derece akraba olmalı; Sağlıklı gönüllülerin öz geçmişinde psikiyatrik hastalık olmamalı.

12 ÖTİMİK BİPOLAR (DSM IV) DM BİPOLAR AİLESİ SAĞLIKLI GÖNÜLLÜ N E / K 10/18 12/18 8/12 20/15 Yaş * * SÜRE: 15-Nisan-15 Haziran (2 ay) YER :DEÜTF Psikiyatri ABD Duygudurum B. DEÜTF İç Hastalıkları Endokrin. Plk. ÖLÇEKLER: Durumsal anksiyete ölçeği (STAX1) Süregen anksiyete ölçeği (STAX2) Beck Depresyon Ölçeği WHOQOL-Bref

13 WHOQOL-Bref 27 soruluk 5 boyutlu yaşam kalitesi ölçeği -1. Boyut: Fizik sağlık -2. Boyut: Psikolojik sağlık -3. Boyut: Sosyal ilişkiler -4. Boyut: Çevre -5. Boyut: Kültüre standardize çevre Kendi kendine bildirim

14 SONUÇLAR

15 BİPOLAR HASTALARDA: Ortalama SS Başlangıç yaşı Hastalık süresi (yıl) Tanı alalı geçen süre (yıl) Top. episod sayısı Hastaneye yatış say

16 BİPOLAR HASTALARDA Eğitim İlköğretim Lise YO+Üniv. Medeni d Evli Bekar Boşanmış Gelir düz mily 250 mily üstü N %

17 BİPOLAR HASTALARDA Sosyal güvence Var Yok N % İş durumu Memur +profes Öğrenci Ev kadını İşçi İşsiz

18 BİPOLAR DM AİLE KONTROL STAX STAX BECK * P:

19 TÜM GRUPLARDA WHOQOL-BREF SOSYAL İLİŞKİLER PUAN ORTALAMALARI (ANOVA; p: 0.006) * P: P: * BİPOLAR DM AİLE KONTROL

20 BİPOLAR HASTALARDA MEDENİ DURUM VE SOSYAL İLİŞKİLER PUAN ORTALALAMALARI EVLİ EVLİ DEĞİL 20 0

21 BİPOLAR HASTALARDA SOSYAL PUAN ORTALAMA ALTI VE ÜSTÜNDE OLANLARIN MEDENİ DURUMA GÖRE DAĞILIMLARI p: evli değil evli

22 TÜM GRUPLARDA ÇEVRE BOYUTU PUANLARI P: ORTALAMALARI (TEK YÖNLÜ ANOVA; p: 0.06) P: * * BİPOLAR DM AİLE KONTROL 10 0

23 TÜM GRUPLARDA KÜLTÜRE STANDARDİZE ÇEVRE PUANLARI ORTALAMALARI (TEK YÖNLÜ ANOVA; p: 0.02) p:0.01 p:0.01 * * BİPOLAR DM AİLE KONTROL 10 0

24 TÜM GRUPLARDA FİZİK SAĞLIK PUANLARI ORTALAMALARI (TEK YÖNLÜ ANOVA; p: 0.001) * BİPOLAR DM AİLE KONTROL

25 TÜM GRUPLARDA PSİKOLOJİK SAĞLIK PUANLARI ORTALAMALARI bipolar DM aile kontrol

26 KISITLILIKLAR Hasta sayısının görece az olması Episod içinde aynı ölçüm yapılamamış olduğundan, ölçeğin duruma göre değişmeler karşısındaki verimliliği saptanamadı;

27 YORUM İyilik döneminde bile bipolar hastaların sosyal ilişkiler açısından yaşam kaliteleri normallere ve aile bireylerine göre düşük, DM hastalarıyla benzerdir. Bu, ( DM gibi) kronik bir hastalıkla yaşıyor olmaktan kaynaklanabilir. Evli olmak bipolar bozukluklu bireyin sorumlulukla başa çıkmasını güçleştirerek sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkiliyor olabilr.

28 Bipolar hasta ve aile bireyinin çevre ile etkileşimi kontrollere ve kronik fizik hastalığı olanlara göre daha bozuktur. Kültürümüze bağlı çevresel etkenler de bu grupta etkili olmaktadır. Bulguların hastalıkla ilgili değişkenlerden etkilenmiyor olması akıl hastalıklarının toplum içinde damgalanma sorununu gündeme getirmektedir.