10.2.3. Ekler 10.2.3.1. Ek 1: İlgili Kurumlara Yazılan Yazı 23.07.2008 / 28.06.12773 Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul IV Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü ne, İlgi: Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul VI Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü nün 19.06.2008 tarih ve B.16.KVM.4.34.00.12/1091 sayılı yazısı ve eki 21.05.2008 tarih ve 2120 sayılı Kurul kararı Sultanahmet teki Four Seasons Oteli ek inşaatlarının da içinde yer aldığı Tarihi Yarımada nın turizm alanı ilan edilmiş olan 3 bölgesini kapsayan ve Kültür ve Turizm Bakanlığı nca onaylanan 1/5000 Ölçekli Tarihi Yarımada-Eminönü İlçesi Koruma Amaçlı Nâzım İmar Planı (Süleymaniye, Sultanahmet, Barbarosevleri Turizm Merkezleri Kısmı) nın sakıncalı görülen kararlarının iptali talebiyle açmış olduğumuz davada, Danıştay 6. Dairesi yürütmeyi durdurma kararı almış olup; Kültür ve Turizm Bakanlığı na, Eminönü Belediye Başkanlığı na, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı na, İstanbul Valiliği ne ve IV Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu na gönderilen ve ekinde yargı kararının da yer aldığı 28.04.2008 tarih ve 28/06.11857 sayılı yazımız ile yargı kararı gereğince söz konusu alanlarda uygulamanın durdurulması talep edilmiştir. Bu yazımıza cevaben tarafımıza gönderilen Kültür ve Turizm Bakanlığı nın 13 Mayıs tarih ve B.16. 0.KVM.0.11.03.00/34.08.339-85712 sayılı yazısında da, Danıştay 6. Dairesinin kararından sonra Koruma Kurulu tarafından alınan 02/04/2008 tarih ve 2021 sayılı karar ile, yürütmenin durdurulmasına dair Danıştay 6. Dairesinin söz konusu kararına uyulmasına, 26.03.2008 tarih ve 2015 sayılı karar ile belirlenen geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarının Süleymaniye mevkii için de geçerli olduğuna karar verilmiştir denmektedir.
Konusu Tarihi Yarımada içerisinde bulunan turizm merkezlerine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı nca 22.9.2005 onanlı Tarihi Yarımada- Eminönü İlçesi Koruma Amaçlı Nâzım İmar Planı nın yürütmesinin durdurulma kararının uygulanabilmesi bağlamında uygulamaya esas işlemler hk. olarak tanımlanan ilgi Kurul Müdürlüğü yazısında ise, Eminönü Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğü nün 8.5.2008 gün ve 2008/4204-3469 sayılı yazısı ve kurul hukukçu üyesinin 14.5.2008 tarihli değerlendirme yazısı uyarınca kurulun aldığı 21.05.2120 sayılı karar bilgi için tarafımıza iletilmiştir. Kararda, Tarihi Yarımada içerisinde bulunan turizm merkezlerine ilişkin, Kültür ve Turizm Bakanlığı nca 22.09.2005 onanlı 1/5000 ölçekli Tarihi Yarımada-Eminönü İlçesi Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı nın yürütmesinin Danıştay 6. Daire Başkanlığı kararıyla durdurulmasının, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 22.09.2005 onanlı 1/1000 ölçekli Tarihi Yarımada-Eminönü İlçesi Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planlarının kaldırılması yönünde ilgili Bakanlık tarafından bir karar alınmadığından alt ölçekli planların geçerliliğini doğrudan etkilemeyeceğine, Kültür ve Turizm Bakanlığı nca 22.09.2005 onanlı 1/1000 Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planlarının hükümsüz olduğu yönünde hukuki bir veri bulunmadığı ve Kurulca onaylanan ve ruhsatın dayanağı olan projelere (avan ve uygulama) açılmış bir dava olmadığından verilmiş olan inşaat ruhsatlarının da geri alınması ya da iptalinin Danıştay ın yerleşik içtihatları doğrultusunda hukuka uygun olmayacağına, verilmiş bulunan inşaat ruhsatlarının devamı gerekliliğine ek olarak, uygulama imar planına uygun ruhsat taleplerinin üst ölçekli planın yürütmesinin durdurulması gerekçesiyle reddedilmesinin de hukuka aykırı olacağı değerlendirildiğinde bu aşamada uygulamaya yönelik herhangi bir işlem tesis edilemeyeceğine karar verildi denmektedir. Görüleceği üzere, karar, mahkemece alınmış olan yürütmenin durdurulması kararının nasıl uygulanacağına, daha doğrusu, nasıl uygulanmayacağına ilişkin olup; Kültür ve Turizm Bakanlığı nın yukarıda değinilen ilgi yazısı ve Bakanın Four Seasons Oteli ek inşaatlarının durdurulduğu yönündeki açıklamasının ardından yaşanan bu gelişme, endişe vericidir. Öncelikle şu hususu özellikle vurgulamak isteriz ki, Danıştay ın aldığı yürütmenin durdurulması kararının nasıl uygulanacağı konusu Koruma Bölge Kurullarının görev ve yetkisi içinde yer almamaktadır.
2863 Sayılı (5226 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile değişik) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nda Koruma bölge kurullarının görev ve yetkileri, aşağıdaki gibi, net biçimde tanımlanmıştır: Madde 57.- (17.6.1987 tarih ve 3386 sayılı Kanun, 14.7.2004 tarih ve 5226 sayılı Kanun ile değişik) Koruma bölge kurulları, Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları çerçevesinde olmak kaydıyla aşağıdaki işleri yapmakla görevli ve yetkilidir. a) Bakanlıkça tespit edilen veya ettirilen korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarının tescilini yapmak, b)korunması gerekli kültür varlıklarının gruplandırılmasını yapmak, c) Sit alanlarının tescilinden itibaren üç ay içinde geçiş dönemi yapı şartlarını belirlemek, d) Koruma amaçlı imar planları ile bunların her türlü değişikliklerini inceleyip karar almak, e) Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının koruma alanlarının tespitini yapmak, f) Korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarından özelliklerini kaybetmiş olanlarının tescil kaydını kaldırmak, g) Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ve koruma alanlarıyla sit alanlarına ilişkin uygulamaya yönelik kararlar almak. Görüleceği üzere, bu görev ve yetkiler arasında, kurulunuzca alınan kararın konusu kesinlikle yer almamaktadır. Bu nedenle, oy birliği ile alınan ilgi kurul kararı ile 4 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu yasal yetkilerini aşmış olup, bu nedenle de karar daha baştan yok hükmündedir. Kararın içeriği ise, planlama ilkelerine ve imar mevzuatına açıkça aykırıdır. Plan kademelenmesi ve farklı plan kademelerinin içerikleri ve bağlantıları açıkça yok sayılmaktadır. 3194 sayılı İmar Kanunu nun Tanımlar başlıklı 5. maddesinde, Nâzım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı tanımları aşağıdaki gibi yapılmıştır: Nâzım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını,
gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır. Uygulama İmar Planı; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nâzım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır. Konu ile ilgili olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği nin Plan Kademelerinde Normlar Hiyerarşisi başlıklı 1.14. maddesinde ise, 1.14.1. Nâzım imar planı onaylanmadan, uygulama imar planı onaylanamaz. Nâzım imar planında belirlenen arazi kullanım kararları alt ölçekli uygulama imar planlarıyla değiştirilemez, aykırı düzenlemeler getirilemez hükmü yer almaktadır. Görüleceği üzere, bu tanımlar ve hükümlerde, arazilerin genel kullanış biçimlerinin ve diğer ana kararların 1/5000 ölçekli nâzım imar planı ile belirlendiği, 1/1000 ölçekli uygulama imar planının nâzım imar planı ile getirilen kararların uygulanmasına yönelik planlar olduğu ve nâzım imar planına uygun olarak hazırlanması gerektiği; 1/5000 ölçekli nâzım imar planına aykırı 1/1000 ölçekli plan olamayacağı açıkça vurgulanmaktadır. Bu durumda, yargı tarafından sakıncalı bulunarak yürütülmesi durdurulan 1/5000 ölçekli plan kararlarının, bu kararların uygulanması için hazırlanmış olan 1/1000 ölçekli plana dayanarak uygulanmasını sürdürmek, açıkça, sakıncalı bulunan plan kararlarını hayata geçirmek olup, hukuka aykırıdır. Gerek yetki, gerekse de içerik açısından yasalara ve diğer imar mevzuatına açıkça aykırı olan söz konusu Kurul kararının iptali; varsa, bu karara dayanarak devam eden yasadışı uygulamaların acilen durdurulması; 1/5000 ölçekli nâzım imar planının sakıncalı bulunarak yürütmesinin durdurulmasının, otomatik olarak, 1/5000 planın uygulanabilmesi için hazırlanmış olan alt ölçekteki 1/1000 ölçekli uygulama imar planının da yürütülmesinin durdurulması anlamına geldiğini göz önüne alarak, yargı kararının gereğinin yerine getirilmesi ve bu konudaki uygulama ve gelişmelerden tarafımızın bilgilendirilmesini dileriz.
Saygılarımızla, Sami Yılmaztürk Yönetim Kurulu Sekreteri Dağıtım: Gereği için: 1. TC Kültür ve Turizm Bakanlığı na 2. İstanbul Valiliği ne 3. İstanbul IV Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü ne 4. İstanbul IV Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Kurul üyelerine 5. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı na 6. Eminönü Belediye Başkanlığı na