DERS PLANI Ders Sınıf Ders Süresi Konu Öğrenci Tanımı : Görsel Sanatlar Dersi : 9.sınıflar : 40 + 40 + 40 dk (3 ders saati) : Perspektif : 20 kız- 14 erkek öğrenci / Gelir Durumları Orta Amaçlar : Öğrenci perspektif öğrenerek perspektif çeşitlerini ayırt eder, çevresindeki objeler ve mekanlardaki perspektif görünümleri algılar, perspektif tekniklerini kullanarak çizim yapabilir. Kazanımlar ve Biçimlendirme) : 9.1.3. Resim çalışmasını oluştururken biçim/formu kullanır(görsel İletişim 9.1.13. Resim sanatında kullanılan araç, gereç ve teknikleri bilir. (G.İ.B) 9.1.6. Resim çalışmasını oluştururken mekân kavramını kullanır. (G.İ.B) 9.1.18. Gözleme dayalı çizimler yapar. (G.İ.B) 9.3.20. Kendisinin ve akranlarının çalışmalarını analiz eder.(sanat (Eser/Ürün) Eleştirisi ve Estetik) Hedefler : Perspektif çeşitlerini ayırt edebilme (Bilişsel Hedef) Tek ve iki kaçış noktalı perspektif çeşitlerini kullanarak hatasız olarak alan bölebilme (Psikomotor Hedef/Uygulamalı çalışma) Perspektifin resimde etkilerini açıklayabilme (Duyuşsal Hedef) ( Duyuşsal Hedef) Çevresindeki objeler ve mekanlardaki perspektif görünümlerini algılayabilme Yöntem ve Teknikler : Anlatım ve gösterme yöntemleri Materyal ve Araçlar : Resim kağıdı (25*35), Kurşun kalem (tonlamalar için 2b 3b 4b kalemler), silgi, cetvel, pergel, Atölye önlüğü, kuru boya, Hazırlanmış olan perspektif materyali ÖĞRETMENİN HAZIRLIĞI : Bir hafta önceden konuyu öğrencilere vererek, araştırma yapmalarını sağlamak Gerekli malzemelerin listesini vermek Sınıf düzenini sağlamak Ön test ve Son testleri sınıf mevcudu kadar çoğaltmak Çalışmayı yaptırmadan önce teorik ve uygulamalı anlatımda öğrenciyi güdülemek
ÖĞRENCİNİN HAZIRLIĞI : Perspektif hakkında gerekli bilgileri toplayarak sınıfa gelmektedir Kullanacağı gerekli malzemeleri temin ederek derse katılım sağlamaktadır Aşama Aşama Ders Süreci : Öğretmen derse slayt hazırlayarak gelir. Perspektif hakkında bilgileri verir. Perspektifin Tanımı: Perspektif üç boyutlu cisimleri, iki boyutlu bir düzlem üzerinde göstermek için kullanılan bir araçtır. Çizgi perspektifi, renk perspektifi diye ikiye ayrılır. Doğanın ve nesnelerin göz ile görüldüğü gibi bir düzlem üzerinde belirtilmesi; Grek uygarlığı, Çin imparatorluğu, Roma sanatı, Rönesans dönemleriyle yakın çağda farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle perspektife ilişkin yöntemler, kuramsal ve uygulama alanındaki bütünlük 20. yy ın ikinci yarısına kadar gelişme göstermiştir. Bir nesnenin bir bakışta üç yüzünü birden görmeye ya da Üç boyutlu hacimsel bir nesneyi bir düzlem üzerinde çeşitli çizgisel anlatım yolları ile oluşturulan resimleme yöntemine perspektif denir. Perspektif nesnelerin göze olan uzaklığına ve yakınlığına, göz hizasından aşağıda ve yukarıda oluşuna göre çizgi, yüzey, renk değişikliklerini kolayca çizmeye ve ifade etmeye yarayan ölçü ve oran sanatıdır. Perspektifte Kavramlar Üç boyut Elle tutulur, hacimsel nesnelerin en, boy ve yükseklikleri vardır. Buna üç boyut denir. Bir küp üç boyutludur. Kare iki boyutludur. İz Düşüm Bir nesnenin bir düzlem üzerine düşürülen görüntüsüne iz düşüm denir. Bir nesneye ışık verildiğinde bir düzlem üzerine gölgesi düşer bu gölge o nesnenin iz düşümüdür. Nesneye önden ışık verildiğinde ön görüntüsünün iz düşümü oluşurken üstten ışık verildiğinde üst görünüş iz düşümü, yandan ışık verildiğinde yan görünüş izdüşümü oluşur. Bakış Noktası Perspektifi çizilecek nesneye bakmak amacı ile durulan sabit noktaya (Gözlemcinin gözünün bulunduğu noktaya) bakış noktası denir. Bakış Uzaklığı Bakış noktasının perspektifi çizilecek nesneye olan uzaklığına bakış uzaklığı denir. Bakış uzaklığı mesafesi çok önemlidir, bu mesafe yaklaşık nesnenin dıştan dışa toplam genişliği kadar olmalıdır Bakış Yüksekliği Bakış noktasının yer düzleminden göz hizasına kadar olan yüksekliğe bakış yüksekliği denir. Bakış yüksekliği ufuk yüksekliği olup gözlemcinin boyuna bağlı olarak yukarı, aşağı hareket eder. Resim Düzlemi Üzerinde perspektif iz düşüm görüntüsünün resmedileceği düşey düzleme resim düzlemi denir. Ufuk Çizgisi Doğada gök ile yer düzleminin birleştiği çizgiye ufuk çizgisi denir. Ufuk çizgisinin görünmediği mekanlarda nesneye bakan kişinin gözlerinden geçtiği farz edilen yatay düzlemin, düşey olan resim düzlemini kestiği yatay ara kesit çizgisine ufuk çizgisi denir. Ufuk çizgisinin üstünde kalan
nesnelerin perspektif çizimleri alttan, ufuk çizgisinin altında kalan nesnelerin perspektif çizimleri üstten görülür. Tam ufuk çizgisinin üstünde olan nesnelerin sadece yanal ve ön yüzleri görünür. Kaçma Noktası Bakış noktasından (gözden) uzaklaşarak sonsuza doğru gelen ve gerçekte birbirlerine paralel oldukları halde resim düzlemine paralel olmadıkları için kapanarak birleşiyormuş gibi görünen doğruların ortak kesişme noktasına kaçma noktası denir. Esas Nokta Bakış noktasından çıktığı varsayılan sonsuz sayıdaki görme ışınlarından bir tanesi, görme konisinin orta eksenini oluşturacak şekilde gider ve resim düzlemi üzerindeki ufuk çizgisini dik olarak keser. Ufuk çizgisi üzerindeki bu kesişme noktasına esas nokta ya da kaçma noktası denir. Perspektif Çeşitleri : BİR NOKTA PERSPEKTİFİ: Prizma modelinin ön yüzü, resmin (çizimin) düzlemine paralel olarak yapılıyorsa bu perspektif çizim tipine bir nokta perspektifi denir. Bir nokta perspektifinde bir tane YOK OLMA NOKTASI vardır. Bir nokta perspektifinde cismin yüzü kullanılır.yok olma noktasına kaçma noktası da (KN noktası) denir. İKİ NOKTA PERSPEKTİFİ: Prizma modelinin ön yüzü resmin düzlemine dik olarak yapılıyorsa iki nokta perspektifi kullanılır. Prizma modelinin ön yüzü (sağ veya sol yüzlerin kesiştiği dikey ayrıt),resmin (çizimin) düzlemine paralel değilse bu perspektif çiziminde iki kaybolunan nokta yani yok olma noktası vardır. Bu tekniğe İKİ NOKTA PERSPEKTİFİ denir.
Perspektifte Ölçü: Sonsuzluğun basit geometrik biçimlere dönüştürülerek bölünmesi yoluyla yapılan perspektif ölçmelerinde en uzaktaki noktalar orthogonallerin ölçü noktaları olarak bilinmektedir. Bu noktalar doğru olarak alınırsa perspektif çizim daha doğru olur. Perspektifte yer çizgisi ( zemin çizgisi ) ufuk çizgisi, ufuk düzlemi, görme noktası, karşıdan görünen çizgiler, kaçış noktaları gibi tanımlar yer alır. Perspektif, Temel Tasarım dersi kapsamı içinde nesneleri doğru görmek ve gösterebilmek adına görsel sanatın ana unsurlarındandır. Gözün eğitiminde önemli rol oynar. Perspektif esasına uygun bir çizim yapmak için: 1. Resim çizimine başlarken kağıt üzerine ufuk çizgisi belirtilir. 2. Ufuk çizgisinin üzerinde bulunan esas nokta tespit edilir. 3. Çizimlerin ufuk düzleminin altında, üstünde veya hizasında olup olmadıkları tespit edilir. 4. Resimde önce büyük yüzeylerin, sonra küçük yüzeylerin çizimi yapılır. 5. ilk çalışmalarda kaçış noktaları daima resmin içinde yer almalıdır. Eğer kaçış noktalarından kağıt üzerinde bulunmayan varsa yanına tamamlayıcı küçük bir kağıt eklenir. Yer Çizgisi ( zemin çizgisi ) : Düşey olarak konan resim düzleminin yatay yer düzlemiyle yaptığı ara kesite yer çizgisi denilmektedir. Ufuk Düzlemi : Ayakta duran bir insanın göz hizası olan zeminden 160 cm yukarıda, zemin düzlemine paralel bir düzlemdir. Bu düzlemin resim düzlemini keserek oluşturduğu ara kesite ufuk çizgisi denir. Ufuk düzleminin yeri değiştirildiğinde farklı perspektif görünüşler elde edilir. Göz Noktası / İstasyon Nokta / Gözlem Noktası: Gözlenen ve gözleyen arasındaki mesafeyi belirler. Göz noktası objeye yakınsa, kaçma noktaları birbirine daha yakındır; göz noktası objeye uzaksa kaçma noktaları birbirinden daha uzaklaşır. Gözlenen yüzeyler eşit açı yapıyorlarsa ( 45º ) kaçma oranları eşit olur. Aksi halde obje resim düzlemine eşit olmayan açılarla döndürülmüş ise yüzeyler farklı oranlarda gözden kaybolacaktır. Resim Düzlemi : Resim düzlemi düşeydir ve cisimle bakış noktası arasındadır. Resim Düzleminin Saptanması : Göz noktası yerleştirilince, bir sonraki işlem, görülmek istenen resmin dış köşelerini belirlemek için görüş eğrisini ifade eden iki çizgi çizilir. Bu çizgi görüş merkezini saptar. Görüş açısı içinde kalan perspektif imge odaklanmak için görüş merkezine dik düzlem üzerinde oluşur. Resim düzlemi denilen bu düzlem bir çizgi ile görselleşir. Perspektif konusu da ilk etapta temel geometrik şekillerle çalışılabilir. Doğadaki görsel nesneler, makine ve parçaları ( bu çizimlerde, biçimlerin birbirine göre durumları uzaklaşma, yakınlaşma vs. ile perspektifsel çalışmalar yapılır), doğa ve doğal objeler ( mekan içinde objenin biçimi, perspektif kuralları çerçevesinde çizgi ve ışık değerleri gözetilerek resmedilir ) daha sonra da kişisel yorumlar yapılabilir. ( Kişisel hacim çalışmaları söz konusudur.)
PERSPEKTİF TÜRLERİ: 1. ÇİZGİ PERSPEKTİFİ: Çizgi perspektifi, nesnelerin biçimleriyle,çizgilerin bağlı olduğu kurallarla ilgilidir.bizden uzaklaşan nesnelerin olduğundan küçük görünmesi,nesneyi sınırlandıran çizgilerin kaçar gibi bir etki yapması,çizgi perspektifi ile açıklanır. 2. RENK PERSPEKTİFİ (Hava Perspektifi): Renk perspektifi ise renklerle ilgilidir.nesneler bizden uzaklaştıkça atmosferin etkisiyle daha silik ve donuk görünmektedir.havanın yoğunluğu,içindeki toz zerreleri,buharı,günün değişik saatleri,renklerin görünümünü etkiler.nesne ile aramıza giren hava tabakasının bu özelliği,renklerin ve biçimlerin net ve parlak görünmelerini engeller.aynı şiddette iki renkten bize yakın olanı daha parlak ve net,uzak olanı ise daha donuk ve mat görünür. UFUK ÇİZGİSİ: Perspektifi çizilecek olan nesneye bakan kişinin gözlerinden geçen yatay düzeyi ve bakış yüksekliğini belirten çizgidir.ufuk çizgisi (göz çizgisi) kişinin gözlerinin bulunduğu yükseklikte bulunur. Ufuk çizgisinin altında kalan nesnelerin üstü,üstünde kalan nesnelerin altı görülür.tam ufuk çizgisi hizasında bulunan nesnelerin ise ne altı,ne de üstü görünmez. KAÇMA NOKTASI: Gerçekte birbirlerine paralel oldukları halde perspektifte paralellikleri bozulan doğrulara KAÇAN ÇİZGİLER,kaçan çizgilerin de ortak kesişme noktalarına KAÇMA NOKTASI adı verilir ve KN harfleriyle gösterilir. Kaçma noktası sayısına göre üç farklı çizgi perspektifi türü vardır: 1-Tek kaçma noktalı çizgi perspektifi(paralel perspektif) 2-Çift kaçma noktalı çizgi perspektifi(açısal perspektif 3-Üç kaçma noktalı çizgi perspektifi(eğik perspektif) Öğretmen tarafından tek, iki ve üç kaçış noktası olan perspektif örnekleri öğrencinin incelemesi için sınıfa dağıtılır. Daha sonra öğrenciler dikdörtgen veya kare formundaki şekilleri göz seviyesinde, altında ve üstünde olarak çizerler.
Bu kısım tamamlandıktan sonra bir mekanı perspektif kurallarına uygun çizebilme uygulamalı çalışma istenir.
DEĞERLENDİRME : ÖN TEST : Tarih : ADI - SOYADI : SINIFI : NUMARASI : 1) Perspektif nedir? 2) Perspektif çeşitleri nelerdir? 3) Çevrenizde perspektifine dikkat ettiğiniz nesneleri örnek veriniz? 4) Kaçış noktası deyince ne anlıyorsunuz? 5) Perspektifte ölçü önemli midir?
SON TEST : Tarih : ADI - SOYADI : SINIFI : NUMARASI : 1) İki kaçışlı perspektif yapım aşamalarını kısaca anlatınız. 2) Perspektif esasına uygun bir çizim yapmak için neler gereklidir? 3) Ufuk çizgisi ve Kaçma Noktası nedir? Bir cümleyle anlatınız.. 4) Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlış ise Y yazınız. ( ) Perspektifin en önemli kavramı üç boyuttur. ( ) Kare iki boyutlu, küp üç boyutludur. ( ) Üç boyutlu cisimleri, iki boyutlu bir düzlem üzerinde göstermek için kullanılan çizim yöntemine perspektif denir. 5) Perspektif türlerinden çizgi perspektifi bizden uzaklaşan nesnelerin olduğundan küçük görünmesi,nesneyi sınırlandıran çizgilerin kaçar gibi bir etki yapması,çizgi perspektifi ile açıklanır. Açıklaması doğru mudur?
DEĞERLENDİRME Öğrencinin ADI VE SOYADI: TARİH: SINIFI: ÖLÇÜTLER DERECELER Çok iyi 5 İyi 4 Orta 3 Geliştirilebilir 2 Başarısız 1 1.Öğrenci Konu İle ilgili araştırma yaptı. 2.Öğrenci Yaptığı araştırmayı ve araştırdığı görselleri dosyaladı. 3.Öğrenci Dosyaladığı görsel ve dökümanları sundu. 4.Öğrenci ders Konusuna uygun malzeme getirdi. 5.Öğrenci Çalışmasını dersin konusuna uygun olarak tamamladı 6.Öğrenci verilen zamanı verimli olarak kullandı TOPLAM ALDIĞI NOT GENEL TOPLAM