Üniversitesi Modern Tekniklerle Gözlemevi Yerleşkesi Yer Seçimi Çalışmaları Tansel AK İstanbul Üiversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
Üniversitesi Teleskop Çapı? Gözlem Yöntemi? Dalgaboyu? Yer Seçimi Ölçütleri ve Yöntemlerinin Seçilmesi..Türkiye de konuşlandırılacak 2m üzeri ayna çaplı teleskoplar (TAD workshop sayfasından) Tasarım ve Altyapı Optik Tasarım(Yüzeyler, görüş alanı, klasik, aktif, adaptif, ) Mekanik Tasarım (Kurgu, malzeme, ) Yardımcı Optik (Alan düzelticiler, ) Odak Düzlemi Alıcıları (Görüntüleme, tayfçeker) Kubbe (Klasik, pasif, aktif ) Bina.. Altyapı (yol, elektrik, ).. Yetişmiş teknik eleman? Çalışmalar için teknik-bilimsel-mali-idari hazırlık
Üniversitesi BAŞLICA YER SEÇİMİ ÖLÇÜTLERİ Bulutluluk Rutubet (Yoğunlaşabilir Su Buharı) Atmosferik Sönümleme Görüş Zemin Sıcaklığı Hava Sıcaklığı Gradyenti İlk 100 Metrede Mikrotermal Türbülans Atmosferik Türbülansın Yapısı (20 km ye kadar) İzoplanatik Açı Türbülans Koherens Zamanı Atmosferik Türbülansın Dış Ölçeği Sodyum Tabakasının Yoğunluğu Rüzgar Hızı ve Doğrultusu Kar, Yağmur, Buz, Sis Oranları Uzun Dönemli İklim eğişimi Tahminleri Havadaki Aerosoller Havadaki Tozun kimyasal İçeriği Havadaki Tanecik Boyutu Dağılımı Topoloji, Kullanılabilir Alan Toprak Özellikleri Sismik Özellik Mevcut ve Gelecekteki Potansiyel Işık Kirliliği Yükseklik.. SIRALAMADA ÖNCELİK GÖZETİLMEMİŞTİR Mevcut Altyapıya Ulaşım (Yollar, Liman, vb.) Altyapı Geliştirme Maliyeti Tahminleri Yerleşkeyle İlişkili Operasyon Maliyeti Tahminleri Uzun Dönemli Potansiyel Politik Kararlılık Tahminleri Araştırmacı Potansiyeli Tahminleri İdari Eleman İstihdam Tahminleri Teknik Adam İstihdam Tahminleri
Üniversitesi YER SEÇİMİ: ÜÇ ANA ADIM UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (ADAY ADAYLARININ BELİRLENMESİ) ADAYLARIN BELİRLENMESİ EN UYGUN ADAYIN SEÇİLMESİ
Üniversitesi UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ İLK DEĞERLENDİRME YER SEÇİMİ: ÜÇ ANA ADIM ADAY ADAYLARI: coğrafi ve siyasi haritaları incelenmesiyle, örneğin 2000 m den yüksek (inversion layer,.) yerler belirlenir.
Üniversitesi YER SEÇİMİ UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (Uydu Gözlemleri ve Meteoroloji Arşivleri) 1- Bulutluluk: 10.7 and 6.7 mikron kanallarıyla uydu gözlemleri (kısa yaşamlı veya ince bulutlar!) Kanarya Adaları üzerinde 1999-2000 için açık gece oranları (A. Erasmus. ESO Interim Report. Oct. 2004)
Üniversitesi YER SEÇİMİ UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (Uydu Gözlemleri ve Meteoroloji Arşivleri) 2-Yoğunlaşabilir Su Buharı (Precipitable Water Vapour, mm): 6.7 mikron su buharı kanalı Under clear conditions! En iyi yerlerde, 800 hpa düzeyinde ortalama değerler 4 mm den azdır Optik gözlemler için PWV < 5 mm Kızılötesi gözlemler için PWV < 3 mm (PWV > 3 mm olsa ne olur?) Mikrodalga gözlemleri için PWV < 2 mm
Üniversitesi YER SEÇİMİ UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (Uydu Gözlemleri ve Meteoroloji Arşivleri) 3- Toz ve aerosol sönümlemesi: UV uydu gözlemleri TOMS indeksi (Total Ozon Mapping Spectrometer) Çöllerden esen rüzgarlar, yanardağlar, uçakların atık gazları, sanayi tesislerinin atıkları (sülfatlar, nitratlar, organik ve kara karbon ile kül, vb.), elektrik santralleri vb. olabilir ve içeriğiyle miktarı mevsime bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Aerosol indeksi, aynı yüzey yansıtıcılığı ve ölçüm koşulları altında saf moleküler atmosfer için yapılan hesaplara dayanan modelle gözlem arasındaki farktır.
UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (Uydu Gözlemleri ve Meteoroloji Arşivleri) Contrails: Jet uçaklarının eksoz gazları!!! YER SEÇİMİ
4- Işık Kirliliği İstanbul Üniversitesi YER SEÇİMİ UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (Uydu Gözlemleri ve Meteoroloji Arşivleri)
Üniversitesi YER SEÇİMİ UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (Uydu Gözlemleri ve Meteoroloji Arşivleri) 5- Rüzgar Hızı
Üniversitesi YER SEÇİMİ UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (Uydu Gözlemleri ve Meteoroloji Arşivleri) FriOWL-TÜRKİYE
Üniversitesi YER SEÇİMİ UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (Uydu Gözlemleri ve Meteoroloji Arşivleri) FriOWL-TÜRKİYE
Üniversitesi YER SEÇİMİ UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ (Uydu Gözlemleri ve Meteoroloji Arşivleri) FriOWL-TÜRKİYE
Üniversitesi UYGUN BÖLGELERİN SEÇİLMESİ YER SEÇİMİ 6- Diğer Parametreler: YERLEŞKEYE GİTMEDEN, aday adayları için başka disiplinlerle birlikte çalışılarak Yükseklik Topoloji Sismik Etkinlik Zemin Materyali Altyapıya Yakınlık Altyapı Geliştirme Maliyeti Operasyon Maliyeti Potansiyel Siyasi Kararlılık Incelenir.
Üniversitesi ADAYLARIN SEÇİLMESİ YER SEÇİMİ İLK DEĞERLENDİRME (ADAY ADAYLARINDAN ADAYLARIN SEÇİMİ) Parametre Ağırlık AA-1 AA-2 AA-3 Bulutluluk PWV TOMS İndeksi Işık Kirliliği Yükseklik Rüzgar Hızı Yükseklik. TOPLAM PUAN ADAY - 1 ADAY - 2 ADAY - 3
Üniversitesi YER SEÇİMİ EN UYGUN ADAYIN SEÇİLMESİ (Yerinde Gözlemler)
Üniversitesi YER SEÇİMİ EN UYGUN ADAYIN SEÇİLMESİ (Yerinde Gözlemler ve Çalışmalar) Bulutluluk Rutubet (Yoğunlaşabilir Su Buharı) Atmosferik Sönümleme Görüş Zemin Sıcaklığı Hava Sıcaklığı Gradyenti İlk 100 Metrede Mikrotermal Türbülans Atmosferik Türbülansın Yapısı (20 km ye kadar) İzoplanatik Açı Türbülans Koherens Zamanı Atmosferik Türbülansın Dış Ölçeği Sodyum Tabakasının Yoğunluğu Rüzgar Hızı ve Doğrultusu Kar, Yağmur, Buz, Sis Oranları Uzun Dönemli İklim eğişimi Tahminleri Havadaki Aerosoller Havadaki Tozun kimyasal İçeriği Havadaki Tanecik Boyutu Dağılımı Topoloji, Kullanılabilir Alan Toprak Özellikleri Sismik Özellik Mevcut ve Gelecekteki Potansiyel Işık Kirliliği Yükseklik.. SIRALAMADA ÖNCELİK GÖZETİLMEMİŞTİR Mevcut Altyapıya Ulaşım (Yollar, Liman, vb.) Altyapı Geliştirme Maliyetleri Yerleşkeyle İlişkili Operasyon Maliyetleri Uzun Dönemli Potansiyel Politik Kararlılık Tahminleri Araştırmacı Potansiyeli Tahminleri İdari Eleman İstihdam Tahminleri Teknik Adam İstihdam Tahminleri
Üniversitesi YER SEÇİMİ EN UYGUN ADAYIN SEÇİLMESİ (Yerinde Gözlemler) Seeing: Nicel olarak, atmosferik koşulların gözlem yapılmasına izin verdiği açısal ayırma gücü. DIMM (sağlıklı, karşılaştırılabilir sonuçlar) Ölçümlerin yerden ne kadar yüksekte yapıldığı iyi incelenmeli. Çünkü ilk birkaç metredeki zemin termal dönüşüm tabakasının derinliği yerleşkeden yerlekeye çok değişkendir.
Üniversitesi S-DIMM
Üniversitesi YER SEÇİMİ EN UYGUN ADAYIN SEÇİLMESİ (Yerinde Gözlemler)
Üniversitesi YER SEÇİMİ EN UYGUN ADAYIN SEÇİLMESİ (Yerinde Gözlemler) TUG (T100 Tepesi) ORM: Observatorio del Roque de los Muchachos, Island of La Palma
Üniversitesi YER SEÇİMİ EN UYGUN ADAYIN SEÇİLMESİ (Yerinde Gözlemler) Zemin Parlaklığı Ölçümleri: SQM (Sky Quality Meter) de sıklıkla kullanılmaya başladı. V fotometrik bandında Paranal/Şili: Mauna Kea/Hawaii: La Silla/Şili: La Palma/İspanya: 21.6 kadir/( ²) 21.9 kadir/( ²) 21.7 kadir/( ²) 21.9 kadir/( ²) M. Moles et al., 2010, PASP, 122, 363-372
Üniversitesi YER SEÇİMİ EN UYGUN ADAYIN SEÇİLMESİ (Yerinde Gözlemler) Atmosferik Türbülansın Dikey Dağılımı: MASS-DIMM (Multi Aperture Scintillation Sensor + DIMM) Farklı açıklıklardan elde edilen sintilasyon indeksi ölçümleriyle atmosferik türbülansın dikey dağılımı hesaplanır. Seeing İzoplanatik açı Türbülansın Dikey Yapısı (düşük ayırma güçlü) AO zaman sabiti
Üniversitesi YER SEÇİMİ EN UYGUN ADAYIN SEÇİLMESİ (Yerinde Gözlemler) Atmosferik Türbülansın Dikey Dağılımı: SLODAR (SLOpe Detection And Ranging) Durham University, Centre for Advanced Instrumentation
Üniversitesi Teşekkür ederim.