8. ÜNİTE ÇAĞIRMA VE BİLDİRİM TESİSATLARI KONULAR 1. Çağırma ve Bildirim Tesisatı Sembolleri 2. Çağırma ve Bildirim Tesisatı Bağlantı Şemaları 3. Çeşitli Zil Tesisatları Apartman Zil Tesisatları Numaratör Tesisatları Apartman Zil ve Kapı Kilidi Tesisatları Refkontak Tesisatları Diyafon Tesisatları Hırsız ve Yangın Bildirim (Alârm) Tesisatları Telefon Tesisatları
BU ÜNİTEYE NEDEN ÇALIŞMALIYIZ? Çağırma ve bildirim tesisatı sembollerini proje üzerinde ayırt etmeyi kavrayacak, Çağırma ve bildirim tesisatı şemalarını çizmeyi öğrenecek, Elektrik tesislerinin, projeler yardımıyla gerçekleştirilebileceğini öğrenecek, Meslekler ile ilgili teknik resmin veya projelerinin herkesin anlayabileceği bir standartta çizilip tasarlandığını kavrayacaksınız.
BU ÜNİTEYE NASIL ÇALIŞMALIYIZ? Ünite içerisinde yer alan tanım ve kavramları iyi öğreniniz. Ünite içerisinde yer alan konulara ait açıklamaları dikkatlice okuyunuz. Üniteye ait konuların içerisindeki bir bölümü öğrenmeden başka bir bölüme geçmeyiniz. Ünite sonunda yer alan özet kısmını mutlaka okuyarak değerlendirme sorularını yanıtlarına bakmadan dikkatlice çözmeye çalışınız. Çözümünü yaptığınız değerlendirme sorularını kitabınızın sonunda yer alan yanıt anahtarı ile karşılaştırınız. Yanlış cevaplarınızın nedenini bulup bu konudaki eksikliğinizi mutlaka tamamlayınız.
8.1 ÇAĞIRMA VE BİLDİRİM TESİSATI SEMBOLLERİ Elektrik enerjisinin kullanılabilmesi için üretildiği yerden tüketim noktalarına taşınması gereklidir. Elektrik enerjisi, enerji iletim hatları ve çeşitli elektrik tesisleri vasıtasıyla tüketicilere ulaştırılır. Bu elektrik tesisleri ve cihazları elektrik teknik resim kurallarına uygun olarak projelendirmek suretiyle elektrik teknik resimleri çizilir. Elektrikle çalışan alıcı, cihaz ve tesis resimlerinin çizimlerinde evrensel anlamda kolayca çizilebilen değişik semboller kullanılır. Semboller; alıcı, cihaz, makina ve tesislere özel anlam verir. Meslekî çalışmalarda semboller, ülkelerin endüstriyel çalışmalarını koordine eden yetkili kurumlarca, araştırma ve uygulama sonuçlan ile birlikte tespit edilir. Ortaya konan sembol (harf - şekil - çizim), yapılan bir çizimde okuyana tam anlam vermesi istenir. Karmaşık resimler yerine kullanılan basit çizimli semboller teknik uygulamalara hız ve kolaylık getirmektedir. Çizim ve proje çalışmalarında kullanılacak semboller, konuların başında verilecektir. Çağırma ve bildirim tesislerinin proje çizimlerinde, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ile kabul edilen ve Çizelge 8.1 de görülen değişik semboller kullanılır. 8.2 ÇAĞIRMA VE BİLDİRİM TESİSATI BAĞLANTI ŞEMALARI Çağırma ve bildirim tesisleri, bildirim araçları (zil), buton, enerji kaynağı, kablo ve borulardan oluşur. Bildirim araçları; ziller yapı bakımından mekânik veya elektronik olmak üzere iki farklı gruba ayrılır. Günümüzde mekânik ziller pek kullanılmamaktadır. Bu zillerin yapısında iki elektromıknatıs, palet, tokmak, çan ve altlık bulunur. Diğer bir mekânik zil türü de melodili zillerdir. Elektronik ziller ise elektronik bir devre ve hoparlörden oluşmaktadır. Enerji kaynağı; çağırma ve bildirim tesislerinde en çok 220 / 3-5-8 volt veya 220 / 8-12 voltluk transformatörler kullanılır. Çağırma ve bildirim tesislerinde kullanılacak transformatörlerin seçiminde gerilim değeri ile birlikte transformatörlerin güçleri de önemlidir. Genel olarak 20 watt veya 50 watt olarak imal edilirler. Çok katlı binalarda 50 Wattlik transformatörler kullanılmaktadır. Buton; tesisin yapısına göre sıva üstü ve sıva altı butonlar kullanılır. Ayrıca sıva üstü etiketli ve ışıklı olarak imal edilen türleri de vardır. Merdiven otomatiği tesislerinde sıva altı buton olarak liht butonlar tercih edilmektedir. Kablolar; çağırma ve bildirim tesislerinde 0,5 mm2, 0,75 mm2 kesitinde PVC ile yalıtılmış bir telli veya çok telli bakır iletkenler kullanılır. Bu iletkenler en fazla 50 volt luk gerilimli devrelerde kullanılır. Boru; çağırma ve bildirim tesislerinde bergman veya peşel borular kullanılmakta iken günümüzde içinden geçecek kablo sayısma göre 14 mm lik PVC plastik borular tercih edilmektedir. 110
Tablo 8.1 : Zayıf Akım Tesisatında Kullanılan Semboller 111
Tablo 8.2 : Zayıf Akım Tesisatında Kullanılan Semboller 112
Bir Butonla Bir Zilin Çalıştırılması: Butona basıldığında enerji kaynağından gelen akım butondan geçerek zilin üzerinden geçerek devresini tamamlar ve zilin çalışmasını sağlar. (Şekil 8.3) Şekil 8.1: Bir Butonla Bir Zilin Çalıştırılmasına ait açık bağlantı şeması Şekil 8.2: Bir Butonla Bir Zilin Çalıştırılmasına ait kapalı bağlantı şeması Bir Butonla İki Zilin Çalıştırılması: Bir butonla bir zilin çalıştırılması tesisatının benzeri olan tesisatta iki veya daha fazla sayıda zil birbirine paralel bağlanır. Bu tesisatlar bir kişinin, birden fazla kişiyi çağırmak veya uyarmak amacıyla kullanılır. Şekil 8.3: Bir Butonla İki Zilin Çalıştırılmasına ait açık bağlantı şeması 113
Şekil 8.4: Bir Butonla İki Zilin Çalıştırılmasına ait kapalı bağlantı şeması Birden Fazla Butonla Bir Zilin Çalıştırılması Tesisatı: Çağırma ve bildirim tesislerinde iki veya daha fazla sayıda buton ile bir zilin çalıştırılabilmesi için butonlar birbirine paralel bağlanır. Bu tesisatlar birden fazla kişinin bir kişiyi uyarmak veya çağırmak amacıyla düzenlenir. Şekil 8.5: Üç Butonla Bir Zilin Çalıştırılmasına ait açık bağlantı şeması Şekil 8.6: Üç Butonla Bir Zilin Çalıştırılmasına ait kapalı bağlantı şeması 114
8.3 ÇEŞİTLİ ZİL TESİSATLARI a. Üç katlı üç daireli bir binanın zil tesisatı: Şekil 8.7: Üç Kat Üç Daireli Bir Binanın zil tesisatına ait açık ve kapalı bağlantı şeması b. İki Kat Dört Daireli Bir Binanın Cümle Kapıdan Çağırmalı Zil Tesisatı 8.3.1 Numaratör Tesisatları Bir kişinin birden fazla yerden çağrılması ve çağrının yapıldığı yerlerin belirlenmesi amacıyla numaratör tesisleri kullanılır. Bu tesisat türü genellikle çok daireli bina, otel, büro ve resmi dairelerde kullanılır. Çağırma ve bildirim tesislerinde, çağrıyı yapanların birden fazla olması, çağrılanı zor durumda bırakabilir. Çağıranın kim olduğu, numaratörle belirlenir. 115
Şekil 8.8: İki Kat Dört Daireli Bir Binanın Cümle Kapıdan Çağırmalı Zil tesisatına ait açık ve kapalı bağlantı şeması Numaratörler, çağırıyı yapan yerleri düşen numaraları ile gösterir. Bir vızıltı sesi ile çağrılan bireyi sesli olarak uyarır. Numaratörün yeni bir çağrıya yeniden hazırlanması için numara levhaları ilk konumuna getirilmelidir. Bu işlem mekanik veya manyetik olarak iki farklı biçimde yapılabilir. Mekânik düzeltme işlemi bir kolun hareketi ile sağlanır. Manyetik düzeltme de ise bu işlem bir düzeltme bobini yardımı ile sağlanır. İstek yerine getirildikten sonra düzeltme devresi butonuna basılarak sistem yeni bir çağrı için yeniden hazırlanmış olur. Günümüzde mekanik veya manyetik numaratörlerin dışında, dijital çağırma sistemleri de uygulanmaktadır. Dijital çağırma sistemleri otel, hastane, okul, fabrika, banka vb. gibi büyük tesislerde hizmet birimleri ile haberleşmeyi sağlar. 3 aboneye kadar olan standart sistemlerden 10.000 aboneli sistemlere kadar çeşitleri bulunan bu sistemler fonksiyon zenginliğine sahiptir. Dijital çağrı sistemlerinde, üzerinden resetli (kurmalı) çağırma panelleri aracılığı ile çağrı gelen bölgenin numarası 4 ikaz 116
sesiyle birlikte ekrandan izlenir. Çağrı sonunda sesli ikaz kesilir ve panel göstergesi üzerinde çağrı yapılan bölgenin numarası reset tuşuna basıncaya kadar ışıklı ikaz olarak korunur. Sistem 1-99 aboneye kadar modüler olarak genişleyebilme özelliğine sahiptir. Üç Aboneli Numaratör Tesisatı Açık Şeması Şekil 8.9: Üç Aboneli Numaratör Tesisatı Açık Şeması 8.3.2 Apartman Zil ve Kapı Kilidi Tesisatları Apartmanlarda ana giriş kapısının güvenlik bakımından kapalı ve kilitli tutulması gerekir. Ana giriş kapısının, kapı kilidi elektrik enerjisi ile açılmasını sağlamak amacıyla yapılmış cihazlardır. Kapı kilitleri, kilit sürgüsü veya sürgü kolunu hareket ettiren bir bobinden oluşur. Kilide kumanda eden butonlar dairelerin içine konulmuştur. Ana giriş kapısı butonları ile uyarılan daire sakinleri, kapı kilidi butonuna basarak kapının açılmasını sağlarlar. Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte günümüzde görüntülü kapı konuşma sistemleri de hayatımıza girmiştir. Bu sistemler sayesinde villa, apartman, site işyeri ve ofis gibi mekanlarda kapıdan zile basan kişiyle hem sesli hem de görüntülü olarak iletişim kurulabilmektedir. Bu sistemler temel olarak kapı girişinde zil buton paneli içine yerleştirilmiş bir kamera ve daire içinde bulunan görüntülü bir telefon ünitesinden oluşmaktadır. Zile basıldığında görüntü otomatik olarak telefonun monitörüne gelmekte böylece dış kapıyla konuşurken aynı zamanda monitör üzerinden görüntü izlenebilmektedir. İstendiği takdirde monitör üzerindeki bir butonla dışarıdan zile basılmadan da kapı önündeki görüntü izlenebilmektedir. Ayrıca monitör üzerinde bulunan butonla dış kapı kilidi açılabilir. Merdiven veya kapı önü ışıkları yakılabilir yada kapıcı ile görüşme sağlanabilir. Görüntülü kapı konuşma sistemlerinin bir başka özelliği de dairelerin birbirleriyle görüşme imkanına sahip olmasıdır. Ayrıca sistemde yer alan monitör yardımı 117
ile ev veya işyerinizde kimse yokken, gelen kişileri tarih ve saati ile birlikte görmeniz mümkündür. Bu monitörler özellik ve hafızasına göre 32 veya daha fazla görüntüyü hafızasında tutma niteliğine sahiptir. Şekil 8.10 İki Kat Dört daireli Binanın zil ve Kapı Kilidi Tesisi 118
Çok katlı apartmanlarda kullanılan görüntülü diyafon sistemleri monitör ve kameralı zil panelleri: Resim 8.1: Değişik tiplerdeki apartman görüntülü konuşma sistemleri Resim 8.2: Diyafonlu görüntülü Resim 8.3: Kameralı konuşma ünitesi butoniyer 119
Şekil 8.11: Apartman tipi görüntülü diafon sistyemi 8.3.3 Refkontak Tesisatları Hastane, otel, resmi daireler gibi yerlerde çağırma ve bildirimlerin sessiz yapılması için refkontak tesisleri kullanılır. Rahatsız edici zil sesini ortadan kaldırmak, çağrı yerinin belirlenmesinde kolaylık sağlamak için ışıklı vızıltı tesisleri kullanılır. Refkontak tesisi olarak bilinen bu tesiste mekanik düzeltmeli manyetik bir röleden yararlanılır. 120
Çağırma butonlarına basılınca röle devresi kontağını kilitleyerek, çağrı yapılan yerin kapısı üzerindeki sinyal lambası ve çağrılan bireyin bulunduğu yerdeki vızıltı veya sinyal lambasının çalışmasını sağlar. İsteğin karşılanmasından sonra çağrı yapılan odanın iç kısmındaki refkontak butonuna basılmak suretiyle kilitleme durumu açılarak lamba söndürülür. Sistem yeniden çalışmaya hazır hale getirilir. Sekil 8.12: 121
Şekil 8.12: Lambalı ve Vızıltılı Işıklı Çağırma Tesisi 8.3.4 Diyafon Tesisatları Karşılıklı konuşmayı sağlayan bir tesis şeklidir. Bir merkezden, istenilen bir yerle karşılıklı konuşma imkanını sağlar. Bu tesis esas itibariyle bir amplifikatör, hopar- 122
lör, konuşma-dinleme şalteri ve abonelerle karşılıklı konuşma bütanlarından oluşur. Teknolojideki gelişmeler sonucunda günümüzde înterkom olarak da isimlendirilen dahili konuşma sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemler, ofis, apartman ve büyük komplekslerde, kişi veya birimlerin birbirleriyle sesli olarak iletişimini sağlar. İnterkom sistemlerinin görüntülü olan tipleri de mevcut bulunmaktadır. 8.3.5 Hırsız ve Yangın Bildirim (Alarm) Tesisatları Güvenlik sistemleri içerisinde yer alan hırsız alarm sistemleri elektronik olarak tesis edilmektedir. Hırsız alarm sistemleri, mekanların fiziksel ve mimarî özelliklerine uygun olarak tasarlanır. Bu sistemin kablolu, kablosuz ve adreslenebilir türleri bulunmaktadır. Kablosuz alarm sistemleri : Kolay tasarımı, hızlı montaj ve çok uzun ömürlü pil ile kullanıcının tüm ihtiyaçlarına cevap verebilecek yapıdadır. Alarm Sistemleri; Hareket dedektörleri, Kapı ve pencere kontakları, Duman ve ısı dedektörleri, Cam kırılma dedektörleri, Darbe ve şok sensörleri, Su basma dedektörleri, Gaz dedektörleri, Panik bütanları, Işıklı ve sesli ikaz üniteleri gibi algılayıcı ve uyarıcı gibi elemanlardan oluşur. Hırsız Bildirim (Alarm) Tesisatları: Can ve mal güvenliği için bazı güvenlik önlemlerinin alınması zorunludur. Bu güvenlik önlemlerinden birisi de elektrikli hırsız bildirim tesisleridir. Sistem, alarm santrali ile kablolu dedektör (sensör) harici siren ve programlama modülünden oluşmaktadır. Harekete duyarlı dedektörler hareketi algılayınca santrale sinyal göndererek sirenlerin çalışmasını sağlar. Ayrıca bu sistemin kablosuz dedektörlü (sensör) olanları da imal edilmektedir. 123
Şekil 8.13: Kablolu Hırsız Alarm Sistemi Şekil 8.14: Kablosuz Hırsız Alarm Sistemi Yangın Bildirim (Alarm) Tesisatları: Okul, iş hanları, resmi daireler ve toplumun çoğunlukta bulunduğu yerlerin yangından korunması önemlidir. Bu amaçla yangın bildirim tesisleri kurulur. Bu tesi- 124
satta yangını gören birey tarafından bildirim yapmak için koridor veya odalara yangın bildirim butonu konur. Bu butonların üzerinde camı kırınız veya Camı kırınız ve butona basınız cümlecikleri yazılıdır, camı kırınız cümlesi yazılı olan butonlar tehlike anında kırıldığı zaman, butonun kontakları kendiliğinden kapanır ve röle devresi ener- jilenir. Bu anda alarm komasının devresi kapanarak komalar sürekli olarak çalmaya başlar. Bu sayede yangın bildirimi ilgili bireylere sesli olarak duyurulur. Camı kırınız ve butona basınız yazılı cümleciğin olduğu butonlar kırılarak butona basıldığı sürece, alarm koması çalarak ilgililere yangın bildirimi yapılır. Şekil 8.15: Analog tip Yangın Alarm Sistemi Yangın bildirim tesislerinde yangına karşı hassas bölgelerde butonlann yerine bimetal termik eleman veya ısıya duyarlı sensörler kullanılır. Yangına hassas bölgelerde ısının yükselmesi halinde, bimetal termik eleman veya ısıya duyarlı sensörler kontaklarını kapatarak yangın bildirimini yapar. Bu tip tesiste yangın yerine daha kısa sürede ulaşabilmek için elemanların yerleri tesise bir numaratör eklenmesi ile kolaylaşır. Butonlu sistemlerin dışında elektronik yangın algılama ve erken uyarı sistemleri de vardır. Genel olarak erken uyarı sistemleri, yangının üç karekteristik özel- 125
liği olan duman, ısı ve alevden birisini algılayarak çalışır. Adresli yangın algılama ve erken uyarı sistemleri, analog adresli ve interaktif adresli sistemler olmak üzere iki çeşittir. Bu sistemlerde kullanılan dedektör, buton, siren ve modüllerin her birinin kendine ait bir numarası vardır. Kullanıldığı ortama göre dedektör hassasiyetleri ve kirlenme seviyeleri panel üzerinden ayarlanabilir. Şekil 8.16: Konvansiyonel tip Yangın Alarm Sistemi Resim 8.4:Yangın Bildirim (Alarm) Tesisatında kullanılan malzemeler 126
Telefon Tesisatları : Şekil 8.17:Yangın Bildirim (Alarm) Tesisatı Şemaları Sanayileşme ve teknolojinin sürekli gelişmesi sonucunda, bilim çağı olan günümüzde haberleşme tekniği de aynı hızla ilerlemiştir. Bugün için konusu ne olursa olsun her iş adamı, hizmet yeri veya konutlar farklı türden telefon sistemleri kullanmaktadır.günümüzde dijital telefon santrallerinin kullanımı hızla artmaktadır. Şekil 8.20 de standart tip bir telefon makinesinin iç yapısı görülmektedir. 127
Şekil 8.18: ITT Standart tip telefon makinasının iç yapısı Şekil 8.19: Dijital tip telefon makinasının bağlantı şeması 128
ÖZET Elektrik tesisleri ve cihazları elektrik teknik resim kurallarına uygun olarak proje lendirmek suretiyle çizilir. Elektrikle çalışan alıcı, cihaz ve tesislerin resimlerinin çizimlerinde evrensel anlamda kolayca çizilebilen değişik semboller kullanılır. Semboller; alıcı, cihaz, makina ve tesislere özel anlam verir. Çağırma ve bildirim tesisleri, bildirim araçları (zil), buton, enerji kaynağı, kablo ve borulardan oluşur. Bildirim araçları; ziller yapı bakımından mekanik veya elektronik olmak üzere iki farklı gruba ayrılır. Enerji kaynağı; çağırma ve bildirim tesislerinde en çok 220 / 3-5-8 volt veya 220 / 8-12 voltluk transformatörler kullanılır. Çağırma ve bildirim tesislerinde kullanılacak transformatörlerin seçiminde gerilim değeri ile birlikte transformatörlerin güçleri de önemlidir. Buton; tesisin yapısına göre sıva üstü ve sıva altı butonlar kullanılır. Ayrıca sıva üstü etiketli ve ışıklı olarak imal edilen türleri de vardır. Merdiven otomatiği tesislerinde sıva altı buton olarak liht butonlar tercih edilmektedir. Kablolar; çağırma ve bildirim tesislerinde 0,5 mm2, 0,75 mm2 kesitinde PVC ile yalıtılmış bir telli veya çok telli bakır iletkenler kullanılır. Boru; çağırma ve bildirim tesislerinde 14 mm lik PVC plastik borular tercih edilir. Bir kişinin birden fazla yerden çağrılması ve çağrının yapıldığı yerlerin belirlenmesi amacıyla numaratör tesisleri kullanılır. Bu tesisat türü genellikle çok daireli bina, otel, büro ve resmi dairelerde kullanılır. Çağırma ve bildirim tesislerinde, çağrıyı yapanların birden fazla olması, çağrılanı zor durumda bırakabilir. Çağıranın kim olduğu, numaratörle belirlenir. Numaratörler, çağrıyı yapan yerleri düşen numaraları ile gösterir. Bir vızıltı sesi ile çağrılan bireyi sesli olarak uyarır. Apartmanlarda ana giriş kapısının güvenlik bakımından kapalı ve kilitli tutulması gerekir. Ana giriş kapısının, kapı kilidi elektrik enerjisi ile açılmasını sağlamak amacıyla kapı kilidi tesisatı kullanılır. 129
Kapı kilitleri, kilit sürgüsü veya sürgü kolunu hareket ettiren bir bobinden oluşur. Kilide kumanda eden butonlar dairelerin içine konulur. Ana giriş kapısı butonları ile uyarılan daire sakinleri, kapı kilidi butonuna basarak kapının açılmasını sağlarlar. Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte günümüzde görüntülü kapı konuşma sistemleri de hayatımıza girmiştir. Bu sistemler sayesinde villa, apartman, site işyeri ve ofis gibi mekanlarda kapıdan zile basan kişiyle hem sesli hem de görüntülü olarak iletişim kurulabilmektedir. Hastane, otel, resmi daireler gibi yerlerde çağırma ve bildirimlerin sessiz yapılması için refkontak tesisleri kullandır. Rahatsız edici zil sesini ortadan kaldırmak, çağrı yerinin belirlenmesinde kolaylık sağlamak için ışıklı vızıltı tesisleri kullanılır. Refkontak tesisi olarak bilinen bu tesiste mekanik düzeltmeli manyetik bir röleden yararlanılır. Diyafon tesisleri, karşılıklı konuşmayı sağlayan bir tesis şeklidir. Bu tesis esas itibariyle bir amplifikatör, hoparlör, konuşma-dinleme şalteri ve abonelerle karşılıklı konuşma bütanlarından oluşur. Teknolojideki gelişmeler sonucunda günümüzde İnterkom olarak da isimlendirilen dahili konuşma sistemleri geliştirilmiştir. Güvenlik sistemleri içerisinde yer alan hırsız alarm sistemleri elektronik olarak tesis edilmektedir. Hırsız alarm sistemleri, mekanların fiziksel ve mimari özelliklerine uygun olarak tasarlanır. Bu sistemin kablolu, kablosuz ve adreslenebilir türleri bulunmaktadır. Can ve mal güvenliği için bazı güvenlik önlemlerinin alınması zorunludur. Bu güvenlik önlemlerinden birisi de elektrikli hırsız bildirim tesisleridir. Sistem, alarm santrali ile kablolu dedektör (sensör) harici siren ve programlama modülünden oluşur. Harekete duyarlı dedektörler hareketi algılayınca santrale sinyal göndererek sirenlerin çalışmasını sağlar. Ayrıca bu sistemin kablosuz dedektörlü (sensör) olanları da imâl edilmektedir. Okul, iş hanları, resmi daireler ve toplumun çoğunlukta bulunduğu yerlerin yangından korunması önemlidir. Bu amaçla yangın bildirim tesisleri kurulur. Bu tesisatta yangını gören birey tarafından bildirim yapmak için koridor veya odalara yangın bildirim butonu konur. Bu bütanların üzerinde camı kırınız veya Camı kırınız ve butona basınız cümlecikleri yazılıdır, camı kırınız cümlesi yazılı olan bütanlar tehlike anında kırıldığı zaman, butonun kontakları kendiliğinden kapanır ve röle devresi enerjilenir. 130
Bu anda alarm komasının devresi kapanarak komalar sürekli olarak çalmaya başlar. Bu sayede yangın bildirimi ilgili bireylere sesli olarak duyurulur. Butonlu sistemlerin dışında elektronik yangın algılama ve erken uyarı sistemleri de vardır. Genel olarak erken uyarı sistemleri, yangının üç karakteristik özelliği olan duman, ısı ve alevden birisini algılayarak çalışır. Adresli yangın algılama ve erken uyarı sistemleri, analog adresli ve interaktif adresli sistemler olmak üzere iki çeşittir. Bu sistemlerde kullanılan dedektör, buton, siren ve modüllerin her birinin kendine ait bir numarası vardır. Kullanıldığı ortama göre dedektör hassasiyetleri ve kirlenme seviyeleri panel üzerinden ayarlanabilir. Sanayileşme ve teknolojinin sürekli gelişmesi sonucunda, bilim çağı olan günümüzde haberleşme tekniği de aynı hızla ilerlemiştir. Bugün için konusu ne olursa olsun her iş adamı, hizmet yeri veya konutlar farklı türden telefon sistemleri kullanmaktadır. 131
DEĞERLENDİRME SORULARI Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Elektrik tesisat projelerinin çiziminde kullanılan semboller hangi yönetmelikte belirtilen esaslara uygun olmalıdır? a) elektrik iç tesisleri ile ilgili yönetmelik b) elektrikle ilgili kişilerin görev yetki ve sorumlulukları hakkında yönetmelik c) elektrik tarifeleri yönetmeliği d) projeler ile ilgili yönetmelik 2. Yukarıda iki butonla bir zilin çalıştırılması teasisatının kapalı şeması verilmiştir. (BC) arasına çekilecek kablo sayısının sembolik olarak gösterilişi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? 3. Bir butonla birden fazla zilin çalıştırılması tesisatında, zillerin bağlantısı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Ziller birbirine paralel bağlanır. b) Ziller birbirine seri bağlanır. c) Ziller butonlara paralel bağlanır. d) Ziller üretece paralel bağlanır. 132
4. Bir kişinin birden fazla yerden çağrılması ve çağınnın yapıldığı yerin belirlenmesi amacıyla yapılan tesislerin adı nedir? a) kapı kilidi tesisleri b) numaratör tesisleri c) zil tesisleri d) merdiven otomatiği tesisleri 133