FİKRİ HAKLAR ESD ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR. Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU Kocaeli Üniversitesi B.Ö.T.E. Bölümü

ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR ESD873 FİKRİ HAKLAR 2

ÖĞRENME HEDEFLERİ Endüstriyel tasarımı açıklar. Endüstriyel ürünlerin yasal korumasını açıklar. Koruma kriterlerini listeler. ESD873 FİKRİ HAKLAR 3

5.1. ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR GENEL TANIMLAR Endüstriyel Tasarım bir ürünün dış görünüşüdür. Bu ürünün 2 ya da 3 boyutlu şekli ve/ya da ürün üzerindeki süslemeler olabilir. Ürünün dış görünümü ürünün biçimi de olabilir, çizgilerden, şekillerden renklerden oluşan görünümü de olabilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 4

5.1. ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR GENEL TANIMLAR 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunmasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamede endüstriyel tasarım kavramı şu şeklide tanımlanmaktadır; Tasarım, bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütünü ifade eder. ESD873 FİKRİ HAKLAR 5

5.1. ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR GENEL TANIMLAR Türk Patent Enstitüsü Endüstriyel Tasarımı şu şekilde tanımlamaktadır: Günlük hayatımızın her anında bize eşlik eden, hayatımızı kolaylaştıran her türlü ürün veya ürün parçaları; hayatımıza renk katan, estetik duyularımıza hitap eden desenler, süslemeler endüstriyel tasarımdır. ESD873 FİKRİ HAKLAR 6

5.1. ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR GENEL TANIMLAR Su içtiğimiz bardak, sinemaların tanıtım afişleri, giysilerimizin desenleri, hesap makinemiz, klavyemiz, sandalyemiz, ceketimiz, arabamız, trafik levhaları, saatimiz, termometre, oyuncaklar, ajandamızın sayfa düzeni, gözlüğümüz, çantamız buna örnek verilebilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 7

5.1. ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR GENEL TANIMLAR O halde tasarım, bir ürünün tümü, bir parçası veya üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur ve özelliklerinin oluşturduğu bütün olarak ifade edilebilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 8

5.1. ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR GENEL TANIMLAR Tasarım hakkı talep eden ile tasarımcı arasındaki fark nedir? Gerçek veya tüzel kişiler tasarım hakkı talebinde bulunabilirler. Tasarım hakkı sahibi, tescile konu tasarımı veya tasarımın uygulandığı ürünü üreten, piyasaya sunan, satan, sözleşme yapmak için icapta bulunan, ticari amaçlı kullanandır. Tasarımcı ise, tasarımı gerçekleştiren kimsedir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 9

5.1.1. TASARIMDA YENİLİK NEDİR? Türk Patent Enstitüsüne göre: Bir tasarım başvuru tarihinden veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 10

5.1.1. TASARIMDA YENİLİK NEDİR? Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorsa aynı kabul edilir. Kamuya sunma; sergileme, yayımlama, ticari şekilde piyasaya çıkarma, kullanma, tanıtım gibi faaliyetleri kapsamaktadır. Tasarım, başvuru tarihinden önceki on iki ay içerisinde kamuya sunulursa, endüstriyel tasarımın yeniliği etkilenmez. ESD873 FİKRİ HAKLAR 11

Rüçhan Hakkı Nedir? Rüçhan, kısaca öncelik anlamına gelir. Başvuru sahipleri, Türkiye dışında bir ülkede tasarım tescili için usulüne uygun olarak yaptıkları başvurulara ya da açılan sergilerdeki teşhire dayanarak, başvuru tarihinden itibaren 6 ay içerisinde aynı tasarım için Türkiye'de başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanır. ESD873 FİKRİ HAKLAR 12

5.2. ENDÜSTRİYEL TASARIMLARIN KORUNMASI Endüstriyel asarım tescil başvurusunda bulunmak isteyen kişi, "Türk Patent Enstitüsü, Hipodrom Caddesi No:115 06330 Yenimahalle-ANKARA" adresine başvuruda bulanabilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 13

5.2. ENDÜSTRİYEL TASARIMLARIN KORUNMASI Endüstriyel tasarımlar (ürünün 2 ya da 3 boyutlu görünümleri) Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre, 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ye göre, Türk Ticaret Kanunu Haksız Rekabet Hükümleri, Markaların Korunması Hakkında KHK ya göre, doğal ve belgeli olarak, «çoklu yasal» korumadan yararlanmaktadır. ESD873 FİKRİ HAKLAR 14

5.2.2. KORUMA SÜRESİ VE YENİLEME Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır. Ancak bu süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek suretiyle 25 seneye kadar uzatılabilir. ESD873 FİKRİ HAKLAR 15

Kamuya Sunma Tasarımcının tasarladığı tasarımı ya da tasarımın uygulandığı ürünü sergilemek, satmak, yayım yoluyla tanıtmak vb. yöntemlerle kamuya açıklaması durumlarında, kamuya sunulmuş tasarım söz konusudur. Tasarım tescilinin ölçütlerinden olan yenilik, kamuya sunuluş ile ortadan kalkar ve tasarım tescili olanağı kalmaz. ESD873 FİKRİ HAKLAR 16

Hoşgörü Süresi Hoşgörü süresi ya da ön kullanım olarak adlandırılan süre, başvuru tarihinden önceki on iki aylık süredir. Bu süre içinde kamuya yapılan sunuşlar, tasarımın yeniliğini etkilemez. ESD873 FİKRİ HAKLAR 17

5.2.3. KORUMA KAPSAMI DIŞINDA TUTULAN TASARIMLAR NELERDİR? KHK da tasarım koruması dışında kalan tasarımlar şöyle belirlenmiştir; XYeni ve ayırt edici niteliğe sahip olmayan tasarımlar ile X Kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı tasarımlar, X Teknik fonksiyonun gerçekleştirilmesinde, tasarımcıya, tasarıma ilişkin özellik ve unsurlarda hiçbir seçenek özgürlüğü bırakmayan tasarımlar, X Tasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünü, başka bir ürüne mekanik olarak monte edebilmek veya bağlayabilmek için ancak belirli biçim ve boyutlarda üretilebilen tasarımlar. ESD873 FİKRİ HAKLAR 18

5.3. TASARIM ÖRNEKLERİ ESD873 FİKRİ HAKLAR 19