Türkiye Ülke Raporu Tasarruf Alışkanlığı Olan Bir Dünya Yaratmak 2015 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi
İçindekiler Giriş 1 Ana Bulgular 1 1. Türkiye nin Değişen Emeklilik Ortamı 2 2. Emekliliğe İlişkin İstek ve Beklentiler 4 3. Emeklilik Birikimleri ve Planlama 7 4. Emeklilik için Birikim Yapma Alışkanlığı 9 5. Emekliliğe Esnek Bir Geçiş Yapmak 10 Öneriler 13
Giriş Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi çerçevesinde yapılan çalışmalar, artan ortalama yaşam süresinin, dünya genelinde toplumların emeklilik planlaması üzerinde yarattığı büyük etkiyi araştırmaktadır. Anket ayrıca, değişen finansal manzara doğrultusunda insanların ilerideki yaşamlarıyla ilgili beklentilerini ve isteklerini nasıl etkilediğini göstermektedir. Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi ni (ARRI) geliştirme sürecinde araştırmamız, tüm Türkiye de çalışanlara rahat bir emeklilik ortamı sunmanın önündeki engelleri niceliksel olarak da tanımlayabilmiştir. Şüphesiz burada bireylerin elinde olmayan engeller söz konusudur: Türkiye de faizler yüksek olsa da, Merkez Bankası faizleri indirmeye başlamıştır. Ayrıca nüfusun hızla yaşlanması, emeklilik sisteminin gelecekte aynı şekilde cömert olma olasılığını da azaltmaktadır. Ancak temel kurallar hala işlemektedir. Erken yaşlardan başlayarak düzenli tasarruf alışkanlığı edinmek ilerideki hayatımızda mali güvence sağlamanın en emin yoludur. Ana bulgular Türkiye, 2015 Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksinde 11. sırada yer almaktadır 10 üzerinden 5,3 not alan Türkiye de emekliliğe hazırlık seviyesi düşük olarak tanımlanmaktadır. Küresel olarak Türkiye, 2015 anketinde yer alan 15 ülke arasında 11. sırada yer almaktadır. Ülkenin düşük not almasına sebep olan neden; emeklilik maaşları konusunda Türkiye nin küresel resme kıyasla devlet kaynaklarına çok daha fazla bel bağlaması olarak yorumlanmaktadır. Türkiye de yaşayanların emeklilik hakkındaki düşünceleri hem olumlu hem de olumsuzdur Çoğu kişi emekliliği boş vakit gibi olumlu niteliklerle bağdaştırıp, arkadaşlarla ve aileyle daha çok zaman geçirme ve seyahat etme isteği olarak tanımlarken, emekliliğin bazı yönleri de endişe yaratmaktadır. Özellikle sağlık sıkıntılarının artması Türkiye de birçok insanın emeklilikle ilgili paylaştığı endişelerden biridir. Türkiye de insanların büyük çoğunluğu emeklilik için birikim yapmanın gerekliliğinin farkındayken, birçok kişi de bunu eyleme dönüştürmekte zorlanmaktadır Emeklilik planlamasının finansal yönleriyle ilgili büyük bir endişe söz konusudur. Düzenli birikim yapma alışkanlığının ve emeklilik planlamasının eksikliği, finansal kaygıların temelinde yatan önemli nedenlerdir. Hali hazırda Türkiye de çalışanların sadece %10 u emeklilik için planlama yaparken, %40 ı ise hiçbir planlama yapmamaktadır. Birikim yapma alışkanlığını özendirecek bir tasarruf ortamı yaratmak, bireylerin, işverenlerin ve devletin temel sorumluluklarındandır Emekliliğe hazırlanmanın temeli, erken yaşlardan itibaren birikim yapma alışkanlığı kazanmaktır. Bireylerin tasarruf odaklı bir düşünce tarzına ihtiyacı varken, işverenler ve hükümetler de tasarrufların teşvik edilmesinde hayati bir rol oynamaktadır. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015
1. Türkiye nin Değişen Emeklilik Ortamı Türkiye deki ekonomik büyümenin son birkaç yıldır yavaşlaması, işsizlik artışına neden olmakla birlikte, Türk Lirası üzerinde de baskı yaratmayı sürdürmektedir. Bu zorlu ekonomik atmosfer yalnızca Türkiye nin karşılaştığı bir durum değildir birçok Avrupa ülkesi de aynı sorunlarla boğuşmaktadır. Bu zorlu ortamda da, insanlara gelecekte finansal bir güvence sağlayabilmek için gerekli tedbirleri almak bugün her şeyden daha önemli olmuştur. üzere 2012 yılında geliştirilmiştir. Soruları yanıtlayanlar, 10 üzerinden değerlendirilen endeks notlarının, yüksek (8 ve üstü), orta (6 ile 7.99 arası) veya düşük (6 nın altında) olması durumlarına göre gruplandırıldılar. 2 Bu yıl 5,3 puan alan Türkiye, ankete katılan 15 ülke arasında 11. sıradadır. Makroekonomik zorluklara rağmen ülkenin Avrupa ya kıyasla daha genç bir nüfusa sahip olması, yurt içi tasarruf oranlarını artırmak için Türkiye nin çok büyük bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Geleneksel olarak düşük olan yurt içi tasarruflar bugün kanun koyucuların dikkatini çekmektedir (2013 yılında ulusal bazda bireysel tasarruflar GSYİH nin yaklaşık %9,7 sini teşkil etmektedir). 1 Hükümet, çalışanların daha fazla tasarruf etmesini teşvik için emeklilik sisteminde reformlar yapmıştır. Özellikle Devlet Katkısı uygulaması ile devlet, çalışanların emeklilik için yatırdıkları tutarın belli bir oranı kadar katkı payı ödeyerek çalışan nüfusun emeklilikleri için düzenli olarak ayırdıkları ödeme miktarını artırmaya teşvik etmektedir. Türkiye nin Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) notu bir önceki yıla kıyasla biraz düşmüştür. Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi ankete katılan tüm ülkelerde, çalışanlar arasındaki göreceli emekliliğe hazırlık seviyelerini ölçmek Grafik 1: Türkiye, 2015 Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi nde (ARRI) 11. sırada yer alıyor I. Endekse göre belirlenen (Taban: Tamamen Emekli Olmamış, n=14.400) 5.9 5.8 5.8 6.0 5.1 5.1 5.2 4.8 5.3 5.4 6.0 6.1 6.5 7.0 6.5 6.7 Toplam Japonya Macaristan İspanya Polonya Türkiye Fransa Hollanda Avustralya Birleşik Krallık Kanada Almanya ABD Çin Brezilya Hindistan 2012 (10 ülke) 2013 (12 ülke) 2014 (15 ülke) 2015 (15 ülke) 1 ASISP, Emeklilik planları, sağlık ve uzun dönemli bakım Türkiye (2014) http://ec.europa.eu/social/blobservlet?docid=12985&langid=en 2 2015 yılı anketi dünya genelinde 15 ülkede 16.000 kişiye uygulanmıştır. Bu rakama 14.400 çalışan ve 1.600 emekli dahildir. Endeks, anket sorularına cevap verenlerin emeklilik hazırlığıyla ilgili tutum ve davranışlarını ölçmek için hazırlanan bir grup soru yardımıyla hesaplanmıştır. Daha fazla bilgi için: http://www.aegon.com/index 2 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015
Özellikle kadınlar ve gençler emekliliğe hazırlık açısından risk grubunda yer almaktadır. Kadınların aile ve profesyonel hayatı dengeleme gereksinimleri, iş hayatından kopma olasılıklarını artırmaktadır. Kadınların ev ve iş dengesini kurma çabaları genellikle yarı zamanlı işleri tercih etmelerine dolayısıyla da işyeri emeklilik olanaklarından daha az yararlanmalarına sebep olmaktadır. Genç çalışanlar için de emekliliğe hazırlığın biraz zaman alması anlaşılabilir bir olaydır. Ancak asıl endişelendiren, insanların tipik olarak 30 lu yaşların sonlarına ve 40 lı yaşların başlarına gelinceye kadar başarılı finansal alışkanlıklar edinememiş olmalarıdır. Bu da insanların kendilerine hayal ettikleri gibi bir emeklilik olanağı yaratabilmeleri için oldukça geç bir yaştır. İnsanların emeklilik dönemlerinde, aktif iş hayatında elde ettikleri düzenli gelirin %61 ini kazanma beklentisi olduğu bir ortamda emeklilik birikimlerine başlamak için 40 lı yaşların beklenmesi emeklilik beklentilerini karşılayabilme olasılığını oldukça düşürmektedir. Araştırmamızın, gelirleri çok mütevazı olanların dahi etkili tasarruf alışkanlıkları geliştirmesinin mümkün olduğunu göstermesine rağmen gençlerin Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) notu, halen dünyanın her yerinde ısrarlı şekilde düşük çıkmaktadır. Grafik 2: Türkiye de en düşük Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI) notunu gençler alıyor I. Endekse göre belirlenen (Taban: Tamamen Emekli Olmamış, n=900) 5.8 5.3 5.5 5.4 5.6 5.1 5.1 5.0 Toplam Erkek Kadın 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 Bu yılki rapor, Türkiye nin geçen yıl ilk kez endekse dahil edilmesinden bu yana Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi (ARRI)notunun biraz düştüğünü göstermektedir. Bu düşüş, tasarruf davranışlarında gerçekten bir değişikliği mi işaret ediyor, yoksa sadece insanların finansal olanaklarıyla ilgili olumsuz düşüncelerini mi yansıtıyor? Aşağıdaki bölümde bu ikinci olasılığı ele alıyoruz: İnsanlar emeklilik hakkında ne düşünüyor ve önümüzdeki yıllarda insanların emeklilik beklentilerinde bizi ne gibi değişiklikler bekliyor? Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015 3
2. Emekliliğe İlişkin İstek ve Beklentiler Küresel ekonomik durum olumlu bir eğilim içerisinde gelişiyor olmasına rağmen Türkiye de insanların çoğu önümüzdeki 12 aylık ekonomik görünümle ilgili olumlu düşünmemektedir. Katılımcıların neredeyse yarısı (%46) ekonominin kötüleşeceğini düşünürken dörtte bire yakını da (%27) ekonomide herhangi bir değişiklik olmayacağı kanaatindedir. Öte yandan neredeyse her dört kişiden biri (%24), ekonominin gelecek yıl içerisinde iyileşeceğini düşünmektedir. Ekonomik görünümdeki belirsizliğe rağmen bireysel finansman açısından beklentiler nispeten daha iyi seviyelerdedir. İnsanların beşte ikisi (%40) önümüzdeki 12 ay içerisinde kendi finansal durumlarının aynı kalacağını düşünürken, üçte biri (%32) iyileşme beklemektedir. Katılımcıların %23 lük kısmı ise finansal durumlarının kötüleşeceğini düşünmektedir. Grafik 3: İnsanların genelinde önümüzdeki 12 ay içerisinde ekonominin kötüye gideceği beklentisi hakim olmakla birlikte, birçoğu ekonomideki bu aşağı yönlü hareketin kendi finansal durumlarında bir değişikliğe sebep olmayacağını düşünüyor Soru: Önümüzdeki 12 ayı düşününce, Türkiye deki ekonominin nasıl değişeceğini düşünüyorsunuz? Ve yine önümüzdeki 12 ayı düşününce, bu arada kendi finansal imkanlarınızın nasıl değişeceğini düşünüyorsunuz? (Taban: Tümü, n=1.000) Ekonomi Kendi Finansal Durumu %24 %5 %46 Daha kötüleşecek Aynı kalacak %32 %5 %23 Daha iyileşecek %27 Bilmiyorum %40 Aşağıdaki grafikte de görüldüğü gibi, seyahat etmek (%66), arkadaşlarla ve aileyle daha fazla zaman geçirmek (%65) ve yeni hobiler edinmek (%59) gibi emeklilik beklentileriyle ilgili olarak Türklerin çoğu araştırma çalışmamızdaki diğer ülke insanları gibi düşünmektedir. Emeklilik genelde olumlu (%68) algılansa da katılımcıların üçte birinden azı (%32) sağlıklı olamama konusunda endişeli ve dörtte birden azı da (%23) emekliliği kendileri için uzak bir ihtimal olarak görmektedir. 4 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015
Grafik 4: Türklerin çoğu aktif bir emeklilik düşünüyor Soru: Aşağıdakilerden hangisi, eğer varsa, sizin için önemli sayılabilecek emeklilik istekleri arasındadır? (Taban: Tümü, n=1.000) Seyahat etmek %66 Arkadaşlarla ve aileyle daha fazla vakit geçirmek %65 Yeni hobiler edinmek %59 Gönüllü çalışmalara katılmak %35 İş kurmak %23 Grafik 5: Emeklilik kavramı hem olumlu hem de olumsuz olarak yorumlanıyor Soru: Aşağıdakilerden hangisini, eğer varsa, emeklilikle ilişkilendiriyorsunuz? (Taban: Tümü, n=1.000) Boş vakit %43 Sağlık sorunları %32 Özgürlük %30 Keyif almak %30 Uzak İhtimal %23 NET: Olumlu %68 NET: Olumsuz %65 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015 5
Birçok Türk katılımcının emekliliği sağlık sorunları ile ilişkilendiriyor olması, emekliliğe hazırlık için aksiyon alma aşamasında önemli rol oynayan bir faktör olabilir. İnsanların üçte biri (%32) emeklilikte kendi ihtiyaçlarını gidermek veya eşinin sağlık giderlerini karşılamak için yeterli parası olmayacağından endişe etmektedir. Emeklilik döneminde sağlık bakımıyla ilgili oluşan yoğun endişeler hükümetin son on yıllık süre içerisinde bir dizi reform yapmasına neden olmuştur. Kısaca özetlemek gerekirse, 2008 yılında devlet tarafından genel sağlık sigortası sistemi oluşturuldu ve 2012 yılında bu sistem bütün nüfusu kapsayacak şekilde genişletildi. Fakat ankete katılanların üçte biri emeklilik dönemlerinde sağlık harcamalarını karşılayamayacaklarını düşünmektedir. Bu yaklaşım da bize, birçok insanın devlet tarafından kurulan bu sistemin ilerleyen yıllarda olası sağlık ihtiyaçlarının karşılanmasından şüphe duyduklarını göstermekle birlikte, Türkiye deki çalışan nüfusa kendisini finansal olarak emekliliğe hazırlaması tavsiye edilmektedir. Grafik 6: İnsanların yaklaşık üçte biri emeklilikte sağlık giderlerini karşılama konusunda kötümser Soru: Emekliliğinizi düşündüğünüzde, kendinizin (ve eşinizin / hayat arkadaşınızın) sağlık giderlerini karşılayabilmek konusunda ne ölçüde iyimsersiniz? (Taban: Tümü, n=1.000) %2 %11 %12 Çok kötümser Biraz kötümser %28 %20 Ne iyimser ne kötümser Biraz iyimser Çok iyimser %28 Bilmiyorum 6 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015
3. Emeklilik Birikimleri ve Planlama Türkiye de çalışanların çoğu emekliliklerini finansal olarak planlamaları gerektiğinin en azından belirli bir düzeyde farkında olmakla birlikte, çalışan nüfusun %16 sının bu bağlamdaki farkındalığı oldukça yüksek seviyelerdedir. Türkiye de çalışanların emeklilik planlarına bakıldığında karmaşık bir resim görülmektedir. Çalışanların sadece %10 u emeklilik için yazılı bir planı olduğunu söylerken, neredeyse yarısı (%47) bir planının olduğunu fakat bunun yazılı bir plan olmadığını, %40 ı ise hiçbir planının olmadığını belirtmektedir. Beklenmedik durumlara yönelik planlama da aynı şekilde söz konusu değildir. Anket sonuçları büyük çoğunluğun, emeklilik yaşından önce çalışmaya devam edemeyecek duruma gelmeleri halinde kendilerine gelir sağlayacak bir B planı nın olmadığını, üçte birinden azının (%28) ise böyle bir duruma karşı B planı olduğunu göstermektedir. Bir B planı olmayanların çoğu (%53), böyle bir durumun meydana gelmesi durumunda yapmış oldukları birikimlerinden harcamak zorunda kalacaktır. Üçte birinden fazlası (%36) finansal güvence için eşlerine veya hayat arkadaşlarına bel bağlamak zorunda kalacak, dörtte biri de (%25) geçinebilmek için herhangi bir şekilde bir miras kalmasını bekleyecektir. Dörtte birinden azı devlete bel bağlamak durumunda kalacak, %22 si devletin maluliyet ve %19 u da işsizlik sigortalarından tazminat alabilecektir. Grafik 7: Türkiye de çalışan nüfus emeklilik için birikim yapmak zorunda olduklarının farkında Soru: Emekliliğinizi finansal olarak planlama ihtiyacınızın ne kadar farkında olduğunuzu düşünüyorsunuz? (Taban: Tamamen Emekli Olmamış, n=900) Farkındalığım çok yüksek %16 4 %37 3 %35 2 %8 Farkındalığım çok düşük %4 Grafik 8: Ancak yine de çok azı emeklilik birikimleri için bir plan yapmış durumda Soru: Emeklilik planlama stratejinizi aşağıdakilerden hangisi en iyi özetlemektedir? (Taban: Tamamen Emekli Olmamış, n=900) %3 %10 Yazılı bir planım var %40 Planım var ancak yazılı değil %47 Bir planım yok Bilmiyorum Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015 7
Grafik 9: Türkiye de çalışanların üçte birinden azının emeklilik için bir B planı mevcut Soru: Planladığınız emeklilik yaşından önce çalışmaya devam edemez duruma gelecek olursanız, size gelir sağlayacak bir B planı nız var mı? (Taban: Tamamen Emekli Olmamış, n=900) %7 %28 Evet Hayır %65 Bilmiyorum Grafik 10: B planı çoğunlukla yapılan birikimlerden harcamak anlamına geliyor Soru: Aşağıdakilerden hangisi, eğer varsa, sağlık problemleri veya işinizi kaybetmeniz sonucu çalışamayacak duruma gelmeniz halinde geçim kaynağı olarak B planı nızın bir parçası olacaktır? (Taban: Bir B planı olanlar, n=256) Birikimlerim %53 Eşim/Hayat arkadaşım çalışıyor %36 Miras %25 Devlet maluliyet sigortası %22 Devlet işsizlik sigortası %19 İnsanların emeklilik planlaması ve beklenmedik olaylara karşı kendilerini güvence altına alabilecekleri bir B planı nın olmayışı önemli bir sorun oluşturmakla birlikte, Türkiye deki çalışanların emeklilik için finansal planlama yapmaları ve finansal geleceklerinin sorumluluğunu üstlenmelerinin önemini ortaya koymaktadır. Emeklilik için finansal sorumluluklar, finansal danışmanlık hizmeti almak, uzun vadeli birikim yapmak, yatırım ve koruma ürünlerini değerlendirmek gibi çeşitli adımlardan oluşabilmektedir. Çalışma hayatına son vermenin getireceği finansal yükü hafifletmek için emekliliğe kademeli geçiş yapmak da bir alternatif olarak düşünülebilir. Raporun son kısmında öneriler daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. 8 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015
4. Emeklilik için Birikim Yapma Alışkanlığı Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi Türkiye araştırmamız, düzenli olarak birikim yapanların, birikim yapan gruplar arasında en yüksek puanı aldıklarını ortaya koymuştur. Düzenli olarak birikim yapanların yazılı bir birikim planı dahilinde emeklilik dönemleri için yeterli birikimi yapabilme ve rahat bir emeklilik hayatı sürebilme olasılığı oldukça yüksektir. Bu grubu daha seyrek birikim yapanlarla karşılaştırdığımızda, sonuç çok açıktır: küçük tutarlarda da olsa düzenli birikim yapmak, emekliliğe ve beklenmedik olaylara karşı hazırlık yapabilmek için en iyi yoldur. Grafik 11: Emeklilik için birikim yaklaşımı: Birikim yapmak isteyen ve birikim yapma alışkanlığı olanların portreleri Soru: Aşağıdakilerden hangisi emeklilik birikimlerine yaklaşımınızı en iyi şekilde tanımlamaktadır? (Taban: Tamamen Emekli Olmamış, n=900) Birikim Yapmak İsteyenler Birikim Yapma Alışkanlığı Olanlar Ortalama yaş 35 %4 %24 35 Erkek %45 %58 Kadın %55 %37 %42 Tam zamanlı iş %81 %84 Yarı zamanlı iş %12 %23 %10 Kişisel gelir (Ortalama) 14,100 TL %11 16,100 TL BİRİKİM YAPMA ALIŞKANLIĞI OLANLAR - Emeklilik için birikim yapmaya her zaman özen gösteririm. ARA SIRA BİRİKİM YAPANLAR - Emekliliğim için sadece ara sıra birikim yapabiliyorum. BİRİKİM YAPMAYI BIRAKANLAR - Şu an emeklilik için birikim yapmıyorum fakat eskiden yapıyordum. BİRİKİM YAPMAK İSTEYENLER - Emeklilik için birikim yapmak istememe rağmen bunu gerçekleştiremiyorum. HİÇ BİRİKİM YAPMAYANLAR - Emeklilik için hiç birikim yapmadım ve yapmak da istemiyorum. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015 9
Grafik 12: Emeklilik Görünümü ve Planlama Birikim Yapma Alışkanlığı Olanlar ve Birikim Yapmak İsteyenler Birikim Yapmak İsteyenler Birikim Yapma Alışkanlığı Olanlar Aegon Emekliliğe Hazırlık (ARRI) notu 4.3 6.6 Emekliliğe olumlu yaklaşım %60 %77 Rahat bir hayat tarzıyla emekli olacağından emin Emeklilikte sağlıklı bir yaşam süreceğinden emin %7 %14 %38 %58 Emeklilik için yazılı bir planı var %1 %26 Emeklilik için bir 'B planı' var %12 %53 Birikim yapma alışkanlığı olanlar emeklilik için birikim yapmaya daima özen gösteren insanlarda bazı karakteristik özellikler tespit edilmiştir. Yüksek Aegon Emekliliğe Hazırlık (ARRI) notu almaktadırlar. Dörtte üçü (%77) emekliliğe olumlu yaklaşırken beşte üçü de (%58) emeklilikte sağlıklı bir yaşam süreceği konusunda iyimserdir. Onları diğerlerinden ayıran iki önemli özellik daha vardır. Büyük olasılıkla yazılı bir emeklilik planları vardır ve yarısından fazlası da beklenmedik büyük masraflar için bir B planı geliştirmişlerdir. Her ne kadar emekliliğe finansal olarak hazırlanmakla ilgili harekete geçme sorumluluğu doğrudan bireylere ait olsa da, işverenlerin de emekliliğe hazırlık açısından iş yerlerinde daha yapıcı bir atmosfer yaratabilecekleri alanlar vardır. 5. Emekliliğe Esnek Bir Geçiş Yapmak Türklerin emekliliğe geçişi nasıl gördüğü hususuna geldiğimizde, üçte birinden fazlası (%37) çalışma hayatına hemen veda edeceğini ve tam anlamıyla emekli olacağını söylemektedir. Çalışma hayatını tamamen sonlandırmak çok masraflı olacağından, emeklilik dönemindeki harcamaları karşılayacak finansal kaynak oluşturmak oldukça önemli hale gelmektedir. Dolayısı ile katılımcıların beşte biri tamamen emekli olmadan önce bir süre yarı zamanlı veya geçici bir işte çalışmayı düşünmektedir. %18 i emeklilik dönemi boyunca bir tür ücretli bir işte çalışmaya devam etmeyi düşünürken %14 ü de çalışma şekillerini hiç değiştirmemeyi düşünmektedir. Ancak bu kadar büyük oranda bir çalışan grubunun emeklilikte bir tür ücretli bir işte çalışmaya devam etmeyi düşünüyor olması, emeklilikte rahat bir yaşam sürülebileceğine inanmadıklarının bir göstergesidir. Sorulara cevap verenlerin çoğu (%61), rahat bir yaşam tarzıyla emekli olunabileceğine inanmamaktadır. 10 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015
Grafik 13: Emeklilik döneminde çalışmayı tamamen bırakmak yaygınlaşan bir yaklaşım haline gelecek Soru: İleriye bakacak olursak, emekliliğe geçişinizi nasıl hayal ediyorsunuz? (Taban: Tamamen Emekli Olmamış / Yarı emekli, n=833) %14 %18 %1 %9 Derhal çalışmayı bırakıp tamamen emekli olacağım %37 Çalışma şeklimi değiştireceğim (örn. yarı zamanlı ya da geçici sözleşmeli olarak) ve tamamen bırakana kadar bir süre ücretli çalışmaya devam edeceğim Çalışma şeklimi değiştireceğim (örn. yarı zamanlı ya da geçici sözleşmeli olarak) ve emekli olduktan sonra bir şekilde ücretli çalışmaya devam edeceğim Halen çalıştığım şekilde çalışmaya devam edeceğim. Emeklilik yaşı çalışma düzenimi etkilemeyecek Diğer %20 Bilmiyorum Grafik 14: Katılımcıların beşte üçü rahat bir yaşam tarzıyla emekli olabileceğine inanmıyor Soru: Rahat bir yaşam süreceğinizi düşünerek tamamen emekli olabileceğiniz konusunda ne kadar eminsiniz? (Taban: Tamamen Emekli Olmamış, n=900) %61 %58 %64 %56 %67 %56 %65 %58 NET: Emin değilim NET: Çok / Son derece eminim %10 %11 %8 %11 %9 %11 %8 %11 Toplam Erkek Kadın 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 Grafik 15: Emeklilikle ilgili iş yeri yardımlarına erişebilme Soru: İşvereniniz size aşağıdakilerden hangilerini sunmaktadır? (Taban: Tamamen Emekli Olmamış, n=900) Emeklilik yaşından sonra işe devam etme %51 Esnek çalışma saatleri %42 Hayat sigortası / görev başında vefat yardımı %35 İşverenin de katkıda bulunduğu emeklilik planı %32 Hisse senedi alım planı %32 İşveren katkısı olmadan emeklilik planı %31 Emekliliğe geçişte yardımcı olacak kademeli emeklilik veya başka işveren programları %22 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015 11
Öneriler Bireyler kendi finansal geleceklerinin sorumluluğunu üstlenmelidirler. Emeklilik döneminizdeki harcamalarınızı nasıl finanse edeceğinizi belirleme konusunda harekete geçin ve bu hedefleri gerçekleştirebilmek için plan yapın. Küçük miktarlarda olsa düzenli birikim yapmak, emekliliğe hazırlık için en iyi yoldur. İşverenler iş yeri emeklilik programlarının zamanlamasının, maaş zammı gibi motivasyon faktörü olabilecek değişimlerle aynı döneme denk gelmesi için çaba göstermek suretiyle, bu programların etkisini daha fazla artırabilirler. Finansal konulardaki eğitimlerin de maaş zammı dönemlerine denk getirilmesi, düzenli birikim yapmaya özendirebilecek en etkili yoldur. Devlet, işverenlerin iş yeri eğitim ve sağlıklı yaşam programları düzenlemesini daha da kolaylaştırabilir ve bu programları uygulamaya koyabilmeleri için de vergi teşvikleri sağlayabilir. Devlet, sigorta ve diğer finansal korunma ürünlerine vergi muafiyeti uygulamak suretiyle, çalışanların planladıkları emeklilik yaşına gelmeden önce işsiz kalma, maluliyet vb. gibi nedenlerle çalışamaz duruma gelme risklerine karşı bir B planı geliştirmelerini teşvik edebilir. İşverenlerin, kıdemli çalışan dostu iş gücünü destekler mahiyetteki iş yeri ve yardım politikalarını uygulamaya koymaları önemle teşvik edilmelidir. Bu yaklaşım insanların çalışma hayatı boyunca beceriler kazanarak aktif kalmalarını ya da tercihleri doğrultusunda birikimlerini artırmak istedikleri zaman normal emeklilik yaşından sonra da çalışmaya devam edebilmelerine olanak sağlayacaktır. İşverenler deneyimli ve alanlarında uzmanlaşmış daha yaşlı çalışanları işe alarak onların tecrübelerinden yararlanacaklardır. Kademeli emeklilik programlarını kolaylaştırmak için reformlar teşvik edilmelidir. Kademeli emeklilik programları, emeklilik yaşına gelmiş çalışanların (daha az mesai, daha kolay görevler, daha düşük ücret, veya bunların hepsi dahil) düşük bir kapasiteyle çalışma temposuna geçiş için hazırlanmasını sağlayacaktır. Çalışanlar, tam zamanlı olmayan ek işlere bağlı ilave emeklilik hakları kazanmaya devam edecektir. Sorumluluk Reddi Bu rapor genel bilgiler vermek amacıyla hazırlanmış olup, herhangi bir teklif ya da öneri hükmünde değildir. Bu rapora dayanılarak hiçbir hak iddiasında bulunulamaz. Aegon, ortakları ya da herhangi bir iştiraki ya da çalışanı bu raporda yer alan bilgilerin doğruluğunu ya da eksiksiz oluşunu hiçbir şekilde garanti ya da tekeffül etmediği gibi bu konuda hiçbir garanti veya beyanda da bulunmamaktadır. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2015 12
0850 222 0 312 /Aegon Türkiye