GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA BİLGİ NOTU 1. ÇEYREK: OCAK-MART 2014 Türkiye İstatistik Kurumu 10/06/2014 tarihinde 2014 yılı Ocak-Mart dönemi Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) haber bültenini yayınladı. 2014 yılının birinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre; Üretim yöntemiyle GSYH sabit fiyatlarla % 4,3 lük artışla 29.210 milyon TL olmuştur. Tarım sektörü % 3,9, sanayi sektörü % 5,0 ve hizmetler sektörü % 5,6 büyüme göstermiştir. En yüksek büyüme % 13,9 ile finans ve sigorta faaliyetleri sektöründe gerçekleşirken, % 1,6 ile bilgi ve iletişim küçülen tek sektör olmuştur. Harcamalar Yöntemiyle GSYH; - Kamu sektörü tüketim harcamaları % 8,6, hanehalklarının tüketim harcamaları % 2,9 artmış, böylece toplam tüketim harcamalarında % 3,6 artış gerçekleşmiştir. - Kamu sektörü yatırım harcamaları % 4,1 artarken, özel sektör yatırım harcamaları % 1,3 azalmış, bunun sonucunda toplam yatırım harcamalarında % 0,5 düşüş gerçekleşmiştir. Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH, 2014 yılının birinci çeyreğinde, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre % 4,4 artarken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH bir önceki çeyrek döneme göre % 1,7 artış göstermiştir. Üretim Yöntemiyle GSYH 2014 yılının birinci üç aylık çeyreğinde üretim yöntemiyle GSYH % 4,3 artarken; tarım sektörü % 3,9, sanayi sektörü % 5,0 ve hizmetler sektörü % 5,6 büyüme göstermiştir (Tablo 1, Grafik 1). İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 1
Tablo 1. Üretim Yöntemine Göre Sabit Fiyatlarla GSYH Sektörel Büyüme Hızları ve Sektörel Dağılımı Sektörler 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek Toplam GSYH (1998 Temel Fiyatlarıyla) 4,0 2,9 4,5 4,3 4,4 4,3 Tarım 4,7 5,7 2,8 0,9 3,1 3,9 Sanayi 1,4 3,4 4,3 4,6 3,4 5,0 Hizmetler 4,1 5,3 6,0 6,6 5,5 5,6 Tarım 4,4 7,0 13,8 7,5 8,4 4,2 Sanayi 22,1 22,4 20,3 21,7 21,6 22,6 Hizmetler 73,5 70,6 65,9 70,8 70,0 73,2 2013 Büyüme Hızları Sektörel Dağılım 2014 Grafik 1. Sabit Fiyatlarla GSYH Büyüme Hızları (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre) Sanayi sektörünün alt sektörlerinden; madencilik ve taşocakçılığı sektörü % 7,3, imalat sanayi sektörü % 4,9, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü % 3,6, su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri % 11,8 büyümüştür. Hizmetler sektöründe; finans ve sigorta faaliyetleri % 13,9, kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor % İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 2
12,3, mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler % 11,5, idari ve destek hizmet faaliyetleri % 6,9, eğitim % 6,0, inşaat % 5,2, kamu yönetimi ve savunma; zorunlu sosyal güvenlik % 4,8, diğer hizmet faaliyetleri % 3,3, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri % 3,1, toptan ve perakende ticaret % 3,0, ulaştırma ve depolama % 2,9, gayrimenkul faaliyetleri % 2,1, hanehalklarının işverenler olarak faaliyetleri % 1,2, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri % 1,2 büyüme göstermiş, bilgi ve iletişim % 1,6 küçülmüştür. Sektörler haricinde, dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri % 16,7, vergi-sübvansiyonlar % 4,7 büyüme gösteren faaliyetler olmuştur (Tablo 2). Tablo 2. Üretim Yöntemine Göre Sabit Fiyatlarla GSYH (İktisadi Faaliyet Kollarına ve 1998 Temel Fiyatlarına Göre) ve Oranları (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre) İktisadi Faaliyet Kolları 2. Çeyrek 3. Çeyrek 2013 2014 4. Çeyrek Toplam (Bin TL, %) Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık 1.293.914 4,7 2.255.814 5,7 5.019.876 2,8 2.706.880 0,9 11.276.485 3,1 1.344.006 3,9 Madencilik ve Taşocakçılığı 161.805-4,5 203.477-3,3 244.879-2,5 193.082-4,1 803.243-3,5 173.639 7,3 İmalat Sanayi 7.167.669 1,8 7.677.471 3,6 7.167.852 4,9 7.433.359 4,9 29.446.351 3,8 7.517.748 4,9 Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı 436.790-4,0 523.086 2,4 549.471 0,4 671.386 3,8 2.180.732 1,0 452.628 3,6 Su Temini; Kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri 106.029 3,6 114.290 5,4 123.133 4,5 114.269 5,3 457.721 4,7 118.505 11,8 İnşaat 1.660.193 5,8 1.806.620 7,6 1.862.087 8,6 1.873.269 6,2 7.202.169 7,1 1.746.141 5,2 Toptan ve Perakende Ticaret 3.708.976 2,8 4.033.629 5,0 3.915.877 5,4 3.932.949 6,2 15.591.431 4,9 3.821.894 3,0 Ulaştırma ve Depolama 3.534.722 2,2 3.838.330 3,6 3.879.204 3,3 3.816.050 4,4 15.068.305 3,4 3.638.442 2,9 Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri 419.091 13,4 456.271 11,8 1.001.676 8,2 539.269 5,7 2.416.308 9,2 424.290 1,2 Bilgi ve İletişim 783.104 3,5 768.664 2,1 738.098 0,9 830.438 3,8 3.120.304 2,6 770.744-1,6 Finans ve Sigorta 3.517.398 6,5 3.463.294 8,5 3.998.008 11,0 4.570.208 12,7 15.548.907 9,8 4.005.066 13,9 Gayrimenkul, Kiralama ve İş Faaliyetleri 1.409.967 1,4 1.400.860 1,5 1.411.661 1,9 1.457.772 2,4 5.680.260 1,8 1.439.900 2,1 Mesleki, Bilimsel ve Teknik Faaliyetler 833.102 5,7 668.552 7,0 576.632 7,1 852.465 6,9 2.930.751 6,6 928.670 11,5 İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri 582.200 3,8 531.282 5,5 489.855 4,7 607.917 5,8 2.211.254 5,0 622.619 6,9 Kamu Yönetimi ve Savunma, Zorunlu Sosyal Güvenlik 873.066 4,5 845.932 4,0 922.390 4,5 962.937 4,2 3.604.324 4,3 914.625 4,8 Eğitim 638.533 4,5 591.834 4,3 544.492 5,0 586.189 4,4 2.361.048 4,5 676.668 6,0 İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri 407.323 5,0 356.886 5,7 367.469 5,7 353.316 4,7 1.484.994 5,3 419.976 3,1 Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence ve Spor 59.980 0,7 51.101 2,6 49.694 3,5 59.086 3,7 219.861 2,6 67.372 12,3 Diğer Hizmet Faaliyetleri 273.804 2,7 254.230 2,0 260.710 1,5 274.546 3,1 1.063.290 2,3 282.860 3,3 Hanehaklarının İşverenler Olarak Faaliyetleri 63.499 4,7 41.910 6,2 40.417 6,5 56.062 6,1 201.888 5,8 64.273 1,2 Sektörler Toplamı 27.931.163 3,4 29.883.531 4,8 33.163.482 5,1 31.891.449 5,6 122.869.626 4,7 29.430.066 5,4 Dolaylı Ölçülen Mali Aracılık Hizmetleri 2.382.719 6,4 2.354.087 9,4 2.840.651 14,9 3.302.365 17,4 10.879.822 12,5 2.781.521 16,7 Vergi-Sübvansiyon 2.446.379 1,5 2.620.672 5,2 2.675.816 4,7 2.655.795 5,0 10.398.662 4,1 2.560.974 4,7 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Alıcı Fiyatlarıyla) 27.994.824 2,9 30.150.116 4,5 32.998.647 4,3 31.244.879 4,4 122.388.466 4,0 29.209.519 4,3 2014 yılının birinci üç aylık çeyreğinde üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre % 14,8 artışla 407.310 milyon TL olmuştur. İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 3
GSYH içinde 2014 yılının birinci üç aylık çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre tarım sektörünün payı 0,2 puan azalarak % 4,2 ye, hizmetler sektörünün payı 0,3 puan azalarak % 73,2 ye gerilerken, sanayi sektörünün payı 0,5 puan artarak % 22,6 ya yükselmiştir. Harcamalar Yöntemiyle GSYH 2014 yılının birinci üç aylık çeyreğinde kamu sektörü tüketim harcamaları % 8,6, hanehalklarının tüketim harcamaları % 2,9 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 3,6 artış kaydedilmiştir (Tablo 3). Tablo 3. Harcamalar Yöntemiyle GSYH (1998 Yılı Temel Fiyatlarına Göre) ve Oranları (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre) Harcama Bileşenleri 2013 I. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek Toplam 2014 (Bin TL, %) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 27.994.824 2,9 30.150.116 4,5 32.998.647 4,3 31.244.879 4,4 122.388.466 4,0 29.209.519 4,3 Yerleşik Hanehalklarının Tüketimi 19.633.386 3,4 19.739.607 5,1 21.666.590 4,7 21.029.373 5,3 82.068.957 4,6 20.208.331 2,9 Yerleşik ve Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurt İçi Tüketimi 20.345.881 4,2 21.013.971 6,1 23.272.672 4,5 22.165.176 4,8 86.797.700 4,9 21.003.417 3,2 (Eksi) Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurt İçi Tüketimi 862.616 33,7 1.432.848 21,7 1.754.594 3,6 1.324.120-1,6 5.374.178 10,5 970.044 12,5 Yerleşik Hanehalklarının Yurt Dışı Tüketimi 150.121 48,7 158.485 7,1 148.511 19,2 188.318 12,4 645.435 19,3 174.958 16,5 Devletin Nihai Tüketim Harcamaları 2.860.799 7,6 3.192.752 7,8 3.095.751 1,7 4.182.383 6,8 13.331.685 5,9 3.105.788 8,6 Maaş, Ücret 1.427.000 4,3 1.435.251 3,5 1.443.187 3,6 1.480.456 4,0 5.785.895 3,9 1.489.232 4,4 Mal ve Hizmet Alımları 1.433.798 11,0 1.757.501 11,5 1.652.564 0,0 2.701.927 8,3 7.545.790 7,6 1.616.556 12,7 Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu 7.096.315 1,5 7.809.376 3,4 7.444.592 6,0 7.923.528 6,4 30.273.811 4,3 7.061.512-0,5 Kamu Sektörü 1.115.809 51,3 1.436.543 27,5 1.462.770 17,1 1.843.877 11,5 5.858.999 22,9 1.161.547 4,1 Makine-Teçhizat 130.811 105,4 226.986 41,4 249.499 0,3 608.782-12,7 1.216.078 3,9 126.106-3,6 İnşaat 984.997 46,2 1.209.558 25,2 1.213.271 21,2 1.235.095 29,2 4.642.921 29,1 1.035.441 5,1 Özel Sektör 5.980.507-4,4 6.372.833-0,9 5.981.822 3,6 6.079.650 4,9 24.414.811 0,7 5.899.965-1,3 Makine-Teçhizat 4.082.304-4,2 4.490.378-1,5 3.999.994 3,6 4.104.729 8,6 16.677.405 1,3 3.889.368-4,7 İnşaat 1.898.203-4,8 1.882.455 0,8 1.981.828 3,5 1.974.921-2,0 7.737.406-0,7 2.010.598 5,9 Mal ve Hizmet İhracatı 7.231.042 5,1 8.124.590 0,1 8.331.819-2,3 8.351.759-1,5 32.039.210 0,1 8.054.587 11,4 (Eksi) Mal ve Hizmet İthalatı 8.248.938 7,1 9.322.614 11,8 8.887.496 5,8 9.035.313 9,3 35.494.361 8,5 8.314.091 0,8 İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 4
2014 yılı birinci üç aylık çeyrekte kamu sektörü yatırım harcamaları % 4,1 artarken, özel sektör yatırım harcamaları % 1,3 azalmış ve toplam yatırım harcamalarında % 0,5 düşüş gerçekleşmiştir. Kamu sektörü makine ve teçhizat harcamalarında % 3,6 azalış, inşaat harcamalarında % 5,1 artış gerçekleşmiştir. Özel sektör makine-teçhizat harcamalarında % 4,7 azalış ve inşaat harcamalarında % 5,9 artış yaşanmıştır. Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış GSYH Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH, 2014 yılı birinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre % 4,4'lük artış göstermiştir. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri de bir önceki çeyreğe göre % 1,7 artmıştır (Tablo 4). Tablo 4. Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış GSYH (1998 Sabit Fiyatlarına Göre) (%) Yıl Çeyrek Arındırılmamış (1) Arındırılmış (1) Takvim Etkisinden Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış (2) 2013 4,0 3,5 1,9 2. Çeyrek 2,9 4,1 1,4 3. Çeyrek 4,5 4,1 0,4 4. Çeyrek 4,3 4,5 0,9 Yıllık 4,4 4,0-2014 4,3 4,4 1,7 (1): Bir önceki yıl aynı çeyreğine göre değişim. (2): Bir önceki çeyreğe göre değişim. Bu konuyla ilgili haber bültenine www.tuik.gov.tr adresinden ulaşabilirsiniz. İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 5