GSMH (Gayri Safi Milli Hasıla) GSYH (Gayri Safi Yutiçi Hasıla) GSMH = GSYH ± NDAFG

Transkript

1

2 GSMH (Gayri Safi Milli Hasıla) GSYH (Gayri Safi Yutiçi Hasıla) GSMH = GSYH ± NDAFG 2

3 = Çifte hesaplama sorunu NİHAÎ mal ve hizmetlerin fiyatlarının toplamı. Hammadde, ara ve yatırım mallarının fiyatları HARİÇ. Mükerrer hesabı önlemek için KATMA DEĞER YÖNTEMİ kullanılır: İşletmelerin üretim değerinden, başka firma ve şahıslardan satın aldıkları her türlü girdi değerinin düşülmesi. 3

4 Üretici Ara Mal Ara malın maliyeti Yaratılan Katma Değer Çiftçi Buğday 15 TL 15-0 = 15 Un fabrikası Un = 8 Ekmek fırını Ekmek = 12 Bakkal Ekmek = 5 (nihai mal) Toplam ( ) = 40 4

5 GSMH - Amortismanlar = (PF) Safi Milli Hasıla -T i (Dolaylı Vergi) = (FF) Milli Gelir = ücret + faiz + rant + kâr + Tr (Transfer Ödemesi) = Kişisel Gelir - T d (Dolaysız Vergi) = Y d (Kullanılabilir) (Harcanabilir) Gelir 5

6 Toplam tüketim harcamaları Toplam tasarruflar (=Toplam Yatırımlar) Finansal piyasalara yönelik yatırımlar Sabit sermaye yatırımları 6

7 7

8 8

9 Bu 2 kavram önemli bir gösterge olmalarına rağmen, ülkenin gerçek üretim gücünü göstermez. Çünkü; Zengin ve gelişmiş ülke farkı (Gini Katsayısı (0,4) ve Lorenz Eğrisi) Hizmet sektörü (2012 = %57,6) Şehiriçi ulaştırma masrafları Tarım sektörü (2012 = % 9,3) Kayıtdışı ekonomi (faturasız satışlar) (2002 = %32,2) 2012 = %27,7) İnşaat, e-ticaret Kadın işgücü Ulusal para değerindeki dalgalanmalar 9

10 İktisadi refahın ölçüsüdür. İktisadi refah, ekonomide kıt kaynaklarla elde edilen haz ve tatmin duygularının para birimi ile ifade edilebilen tarafıdır. Gelir dağılımının adil olduğunu göstermez. Nüfusu kalabalık olan ülkelerde KBDMG (=iktisadi refah düşük) KBDMG in iktisadi refahın doğru bir ölçüsü olabilmesi için, ülkedeki gelir dağılımı adil olmalı. FORMÜL: KBDMG = Nominal GSMH / Toplam Nüfus 10

11 SORU: 2012 yılı nominal GSMH= milyar $ 2012 yılı toplam nüfusu= 75 milyon kişi CEVAP : KBDMG= / 75 = $ ($ cinsinden) KBDMG = / 75 = TL (TL cinsinden) 2012 yılı ort. döviz kuru 1 $ = 1,70 TL ise; KBDMG = TL / 1,70 TL=11.111($ cinsinden) (küsurata dikkat edilirse $ olarak bulunur.) 11

12 Cari Fiyatlarla (nominal) GSYH (trilyon TL) Cari Fiyatlarla (nominal) GSYH TL cinsinden Büyüme Oranı (%) Cari Fiyatlarla (nominal) GSYH (milyar $) Cari Fiyatlarla (nominal) GSYH ($ cinsinden) Büyüme Oranı (%) Sabit Fiyatlarla (reel) GSYH (milyar TL) Sabit Fiyatlarla (reel) GSYH TL cinsinden) Büyüme Oranı (%) , , , , , ,2 12

13 13

14 14

15 Satınalma gücü paritesi, fert başına düşen dolar cinsinden GSMH yı değil, fert başına düşen dolar cinsinden GSMH nın iç fiyat seviyesinde satın alabileceği mal ve hizmet değerini göz önüne almaktadır. İç fiyat seviyesi düşük, bir başka ifade ile ucuz olan ülkenin sahip olduğu bir doların satın alabileceği mal ve hizmet miktarı; iç fiyat seviyesi yüksek, yani pahalı olan ülkenin sahip olduğu bir doların satın alabileceği miktardan daha yüksektir. Örnek: A ülkesi : KBDMG = 30 bin dolar ve domatesin kilosu 5 dolar, B ülkesi : KBDMG = 3 bin dolar ve domatesin kilosu 1 dolar, İSE; domates bakımından B ülkesi daha ucuz. A ülkesi 30 bin dolar ile 6 bin kilo domates alır B ülkesi 3 bin dolar ile 3 bin kilo domates alır. Demek ki iki ülke arasındaki iktisadi refah farkı dolar cinsinden hesaplandığı gibi on kat değil, bir doların alabileceği domates cinsinden düşünürsek ancak iki kattır. İç fiyatlar dikkate alındığında, ucuz olan ülkelerin iktisadi refahı pahalı ülkelere göre, göründüğünden daha yüksek olabilmektedir. 15

16 Yıllar (t) Üretim (Q) Fiyat (P) GSMH = Q P Birim 2 YTL 20 YTL NOMİNAL Birim 4 YTL 40 YTL ARTIŞ Birim 2 YTL 20 YTL REEL Birim 2 YTL 40 YTL ARTIŞ 16

17 Nominal (Parasal) MG (Cari Fiyatlarla MG) Herhangi bir yılın, cari (o yıldaki) fiyatlarla hesaplanan GSMH sına denir. Reel MG (Sabit Fiyatlarla MG) Fiziksel üretimdeki gerçek artışlar, Fiyat artışlarının etkisinden arındırılmış milli gelir. Baz yıl 17

18 SORU: 2000=100 olmak üzere, 2001 yılına ilişkin Reel GSYH =? Üretim Miktarı Birim Fiyat (TL) A Malı 2 3 0,3 0,5 B Malı 3 2 0,2 0,4 C Malı 4 6 0,5 0,6 CEVAP: Reel GSYH = (3 x 0,3) + (2 x 0,2) + (6 x 0,5) = 4,3 TL 18

19 Üretim Yoluyla Hesaplama *** Gelir Yoluyla Hesaplama Harcama Yoluyla Hesaplama 19

20 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (1998=100), (bin TL) İktisadi Faaliyet Kolları Tarım (Çiftçilik, Hyv., Ormancılık, Balıkçılık) Tarım, avcılık ve ormancılık Balıkçılık Sanayi Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayi Enerji (Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı) Hizmetler İnşaat Toptan ve perakende ticaret Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, depolama ve haberleşme Mali aracı kuruluşların faaliyetleri Konut Sahipliği Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri (1. %6,6) Kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik Eğitim Sağlık işleri ve sosyal hizmetler (3. %5,3) Diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri Eviçi personel çalıştıran hanehalkları (2. % 5,6) Sektörler Toplamı Dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri (-) Vergi-Sübvansiyon Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Alıcı fiyatlarıyla) YRD. DOÇ. DR. BETÜL GÜR Slide 9-20

21 GSYH Tarım Sanayi Hizmetler Sektör Büyüme Sektör Büyüme Sektör Büyüme Sektör Büyüme Değer Payları hızı Değer Payları hızı Değer Payları hızı Değer Payları hızı Year % % % % % % % %

22 GELİR YÖNTEMİ 1. ÜCRET VE MAAŞ GELİRLERİ 2. TEŞEBBÜS VE SERBEST MESLEK GELİRLERİ (KÂRLAR) 3. ŞİRKET GELİRLERİ (DAĞITILMIŞ VE DAĞITILMAMIŞ KÂRLAR) 4. KİRA GELİRLERİ (RANT) 5. FAİZ GELİRLERİ 6. (-) DEVLET TAHVİL FAİZLERİ VE TÜKETİCİ BORÇ FAİZLERİ 22

23 HARCAMALAR YÖNTEMİ 1. TÜKETİM HARCAMALARI ( C ) 2. YATIRIM HARCAMALARI ( I ) 3. KAMU HARCAMALARI ( G ) 23

24 24

25 25

26 26

27 2011: % 8,8 2012: 2, ilk 9 ay: %4,0 27

28 YRD. DOÇ. DR. BETÜL GÜR Slide 9-28

29 Türkiye Avro Bölgesi ABD Brezilya Rusya Hindistan ÇHC ,3-0,2 2,0 4,7 3,9 6,9 8,4 IMF ,2 1,4 2,6 3,4 4,1 7,2 8, ,6 1,7 3,4 4,2 3,8 8,1 9,5 OECD ,0 0,2 2,0 3,2 4,1 7,9 8,5 DB BM ,9-0,3 2,2 3,4 3,5 6,5 8, ,2 1,1 2,4 4,4 3,9 7,7 8, ,2 0,4 0,7 2,7 3,9 7,7 8, ,4 1,3 1,7 3,8 4,0 7,9 8,5 YRD. DOÇ. DR. BETÜL GÜR Slide 9-29

30 Bir ülkedeki m/h üretiminin BİR ÖNCEKİ YILA göre artış MG deki gerçek artışlar (=reel MG deki) Büyüme Hızı t= [(Reel GSYH t Reel GSYH t-1) / Reel GSYH t-1] x100 Net Büyüme Hızı= Büyüme Hızı Nüfus Artış Hızı GSYH Deflatörü=(Nominal GSYH / Reel GSYH) x 100 Deflatör: Baz yıla göre m/h in np artışlarını gösteren endekstir) Reel GSYH= (Nominal GSYH / GSYH Deflatörü) x 100 Enflasyon t = [(GSYH Deflatörü t GSYH Deflatörü t-1 / GSYH Deflatörü t-1 ] x

31 SORU: 2004 ve 2005 yıllarına ilişkin büyüme oranlarını hesaplayınız. CEVAP: Reel GSYH (TL) Büyüme Oranı (%) ? ? ? Reel GSYH 2004= [ (90-75 ) / 75 ] x 100 = %20 Reel GSYH 2005= [ ( ) / 90 ] x 100 = %24,4 31

32 SORU: Yıllar Nominal GSYH Reel GSYH (2003=100) GSYH Deflatörü Enflasyon (%) ?? ?? ?? CEVAP: Deflatör 2003 = (75 /75) x 100 = 100 Deflatör 2004 = (118 /90) x 100 = 131,1 Deflatör 2005 = (162 /112) x 100 = 144,6 Enflasyon 2003 = - Enflasyon 2004 = [ (131,1-100 ) / 100 ] x 100 = %31,1 Enflasyon 2005 = [ (144,6-131,1 ) / 131,1 ] x 100 = %10,2 32

33 SORU: Cari Fiyatlarla ve sabit fiyatlarla Büyüme Oranlarını hesaplayınız. Yıllar Nominal GSYH 1990 yılına göre Büyüme Hızı (%) Reel GSYH (1986=100) Büyüme Hızı (%) ? 80? ? 85? ? 96,6? =%13,6 CEVAP: BH 1992 = [ (96,6-85 ) / 85 ] x 100 = %13,6 33

34 SORU: 2002 yılı toplam nüfus: 70 milyon kişi, 2001 yılı nüfusu 69 milyon kişi CEVAP: Nüfus Artış Hızı t= (Nüfust Nüfust-1) / Nüfus t-1 x 100 NAH2002 = (70 milyon-69 milyon) / 69 milyon x 100 =%1,4 Net Büyüme Hızı = Büyüme Hızı - Nüfus Artış Hızı Net Büyüme Hızı 2002 = % 7,8 - % 1,4 = % 6,4 34