Sütten kesme; buzağıdan sağmala olan kritik sürecin yönetilmesi Eile van der Gaast, Marketing Ruminant Global Pazarlama
Sütten kesim sürecinin yönetimi 1 2 3 4 Sütten kesmenin temel kuralları Sütten kesme araştırmaları Sütten kesme stratejisi LifeStart gelecekteki üretkenliği belirler 2
SÜTTEN KESMENİN TEMEL KURALLARI 3
LifeStart hayat boyu performansı belirler 4
LifeStart Programının (ve çiftçinin) hedefleri Sağlıklı gelişen buzağılar Buzağı ishallerinde azalma Daha az solunum problemi Optimum rumen gelişimi Güçlü, dayanıklı inekler Erken tohumlama / buzağılama Daha yüksek süt verimi Yaşam boyu yüksek verim 5
LifeStart buzağı büyütme hedefleri Holstein örneği Düşük ölüm oranı < 5% İshal görülme sıklığında azalma < 10% Düşük akciğer problemi < 10% 9. Hafta sütten kesme ağırlığı 85-95 kg 3. Ay canlı ağırlık 115-125 kg Tohumlama yaşı Buzağılama yaşı 12 aydan itibaren 22 aydan itibaren Sağlıksız hayvanların yol açtığı ekstra emek ve maliyetlerden kurtulmak ve bireysel olarak ineklerin verimini arttırmak için buzağı döneminde yapılacak doğru bakım muazzam bir fırsattır. Dr. Klaus Daubinger, Buzağı yetiştirme uzmanı 6
Buzağı gelişimi sağmal dönemdeki performansını da destekler Hayatın başlangıcında uygulanan besleme rejimleri yaşam boyu performansı etkiler (Soberon et al., 2012) Başlangıçtaki gelişimi ve yaşam boyu üretimi iyileştirmek için rumen gelişimini nasıl destekleyebiliriz? 7
Sütten kesim, buzağı döneminin en kritik aşamasıdır Genç ruminantlarda en köklü fizyolojik değişim sütten kesimdir. (Baldwin et al., 2004) Monogastrik yapıdan ruminant yapıya yumuşak bir geçiş: Morbidite ve mortaliteyi azaltır ve gelişimi destekler (Khan et al., 2012). Bu durum rumenin yeterli boyut ve işlevde olmasını gerektirir (Baldwin, 2004). Monogastrik Ruminant 8
Sütten kesim = İstenen rumen gelişimi Rumeni geliştirmek için üç şeye ihtiyaç vardır: Su Önemi hep göz ardı edilen besindir; Temiz ve ad libitum olmalıdır; Rumen su olmadan gelişemez. Konsantre yem Rumen papilalarının gelişimini stimüle eder Rumen etrafında kan dolaşımını arttırır Kaba yem Rumen hacminin gelişimini stimüle eder Rumenin kas yapısını geliştirir 9
Sütten kesme ne anlama gelir? Ruminant olmayan dömen Geçiş Ruminant Süt Katı Yem 10
300 µm Rumen Papilaları - Doğumda
300 µm Rumen Papilaları - Geçişte
Rumen Papilaları Ruminant olunca
Buzağı doğal haliyle kendiliğinden sütten nasıl kesilirdi? Ad libitum süt, daima taze ve sıcak Günde 10-15 öğüne dağılan 10-15 litre süt Günde 1.5 kg dan fazla KM Düşük kesif yem alımı, tedrici rumen gelişimi 5-8 ayda yavaş sütten kesim 14
Buzağının tercihine karşı çiftçinin tercihi 6 ila 8 ayda sütten kesme 9 ila10 haftada sütten kesme
Erken tohumlama hedefine ulaşmak için başarılı sütten kesme Kempenshof LifeStart group N=42 16
SÜTTEN KESME ARAŞTIRMALARI 17
sütten kesim, modern buzağı beslemesinde oldukça önemlidir Konvansiyonel programlar - Canlı ağırlığın %10 u Konvansyionel Hızlandırılmış Hızlandırılmış programlar - Canlı ağırlığın %20 si Rumen gelişimi ne olur? 18
Hızlandırılmış program + ani sütten kesme = sütten kesme dipi Jasper and Weary, 2002 19
Kempenshof ta LifeStart denemesi Trouw Nutrition R&D 2015, not published 20
Fazla süt = Az başlangıç yemi tüketimi Trouw Nutrition R&D 2015, not published 21
Fazla süt = daha iyi performans 7. haftada LifeStart buzağıları kontrol grubundakilerden 13.2 kg daha ağırdı. 12. haftada LifeStart buzağıları kontrol grubundakilerden 7.9 kg daha ağırdı. Gelişim avantajı ilk suni tohumlama (AI) yaşına kadar korunmuştur. 11. ayda LifeStart buzağıları kontrol grubundakilerden 10 kg daha ağırdı. (Trouw Nutrition R&D 2015, henüz yayınlanmamıştır) 22
Fazla süt + 1 haftada sütten kesme = sütten kesme dipi Ağırlık kazanma hızı sütten kesme civarında düştü Ama yine de ağırlık kazanmaya devam ettiler Ancak sık tartım yapılırsa anlaşılabilir Gelişme hızındaki bu değişimler çiftlik düzeyinde kayda geçirilmez (doğum ağırlığı ve sütten kesme ağırlığı) (Trouw Nutrition R&D 2015, not published) 23
Su ve başlangıç yemi ilişkisi = 4 e 1 Başlangıç yemi Başlangıç yemi tüketimi Kg/gün Su Su tüketimi L/gün Gün Buzağılara su vermek hayati önem taşır fakat konuya ilişkin veriler sınırlıdır. Rumen gelişimine yardımcı olabilir. (Trouw Nutrition R&D 2015, not published) 24
Hızlandırılmış besleme programlarında sütü kademeli olarak düşürmek gerekir 20% BW 10% BW 10% BW Khan et al., 2007 25
Sütün kademeli azaltılması, başlangıç yemi tüketimini arttırır (Khan et al., 2007) 26
Hızlandırılmış + kademeli düşürme = en iyi performans (Khan et al., 2007) 27
Energy intake, Mcal/d Sütten kesme zamanı : 8. hafta veya sonrası milk replacer starter straw total 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 6. haftada sütten kesme 0 0 10 20 30 40 50 60 70 Age, d 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 8. haftada sütten kesme 0 10 20 30 40 50 60 70 Age, d Trouw Nutrition R&D 28
Kaba yem; Partikül en az 3 cm olmalıdır İRİ KESİLMİŞ VEYA İNCE KIYILMIŞ o İnce kıyılmış yerine, iri kıyılmış kaba yem verilmesi: Başlangıç yemi tüketimini arttırır Gelişimi iyileştirir Rumen ph sını yükseltir (+ 0.8) (Montoro et al., 2013; Terré et al., 2013) 29
Başarılı bir sütten kesim ve araştırmalardan öğrendiklerimiz Hızlandırılmış programlar iyi rumen gelişimine ihtiyaç duyar. Sütün kademeli olarak düşürüldüğü (Step-down) sütten kesim programları, sütten kesim performansını iyileştirir. Sütten kesme zamanı Sütten kesme süresi Su verilmesi şarttır Kaba yem rumen gelişimi ve sağlıkta anahtar rol oynar. 30
SÜTTEN KESME STRATEJİSİ
Sütten kesme stratejisiyle ilgili sorunlar 1. Yemleme yoğunluğu 2. Sütü kademeli düşürme 3. Buzağı başlangıç yemi 4. Kaba yem 5. Su 32
Süt ile besleme = birinci ayda şarttır Kolostrum yönetimi uygulayın: KİLİT ÖNEME SAHİPTİR Yemleme sıklığı ilk 2 haftada günde 3 öğün olmalıdır (miktar vücut ağırlığının %15-20 si aralığında olmalıdır!) Sütün kalitesi ve yoğunluğu : YÖNETİM Ad libitum bir ihtiyaç değil tercihtir Daha fazla süt = daha az diğer yemler 33
Sütün kademeli olarak azaltılması = ikinci aydaki eylem Sütün kademeli olarak düşürülerek azaltılması gerekir Azaltma kademeli olarak, tedricen yapılabilir Kademeli azaltma zaman ister: 1 değil 3-4 haftada yapılmalıdır Hızlandırılmış program: daha çok zaman gerekir Son kademede günde bir öğüne inilir Kademeli azaltma 9-10. haftada tamamlanmalıdır 34
Sütten kesimde buzağı başlangıç yemi alımı = 2 kg Birinci haftada karma yem verilmeye başlanmalıdır Karma yem alımını süt programı belirler Sütün kademeli indirilmesi karma yemin kademeli artışını belirler Başarılı sütten kesme = sütten kesim zamanında 2 kg başlangıç yemi alımı 35
Kaba yem = Buzağı başlangıç yemi alımını destekler Kaba yem ruminal kasların faaliyetini destekler Boyut önemlidir: partikül boyutu 3cm den büyük olmalıdır. Miktarı çok az olduğundan unutulabilmektedir. Veya işçilik yüzünden ihmal edilmektedir. İşlev ve önemi tartışma götürmez. Az bir miktarı bile çok şey değiştirebilir! 36
Su = temel başarı faktörü Kuru yem ancak su tüketimiyle sindirilebilir. Su, çiftliklerde farklı yollarla ve farklı kalitelerde verilmektedir. Su, başarının veya sorunların ana kaynağıdır. İlk eylem: Temiz suya sürekli ve sınırsız erişim sağlayın. Yediği her 1 kg kuru yem için buzağının 4 litre suya ihtiyacı vardır! 37
Sütten kesim dönemi doğru yönetilmelidir: 1) 5-6 hafta yaşında süt hacmini kademeli olarak indirmeye başlayın 2) Kademeli indirmeyi 3-4 hafta boyunca devam ettirin 3) Son indirme kademesi: son haftada günde 1 öğün süt 4) Kademeli indirmeyi 9-10 hafta yaşında tamamlayın 5) İyi kaliteli suyu daima serbest olarak sunun 6) İyi kaliteli başlangıç yemini serbest erişim sağlayın 7) Başlangıç yemine ilaveten kaba yem verin 8) Sütten kesmede hedefi kontrol edin: 2 kg yem + 8L su ve ağırlık kazancında gecikmeyin!
LifeStart gelecekteki üretkenliği belirler
Gelecekteki üretkenlik = Yönetilebilir Kaliteli kolostrum < 1saatte 2 den 4 litreye Buzağı büyütme konsepti LifeStart hızlandırılmış besleme İlk 2 haftada büyüme 3 ten 8 kg a İlk 2 ayda ADG > 600 den 800 g/güne Sütten kesme stratejisi 3-4 haftada kademeli indirme İlk yılda ADG > 700 den 900 g/güne
Gelecekteki üretkenlik = Yönetilebilir İlk tohumlama yaşı > 15 aydan 13 aya İlk buzağılama yaşı > 25 aydan 22 aya Sürü yenileme oranı > %30 dan %20 ye İlk laktasyonda verim artışı 1000 Litreye kadar Laktasyon adedi 3 ten 5 e Yaşam boyu süt üretimi %25-40 daha fazla
LifeStart ın realize edebileceği saklı kâra ilişkin çiftlik örneği Buzağının ilk 12 ayı ADG (gram) 12. ayda ağırlık (kg) Tohumlama adedi İlk buzağılama yaşı (ay) En kötü 650 280 1.9 23.5 7671 %25 En iyi %25 850 350 1.4 22.0 8235 305 günlük verim (L FCM) 185 Sadece buzağının ilk yılındaki üstün yetiştirme sayesinde realize edilen saklı kâr inek başına yılda 185!
Hatırda tutulması gereken mesajlar LifeStart buzağı yetiştirme programı hızlandırılmış süt beslemesi gerektirir. Hızlandırılmış süt beslemesi sütten kesmeyi daha zorlaştırır. Hızlandırılmış süt beslemesi dikkatli bir sütten kesme stratejisi gerektirir. Sütten kesme stratejisi zaman ve kademeli bir azaltma yaklaşımı gerektirir. Su, en sık unutulan önemli besin maddelerindendir. Başarılı sütten kesme iyi düve erken tohumlama gizli kârı n ortaya çıkması 43
Sütten kesme; fırsatlar içeren kritik bir süreçtir! Eile van der Gaast