Sütten Kesme Öncesinde Buzağı Beslemesi ve Yönetimi.. GANS Inc.

Transkript

1 Sütten Kesme Öncesinde Buzağı Beslemesi ve Yönetimi

2 Buzağı Yönetiminde Öncelikler Doğumda stresi minimize etmek Pasif bağışıklığı maksimize etmek Yem ve işçilik maliyetlerini azaltmak Buzağının besin ihtiyaçlarını karşılamak Rumen gelişimini optimize etmek Hayvanın sağlığını korumak Besleme?

3 Buzağı Yönetiminde Öncelikler Doğum stresini minimize etmek Pasif bağışıklığı maksimize etmek Yem ve işçilik maliyetlerini azaltmak Buzağının besin ihtiyaçlarını karşılamak Rumen gelişimini optimize etmek Hayvanın sağlığını korumak

4 Buzağılamadaki hedef: Sorunsuz bir doğum sürecinin ardından sağlıklı, normal cüsse ve ağırlıkta, doğumdan 1 saat sonra ayakta durabilen ve iki saat içinde gerekirse biberon veya boru yardımıyla anasının ağız sütünden (kolostrum) 3 litre içebilen bir buzağı elde etmek. Plasenta 1-6 saat arasında dışarı atılmalı (normali 2 saat), anne inek travma veya metabolik rahatsızlık yaşamamalıdır. 24 aylık olduğunda ilk buzağısını doğuran ve ilk laktasyonda 9000 litrenin üzerinde yağa göre düzeltilmiş süt veren bir düvenin oluşumuna zemin hazırlamak. Bütün bunlar hayvana nezaret edilmesi, sürekli başında bulunulması ve dikkatle çalışılmasını gerektiren emek yoğun bir meşgaledir.

5 Normal bir buzağı: Kalp atışı - Solunum - Hareketlilik - Ayağa kalkma - Süt emme - Vücut sıcaklığı - Kalp atışı dakikada arasında olmalıdır. Buzağı, doğar doğmaz kendiliğinden nefes almaya başlamalıdır. Buzağı aktif bir şekilde hareket edip dolaşabiliyor olmalıdır. Doğumdan sonra başını doğrultmaya çalıştığı görülmelidir. Doğumdan sonraki 15 dakika içinde oturma konumuna geçebilmelidir. Doğumdan sonraki bir saat içinde ayaklanmalıdır. İlk iki saat içinde annesinden süt emmeye başlamalı veya biberondan beslenebilmelidir. Doğum anında buzağının vücut sıcaklığı, anne ineğinkinin yaklaşık 1 o C üzerindedir. Doğumu takip eden dakika içinde bu sıcaklık 38.3 to 38.8 o C seviyelerine düşer ve bu derecede muhafaza edilmelidir.

6 Buzağı Ölümleri Buzağı ölümleri hakkında pek fazla güvenilir istatistik yoktur. AB ülkelerinde tahminler %2 48 arasında değişmektedir. ABD deki büyük çiftliklerde genel buzağı ölüm oranı son 20 yılda %13 ten %20 nin üzerine çıkmıştır. Ölü doğum ortalaması %9 dur (% aralığında) İlk 48 saatteki ölüm ortalaması, çoğunluğu distosi kaynaklı olmak üzere %7 dir. Pasif bağışıklık ve distosi sonucu 2. günden sütten kesilmeye kadar geçen süre içinde gerçekleşen ölüm oranı yaklaşık %4 tür Doğumda ağır strese maruz kalan buzağıların %40 ı üç hafta içinde ölür. Ölüm oranlarındaki değişkenlik çok yüksektir: Ölüm oranları %1-70 arasında değişir. Dolayısıyla, doğru müdahale stratejileri kullanılarak ölüm oranlarının azaltılması mümkün görünmektedir. Distosi modern süt ineği sürülerinde çok önemli bir ekonomik faktördür.

7 Buzağı ölümlerinin maliyeti Buzağının doğrudan maliyeti: %20 lik bir buzağı ölüm oranı, net çiftlik karının üçte birinden fazlasının kaybına yol açar ve karlılık büyümesini de eksiltir. Dolaylı maliyetler (genetik evrim) de hesaba katılmalıdır: Sürü renovasyonu potansiyeli daralır. Gönüllü kesim şansı azalır. Genetik kazanımlar yavaşlayabilir. Kar amaçlı olarak kıymetli hayvan satışı potansiyeli azalır.

8 Distosi? Üstten görünüm

9 Distosi? Arkadan görünüm

10 Distosi: Anormal veya zor doğum süreci Distosi olarak adlandırılır. Distosiyle bağlantılı olarak ortaya çıkan olaylar genellikle distosiye sebep olan faktörlerle karıştırılır. Kısa ve uzun vadeli yansımaları vardır. Gerçek ekonomik maliyetini tahmin etmek zordur.

11 Distosinin Sebepleri: (Yönetim, yetiştirme, genetik ve besleme) Yönetim: Yetiştirme/Genetik: Besleme: - Düvenin gelişimindeki kusurlar - Aşırı şişman anne inek - Normalden kısa veya uzun gebelik - Ters fetus (vakaların yaklaşık %4 ü bu sebeptendir) - Hastalıklar süt humması gibi - Genetik, buzağının doğum ağırlığı nedeniyle rol oynar (ana-fetus uyumsuzluğu) - Buzağı veya anada malformasyon (oluşum bozukluğu) - Besin yetmezlikleri (kas tonusunun azalmasına yol açan Ca, Vitamin eksiklikleri) - Aşırı kondisyon enerji fazlası

12 Distosinin Etkileri: (Vakanın şiddeti ve etkileri orantısaldır) 1. Buzağı ölümlerinde artış (travma, hastalık veya hayata adapte olamama yüzünden) 2. Anne inek ölümlerinde ve kesime gönderme oranlarında artış (travma, üretim veya döl verimsizliği nedeniyle) 3. Açıktaki gün sayısında artış (döl veriminin azalması) 4. Süt veriminde azalma (özellikle de ilk 30 günde) 5. Gelecekte de buzağılama problemi yaşanması ihtimalinde artış Ekonomik kayıplar şunlardan kaynaklanır: - Buzağı kayıpları - Tedavi masrafları - Sürüde hastalık oranının artması - Üreme performansında bozulma (Ekstrem durumlarda doğrudan buzağı kaybı maliyetlerinin 450$ gibi rakamlara ulaştığı tahmin edilmektedir.)

13 Doğum Kolaylığı Puanı Doğum kolaylığı 1-5 aralığında puanlanır 1 - Müdahale gerektirmeyen doğum 2 - Hafif çekme (genellikle tek kişi tarafından çekme) 3 - Kuvvetli çekme (genellikle iki kişi tarafından çekme) 4 - Mekanik çekme (buzağı krikosu kullanarak) 5 - Sezaryen Bu puanlamada distosinin nedenleri dikkate alınmaz. Damızlık yetiştiricilik hedeflerinin tutturulmasına yardımcı olmak üzere doğum kolaylığı puanlaması kayıtları tutulmalıdır.

14 Distosinin 305 günlük süt verimi kaybına etkileri (kg olarak) Süt Verimi Kaybı (kg) Doğum 1 Doğum 2 Doğum 3+ Tümü Doğum Kolaylığı Puanı

15 Distosinin açıktaki gün sayısının artışına etkileri Açıktaki Gün Sayısı Artışı Doğum 1 Doğum 2 Doğum 3+ Tümü Doğum Kolaylığı Puanı

16 Distosinin diğer doğum sorunlarıyla ilişkisi: Plasenta retensiyonu: Müdahaleli doğumlarda risk artar. Metrit: Risk iki - üç kat artar. Sola abomasum deplasmanı: Risk artar. Süt humması ve distosi birbiriyle ilişkilidir.

17 Distosi ile süt humması insidansı (görülme sıklığı) arasındaki ilişki Doğum 1 Doğum 2 Doğum 3+ Süt Humması (%) Normal Doğum Hafif Problemli Doğum Çok Zor Doğum

18 Doğum Kolaylığı Puanı - Maliyet ($) İlişkisi 400 Maliyet ($) Doğum 1 Doğum 2 Doğum 3+ Tümü Doğum Kolaylığı Puanı

19 Distosi problemlerinin kaynakları: Embriyo/fetus etkileri Anne inek etkileri Baba boğa etkileri Irk etkileri Çevresel etkiler Yönetime ilişkin etkiler

20 PM ihtimali (%) Buzağı / İnek ağırlığı (kg) oranının peri-natal ölüm oranı (PM) üzerindeki lineer ve karesel etkileri. Ortalama buzağı / inek ağırlığı oranı %6.9 olup std. sapma %1.2 dir. Minimum peri-natal ölüm riski %7.2 buzağı / inek ağırlığı oranında görülmüştür. PM ihtimali (%) Buzağı ağırlığının (kg) peri-natal ölüm oranı (PM) üzerindeki lineer ve karesel etkileri. Ortalama buzağı ağırlığı 40.3 kg olup std. sapma %5.7 dir. En yüksek perinatal ölüm riski 42 kg ın üzerindeki buzağı ağırlıklarında görülmüştür. (Quigley, 2004)

21 PM ihtimali (%) Gebelik süresinin peri-natal ölüm (PM) ihtimali üzerindeki etkisi. Ortalama gebelik süresi gün olup standart sapma 5.6 gündür. Minimum PM riski 282 gün de görülmüştür. (Quigley, 2004)

22 Tavsiyeler: Özellikle de düvelerde, kolay doğum sağlayan boğaları kullanma yoluna gidilmelidir. İneğin doğum yapacağı mekana alışması için zaman tanınmalıdır: Bu alışma süresinin uzunluğu, ineğin huyuna ve doğum tecrübesine bağlıdır. Beklenen bütün doğumlar izlenmeli ve buzağının pozisyonu, doğum sürecinin erken aşamalarında saptanmalıdır. Anada veya fetusta gözle görünür sıkıntı emareleri yoksa kesinlikle doğuma müdahale edilmemelidir.

23 Buzağı Yönetiminde Öncelikler Doğum stresini minimize etmek Pasif bağışıklığı maksimize etmek Yem ve işçilik maliyetlerini azaltmak Buzağının besin ihtiyaçlarını karşılamak Rumen gelişimini optimize etmek Hayvanın sağlığını korumak

24 Doğumdan Sonraki Buzağı Ölümlerinin Sebepleri Ölüm Sebepleri %10-13 ölüm oranı vardır Başlıca ölüm sebebi ishaldir %61 Solunum sistemi problemleri 25% İshal Solunum Eklem Problemleri Muhtelif Bilinmeyen

25 Neonatal Bağışıklık: Çiftlik hayvanlarında plasenta yoluyla immunoglobulin transferi yoktur: Yeni doğan buzağının kanında hemen hemen hiç IgG bulunmaz. Doğum sonrasında ağız sütü (kolostrum) vasıtasıyla IgG edinilir. İnsan plasentası anneden fetusa IgG transferi sağlar: Bebekler, yetişkin değerlerin yaklaşık %89 u kadar IgG ile doğarlar.

26 Anne inek aşılaması (muhtemel) (Tercihe bağlı ilave aşılamalar da mümkün olabilir veterinerinize danışınız) Hayvan Yaş Patojen 1. Düve Doğumdan 8 hafta önce E. coli, mastitis, clostridium Doğumdan 6 hafta önce E. coli, mastitis, Clostridium type C Rotavirus, Coronavirus 2. Doğumdan 3 hafta önce (repeat) E. coli, mastitis, Clostridium type C Rotavirus, Coronavirus 3. İnek Doğumdan 2 hafta sonra BVD, BRSV, IBR, PI-3 Leptospirosis-5 ways 4. Kuruda Kuruya çıkarmadan E. coli, mastitis 2 hafta önce E. coli, mastitis, clostridium 5. İkinci veya daha ileri laktasyonlarda yukarıdaki 2) ve 3) maddeleri uygulanır.

27 Kolostrum ve müteakip sağımlardaki sütün kompozisyonu (Holstein ırkı için) Sağım Sırası SÜT Katı madde (%) Protein (%) IgG (mg/ml) Yağ (%) Laktoz (%) Mineraller (%) A Vit. (mg/l)

28 Maksimum serum IgG seviyesi (g/l) Buzağının antikorları absorbe edebilme kapasitesi İlk besleme (doğumdan sonraki saat)

29 Maruziyet dozu ve hastalık seviyesi arasındaki ilişki Kolostrum verilmeyen buzağı Ölümcül Kolostrumla beslenen buzağı Ağır Hastalık Seviyesi Hafif Subklinik Düşük Orta Yüksek Maruziyet Dozu

30 Kolostrum (Ağız Sütü) beslemesi: Doğumu takip eden 30 dakika içinde buzağıya yaklaşık 3 litre of kolostrum içirilmelidir (Şayet buzağı emme hareketini yapmıyorsa boruyla cebri besleme yapılmalıdır). Buzağı doğumdan sonraki 2 saat içinde bu 3 litrenin tamamını içmemişse, kalan miktar, iki saatlik süreyi geçirmeksizin boruyla cebren verilmelidir. Buzağı 6-12 saatlik oluncaya kadar kolostrum vermeye devam edilmelidir. Bu ikinci kademede de verilmesi gereken miktar 2-3 litredir. Bütün buzağılar doğumdan sonraki 12 saat içinde minimum 4 litre kolostrum almış olmalıdır. Buzağı kolostrumu ne kadar erken alırsa o kadar iyi olur. İlk besleme en geç iki saat içinde mutlaka yapılmalıdır. Kolostrum Besleme Zaman Çizelgesi: 3 l 3 l - Doğum - 30 dk. - 2 saat saat

31 Kolostrum Beslemesine İlişkin Tavsiyeler Buzağıların kafi miktarda kolostrum aldığından emin olmak için elle besleme yapılmalıdır. Biberon veya boruyla besleme Emilen toplam immünoglobulin miktarı çeşitli faktörlere bağlıdır: Alınan kolostrum miktarı Kolostrumun yoğunluğu Doğum ile ilk besleme arasında geçen süre

32 Buzağılarda yaygın görülen diyare patojenleri Enfeksiyöz Diyarenin Bulaşma Yorumlar Ajan görülme yolu yaşı E. Coli < 3 gün Fekal/oral ETEC (enterotoksijen E. coli en yaygın diyare sebebidir: - Sıvı desteği şarttır (rehidratasyon) - Kolostrum - Kuru ineklerde aşılama (hijyen) Salmonella spp. 1-6 hafta Fekal/oral Dışkıda kan ve intestinal döküntü görülebilir: - Antibiyotik tedavisi / hijyen Clostridium perfringens 5 15 gün Fekal/oral İnce bağırsakta karakteristik hemorajiler: - Hijyen (antibiyotik tedavisi) Coccidiosis > 2 hafta Fekal/Oral Amprolium, decocquinate, (Eimeria spp.) monensin, lasalocid Cryptosporidium 5 35 gün Fekal/Oral Çok yaygındır: Parvum Hijyen. Antibiyotiklerin etkisi sınırlıdır

33 Buzağılarda mikroorganizma enfeksiyonlarının yaygın olarak görüldüğü yaşlar Kriptosporidium Coccidia Coronavirus Rotavirus E. coli Salmonella Yaş (Hafta)

34 Dehidrasyon (Su Kaybı) Sorunları Dehidrasyonşiddetlendikçe yol açtığı sorunlar da büyür: Daha hasta buzağılar Daha fazla asidoz (kanın yoğunlaşması yüzünden ) İyileşmenin gecikmesi Bağışıklık sisteminin zayıflaması Su kaybından kaçınılmalıdır: Tedavi ihtiyacı azalır Buzağıların yemden kesilmesi önlenir Buzağı ölümleri önlenir

35 Boruyla beslemede borunun trakeye değil özofagusa girmesine çok dikkat edilmeli ve resimdeki pozisyona uyulmalıdır.

36 Oral Rehidrasyon Stratejileri DOĞUMDAN İTİBAREN TEMİZ SU VERİN Sağlıklı buzağılar bile sıcak havalarda dehidrate olur. Süt içirmeye devam edin: Buzağıların protein ve enerjiye ihtiyacı vardır. Elektrolitleri sütten en az 15 dakika sonra verin: Solüsyonda bikarbonat yoksa bu kural çok önemli sayılmaz Sodyum sitrat yerine sodyum bikarbonat Süt de veriliyorsa, elektrolitler gram/litreden fazla glikoz içermemelidir.

37 Rehidrasyon Çözeltisinin Elektrolit Bileşimi Madde Miktar (meq/l) Na Cl K Alkalileştirici madde MgO; NaHCO Markaya göre değişen konsantre: Dekstroz (enerji kaynağı, Na taşıyıcı) Glisin (Na taşıyıcı) Glutamat (besin taşıyıcı) Propionat/Butirate/Sitrat

38 Pratik buzağı besleme programları

39 Enerji Alımı 1 kg buzağı maması (4 litre/gün): 20:20 buzağı maması = 4.75 Mcal ME/kg KM Holstein sütü (25:30) = 4.90 Mcal ME/kg KM 125 g (1 L) buzağı maması = 0.60 Mcal enerji 1 kg buzağı başlangıç yemi Mcal/kg enerji sağlar

40 ME ve Yem İhtiyaçları (Mcal / gün) Canlı Ağırlık (kg) Ort. Günlük Ağ. Kazancı (g) ME yaşam payı (Mcal/gün) ME kazanç (Mcal/gün) ME toplam (Mcal/gün) Süt İhtiyacı (L) ME Süt İhtiyacı Toplam Başlangıç Yemi İhtiyacı (kgkm/gün) (NRC, 2001; Quigley, 2001)

41 Enerji ihtiyacını etkileyen faktörler: Buzağıların yaşam payı enerji ihtiyacı termonötr bir ortamda vücut ağırlığının kilosu başına yaklaşık 50 kcal dir. 10 C ın altına düşen her bir santigrat için ihtiyaçlar %1 artar: Yüksek vücut yüzeyi : vücut kütlesi oranı -5 C sıcaklıkta ihtiyaçlar 450 kcal artar (toplam 2800 kcal/gün) Küçük ve iri buzağılar arasında fark vardır. Yağsız doku birikimi arttıkça ihtiyaçlar da yükselir: Protein sentezi, enerji sarfiyatı yüksek bir süreçtir: Her bir peptit bağı için yaklaşık 5 ATP gerekir

42 Protein ihtiyacını etkileyen faktörler: Ağırlık kazancı hızı ihtiyaç duyulan protein miktarını belirler: Tesis şartları, genetik, buzağının menşei ve yönetimi hızlı ağırlık kazancına imkan tanıyorsa diyette yüksek protein ve enerji seviyelerine ihtiyaç duyulur. Tesis şartları, genetik, buzağının menşei ve yönetimi ağırlık kazancını sınırlıyorsa, protein ve enerji de aynı paralelde kısılmalıdır. Hayvanın cüssesi, bütün yem alım seviyelerinde protein ihtiyacını etkiler: Ufak cüsseli hayvanların yaşam payı enerji ihtiyacı daha az olduğundan büyüme için daha fazla enerji bulurlar: Dolayısıyla, yağsız doku gelişimini desteklemek için daha fazla proteine ihtiyaç vardır. Yemleme sıklığı sindirim verimliliğini etkiler: Doğal emme sıklığı, elle besleme sistemlerinin çoğundan daha fazla besin alımına imkan tanır. İhtiyaç duyulan protein:enerji oranı da buna bağlı olarak değişir.

43 Rumen gelişimi için gerekli faktörler: Bakterilerin yerleşmesi Su bazlı ortam Kas gelişimi Dokunun absorbsiyon yeteneği (rumen papilaları) Substrat mevcudiyeti

44 6 haftalık buzağı rumenleri Süt ve tahılla beslenen Süt, tahıl, kuru otla beslenen Sadece sütle beslenen

45 Başlangıç diyetinin etkileri Kesif yemler Propriyonat ve butirat: Buzağı için enerji rumen papilalarının büyümesi ve gelişimi Kaba yemler Nişasta faktörü: Papilaların işlevi Rumende tamponlama Kas gelişimi Buzağılar bir kaba yem kaynağı MUTLAKA BULUR! Doğru denge nasıl olmalıdır?

46 Yemde dokunun (tekstür) önemi : Tekstürlü Tekstürlü ticari başlangıç yemi: HP - %23.58 ADF - %6.39 Öğütülmüş HP - %25.44 ADF - % 6.44

47 Kaba yemin rolü Hammadde karması + %7.5 kuru ot Homojen partikül boyutlu kuru ot HP - %23.08 ADF - %6.47 Hammadde karması + %15 kuru ot Homojen partikül boyutlu kuru ot HP - %22.60 ADF - %7.43

48 Buzağı Başlangıç Yeminin Temel Özellikleri Tekstürlü buzağı başlangıç yemi Yem alımını artırır. Ağırlık kazancını artırır. Yemden yararlanma oranını artırır. %7.5 kıyılmış kuru ot + buzağı başlangıç yemi Vücut ağırlığını artırır. Yem alımını artırır (özellikle de sütten kesildikten sonra!!!). Yemden yararlanma oranını artırır. Rumenin VFA üretim profilini değiştirir. Asetat : Propiyonat oranını yükseltir. Daha stabil bir rumen ortamı oluşturur. 25 kg lık bir torba başlangıç yemine 2 kg kıyılmış kuru ot kullanılır.

49 Bir İnekten Beklenenler: 24 aylıkken ilk buzağısını vermesi; Problemsiz şekilde her yıl bir buzağı vermesi; Problemsiz şekilde laktasyona girmesi (süt humması, ketozis, plasenta retensiyonu, vs. olmaması). KM alımını hızla azamiye çıkararak negatif enerji dengesini minimumda tutması; Pik üretime hızla ulaşması ve kalıcı bir pik yapması; Buzağılamadan gün sonra başarılı şekilde tohumlanması; günlük bir kuru dönemle tutarlı üretimi sağlayabilmesi.

50 Bu vasıflara sahip bir ineğe sahip olabilmek için: sağlıklı bir buzağı doğurtmak ve bu buzağıyı sağlıklı, iyi gelişmiş bir düve olacak şekilde yetiştirmek şarttır.

51 Buzağı Yetiştirmek Hakkında: İlk dört haftada buzağılar anne sütünün tamamını içmelidir. Çünkü, buzağının çok ufak hacimde gıda alabildiği bu dönemde, anne sütünün ihtiva ettiği besinleri ikame edecek aynı besin değerinde ve aynı kolaylıkla sindirilebilen başka bir gıda mevcut değildir. İlk dört haftadan sonra KM itibarıyla en yakın besin değerini ihtiva eden bir yemi mümkün mertebe bol miktarda vererek süt ikamesi yapılabilir. ABD Tarım Bakanlığı,, 1847

52 İdeal Sıvı Besleme Programı Nasıl Olmalıdır? Hiç şüphesiz, ideal besleme programı her müstakil hayvan ya da en azından her yönetim planı için özel durumları gözetilerek hazırlanmalıdır: Protein:Yağ oranını yaşa, büyüme hedeflerine ve belki yönetim yoğunluğuna göre ayarlayarak; - Yemleme sıklığını yaşa göre ayarlayarak; Yem alımını yaş ve yönetim yoğunluğuna göre ayarlayarak. Farklı programların ardında yatan biyolojik ve ekonomik olguları anlayın, hayvanlarınızı doğru değerlendirin (kaynak, pasif bağışıklık, ahır ortamı, vs.) ve bunlara dayanarak kendi şartlarınıza özel bir program oluşturun. Bazen hayvanlarınızın size ne söylediğine kulak vermek uzmanları dinlemekten daha iyidir

53 Sıvı Besleme Tavsiyeleri güne kadar 25:15 ila 28:20 lik buzağı mamasından vücut ağırlığının %2 sine kadar içirin (gönüllü alım için). Cebri beslemede %1 i aşmayın. Başlangıç yemi alımını teşvik etmek için buzağı mamasını vücut ağırlığının %1 ine çekin: Zamanlama hayvanın sağlık durumuna bağlıdır. Değişim ani mi yoksa tedrici mi olmalı? Yemleme programlarının ekonomik yönleri değerlendirilmeli. Bir kişinin perspektifinden en iyi tahmin yoluyla program yapılmalı

54 Gerçek erken sütten kesme sistemleri Doğru uygulandıkları takdirde işe yararlar. Sağlıklı buzağıların beş haftalık olmadan önce sütten kesilmesine imkan tanırlar. Maliyetleri düşürürler. Buzağı ölüm oranı yine %10 un üzerindedir. Mükemmel yönetim şarttır. Dikkat: Birçok üretici, erken sütten kesme programları uygulamamaktadır (araştırmalar, üreticilerin dişi buzağıları ortalama 8 haftadan önce sütten kesmediklerini göstermektedir).

55 Sürüye katılmak üzere yetiştirilen buzağılar için erken sütten kesme programları: Süt ve Başlangıç Yemi DÖNEM 1) 0 3. gün 2) 3. günden 4+ haftaya kadar YEM Kolostrum / Süt Buzağı Maması + MİKTAR En kısa sürede Ad Libitum 1 lt / 10 kg Canlı Ağırlık (125g/litre) Günde 2 defada; maks. 6 lt/gün Başlangıç Yemi + Su + Kuru Ot (İyi Kalite) Ad Libitum Ad Libitum 1 kg/günden fazla başlangıç yemi tüketmeye başladıktan sonra Sütten kesmeninşartları: - 4 haftalık olmak - Günde 500 gramdan fazla başlangıç yemi tüketmek 3) Sütten kesmeden 3 aylık oluncaya kadar Başlangıç Yemi Kuru Ot + Su Ad Libitum Ad Libitum

56 Sürüye katılmak üzere yetiştirilen buzağılarda mama kullanımı hakkında yaygın olarak uygulanan prensipler: Tipik olarak vücut ağırlığının %8-10 u kadar verilir (bu miktar ad libitum besleme miktarlarının çok altındadır). Analarından süt emen inekler genellikle günde 6 10 öğün süt içerler. İki haftalık olduklarında vücut ağırlıklarının %16 24 kadarını süt olarak alabilirler. Araştırmalar, elle beslemede de ad libitum alım miktarının vücut ağırlığının %18 ini aştığını göstermektedir. Yeni Zellanda dan bir araştırma: Ortalama Günlük Ağırlık Kazancı (2 6. haftalar ) (ad libitum) Tam Süt Alım Miktarı (% Canlı Ağırlık)

57 Bazı gözlem ve notlar: Daha yüksek süt veya buzağı maması besleme miktarlarında, başlangıç yemi tüketimi azalır. Başlangıç yemi alımının az olması, rumenin gelişim hızını yavaşlatır. Erken sütten kesme sistemlerinde bile, kuru yem alımını teşvik etmenin en geçerli yolu diyetin sıvı kısmını kesmektir (yem alımı daha ilk günden neredeyse ikiye katlanır). Rumende olgun ve işlevsel bir mikroorganizma popülasyonunun oluşturulması 6. ila 8. haftalar arasında tedricen gerçekleşir. Ağırlıklı olarak sıvı yemle beslenen buzağıların sütten kesilmesinde görülebilen büyüme yavaşlaması, aynı hızla büyümelerini sağlayacak kadar kuru yemi hemen tüketip sindirememelerinden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla, geliştirilmiş erken besleme (hızlı büyütme) prensipleri şu iki unsur arasında bir denge kurmak zorundadır: - Erken büyümeyi sağlamak için yüksek sıvı alımı; - Sütten kesmede büyüme yavaşlaması yaşanmasından kaçınmak için başlangıç yemi alımının teşviki.

58 Hızlı Büyütme Hızlı büyütme, sütçü buzağıların Normal Biyolojik Büyümesi dir. (Hızlı büyütme programları, buzağıların ilk haftalardaki beslenme durumunu iyileştirerek normal biyolojik büyümenin sağlanmasını hedeflemektedir bundan kasıt, ana sütü emen etçi buzağılarda görülen buzağılarınkine benzer bir büyümedir). Normal Biyolojik Büyüme şu maksatlarla istenir: İlk buzağılama yaşını öne almak, Hastalık ve ölüm oranlarını azaltmak, Bu buzağıların süt üretim potansiyelini artırmak. (Erken sütten kesme programları ile hızlı büyütme programlarının ekonomik karşılaştırmasını tam olarak yapabilmek için söz konusu hayvanların sonraki süt üretim ve üretken hayat verilerinin toplanmasına ihtiyaç vardır.)

59 Hızlı Büyütme için Buzağı Maması Besleme Dönemi: YENİ Standart Besleme Planı: Birinci Hafta: - Her gün, buzağının vücut ağırlığının %1.5 i kadar (toz olarak) buzağı maması verin. Milk replacer feeding period Accelerated growth. The NEW standard feeding practice : first week: o feed 1.5% of the calf s weight daily in milk replacer powder. o The dilution rate of powder in warm water is 15%. o Assuming twice a day feeding, the calf would get 350 g of powder in 2.5 liter of water each feeding. From the second week to week 5 or 6 o 2.0% of its body weight in milk replacer powder. o The dilution rate is still 15%. o Assuming twice a day feeding, the calf would get 500 g of powder in 3.75 liters of water each feeding. - Tozun ılık suda seyreltme oranı %15 tir. - Günde iki öğün besleme yapıldığı kabul edilirse, buzağı her öğünde 2.5 litre su içinde 350 gram toz mama almış olur. İkinci haftadan 5-6. haftaya kadar: - Her gün, buzağının vücut ağırlığının %2 si kadar (toz olarak) buzağı maması verin. - Tozun ılık suda seyreltme oranı yine %15 tir. - Günde iki öğün besleme yapıldığı kabul edilirse, buzağı her öğünde 3.75 litre su içinde 500 gram toz mama almış olur. Hayvanın önünde daima içme suyu bulunmalıdır.

60 AB15 Ülkelerinde Buzağı Büyütme Sistemlerinin Ekonomik Karşılaştırması DEĞİŞKEN ORTALAMA ERKEN SÜTTEN KESME HIZLI BÜYÜTME Doğum Ağırlığı (kg) Sütten Kesme Yaşı (gün) Ort. Günlük Ağırlık Kazancı (kg) Haftada Ağırlık (kg) Buzağı Maması Alımı (kg) Başlangıç Yemi Alımı (kg) Kazanç:Yem Oranı Mama Maliyeti ( ) Başlangıç Yemi Maliyeti ( ) Toplam Yem Maliyeti ( ) Yem / kg Ağırlık Kazancı Mama Maliyeti 1.25, Başlangıç Yemi Maliyeti 0.44 /kg olarak alınmıştır.

61 Varılan Sonuçlar: 1. Ekonomik / karlı süt üretimi, iyi bir buzağının üretilmesiyle başlar. 2. Başarılı bir buzağı yetiştiriciliği doğumun öncesinde başlar. 3. Buzağıyı yetiştirmek, şu hususların ince ayarlamaya tabi tutulmasını gerektiren karmaşık bir iştir: Sağlam fizyolojik prensiplere dayalı besleme; Sıhhi Bakım; Yönetim. 4. Sürüye sokulabilecek bir buzağının yetiştirilmesinde ulaşılması gereken kesin büyüme ve sağlık hedefleri mevcuttur. 5. Hızlı büyütme programı, 24. ayda ilk doğumun yapılmasını fizibil olarak sağlayabilir. Ancak bu programla yetiştirilen hayvanlara daha yoğun ilgi ve özen gösterilmesi gerekmektedir. J. van Eys Tercüme: Nadir Fayazoff