1. Tabakalı Ağaç Malzeme Üretimi 1 Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma
Kaplama, ağacın belirli kısımlarından elde edilmiş prizmalardan biçme, kesme ve soyma yöntemleri ile elde edilen, yeknesak kalınlıkta olan ince levhalardır. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 2
Kaplamalar genel olarak teknik, estetik ve ekonomik maksatlar ile kullanılmaktadır. 1. Ekonomik olarak pahalı olan ve rengi, yapısı, güzel şekilli olması, doğada az bulunması gibi birtakım özellikleri nedeniyle bazı ağaç türlerinden ince levhalar elde edilerek bu ağaç türlerine nispeten daha ekonomik olan türlerin yüzeyine kaplanmak suretiyle odunun güzelliği artırılır. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 3
2. Güzel şekilleri içeren urlu, değerli ağaçlardan birbiri ardınca elde edilen ve birbirine yakınlığı dolayısı ile şekilleri yaklaşık olarak bir diğerinin aynısı olan ince levhaların yan yana getirilmesi ile simetrik görünüşler elde etmek. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 4
3. Hafiflik, kolay bükülme ve birleştirme özelliklerinden dolayı sepet, kutu, silindirik kaplar gibi ambalajların yapımında kullanılmak, uygun ağaç cinslerinden üretilmiş bükme ve eğme mobilyaların yüzeyini kıymetli ağaç levhalarıyla kaplayarak onların estetik değerini artırmak. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 5
4. Çeşitli ince levhaların birbiri ardınca lifleri dik yönde olmak üzere üst üste yapıştırılması suretiyle kontrplak veya çok tabakalı ağaç malzeme elde etmek. A. Masif ağaçların liflere paralel ve dik yönlerde farklı olan dirençleri yerine her iki yönde üniform direnç özelliklerini içeren bir malzeme elde edilmesi. B. Çarpılma ve şekil değiştirme sakıncalarının en alt düzeye indirilmesi. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 6
5. Model kalıplar üzerine prese edilmek suretiyle yüzeyi kıvrık ve dalgalı malzemenin elde edilmesidir. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 7
Ahşap Kaplama tarihin ilk çağlarında çok zayiatlı bir şekilde elde edilmekteydi. Gelişen teknoloji ile çeşitli yeni yöntemler keşfedilmiştir. Günümüzde Ahşap Kaplama elde etme metotları biçme, kesme ve soyma olmak üzere üç kısma ayrılmaktadır. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 8
1.1.2.1. Biçme Yöntemi ile Kaplama Eski bir metod olup en kaliteli kaplama bu yöntemle üretilmektedir. Levhalarda iç gerilim ve çatlama yoktur. Sıkı ve gevşek yüzey ayırt edilemez. Yani levhanın her iki yüzü de aynı sıkılıktadır. Talaş kaybı nedeniyle verim düşüktür. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 9
1.1.2.1. Biçme Yöntemi ile Kaplama Biçme kaplama en ilkel yöntemle ağaç malzemeden testere yardımı ile kaplama kesip çıkarma işlemidir. Biçme kaplama şu amaçlarla üretilir, 1. Çok yüksek kalitenin arandığı işlerde, 2. Malzeme giderinin maliyet içerisindeki payının çok düşük olduğu üretimlerde, Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 10
1.1.2.1. Biçme Yöntemi ile Kaplama 3. Otomatik üretimde olduğu gibi düşük toleransın aranmadığı el işlerinde, 4. Kaplamaları çok kıymetli olan kesme ve soyma yöntemi için uygun olmayan ağaç cinslerinden kaplama üretiminde bu yöntem kullanılır. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 11
1.1.2.1. Biçme Yöntemi ile Kaplama Biçme kaplamayı kesme soyma kaplamadan ayıran en önemli özellik biçme kaplamanın talaşlı üretim olduğudur. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 12
1.1.2.1. Biçme Yöntemi ile Kaplama Biçme Kaplamanın Faydaları; Bu metotla elde etmede kaplamalık kereste yumuşatılmadığı için ağaç doğal rengini ve özelliklerini korur. Kaplama yüzeylerinde çatlama olmaz. Her türlü ağaçtan kaplama kesilebilir. Bu kaplamalar diğer yöntemlerle elde edilen yüz kaplamalardan daha kalın oldukları için kaplama yüzeyine tutkal çıkma olasılığı azdır. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 13
1.1.2.1. Biçme Yöntemi ile Kaplama Biçme Kaplamanın Sakıncaları; Bu yöntemle kıymetli ağaçlardan talaş olarak %100-%200 fire verildiğinden pahalıya mal olur. Biçme yöntemiyle kesme kaplamalar kadar ince levhalar elde edilemez. Bu kaplamalarla simetrik desenler meydana getirilemez veya desen tutturma güç olur. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 14
1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama Dünyada üretilen ağaç malzemelerin %95 i soyma, %3-4 ü kesme ve geri kalanı özel maksatlar için biçme suretiyle elde edilmektedir. Kaplama üretim metodu onun kullanış yerine bağlı bulunmaktadır. A. Mobilya veya duvar panolarında dekoratif maksatlar için kullanılan kaplamalar kesme veya soyma suretiyle elde edilir. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 15
1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama B. Eksantrik soyma yöntemine uygun olarak hazırlanmış ve eksantrik olarak sabitlenmiş prizmalardan enteresan şekilli kaplamalar elde edilir. C. İYA kontrplaklarının iç kısımlarında ve yüzeylerinde kullanılan kaplamalar soyma suretiyle elde edilir. D. Kontrtablaların dış tabakalarında kullanılan kaplamalar kesme veya soyma suretiyle elde edilir. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 16
1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama E. Yapı maksatlarına uygun kaplamalar soyma veya kesme suretiyle elde edilir. F. Duvar kağıdı yerine kullanılan 0,05 0,02 mm kalınlığındaki kaplamalar sadece soyma suretiyle elde edilir. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 17
1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama Kaplamanın kalitesi üretim metoduna, kullanılan makinenin yapısına bağlı bulunmaktadır. Böylece; A. Kaplama bütün yüzey boyunca aynı kalınlıkta olmalıdır. B. Yüzeylerde çatlak ve yarık bulunmamaktadır. C. Yüzeyler düzgün olmalıdır. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 18
1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama Kesme kaplama 4 yöntemle elde olunur. 1. Horizontal Kesme 2. Vertikal Kesme 3. Yarım daire şeklinde kesme Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 19
Bıçak (Hareketli) 1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama 1. Horizontal (Yatay) Kesme Bu metotta ağır demirler arasına sıkıştırılmış uzun ve rende gibi tesir eden bir bıçak kayan yataklar üzerinde kızak şeklinde ileri-geri hareket edebilmekte ve özel bir yatak üzerine sabitlenmiş olan prizmadan istenilen kalınlıkta kaplama levhaları kesmektedir. Prizma (Sabit) Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 20
Bıçak (Hareketli) 1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama 1. Horizontal (Yatay) Kesme Bıçağın geri hareketi esnasında sabitlenmiş olan kaplamalık ağaç prizma otomatik olarak kaplama levhası kalınlığı kadar yukarıya yükselmekte ve böylece bıçağın her ileri hareketinde ayarlanan kaplama kalınlığı kadar bir levha kesmektedir. Prizma (Sabit) Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 21
Bıçak (Sabit) 1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama 2. Vertikal (Dikey) Kesme Bu metotta bıçak demirler arasına sıkıştırılmış olup sabittir. Özel bir yatağa sabitlenen kaplamalık prizma aşağı yukarı hareket etmekte ve her aşağı doğru inişte sabit duran bıçak vasıtası ile bir kaplama levhası kesilmektedir. Her kesişten sonra bıçak kaplama kalınlığı kadar ileri hareket etmektedir. Prizma (Hareketli) Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 22
1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama 3. Yarım Daire Kesme Kesme ile soyma arası bir metottur. Yandaki şekilde görüldüğü gibi bir eksen etrafında yarım daire şeklinde dönen dökme demirden yapılmış özel bir tertibatta vidalarla sabitlenmiş olan kaplamalık prizma kesiş esnasında sabit duran bıçağa doğru dönerek yarım daire yönünde kaplama levhası kesilmektedir. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 23
1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama Kesme Kaplamanın Faydaları; Soyma kaplamaya kıyasla yüksek olmakla beraber, talaşsız kesim söz konusu olduğundan fire oranı düşüktür. Renk ve desen beraberliği sağlanmadığından simetrik düzenlemeler yapabilir. İstenilen incelikte ve kalınlıkta kaplama kesilebilir. Dikey Kaplama Kesme Makinesi Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 24
1.1.2.2. Kesme Yöntemi ile Kaplama Kesme Kaplamanın Sakıncaları; Yumuşatma sırasında ağacın doğal rengi değişir. Kaplama elde edilirken kıvrıldığı için alt yüzde çatlaklar ve pürüzler oluşur. Çoğunlukla ince kaplamalar elde edildiğinden presleme esnasında yüzeye tutkal çıkma riski vardır. Yatay Kaplama Kesme Makinesi Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 25
1.1.2.3. Soyma Yöntemi ile Kaplama Günümüzde üretilen kaplamaların %85-95 i soyma yöntemi ile elde edilmektedir. Özellikle kontrplak ve kontratabla sektöründe en çok kullanılan yöntemdir. Bu yöntemle kaplama eldesinde kullanılan ham madde tomruktur. Soyma kaplamanın amacı sonsuz bir bant halinde her iki yüzü düzgün kaplama levha elde etmektir. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 26
1.1.2.3. Soyma Yöntemi ile Kaplama Kaplama eldesine gelmeden önce tomrukların su içinde ısıtma veya buharlama yöntemleri ile yumuşatılması gerekir. Genel olarak, soyma makinelerinde 90 cm çapa kadar olan tomruklar soyulabilmektedir. Tomruklar, boy yönünde, mümkün mertebe düzgün olmalıdır. Fazla eğrilik, soyma esnasında fazla zayiata neden olur ve verimi azaltır. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 27
1.1.2.3. Soyma Yöntemi ile Kaplama Budaklar; işleme esnasında soyma makinesinin bıçaklarını yorup körelttiğinden ve budaklı tomruklardan elde edilen kaplamalar yer yer delikleri veya dirençsiz alanları kapsadığından üretimde mümkün mertebe budaksız tomruklar kullanılmalıdır. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 28
1.1.2.3. Soyma Yöntemi ile Kaplama Soyma kaplama üretiminde, kaplama soyma makinelerinden faydalanılır. Makinede, soyma işlemi için iki adet mahmuzlu punto arasına merkezlenmiş tomruğun eksenine paralel olarak tomruk boyunca uzanan ve tomruğun dönme yönüne bağlı olarak belirli bir açıda yerleştirilmiş bir bıçak bulunmaktadır. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 29
1.1.2.3. Soyma Yöntemi ile Kaplama Tomruk saat yönünün tersine doğru dönerken bu bıçak, bir dişli aracılığıyla tomruk merkezine doğru sabit bir hızda ilerletilerek soyma işlemi gerçekleştirilir. Öğr.Gör. Emre BİRİNCİ - Orman Ürünlerinden Faydalanma 30