NELER KAZANACAĞIZ? Mendeleyev in periyodik sistem üzerine yaptığı çalışmaları ve Moseley in katkılarını, Atomların katman-elektron dağılımlarıyla periyodik sistemdeki yerleri arasındaki ilişkiyi (İlk 20 element esastır) öğreneceksiniz. TARİHÇESİ PERİYODİK SİSTEM
PERİYODİK SİSTEM Dimitri Mendelyev -Bugünkü kullandığımız periyodik sisteme en yakın elementler tablosunu DİMİTRİ MENDELYEV yapmıştır. Mendelyev o dönemde bilinmeyen GALYUM;SKANDİYUM;GERMANYUM elementlerinin özelliklerini tahmin etmiştir. Örneğin Silisyum elementinin altındaki yeri boş bırakmıştır. Buradaki bulunması gereken elemente Eka- Silisyum adını vermiş ve fiziksel ve kimyasal özellikleri hakkında tahminlerde bulunmuştur. 63 elementten oluşan periyodik çizelgesinde 12 yatay sıra ve 8 dikey sütun kullanmıştır. Periyodik tablosu ile GRUP kavramını kazandırmıştır. Elementleri artan atom ağırlıklarına göre yatay sıralamıştır. Mendeleyev in tek eksik noktası olarak ise soygazları öngörememesini gösterebiliriz. NOT:Dimitri mendelyev ve Lothar Meyer aynı zamanda birbirlerinden habersiz birbirine çok benzer elementler tablosu oluşturarak periyodik sistemin ilk en düzenli örneğini oluşturmuştur. 1864 yılında Lothar Meyer, elementlerin değerlik elektron sayısını göz önüne alarak bir periyodik tablo hazırlamıştır. Kütle numarasını yoksaydığından ve ileride keşfedilecek elementleri öngörmemiştir. Ramsey soygazları keşfederek 8.sütun olarak sisteme eklemiştir. Glenn Seaborg periyodik sistemin en altında yer alan iki sıra halindeki yapay elementlerin bir kısmını keşfederek periyodik sisteme son şeklini vermiştir.
HENRY MOSELEY Moseley X ışınları deneyi ile elementlerin kimyasal özelliklerinin atomlarındaki proton sayısına (atom numarasına) bağlı olduğunu ortaya koydu. 1913 yılında Henry Moseley, Mendeleyev in bir şekilde çözdüğü ama nedenini anlayamadığı tellüriyot problemine ışık tuttu. O güne kadar, periyodik tabloda kütle numaraları kullanılıyordu; Bu sistem büyük ölçüde doğru sonuç verse de bazen yanılabiliyordu. Moseley, X-ışını tabancasıyla bu iki elementin atom numaralarını belirledi ve bu sistemin doğruluğu ispatlandı. Ne yazık ki Moseley, 1914 yılında Çanakkale Savaşı nda öldü.
PERİYOT Periyodik sistemde yatay sıralara PERİYOT denir.7 tane periyot vardır.bir atomun en büyük enerji düzeyi periyodunu verir. 1 periyot:2 element 4.ve 5.periyotta 18 element 2.ve 3. Periyotta 8 element 6. ve 7. periyotta 32 element Her periyot metalle başlayıp soygazla sona erer.(yalnız1.periyot Hidrojen ametalle başlar) İlk 3 periyotta B grubu elementi yoktur.b grubu elementleri 4.periyottan başlar. GRUP Periyodik sistemde düşey sütunlara GRUP denir IUPACA göre gruplar 1 den 18e kadar rakamla numaralandırılır. Aynı gruptaki elementlerin kimyasal özellikleri benzerdir. DEĞERLİK ELEKTRON SAYISI GRUP NO VERİR. A grubu elementlerine BAŞ GRUP elementleri;b grubu elementlerine YAN GRUP elementleri denir. B grubu elementleri 3B ile başlar 2B ile biter. 1A alkali metal 4A Karbon grubu 7A halojen 2A toprak alkali metal 5A Azot grubu 8A soygazlar 3A Toprak metal 6A Kalkojen B grubu geçiş metalleri
Lantanit ve Aktinitler İç geçiş metalleri He elementi değerlik elektron sayısı 2 olmasına rağmen 8A grubunda yer alır. 7A grubunda Flor bileşiklerinde sadece -1 değerlik alır. Bir element atomu iyon duruma geçtiğinde periyodik cetveldeki yeri değişmez. Geçiş metallerinde Hg(Civa) oda koşullarında sıvı haldedir. Geçiş metalleri birden fazla yükseltgenme basamağına sahiptir. Geçiş metallerinin EN,KN,Isı ve elektrik iletkenlikleri yüksektir. Aktinitlerin hepsi radyoaktif metaldir. ELEKTRON KATMAN DİZİLİMİ: DUBLET KURALI:Atomların tek son katmanlarındaki elektron deizilimlerini He soygazına benzeterek 2 yapmalarına denir. OKTED KURALI:Son katmanlarındaki elektron sayısını 8 e tamamlayarak He dışındaki diğer soygazlara benzetmeleridir. A grubu elementleri için; 20Ca: 35Br: b) B grubu elementleri için: Son katmanında her zaman 2 e bulunmalıdır. 21Sc: 26Fe:
Örnek: