Üriner kontinans değerlendirme formu Ad-Soyad: Doğum Tarihi: Adres: Ev telefonu: İş/Hobiler: Sevk: Problem: Devam süresi: Yaş: İş telefonu: G.P.: Başlangıç Boşaltım Başlangıç Boşaltım Semptomlar Şiddet Stres Günlük Aciliyet >haftada 1 Baskı yapan <haftada 1 inkontinans Sıklık >ayda 1 Gece idrara kalkma <ayda 1 Enürezis nokturna Birkaç damla Tamamen İç çamaşır ıslak boşaltamama Ağrı Kıyafet ıslak Tereddüt Bacaklardan aşağı akma Aile hikayesi Günlük ped sayısı Çocukluk Pedlerin boyutu problemleri Diğer: disparüni Koital inkontinans Sıklık hacim tablosu 24 saatlik boşaltım sıklığı 24 saatlik inkontinans sıklığı Maksimum boşaltım hacmi Minimum boşaltım sayısı 24 saatlik sıvı alım sayısı 24 saatlik kafein Stop test* *Hastalara stop test yapmamaları tavsiye edilmelidir. (Formu tamamlamak için kılavuza bakılmalıdır.) Geçmiş Benzerlik En ağır bebek. Cerrahi geçmiş
Doğum tipi Menopoz durumu. Bağırsaklar: B/O hafta Hamile Evet/Hayır/Planlanıyor Fekal inkontinans. HRT Evet/Hayır Fekal aciliyet.. HRT ne zaman başladı?... Konstipasyon En son yapılan simir testi sonucu Dışkı tipi. İmza.. Tarih. Medikal geçmiş Sistit.. Boy Sigara kullanımı Kilo Solunum problemleri.. Alerji. Tetkik Kardiyak problemler. İdrar analizi. Diyabet Ürodinami.. Sırt/boyun problemleri.. Diğer Diğer. Mevcut ilaç tedavisi. Önceki tedaviler (ilaç tedavileri dahil).. Muayenede Dermatom. Miyotom. Refleks. Pelvik Taban-Dijital Başlangıç Boşaltım 012345 Oxford derecelendirme Mukavemet Tekrarlar Hızlı kasılmalar Perineometer (tip) okuması Öksürükle tutma Eğer hayatınızın geri kalanını bu üriner durumun şimdiki haliyle geçirmek zorunda olsaydınız, nasıl hissederdiniz? Üriner semptomlara bağlı olarak hayat kalitesi Başlangıç Boşaltım Keyifli Memnun Çoğu zaman memnun Eşit miktarda memnun ve memnun değil Çoğunlukla memnun değil Mutsuz Berbat
İmza.. Tarih. Üriner kontinans değerlendirme formu doldurma kılavuzu İş/Hobiler Bu bilgi, hastalara ağırlık kaldırmadan önce pelvik tabanlarını ve karın kaslarını desteklemeleri gibi gerekli önlemlerin alınmasını tavsiye etmek için gereklidir. Semptomlar Başlangıç ve boşaltım değerlendirmelerinde, hasta raporlarında semptom varsa tik atın, semptom yoksa 0 veya uygun rakamı yazın. Ağrı Mesane bölgesindeki ağrıyı belirtir. Şiddet Sıklık için bir tik atın, ve inkontinans miktarı için bir (ya da birden fazla) tik atın. Pedlerin boyutu: - yaprak ped, küçük, orta veya büyük, veya bunların kombinasyonu. Stop test Bu kontra-endikedir. Bu klinisyenlere, ailelere akışın ortasında durdurma ve başlatma çalışmasını YAPMAMALARINI hatırlatmaları için değerlendirme formunda bulunmaktadır. Çünkü bu miktürisyon refleksi ile iç içe girebilir ve idrarın böbreklere reflüsüne muhtemelen sebep olabilir (Bump RC et al, 1991). Simir Testi Bu formda yer alma sebebi, interferential tedavi gibi orta/yüksek frekanslı nöromüsküler stimulasyon akımlarının servikal veya diğer pelvik kanserli hastalarda kontra-endike olduğunun düşünülmesidir. Cerrahi geçmiş Fibroidler için 1980 total abdominal histerektomi gibi cerrahi geçmişle ilgili gün ve oparesyon sebebini de içeren kayıtlar. İlaç tedavisi Tüm reçeteli ve reçetesiz ilaçlar listelenmelidir. Tetkik İdrar tahlili (doktor, fizyoterapist veya hemşire tarafından yapılan) de yazılmalıdır. Pelvik Taban Vajinal muayeneden sonra, PERFECT pelvik taban kas derecelendirme sistemini kullanarak bu kısmı doldurun. Bu sayede hastaya özel egzersiz programı planlanabilecektir. P -güç. 0 dan 5 e kadar Oxford skalası E -mukavemet. Maksimum kasılmanın süresi (10 saniyeye kadar)
R F E C T -tekrarlar. Maksimum tutma tekrarlarının sayısı, her kasılma arası 4 saniye dinlenme ile -hızlı maksimum kasılmaların sayısı -her bir -kasılma -zamanı.bu klinisyene pelvik taban kaslarını değerlendirdikten sonra uygun egzersiz programını reçete etmesini hatırlatır. Kontinans halkası Vajinal/Anal Muayene Tablosu nda açıklanmıştır. Mesane kayıt tablosu (sıklık ve hacim) İsim Tarih. Lütfen bu tabloyu doldurun ve yanınızda getirin. 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 21:00 22:00 23:00 00:00 01:00 02:00 03:00 04:00 05:00 TOPLAM Birinci Gün İkinci Gün Üçüncü Gün Dördüncü Gün Giren Çıkan Islak Giren Çıkan Islak Giren Çıkan Islak Giren Çıkan Islak
Talimatlar Giren Bir şey içtiğiniz zaman, uygun zamanın karşısına bir tik atın. Çıkan İdrarı bir ölç kabına alın ve miktarı uygun zamanın karşısına not edin. Eğer ölçemiyorsanız, tik atın. Islak Kendinizi ıslattığınız her sefer için uygun zamanın karşısına x işareti koyun. Bu ıslaklık damla veya kıyafetlerinizin ıslanması şeklinde de olabilir. Sıklık/hacim tablosuna dayanan bilgiler Doldurulmuş sıklık/hacim tabloları, sıvı alımı, boşaltım zaman ve sayısı, boşaltım hacmi ile sızıntı bölümleri ile ilgili objektif bilgi sağlar. Bu tablo aynı zamanda aciliyet ve kullanılan ped sayısına göre de uyarlanabilir. Ayrıca boşaltım bozukluklarının değerlendirilmesi ve uygulanan tedavinin verimliliğinin görüntülenmesi için de kullanılır. Alınan sıvının tip ve miktarı ile inkontinansın ciddiyeti ile ilgili detaylı bilgiler, hasta ile yapılacak ilk görüşmede tespit edilebilir. Hekimler arasında, hastaların bu formu ilk görüşmeye gelmeden önce doldurması gerektiği ile ilk görüşme sonrasında doldurması gerektiği konularında görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Her iki metodu da destekleyecek bir bulgu yoktur. Hekim kendi düşüncesine uygun hareket etmelidir. Tablo, ilerlemeyi gözlemleyebilmek için tekrar edilmelidir. Sıklık/hacim tablosunun yorumlanması Kabul edilebilir sıvı alımı günlük 1-2 litredir. Pek çok hasta, inkontinansı kontrol altına almak için sıvı alımını azaltır. Çoğu erişkinde mesane kapasitesi 400-600 ml idrar alabilecek durumdadır (Abrams et al, 1983). Stres inkontinanslı bir hastada kaytlar genellikle uyku periyodundan sonra maksimumdur. Gün oyu değişken hacimler, hatta 50 ml altı kayıtlar olabilir. Bu boşaltım ihtiyacını beklemektense, sözde her ihtimale karşı öngörülen strese bağlı boşaltım paternini yansıtır. Abrams et al (1983) normal diurnal mikturasyon sıklığının muhtemelen günde 4-8 olacağını belirtmektedir.
Vajinal/Anal muayene tablosu Bu vajinal/anal muayene tablosunda kullanılan kontinans halkası (RoC), perineal gözlem ve anal palpasyonun sonuçlarını her iki daireye kaydedilmesini sağlamak için hazırlanmış basit şemalardır. Büyük halka vajinayı, küçük halka da anal kanalı temsil eder. Değerlendirme verileri uygun pozisyondaki halkalara kaydedilir. Örneğin, Şekil 2 de, gözlemlenen yara izinin şeklini, büyüklüğünü belirtir. Anterior vajinal duvar defekti (sistosel) (Wall 2001) Şekil 1 de çizilmiş ve gösterilmiştir. Bir çizgi anterior vajinal duvardaki şişkinliği, daha derindeki çizgi de daha büyük bir şişkinliği (prolaps) gösterir. Bunun gibi, posterior vajinal prolaps daha aşağıdaki çizgilerle belirtilmiştir. Prolapslar bazı yöntemlerle derecelendirilebilir.: 1 hafif prolaps, vajina gerildiğinde gözlenen ve aralığa ulaşmayan küçük şişkinliğe işaret eder 2 orta prolaps, germe sırasında aralıkta gözlenen şişkinlik 3 şiddetli prolaps,vücudun dışında vajina duvarında gözlenen şişkinlik Az sonra yazacağımız teknik, klinisyenin farklı tip prolapsları ayırt etmesine yardımcı olabilir: eğer muayenede işaret parmağı prolapsın altında kalıyorsa, mutlaka anterior vajinal duvardan çıkıyor demektir ve eğer parmak şişliğin üstünde kalıyorsa, klinisyen bir rektosel palpasyonu yapıyor demektir. Eğer prolaps vajinaya doğru itilebiliyorsa, ne anterior ne de posterior duvardan yeniden çıkıyor gibi gözükmüyorsa, bu uterin prolaps olabilir. Diğer değerlendirme dataları, aşağıda gösterilmiş ve açıklanmıştır. Değerlendirme datalarının kaydedilmesi için kullanılan bu şematik yol, sadece hekimin yaptığı ve kayıtlarını tuttuğu muayene kadar doğrudur. Vajinal/Anal muayene tablosu Büyük Kontinans Halkası vajinayı, küçük halka ise anal kanalı temsil eder. Bu diyagram, eşlik eden kılavuzlar kullanılarak yapılan gözlem ve dijital palpasyon ile doldurulmalıdır. Detaylar için lütfen Sözlük e bakınız. Şekil 1 Kontinans halkaları vajinal prolapsı, anterior (sistosel) ve posterior (rektosel) vajinal duvar defektlerini gösterir.
Şekil 2 Uterin prolaps derecelerini, skarları ve ağrı bölgelerini gösteren Kontinans Halkaları P=şiddetli ağrı, p=hafif ağrı. İndirgenmiş kas büyümesi ve modifiye edilmiş Oxford Derecelendirme her iki tarafta Şekil 3 1 sistosel, 2 rektosel, 1 uterin inmiş, saat 9 yönünde indirgenmiş kas büyümesi ve sağ ve solda 3. Derece kas kasılmaları olan hastanın doldurulmuş Kontinans Halkaları. Ayrıca anal muayenede 4. Derece puborektalis ve eksternal anal sfinkter 3. Derece Gözlem ve dijital palpasyon sonuçlarının validite, güvenilirlik ve cevap verebilirlik açısından çalışmaları yapılmamıştır. Fizyoterapistler arasında kullanılır ve GDG ler tavsiye etmektedir.
SÖZLÜK Sistosel Anterior vajinal duvardan mesane prolapsı Sistometri Mesanenin basınç/hacim ilişkisinin ölçüldüğü metoddur. Detrusor kas aktivitesi, his, kapasite ve uyum değerlendirmesi için kullanılır. Disparüni Cinsel birleşme sırasında ağrı. Gerçek Stres İnkontinansı (GSİ) Detrusor kasılmalarının yokluğunda istemsizce idrar kaybı oluşumu, intravezikal basınç maksimum üretral basınçtan yüksektir ve sistometri ile tanı koyulur. MSU Akış ortası idrar örneği Noktüri Hasta gece acil işeme hissi ile uyanır. Enürezis nokturna Uyku sırasında istemsiz idrar kaybı Benzerlik Doğum sayısı Prolaps (mesane, bağırsak, rahim) 1 -Hafif: palpabl, spekulum ile görünür
2 -Orta: aralık seviyesinde ve gerilme ile görülebilir 3 -Şiddetli: vücut dışında Rektosel Posterior vajinal duvardan rektum prolapsı Stres Üriner İnkontinans (SUİ) Öksürük gibi fiziksel eforla üretradan istemsiz idrar kaybı Şiddetli inkontinans Şiddetli (acil) işeme isteği ile birlikte istemsiz idrar kaybı Aciliyet iki disfonksiyonla birlikte görülebilir. (a) Aşırı aktif detrusor fonksiyonu (motor aciliyet) (b) Hipersensitivite (his aciliyet) Ürodinami Üriner sistemin fonkiyon ve disfonksiyonunun uygun bir yöntemle değerlendirilmesi