Türkiye de Havza Su Bütçesi Hesaplamalarında Uzaktan Algılama ve Evapotranspirasyon Haritalama Tekniklerinin Kullanılma Olanakları Eyüp Selim Köksal Ersoy Yıldırım Türkiye Su Bütçesinin Belirlenmesi Çalıştayı ve Türkiye Ulusal Hidroloji Komisyonu (TUHK) Toplantısı (16-20 Mart 2015), İstanbul
Uzaktan Algılama Uzaktan Algılama: Temas olmadan veri ve bilgi elde etmektir. Uzaktan algılamada en yaygın olarak yerde el radyometreleri, hava platformları ve uydular kullanılmaktadır. Uydu sistemlerinin kullanılması yer çalışmaları ile olanaklıdır.
Yer Çalışmaları örnek-1 (Yürüyen Araştırma) Araştırma Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Bafra Deneme İstasyonunda yürütülmektedir. Çalışma mısırda tam sulama ve yağışa dayalı üretim yapılan iki ayrı parselde yürütülmektedir. 3
Spektral Yansıma Oranı Ölçümleri Spektral ölçümler uydularla eş değer veri (300-2500 nm aralığında) elde etmede kullanılmaktadır.
Spektral Yansıma Oranı Bulguları
Spektroradyometre ölçümlerine göre NDVI ve SAVI değerlerinin zamana göre değişimi
Landsat 8 Uydu Görüntüsünden elde edilen NDVI ve SAVI değerleri
Spektroradyometre okumalarından elde edilen NDVI-SAVI değerleri ile LANDSAT 8-TM uydu görüntüsünden elde edilen NDVI-SAVI değerlerinin karşılaştırılması.
Yüzey sıcaklığı ölçümleri Termal infrared bölgede yapılan ölçümlerle temas olmaksızın yüzey sıcaklığı ölçülebilmektedir. Bu veri termal banda sahip olan uydu görüntüleri ile eşleştirilebilmektedir.
Yüzey sıcaklık ölçüm sonuçları (IRT &Landsat 8)
Evapotranspirasyonun Ölçülmesi Toprak Su Bütçesi
Yer Çalışmaları örnek-2 (Yürüyen Araştırma) Diğer bir çalışma Malatya Sultansuyu TİGEM Tarım işletmesinde ET ve Verim tahmini için yürütülmüştür. Kurulan dairesel hareketli sulama sistemleri 2014 yılı yaz döneminde işletmeye alınmıştır.
NDVI Haritaları ET Haritaları
NDVI&Verim ET&Verim
Yer Çalışmaları örnek-3 (Tamamlanmış Araştırma) Çalışma; Samsun ili Kavak ilçesi Çakallı Köyü Minöz Deresi Havzasında yürütülmüştür. Samsun Ankara Karayolunun yaklaşık 30. km sinde ve yolun yaklaşık 2,0 km sağında bulunmaktadır. Havza toplam alanı (A) 7894 km 2, Havza çevre uzunluğu (P) 11,50 km, Havza uzunluğu (LH) 4,875 km, Havza genişliği (WH) 2,625 km, Havzada en yüksek kot (h max ) 965,39 m, Havzada en düşük kot (h min ) 430 m dir.
Minöz Deresi Havzası genel arazi kullanım durumu
Minöz Havzası na ait NDVI haritaları
Minöz Havzası na ait aylık ET haritaları ETr (mm) 176,0 ETr (mm) 185,0 Ortalama ET (mm) 112,0 Ortalama ET (mm) 150,8 ETr (mm) 216 Ortalama ET (mm) 145,7 ETr (mm) 196 Ortalama ET (mm) 105,2 ETr (mm) 159 Ortalama ET (mm) 96,4
Minöz havzası 01 Mayıs 30 Eylül 2007 dönemi için tahmin edilen toplam ET haritası ETr (mm) 932,0 Ortalama ET (mm) 610,0 Yağış (mm) 555,6 Akım (mm) 48,15 Eşdeğer Kar Suyu 9,0 (mm) ET için Su (mm) 517,0 Fark 93,0 mm
Yer Çalışmaları örnek-3 (Taslak Araştırma) «Havza su bütçesi elemanlarının belirlenmesinde detaylı yer ölçümleri, uzaktan algılanmış veriler ve jeoistatistik yöntemlerin kullanılması; yeşilırmak destek çayı havzası örneği»
Destek Çayı Havzası Su Akış Yolları ve Savakların Konumları
Destek Çayı Havzası Arazi Kullanım Haritası
NDVI Haritası (31.08.2014; Landsat 8)
ET Haritası (31.08.2014; Landsat 8, METRIC Modeli)
Türkiye, Bölgelere Göre ET haritaları (METRIC)
Bafra- Çarşamba Ovaları -2007
Bafra- Çarşamba Ovaları -2011
Erzurum Ovaları - 2007
Erzurum Ovaları - 2011
Gediz Ovası - 2009
Gediz Ovası - 2011
Harran Ovası - 2007
Harran Ovası - 2011
Konya Ovası - 2009
Konya Ovası - 2011
Polatlı Ovası - 2007
Polatlı Ovası - 2011
Trakya Ovası - 2007
Trakya Ovası - 2011
Türkiye de ET haritalama Aşılması Gerekli hususlar Türkiye de kontrol altındaki su kaynaklarının %74 ü tarımsal üretimde kullanılmaktadır. Havza Su bütçesi hesaplamalarında tarım alanları büyük öneme sahiptir. Her bir tarım parseli ayrı bir su bütçesine sahiptir.
Türkiye de ET haritalama Aşılması Gerekli hususlar Tarım parsellerinin büyüklüğü ve uydu görüntülerinin termal bant çözünürlükleri dikkat edilmesi gerekli bir unsurdur. TUBİTAK DESTEKLİ YÜRÜYEN PROJE «Tarım Alanlarının İzleme Ve Değerlendirilmesine Yönelik, Uzaktan Algılama ve Yapay Sinir Ağlarıyla Yüksek Çözünürlüklü Evapotranspirasyon, Verim ve Su Kullanım Etkinliği Haritalarının Oluşturulması»
Türkiye de ET haritalama Aşılması Gerekli hususlar İklim verisi olmadan ET haritalama yapılamaz!!! ET haritalama için saatlik iklim verilerine ihtiyaç bulunmaktadır. MGM ye bağlı bazı istasyonlarda RH ve Rs verilerinde sorun yaşanmaktadır. (Rs günlük olarakda sorundur).
Türkiye de ET haritalama Aşılması Gerekli hususlar Meteoroloji istasyonlarının yeri ET haritalama yapılacak alan için uygun olmamaktadır. MGM istasyonları tarımsal meteorolojik rasatlara uygun değildir (zemin özellikleri bakımından).
TARBIL Projesi Hedeflenen 1200 adet meteoroloji istasyonu 400 adet istasyon aktif. (www.tarbil.org).
TARBIL Projesi TARBİL projesi kapsamında enerji dengesine dayanan ET haritalama modellerini pratik bir biçimde kullanabilmek için hazırlanan bir yazılım tamamlanma aşamasındadır.
Türkiye de ET haritalama Aşılması Gerekli hususlar Uydu görüntülerinde dışa bağımlılık. BİLSAT ve GÖKTÜRK ET haritalama için uygun değildir. NASA - LANDSAT serisinin devamını getirmezse, 30 m yersel çözünürlükte, ET haritalama çalışmaları durabilir. TUBİTAK termal banda sahip bir uydu üzerine çalışmalıdır.
Sonuç Tüm Dünyada olduğu gibi Türkiye de de havza su bütçesi hesaplamalarında uzaktan algılama ve evapotranspirasyon haritalama tekniklerinin kullanılması olanaklıdır. Bu tekniklerin havza düzeyinde ve sulama şebekesi düzeyinde su kaynaklarının yönetiminde kullanılma olanakları araştırılmalıdır. Türkiye de farklı ikim bölgeleri için en uygun modeller belirlenmeli, ayrıca bu modellerin alt parametrelerinin test ve kalibrasyonlarına yönelik araştırmalara ihtiyaç bulunmaktadır.
Teşekkürler