TURKISKA Hafif bira ve tütün ürünlerinin test alımı 1
18 yaşını doldurmuş olanın hangisi olduğunu görebiliyor musun? Bir kişinin yaşını sadece dış görünüşüne bakarak anlamak ne zor değil mi? CEVAP: Soldan sağa doğru üst sıradakiler: 18 yaş, 17 yaş, 21 yaş, 17 yaş. Alt sıradakiler: 17 yaş, 18 yaş, 15 yaş, 18 yaş. 2
Test alımı yaş sınırını daha iyi korumak amacıyla uygulanan bir yöntem Bu bilgiler hafif bira ya da tütün ürünleri satan ya da satmayı düşünenlere yöneliktir. Bu enformasyon hafif bira ya da tütün ürünleri satışında geçerli olan 18 yaş sınırıyla ve yaş sınırı rutinlerinin denetimi için belediyenin satış yerinde test alımı yapmasıyla ilgilidir. Test alımı sizin için bir destek ve yaş sınırı rutinlerinizi iyileştirmeye yardımcı olabilir. Bu enformasyon Folkhälsomyndighet ile valilik ve belediyelerin temsilcileriyle birlikte hazırlanmıştır. hafif bira ya da tütün ürünleri satan illsammans med representanter från länsstyrelser och kommuner. Test alımı ve hafif bira ya da tütün ürünleri satışıyla ilgili daha geniş bilgileri Folkhälsomyndigheten in www.folkhalsomyndigheten.se/tillsyn internet sitesinde bulursunuz. Belediyenizden de destek ve daha geniş bilgi edinebilirsiniz. 3
Yaş sınırı ve kontrolü Alkol Yasası ve Tütün Ürünleri Yasasına göre 18 yaş altındakilere hafif bira ya da tütün ürünleri satılamaz veya verilemez. Ürünü veren kişi müşterinin yaşının yeterli olduğundan emin olmalıdır. Bunun en kolay yolu kimlik istemektir ve müşterinin yaşı konusunda kararsız kalınırsa kimlik istenmelidir. Müşteri kimliğini göstermezse kasa personeli o kişiye hafif bira ya da tütün ürünleri satamaz. Örneğin, dükkan, restoran ve tütün otomatlarındaki satışlar gibi tüm satış biçimlerinde yaş sınırı geçerlidir. Yaş sınırı kuralını koruma sorumluluğu Ticari işletmeci, yani faaliyetin/dükkanın sahibi olarak satışı, 18 yaş altındakilerin hafif bira ya da tütün ürünleri satın alamayacakları şekilde organize etmelisiniz. Hafif bira ya da tütün ürünleri satışıyla ilgili olarak işletmecinin yerine getirmesi gereken birçok şartlar vardır. Bunların arasında, yaş sınırıyla ilgili bilgilendirmede bulunmanız ve yönetmeliklere uyabilmeleri için personele gerekli desteği sağlamanız gerektiği yer almaktadır. Genç yaştaki personele bu desteğin verilmesi özellikle önem taşır, çünkü hafif bira ya da tütün ürünleri almak isteyen başka gençlerin baskılarına genç bir personelin direnmesi daha zor olabilir. Ticari işletmeci olarak bu şartları yerine getirmiyor iseniz, kusurları düzeltmeniz için denetim kurumları tarafından size karşı idari yaptırım kararı verilebilir. Örneğin, hafif bira ya da tütün ürünleri satmanız belediye tarafından geçici olarak yasaklanabilir. 18 yaş altındakilerin hafif bira ya da tütün ürünleri satın alamamaları konusunda ürünü satan kişinin, örneğin kasadaki personelin kişisel sorumluluğu vardır. Dolayısıyla, küçük yaştakilere hafif bira ya da tütün ürünleri satan kişi para veya en fazla altı ay hapis cezasına çarptırılabilir. 4
Test alımı Bir satış yerinin yaş kontrolünde sağlam rutinleri olduğunun anlaşılması amacıyla belediye tarafından test alımı yapılabilir. Test alımı, genç görünümlü bir kişinin, ilgili satış yerinden kimlik göstermeden hafif bira alınabilip alınmadığını test etmesi demektir. Test alımı nasıl yapılır? Belediye tarafından, 18 yaşını doldurmuş bir kişi test alımı için görevlendirilir. Yöntemin etkili olması için, satın alış işlemi size önceden bildirilmeden yapılır. Öte yandan perakendecilik sektöründe çalışan herkesin belediyenin test alımı yapabileceğinden ve bunun gerekçesinden haberdar olması önemlidir, o nedenle test alımının ne olduğu konusunda personelinizi bilgilendirmeniz gerekir. Test alımının ardından sonucun bildirilmesi için belediyedeki işlem memuru tarafından sizinle irtibata geçilir. O zaman siz ve çalışanlarınızın bu konudaki kuralları ve yaş sınırlamasının gerekçesini kavramış olduğunuz belediye tarafından da teyit edilmiş olur. Ayrıca belediye kimlik istenmediğinde karşılaşabileceğiniz riskler konusunda enformasyon verme imkanı da bulmuş olur. Test alımı, belediye tarafından size karşı idari yaptırım gerekçesi olarak kullanılamaz. Yani, işletmeci olarak size test alımı sonucuna dayanılarak ihtar verilemez ya da ürün satış yasağı getirilemez. Öte yandan test alımı, işletmeci olarak yaş sınırı rutinlerinizi iyileştirmeye yardımcı olur. Bu iyileştirme faaliyetinde belediye destek olmaktadır. Satış yerinize test alımı için bir görevlinin gelebileceği konusunda personelinizi bilgilendirmeyi aklınızda bulundurun! Test alımı niçin gereklidir? Hafif bira ve tütün ürünleri satan yerlerin birçoğunda 18 yaş sınırıyla ilgili bilgilendirme ve tabela bulundurma kurallarına iyi uyulmaktaysa da yaş kontrolleri daha iyi yapılabilir. Bu durumun araştırılmasında test alımı iyi bir yöntemdir ve işletmeci olarak rutinlerinizi iyileştirme ve yaş sınırı kuralını korumanızda size yardımcı olur. Daha geniş tavsiye ve yönlendirme için belediyenize başvurun! Hafif bira ve tütün ürünleri hakkında daha fazla bilgilendirme broşürü ve yaş sınırı afişleri Folkhälsomyndigheten in internet sitesinde bulunur: www.folkhalsomyndigheten.se. 5
Test alımı, kimlik göstermeksizin hafif bira ve tütün ürünlerinin satın alınıp alınamayacağının test edildiği ve belediyenin başvurabileceği bir yöntemdir. Tüketicilere hafif bira ve tütün ürünleri satan sizler için bilgiler toparladığımız bu bölümde şu sorulara da cevap bulursunuz: Test alımı nedir? Test alımı nasıl yapılır? Yaş sınırına riayet edilmesinden kim sorumludur? Hafif bira ve tütün ürünleri satan yerlerin birçoğunda 18 yaş sınırıyla ilgili bilgilendirme ve tabela bulundurma kurallarına iyi uyulmaktaysa da yaş kontrolleri daha iyi yapılabilir. Bu durumun araştırılmasında test alımı iyi bir yöntemdir ve işletmeci olarak rutinlerinizi iyileştirme ve yaş sınırı kuralını korumanızda size yardımcı olur. FOLKHÄLSOMYNDIGHETEN 2014 ISBN 978-91-7603-410-1 (pdf) FOTO OMSLAG: SANDRA PETTERSSON FOTO INLAGA: S. 2 RIKKARD HÄGGBOM, S. 3 THINKSTOCK.COM GRAFISK PRODUKTION: AB TYPOFORM Solna Nobels väg 18, 171 82 Solna Östersund Forskarens väg 3, 831 40 Östersund. www.folkhalsomyndigheten.se