ÜNİTE 4 Hasta Kabulü ve Taburcu Edilmesi Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Amaçlar Hastanın hastaneye kabulünü, Hasta kabul işlemlerini, hemşirelik ve diğer bölümlerin görevlerini, Hastanın hastaneden taburcu edilmesi veya diğer bir servise gönderilmesi işlevlerini anlayabileceksiniz. İçindekiler Giriş Hasta Kabul Türleri Kabul Süreci Hastanın Taburcu Edilme Türleri Özet Değerlendirme Soruları Sözlük Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar Öneriler Çalıştığınız birimde, bu ünitede anlatılanlarla ilgili yapmakta olduğunuz işlemleri düşününüz, Ünite sonundaki soruları lütfen yardımsız cevaplamaya çalışınız. Eğer cevaplayamıyorsanız üniteyi tekrar çalışınız.
1. GİRİŞ Hastaneye kabul sırasında, hastalar ve aileleri endişe içindedirler. Hastaların ağrı ve benzeri başka şikayetleri onlarda sağlıklarıyla ilgili endişe/ korkuya neden olur. Hemşireler ve diğer sağlık elemanlarıyla ilk karşılaşma, onların bu endişe ve korkularını yatıştırmada önemli rol oynar. Böyle durumlarda sağlık bakım ekibinin tutumu hastanın tüm hastane deneyimini büyük ölçüde etkiler. 2. HASTA KABUL ÇEŞİTLERİ 2.1. Rutin Hasta Kabulü Rutin hasta kabulü, bireyin yaşamında acil, ciddi bir tehlike ve hayati fonksiyonlarını etkileyen acil bir durum olmadığı zaman yapılan kabul işlemidir. Hasta veya sağlıklı birey belirtilen gün ve saatte tedavi veya tetkik için hastaneye kabul edilir. Bu hastaların genellikle kabulden önce/sonra röntgen, labratuvar testleri ile istenilen diğer tetkikleri tamamlanır. Kabul işlemi; hastanın hastaneye kabul tarihinden itibaren gereken her tür kayıt, evrak, vb. yazılı yasal ve tıbbi işlemlerin servise kabulü ile de hemşirelik bakımının başlatıldığı işlemler dizisidir. 2.2. Rutin Olmayan veya Acil Kabul Acil durumda gelen hastaların kabul şeklidir. Bu hastalar için boş her kurum belirli bir oranda yataklar bulundurmalı, gerekirse rutin kabuller iptal edilmeli ve nekahat devresini evde geçirebilecek durumda olan hastalar erken taburcu edilmelidir. Hastanın, kabul ve tıbbi tedavisini başlatmak için hastanın yetkili bir hekim tarafından görülmesi gerekir. Bu tür vak'aların çoğu ambulans ile hastaneye getirilir. Kalp krizi geçiren hasta doğrudan koroner bakım ünitesine alınmalıdır. Acil kabullerde, kabul ofisi/karantinaya her vak'a bildirilir ve ilgili formları hastanın durumu uygun olduğunda ya ofiste ya da hasta yatağında tamamlanır. Gereken bilgi aile üyelerinden/yakınından alınabilir ve tanı, tıbbi girişimler için izin kâğıdı kendisine ya da uygun olan en yakın kişiye imzalatılır. Acil kabulün öncelik nedenleri nelerdir - 49 -
3. KABUL SÜRECİ Kabul süreci, kabul ofisi, karantina ilgili hemşire ve hekim işbirliğiyle gerçekleştirilir. 3.1. Kabul Ofisinin Sorumlulukları Kabul ofisindeki memur, hasta veya aile üyelerinden birisiyle görüşerek kimliği ile ilgili gerekli bilgiyi alır, formları tamamlar (Hastanın ismi, yaşı, adresi, medeni durumu, meslek, bağlı olduğu sosyal güvence türü, sevki, vb.bilgilerle). Kabul işlemi tamamlandığında hastaya yakınına gerekli izin kâğıdı imzalatılır. 3.2. Tıbbi Bölümün Sorumlulukları Hastanın hastaneye kabulünde yetkili bir hekim hazır bulunur, hekim tıbbi tedavinin başlatılmasından doğrudan sorumludur. Hekim tıbbi anamnezi almaktan, fiziksel muayene yapmaktan, ilaçları, tedavileri, testleri, işlemleri saptayıp yazılı olarak belirtmekten sorumludur. Hastanın servise kabulüyle tıbbi tedavi hemşirelik bakımı başlar. Her bir hastanın kendine özgü tıbbi tedavisi, bakımı, faaliyet sınırları vardır. Fizik muayene; hastanın baştan ayağa; iskelet, kas, deri yapısının ve bütün sistem/organların ya araç, ya da muayene eden kişinin duyuları yoluyla muayene edilmesidir. Fizik muayene ile saptanan hastalık belirtilerine fizik veya objektif bulgular denir, bu bilgilerden hemşirelik sürecinin birinci aşaması olan veri toplamada da yararlanılır. Fizik Muayenede Hemşirenin Görevleri Nelerdir Ortamın hazırlığına yönelik görevleri: Muayene odasının hazırlığında, muayene için gerekli olan araç ve gerecin hazırlanmasının yanında oda sıcaklığının da ayarlanması gerekir. Oda sıcaklığı en az 20 o C olmalıdır. Muayene tepsisi tam hazırlanmalıdır. Hastanın hazırlığına yönelik görevler: Hastanın giysilerinin çıkarılıp özel muayene giysilerinin giydirilmesi, muayeneden önce hastanın mesane ve barsaklarını boşaltmasına yardım edilmesi, hastaya muayene için gerekli pozisyonun verilerek üstünün örtülmesi, hekim ile işbirliği sağlıyarak işlem sırasında hastaya gerekli temel bilginin verilerek endişesinin azaltılması. - 50 -
Muayene Tepsisinde Bulunması Gerekli Araç ve Gereçler Nelerdir Oftalmaskop, otoskop, spekülüm, steteskop, sfigmomanometre, dil basacağı, diyapazon, refleks çekici, dermograf, kese kâğıdı, kapaklı kutuda pamuk tampon, çengelli iğne, kapaklı kutuda gaz bezi, test tüpleri, nörolojik muayene için sıcak veya soğuk su bulunan kaplar, steril ve steril olmayan eldivenler, el feneri ve portatif ışık, yumuşatıcı pomat, derece, antiseptikli solüsyon küveti, böbrek küvet, mezura, hastayı örtmek için çarşaf veya ara çarşaf. Bu araç ve gereçlerin hepsi tepside ve üstü örtülü olmalıdır. Her hastadan sonra muayene masası üstündeki çarşaf değişmeli ya da kağıt havlu ile kaplanmalı, her hastadan sonra kirli kısmı koparılmalıdır. Her muayene odasında musluk, lavabo, sıvı sabun ve kağıt havlu bulunması gerekir. 3.3. Hemşirenin Sorumlulukları Hasta servise geldiği zaman, hemşire hastadan ve bakımından sorumludur. Hemşire, hemşirelik bakım planını başlatır, vital belirtilerini ölçüp derece kağıdına kaydeder. Hasta kabulün ile görevli hemşire; hastanın üniteye oryantasyonundan, hastanın eşyalarının ve ünitesinin düzenlenmesinden, hemşirelik bakım planını uygulamaktan sorumludur. 3.4. Hastanın Oryantasyonu Hastanın servise, hastaneye ve içinde bulunduğu yeni duruma oryantasyonu hemşirenin sorumluluklarından biridir. Hasta, kişisel gereksinimlerine uygun bakımı, odasının ve banyo yerini, çağırma sistemini, acil durumda sorumlu kişilere nasıl ulaşacağını ve haberleşme sağlama yollarını, ziyaret koşullarını bilmelidir. Hemşire, kahvaltı ve yemek saatlerini, yatma zamanı ve daha birçok hastane kurallarını hastaya açıklar. Hastaneden hastaneye farklılık gösterebilen ziyaretçi gün ve saatleri hasta ve ailesine söylenmelidir. Hastane hakkında hastanın ve yakınlarının bilgi edinebileceği küçük bir el kitabı hazırlayarak, hasta kabulü ve faburculuk işlemleri hakkında bilgiler ile hastanın hastaneye ve evine oryantasyonu yönünden yardımcı olmalıdır (bkz. Sayfa 64). 3.5. Hasta Eşyalarının ve Ünitesinin Düzenlenmesi Hastalar hastaneye yanlarında değişik eşyalarla gelirler ancak hasta ünitesinin kısıtlılığı nedeni ile kişisel eşyaların dışında kalanlar bir kart üzerine kaydedilir ve hasta ailesine tes- - 51 -
lim edilir. Değerli eşyalar hasta yanında kaldığı zaman onların kaybolmasından veya zarar görmesinden hastane sorumlu değildir. Mücevher, yüzük, saat gibi kıymetli eşyalar, fazla miktardaki para eve gönderilmeli veya hastanede sorumlu bir kişi tarafından imza karşılığı teslim alınarak güvenli bir yere konulmalıdır. 3.6. Hemşirelik Bakımının Planlanması Hemşirelik sürecinin başlatılabilmesi için kabulde hastanın durumunu bilmek önemlidir. Aşağıdaki bilgiler (veriler) hasta yönünden araştırılmalı ve seçilen bakım planı formuna kaydedilmelidir. Şuur düzeyi Hayatî belirtiler Solunum özellikleri Kilo ve genel vücut yapısı Kendini ifade etme düzeyi Şikayetleri ve nedenleri Hareket düzeyi Derinin durumu Görme ve işitme durumu Protez kullanıp kullanmadığı Beslenme durumu ve alışkanlıkları gibi yaşam aktiviteleri Değişik formlar olmasına karşın kullanılan formlar genelde hastanın tercih ettiği besinleri, günlük aktivite düzeyini, alışkanlıklarını, hastanın özel ihtiyaçlarını, hastanaye ve hastalığına karşı tutumunu değerlendirebilecek bilgileri içermelidir. Hasta kabulünde hemşirenin sorumlulukları nelerdir 4. HASTANIN TABURCU EDİLME TÜRLERİ Hastanede kalma süresi, hastalığın durumuna ve hastanın yaşına bağlıdır. Yaşlı kişiler kronik hastalıklara daha yatkın olduklarından kalma süreleri uzayabilir. Hastalar kendi ya da yakınlarının yardımı ile bakımlarını evlerinde sürdürebilecekleri durumda iseler, hastalıklarının nekahat devresinde taburcu edilebilirler. Hastaneye kabul edilen hastaların büyük bir kısmı tedavi edilip, iyileştikten sonra taburcu edilir. - 52 -
Özel bakım gerektiren hastalar başka üniteye gönderilir. Hastanın hastane içinde bir başka üniteye gönderilmesi işlemi birçok yönden, hastanın taburcu edilme işleminde olduğu gibidir. Eğer hasta ölmüşse, post-mortem bakım verdikten sonra, ailesi ile iletişim kurularak hastane morguna gönderilir ve ölüm ile ilgili işlemler tamamlanır. Taburcu olma şekillerinin her birinde hemşire hastaya ve ailesine yardımcı olur, işlemlerin ve kayıtların yapılmasını sağlar. Hastalar hastaneden güvenli bir şekilde ayrılıncaya kadar hemşirelik bakımı vermeye devam edilir. Genellikle hastanelerde hastalar tekerlekli koltukla veya sa-kıncası yoksa yürütülerek taburcu edilir. Taburcu edilen hastaların bir aile bireyi veya yakını eşliğinde hastaneden çıkartılması tercih edilir. Bakım planına hasta kabulünde olduğu gibi taburcu edilirken de hasta için kullanılan yardımcı araç (tekerlekli koltuk, sedye, yürüyerek) ile çıkış şekli kaydedilir. Hastaların hastaneden taburcu edilme şekilleri nelerdir 4.1. Hastanın Planlı Olarak Taburcu Edilmesi Genellikle taburcu etme işlemi de planlı şekilde yapılır. Hastanın planlı taburcu edilmesi hastayı kabul eden hekimin sorumluluğudur. Hemşire, hastaya veya evde bakım verecek kişiye kullandığı ilaçlar, verilecek bakımın özellikleri ve verilmesi gereken destek hizmet kontrollere gelinmesi vb. gibi konularda planlı bir taburculuk bakımı için eğitim yapmalıdır. Sağlık ekibinin işbirliği ile taburcu edilme işlemleri tamamlanır. 4.2. Hastanın Başka Bir Üniteye Nakli Hastalar, gereksinim olduğu zaman, hastane içinde bir başka üniteye nakledilirler. Birçok hastanede karmaşık ve yüksek teknoloji gerektiren özel bakım üniteleri, ya da başka kliniklere vardır. Hastalar akut hastalıklarda veya özel durumlarda sürekli veya geçici olarak bu ünitelere nakledilirler. Nakil işlemlerinde yasal düzenek ve protokollere uyulmalı, hasta birey ve ailesinin insanlık onuru ve gizlilik duygusuna saygılı olmalı. - 53 -
4.3. Hastanın Kendi İsteği İle Taburcu Olması Hasta bazen hekim direktifine rağmen, hastaneden çıkmayı isteyebilir. Bu durumda hastaya T bbi Tavsiyeye Ra men Ç kma Formunu imzalatmalı ve hasta bunun anlamını tam olarak kavramalıdır. Hasta formu imzalamayı red ederse, yasa gereği hastaneden çıkarılmaz. Taburcu edilecek hastaya hemşirelik yaklaşımı ne olmalıdır 4.4. Ölüm Durumundaki İşlemler Hastanede ölüm durumu bazı zorunlu işlemleri gerektirir. Ölümün resmen bildirilmesi hekimin yetkisindedir. Hemşire tarafından gerekli bakım ve işlemler tamamlandıktan sonra morga gönderilir. Hekim ölüm belirtilerini belgeler. Ölüm belgesi; hastanın kimliği, ölüm sebebi, ölüm tarihi ve zamanı ile ilgili bilgileri içerir. Ölen kişinin organ transplantasyonu için bağış yapıp yapmadığı araştırılır. Aileye destek olmak hemşirenin görevidir. Özet Hastaneye kabul işlemi hastada belirli ölçüde korku ve endişe yaratır. Hastadaki bu korku ve endişe giderilmelidir. Hasta kişiliğinin kaybolacağından korkar, bir kişi yerine bir sayı, bir vak'a olacağı düşüncesine kapılır, bilinmeyenden ürker. Böyle durumlarda sağlık bakım ekibinin tutumu hastanın tüm hastane deneyimini büyük ölçüde etkiler. Hastanın taburcu edilme sırasında, hastaneden güvenle ayrılması için korku ve endişesini gidermek gerekir. Bunun için hasta ve ailesine tedavi ve bakımı sürdürebilmesi için planlı eğitim verilir. Değerlendirme Soruları 1. Bakım ve tedavi için hastanın hastaneye kabulünde yetkili kişi kimdir A) Hemşire B) Hekim C) Kabul memuru D) Hastane yöneticisi E) Sekreter - 54 -
2. Hastaya belirlenen gün ve zamanda gerekli olan müdahale için hastaneye yatması söylendiğinde, bu aşağıdaki hasta kabul türlerinin hangisine girer A) Rutin dışı kabul B) Acil kabul C) Kısa süreli kabul D) Rutin kabul E) Geçici kabul 3. Aşağıdakilerden hangi grup hastalar hasta kabulünde öncelik taşır A) Akut hastalığı olanlar B) Kronik hastalığı olanlar C) Planlı cerrahi müdahale gerektirenler D) Tetkik amacı ile gelenler E) Teşhis amacı ile gelenler 4. Hastanın tıbbi tedavisi ne zaman başlar A) Hasta hastaneye geldiğinde B) Vital belirtileri alındığında C) Hasta yatağına alındığında D) Hekim direktifleri verildiğinde E) Labratuvar tetkikleri geldiğinde 5. Aşağıdakilerden hangisi hasta kabulünde hemşirenin sorumluluğu de ildir A) Tedaviyi belirlemek B) Hastayı üniteye oryante etmek C) Hastaya ait eşyaları düzenlemek D) Hemşirelik bakımı vermek E) Oda arkadaşları ile tanıştırmak 6. Aşağıdaki değerli eşyalardan hangisi hastanenin güvenlik kasasına konur A) Ev anahtarı B) Araba anahtarı C) Altın takılar D) Altın saat E) Hepsi 7. Aşağıdakilerden hangisi hastanın tekerlekli koltuk ile taburcu edilmesi nedenidir A) Hasta güvenliğini sağlamak B) Hastane politikasını uygulamak C) Hekim direktifini uygulamak D) Hastanın isteğini yerine getirmek E) Hiçbiri - 55 -
8. Bir hastada solunum yoksa, nabız alınamıyorsa, ölüm kim tarafından tespit edilir A) Kalp-akciğer canlandırması ekibi B) Hekim C) Hemşire D) Sorumlu hemşire E) Organ transplantasyonundan sorumlu kişi Sözlük Oftalmaskop : Gözün ayrıntılı biçimde incelenmesi için kullanılan alettir. Otoskop : Kulak muayenesinde kullanılan alettir. Post-mortem : Ölüm sonrası Spekülüm : Bir vücut boşluğunu doğrudan incelemek amacıyla, doğal bir geçidi açmaya yarayan alettir (burun, kulak, vajen spekülümleri gibi). Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar Henderson, V., Nite, G., Principles and Practice of Nursing, Macmillan Publishing Co, New York, 1978. King, M.E., Wieck, L., Dyer, M., Hemşirelik Teknikleri El Kitabı (Çev.: K. Babadağ, N. Sabuncu, G. Tandal) Redhouse Yayınevi, İstanbul, 1981. Rambo, B. J., Wood, L. A., Nursing Skills for Clinical Practice, Third Edition, Saunders Company, Philadelphia,1980. Sapertein, A.B., Frazier, M. A., Introduction to Nursing Practice, F.A. Davis Company, Philadelphia, 1980. - 56 -