Yoğun Bakım Ünitelerinde Kep, Maske, Koruyucu Gözlük ve Galoş Kullanılması Doç. Dr. Oğuz KARABAY Abant İzzet Baysal Üniversitesi İzzet Baysal Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD 1
Yoğun bakım ve izolasyon önlemleri Yoğun bakım üniteleri hastane infeksiyonlarının oldukça sık görüldüğü yerlerdir. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% Normal Servis YB 20% 10% YBÜ nde yatış oranı %5-10 ama hastane infeksiyonlarının % 25 i YBÜ kaynaklı 0% Yatan Hasta Oranı Hastane İnfeksiyonu Garner JS. Infect Control Hosp Ep1996;105:515-523 2
Yoğun bakımlarda infeksiyon riski yüksek Riskli hastaların bir arada Vücut sıvıları ve çıkartılarıyla temas İnvazif işlemlerin sık Parlar S, Ovayolu N, Bozkurt Aİ A. Yoğun Bakım Ünitelerinde çalışan Hemşirelerin El hijyeni, eldiven giyme ve antiseptik kullanımı konusundaki bilgi, tutum ve uygulamaları.. Hemşirelik Froumu 2003; 6:60-69 69 3
Yoğun bakımda mikrorganizmaların bulaşmasında 5 ana yol Temas, Damlacık yolu, Hava yolu, Ortak kullanılan araçlar ve Vektörler Şener K; izolasyon ve izolasyon yöntemleri. http://www.gata.edu.tr/kitap/1_bolum/7_izolasyon_yontemleri-son-d.pdf 4
İZOLASYON ÖNLEMLERİ KORUYUCU ÖNLÜK 5
Koruyucu Önlük giymekteki amaç? 1. Sağlık Personelinin elbiselerinin kirlenmesi ya da bakterilerle kontamine olmasını engellemek 2. Cilde kan ve kan içeren sıvı bulaşmasını engellemek 3. Çoklu dirençli bakterilerin yayılmasını önlemek için. İzolasyon Önlemleri Klavuzu, Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2006:10, Ek 2 6
Koruyucu Önlük (KÖ) Mümkünse tek kullanımlık önlükler (plastik) tercih edilmeli. Etkin ama pahalıdırlar Tek kullanımlık olmayanlar kullanılıyorsa kullanıldıktan sonra çamaşırhaneye gönderilmelidir. 7
Koruyucu önlük ne zaman giyilmelidir? Vezikülerdöküntülü hastaların odası, İshalli, kolostomili hastaların odası Epidemiyolojik önemi olan mikrorganizamalarla kolonize-infekte hastaların odası, MRSA, VRE, Pseudomanas, Acinetobacter. Üzeri açık bırakılan apseli hastalar Ciddi yanık ve yaralarda (Steril önlük) İzolasyon Önlemleri Klavuzu, Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2006:10, Ek 2 8
Koruyucu önlük ne zaman giyilmelidir? Clostridiumdifficile ishali E.coli O157-H7 koliti Hepatit A Bit Uyuz İmpetigo Caylan R. Hastane İnfeksiyonları Derg. 2005;9 185 9
Koruyucu Önlük YB dan çıkarken mutlaka çıkarılmalı Özel toplama kaplarında saklanmalı Eller dezenfekte edilmelidir. 10
Koruyucu Önlük (KÖ) Su ve mikroplar için geçirgen olmamalıdır. Bacağı da örtecek kadar uzun olmalıdır. İzolasyon Önlemleri Klavuzu, Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2006:10, Ek 2 Standard principles for preventing hospital-acquired infections. J Hosp Infect 2001; 47 (supplement): S21-S37. 11
Önlük giymek VRE kolonizasyonu 2.5 kat azaltıyor. 12
Yoğun bakımda VRE bulaşmasını önlemede önlük etkin bulunmuştur. 13
3811 bebeğin alındığı derlemede Önlük değerlendirilmiş Yenidoğanmortalitesini azaltmıyor Klinik İnfeksiyonları azaltmıyor Bakteriyel kolonizasyonu azaltmıyor. 14
KÖ Uyumu etkileyen Faktörler Kadın > erkek OR 2.3 YB da personeli > YB dışı çalışan pers. OR 2.2 Koruyucu önlük giyenlerin eldiven giyme uyumu : %95 Manian FA, Ponzillo JJ. Compliance With Routine Use of Gowns by Healthcare Workers (HCWs) and Non- HCW Visitors on Entry Into the Rooms of Patients Under Contact Precautions. Infect Control Hosp Epidemiol. 2007;28(3):337-40. 15
Kep Kepler ucuzdur ve yoğun bakım ortamında saç ve saçlı deriden kaynaklanabilecek mikrorganizmaları uzaklaştırır. Kep giyilmesi önerilen durumlar: 1. Yoğun bakımlarda cerrahi işlemler sırasında 2. IV Kateterlerin takılması sırasında 3. Yanık ünitelerinde hasta bakımı sırasında 16
Maske ve Gözlük YOĞUIN BAKIMDA; Kan, Vücut sıvıları, Sekresyonlar ve Çıkartıların sıçramasına yol açacak işlemler sırasında maske ve gözlük takılması gereklidir. Pratt RJ. Journal of Hospital Infection 2007; 65s:s1-s64 17
Gözlük Yoğun Bakımda ; Ağız içine yapılan müdahalelerde Endoksopik ve bronkoskopik girişimlerde Cerrahi işlemler sırasında Vajinaldoğum ve sezaryen sırasında önerilmektedir. Kouri, D.L. and J.M. Ernest,. American Journal of Obstetrics & Gynecology,1993. 169(2): p. Pt 1-5. 18
Koruyucu gözlük Ortepedistlere plastik gözlükler giydirildikten sonra ardışık 60 ameliyattaki kontaminasyon sıklığı incelendi Gözlüklerin 37 sinin (%62) hastaların vücut sıvılarıyla kontamine olduğu saptanmıştır. 19
Maske 20
Bir kişi günde 10-20 m3 hava solur. Öksürük sırasında 100.000 partikül Hapşırık sırasında 2.000.000 21
22
23
Maske Yoğun bakımda hasta bakım işlemleri sırasında kan vücut sıvıları salgı ve sekresyonların sıçramasına neden olacak işlemler sırasında 24
Maske Yoğun bakımdaki sağlık çalışanlarının ağız, burun mukozalarını mikroplarla olası bulaştan korunmalıdır. Bu amaçla kullanılacak olan maskeler ağız ve burnu tamamen kapatmalıdır. 25
Maskeler, İşlem bittikten sonra çıkarılmalı, Boyunda asılı bırakılmamalıdır. Maskeyi çıkarırken iplerden tutarak çıkartılmalı Maskeye temas edilmemelidir Devrim İ.Diş Hekimliği Uygulamalrında Çalışma ortamının n temizliği i ve Kişsel koruyucu Yöntemlerle Y infeksiyon kontorolü.. 3. Sterlizasyon ve Dezenfeksiyon Kongresi Bildiri kitabında 2003: sayfa 455-461. 461. 26
Damlacık İnfeksiyonlarında Maske 50-100 µpartiküller hızla çöker Büyük damlacıklar uzun süre havada asılı kalamadığından özel havalandırma sistemi ve özel ventilasyon gereksiz Damlacıklar (>5 µm) kaynak kişi tarafından Öksürme, Horlama, Konuşma, Aspirasyon, Bronkoskopi gibi işlemler sırasında etrafa yayılır. 27
Damlacık İnfeksiyonlarında Maske 5-10 µ partiküller ise solunum yoluyla girme olasılığı vardır. Bu partiküllerle direkt temas mümkün Deri y Deri yüzeyi zeyi Göz mukozas z mukozası Farinks den ileriye Ø 28
Damlacık İnfeksiyonlarında Maske Cerrahi maskeler büyük partiküllerin (>5 μm) bulaşmasını önlerler. Bu partiküller 1 m den uzağa gitmezler. Yoğun bakımda damlacık infeksiyonu şüpheli hastaya 1 m kadar yaklaşan tüm personel maske giymelidir. 29
YB dadamlacık yolu infeksiyonları Neisseria meningitidis Haemophilus influenzae İlaca dirençli pnömokok İnfluenza GAS farenjiti Kızıl Kabakulak Bu hastalar tek kişilik odalara (mümkünse ) alınmalı 30
Hava yolu (Airborne) infeksiyonlarında Maske Havada asılı kalan 2-5 µm çaplı damlacıklarla bulaşan etkenlerde özel maskeler gereklidir. Akciğer ya da Larinks tüberkülozu, Suçiçeği, Yaygın zoster infeksiyonu, Kızamık gibi infeksiyonlarda Özel havalandırma ve ventilasyon sistemleri gereklidir. 31
SOLUNUM İZOLASYONU Bu grup hastalar özel izolasyon odasına yerleştirilmelidir. Hasta odasına giren herkes özel koruyucu maske (N95 maskesi) takılmalıdır. Transfer gerektiren durumlarda hastaya maske (normal cerrahi maske) taktırılmalıdır Odada negatif hava basıncı olmalı, oda havası saatte 6-12 kez değişmelidir 32
N-95 maske Tb basili Cerrahi maskeyle riski azaltma = 2.5 kat N95 maske = 17.5 kat 33
216 Sağlık çalışanı uyumu Parametre Uyum % Gözlük 53.5 Maske 47.2 KÖ 33.9 Eldiven 93.2 34
Uyum neden kötü Tekrarlayan karşılaşmaya rağmen infekte olmama* Malzeme yokluğu Fazladan zaman ve emek gerektirmesi Rahatsızlık hissi (klimalı YB ) Yorgunluk, bitkinlik, azalan motivasyon Başkalarının bozuk tutumları Artmış iş yükü İnançlar, Tecrübe yükü! * DejoyDM. J Occupt Helath Pys 2000;5:127 35
Uyumu arttıran etmenler Genç yaş* Gençlerde ki uyum Az tecrübeli olmak** Yeni asistanlar ve öğrencilerin uyumu Öğrenciler > asistanlar> Kıdemli klinisyenler Bulaşım hakkında az bilgiye sahibi olmak*** Hemşireler> Hekimler Endoskopi sırass rasında Gastroenterologların n uyumu %14 Hemşirelerin uyumu %21 MRSA salgını*** Fizyoterapist uyumu (%89) Asistanların n uyumu (%22) * Gershon RR, Compliancewith universalprecautionsin correctionalhealth carefacilities. J Occup Environ Med. 1999 41(3):181-9. **Infect Control Hosp Epidemiol. 2001 Aug;22(8):522-4 36
Galoş Yoğun Bakımlarda galoş giyilmesinin hastane enfeksiyonlarını azalttığını yada önlediğini gösteren bilimsel veri yoktur. Galoş kullanımıyla yoğun bakım zemininde bakteri yoğunluğunun azaldığını gösteren veri yok *Aylife GA. Controlof Hospital Infection 3rd ed. 1996; 142 **Humphreys H. J Hosp Infect 1991: 17;117-23. 37
Sonuç olarak 1. Maske ve gözlük; Hastadan sıçraması olası kan ve sekresyonlardan sağlık personelinin ağız, burun ve göz mukozalarını korumak için gereklidir. 2. Koruyucu önlükler Hastaların vücut sıvıları, atıkları ya da kanlarıyla temas ihtimali varsa giyilmeli, tek kullanımlık önlükler tercih edilmeli. YB ünitelerinde Galoş giyilmesi gereksizdir. Garner JS. Guideline for isolationprecautions in hospitals. The HospitalInfectionControlPractices AdvisoryCommittee. Infect Control HospEpidemiol1996;17:53 80. 38
39
40