Sağlık Çalışanlarının Tüberkülozdan Korunması ve Kontrolü Prof. Dr. Ayşe e YüceY Sağlık k Hizmetleri Prof. Dr. Ay ile İlişkili Dokuz İnfeksiyonlar Eylül Üniversitesi Tıp T p Fakültesi İnfeksiyon Hastalıklar kları ve Klinik Mikrobiyoloji AD Tüberküloz Klimik Bahar ve Okulu Kontrolü 2008 Prof. Dr. Ayşe e YüceY Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp T p Fakültesi İnfeksiyon Hastalıklar kları ve Klinik Mikrobiyoloji AD Ocak 2007- Kuşadas adası 1
Dünyada TB Nüfusun 1/3 ü infekte (2 milyar) Yılda 8 milyon yeni TB hastası Yılda 2-32 3 milyon ölüm Günde 8 000 ölüm Önlenebilir ölümlerin %26 sı 2
Dünyada TB 3
TB Artışı ışının n Nedenleri HIV infeksiyonunun ortaya çıkışıışı (1980) TB kontrolüne ne verilen önemin azalması (Bütçe, sağlık örgütlenmesi) Yoksulluk ve göçg öçler 4
TB Bulaşı Kaynak TB hastasıdır r (Akciğer, bronş, larinks) Hava yolu (damlacık çekirdeği) i) ile bulaşı şır ( 1-1 5 µm) Aktif TB lu bir hasta yılda y 10-15 15 kişiyi iyi infekte edebilir 5
TB Bulaşı Konuşma ile 0-2100 Öksürme ile 0-35000 Hapşı şırma ile 4500-1.000.000 damlacık çekirdeği i oluşur ur Her damlacık çekirdeğinde inde 1-31 3 basil bulunur İnfeksiyon oluşumu umu için i in 1 basil yeterlidir TB için izin verilebilir maruziyet düzeyi yoktur! 6
TB İnfeksiyonu İnhalasyonla alınan basiller alveole ulaşı şır 2-12 hafta içinde i inde immün yanıt infeksiyonu sınırlar PPD pozitifleşir ir (primer( infeksiyon) Bu kişilerde ilerde yaşam am boyu aktif hastalık k gelişme riski % 10 dur Bazı bakteriler uykuda kalır (Latent TB infeksiyonu = LTBİ) 7
Latent Tb lu Hasta Asemptomatiktir Bulaştırıcı değildir Pa akciğer grafisi normaldir Aktif TB a ilerleyebilir PPD ile tanı alır (Quantiferon-TB gold -ABD) 8
Aktif TB gelişme riski yüksek y LTBİ olanlar HIV pozitif olanlar Yakın n zamanda ( son 2 yıl y l içinde)tb i inde)tb tanısı almış olanlar 4 yaş altındaki çocuklar Altta yatan hastalığı olanlar Yetersiz tedavi alan veya tedavi almamış olan hastalar 9
Bulaş riski yüksek y hasta özellikleri Akciğer, bronş, larinks TB Yayma (+) hasta (Yayma negatif hastalar da bulaştırabilir!) Akciğerde kavite varlığı Öksürük, k, aksırık k ve bunlara yol açan a an işlemleri (Bronkoskopi, endotrakeal entübasyon basyon,, otopsi vb) Başka tanı ile izlenen TB lu hasta Yetersiz sağalt altım m alan veya dirençli basil ile infekte hasta (ÇİD-TB,( XDR-TB) 10
Bulaşı Arttıran ran Çevre-ortam Faktörleri Uzun süre s yakın n temas (aile bireyleri, işi arkadaşlar ları Yetersiz izolasyon Küçük k hacimli ortamlar, kötük havalandırma Yetersiz temizlik ve dezenfeksiyon Uygunsuz örnek alma işlemlerii 11
Hastane İlişkili Bulaş İçin Risk Faktörleri 1 Gecikmiş tanı Yetersiz ve gecikmiş sağalt altım Yetersiz ve gecikmiş izolasyon Uygunsuz ve yetersiz mikrobiyolojik yöntemler (abse( drenajı, bronkoskopi, otopsi vs) 12
Hastane İlişkili Bulaş İçin Risk Faktörleri 2 Hastanedeki tuberküloz prevalansı Toplumdaki tuberküloz prevalansı Hizmet verilen hasta popülasyonu Sağlık çalışanlarının n birimi Enfeksiyon kontrol önlemlerinin etkinliği 13
Kimler Yüksek Y Risk Altında Düşük k gelirli yeterli sağlık k hizmeti alamayanlar Yüksek riskli erişkinlerle aynı ortamda kalan çocuklar Yakın n temaslılar lar Yüksek TB insidansı olan bölgelerden b gelenler Yüksek riskli bölümlerde b çalışan ve tanı almamış TB hastaya maruz kalan sağlık k personeli ve hastalar - HIV (+) hastalara bakım m veren klinikler - Göğüs s Hastalıklar kları ve TB hastaneleri 14
Sağlık k Kurumlarında TB Riski -1 Kurumdan kuruma ve kurum içinde i inde değişiklik iklik gösterir Sağlık çalışanlarında nda risk 0.6 2 kat fazla Sağlık çalışanlarında nda risk tümüyle t yok edilemez Risk düzeyi d toplum düzeyine d indirilmeye çalışılmalı Menzies D et al. Int J Tuberc Lung Dis 1998;2 (supp( supp). S 98-102 15
Sağlık k Kurumlarında TB Riski -2 Son 20 yıldaki y salgınlar nların n ortak özellikleri Kaynak olguya geç tanı Havalandırma sistemleri (resirk( resirkülasyon) İzolasyon önlemlerinin yetersizliği Karşı şılaşan an kişilerin ilerin hastalığ ığa a yatkınl nlığı (HIV, AIDS, Kemoterapi v.s) Iseman MD, A clinicians guide tuberculosis. Lippincott Williams and Wilkins Phidelphia Lippincott 16 Wilkins,2000.
Sağlık k kurumlarında TB riski -3 1980-90 90 larda çok sayıda hastane salgını yaşand andı Özellikleri Hastalara ve sağlık çalışanlarına na MDR-TB TB nin yayılımı Yeni oluşan infeksiyonun hızlı progresyonu Nedenleri Gecikmiş tanı AII uygulamaların n ihmal edilmesi Solunum yolu önlemlerinin ihmal edilmesi CDC. Guidelines for Preventing the Transmission of M. tuberculosis in Health 17 in Health Care Settings, 2005
Sağlık k Kurumlarında TB Riski -4 Sonuçlar Uygun infeksiyon kontrol önlemlerinin alınmas nması ile salgının n yayılımının n azalması ya da durdurulması sağland landı Ancak her uygulamanın n etkinliği i yeterince değerlendirilemedi erlendirilemedi 18
Sağlık k Kurumlarında TB -1 Kanada da 17 Acil Bakım m Hastanesi (1992-95) 95) Daha az sayıda TB hastası geliyor Daha fazla bronkoskopi yapılıyor yor Daha geç tanı konuyor Sağalt altıma geç başlan lanıyor Personel bulaş riski fazla Ölüm m daha fazla Greenaway C et al. Am J Respir Crit Care Med 2002, 165:927-33 19
Sağlık k Kurumlarında TB -2 Malavi de bir hastanede 2 yılday 310 hemşire Aktif TB 12 (%4) Toplumdan 40 kat fazla Harries AD et al.trans Roy Roy Soc Trop Med Hyg 1997; 91 : 15 1997; 91 : 15-20 7
Sağlık k Kurumlarında TB -3 Hollanda da Erasmus Üniversite Hastanesi 5 yılly llık k dönemde d 101 sağlık çalışanı TB tanısı 67 sinin epidemiyolojik, mikrobiyolojik kayıtlar tlarına ulaşı şılmış %42 si infeksiyonu iş yerinde almış İndeks olgunun tanısında nda gecikme en önemli risk faktörü Vries G et al. Eur Respir J 2006;28:1216-21 21 21
Sağlık Çalışanlarında nda TB (Türkiye) -1 Sağlık çalışanlarında nda 1950 öncesi TB riski 1950 sonrası TB insidansı 32-52/100.000 Sağlık çalışanlarında nda insidansı 252-670/100.000 Hastane çalışanlarında, nda, toplumdan 10 kat fazla 22
Sağlık k Kurumlarında TB (Türkiye) -2 Dicle Ü.Tıp p Fak. 1985-792 sağlık k personeli Sekel lezyon Kuşkulu TB Kesin TB 14 kişi 3 kişi 2 kişi Seyfettin O ve Ark TüberkT berküloz ve Toraks 1985 23
Sağlık k Kurumlarında TB (Türkiye) -3 Atatürk Göğüs G Hast.. ve Cerrahisi Merkezi 1991 602 kişi i incelenmiş - Geçirilmi irilmiş TB 28 kişi - Kuşkulu TB 5 kişi - Kesin TB 1 kişi Ünsal M. Solunum Hastalıklar kları,, 1992 24
Sağlık k Kurumlarında TB (Türkiye) -4 Dokuz Eylül Ü.. Tıp T p Fak. (1986 98) - 6156 kişi i incelenmiş - TB hastası 59 kişi - Göğüs s kliniğinde inde çalışanlarda risk 6.4 kat fazla - Hemşirelerde risk doktorlara göre g 2.6 kat fazla Kılınç O. Toraks Dergisi, 2000 25
Sağlık k Kurumlarında TB (Türkiye) -5 1991-2000 İstanbul Ü.. Tıp T p Fak. 3359 ± 33.2/ yıl y l sağlık çalışanı 31 TB tanısı Sağlık çalışanı TB insidansı 96 /100 000 8 doktor 1 hemşire 22 diğer meslek grubu Çuhadaroğlu Ç et al BMC Infectious Diseases,, 2002;2:14 26
TB Riski Yüksek Y Meslek Grupları Hemşire Doktor (Dahiliye, Göğüs G s Hastalıklar kları) Patolog Laboratuvar çalışanları Yoğun basil içeren i aerosollerin bulunduğu ortamlarda bulunanların n % 40 80 i birkaç saatte enfekte olur 27
TÜBERKULOZ KONTROLÜ 28
Administrative Yönetimsel Kontroller Controls Çevresel Kontroller Environmental Controls Respiratory Protection Solunumsal Kontroller CDC. Guidelines for Preventing the Transmission of M. tuberculosis in Health-Care Settings, 2005 29
TB İnfeksiyon Kontrolünün 1. Yönetimsel Y kontroller Temelleri - Etkili EK programlarının n uygulanmasını sağlamak 2. Çevresel kontroller - Enfeksiyöz partiküllerin yoğunlu unluğunun unun ve yayılımının azaltılmas lmasını sağlamak 3. Solunum yolu kontrolleri - Özel bölgelerde b ve özel işlemler i sırass rasında uygulanarak bulaş riskinin daha da azaltılmas lmasını sağlamak 30
Yönetimsel Kontroller -1 Sorumlulukların n belirlenmesi Risk belirlenmesi TB bulaşı şını önlemek için i in yazılı protokoller hazırlanmas rlanması Sağlık çalışanlarının n kuramsal-uygulamal uygulamalı eğitimi Sağlık çalışanlarının n hastalık k ve infeksiyon açısından taranması TB kuşkulu kulu hastaya hızlh zlı tanı-izolasyon ve sağalt altım m uygulanmasının n sağlanmas lanması Uygulamaların n denetimi 31
Yönetimsel Önlemler -2 Risk değerlendirmesi erlendirmesi Toplumdaki TB sıkls klığı TB hastalarının n başvuru sıkls klığı Kurum içinde i inde bu hastaların n bulunduğu u yerler ve sayısı Personelin bu hastalarla teması Çalışanlarda PPD pozitifliği Risk derecesi belli aralıklarla yeniden değerlendirilmeli erlendirilmeli (Düşük k risk için i in yılda y 1 ) 32
TB Risk SınıflamasS flaması (CDC) Düşük Yüksek < 200 yatak < 3 TB hastası/y /yıl 3 TB hastası/y /yıl 200 yatak < 6 TB hastası/y /yıl 6 TB hastası/y /yıl Ayaktan başvuru < 3 TB hastası/y /yıl 3 TB hastası/y /yıl 33
Yönetimsel Önlemler -3 İşe e Başlamadan Önce Değerlendirme erlendirme Daha önce hiç PPD yapılmad lmadıysa İlk PPD negatifse işe i e alınır, 1-31 3 hafta sonra ikinci PPD yapılır İlki pozitif gelirse ikinci yapılmaz, aktif hastalık k açısından a araştırılır Daha önce bir kez PPD negatif ise İkinci PPD 7-3657 gün g n arasında uygulanır 34
Yönetimsel Önlemler -4 İşe e Başlamadan Önce Değerlendirme erlendirme İki basamaklı tuberkülin deri testi iki PPD testi arasında en uygun süre s 1-31 3 hafta olmalı İki test arasındaki süre s bir haftadan kısa,365 k günden g uzun olmamalı PPD pozitif olanlarda aktif hastalık k olmadığı ispatlanmalı Eş zamanlı negatif akciğer grafisi ve doktor muayenesi ile semptom veya bulgu olmaması Eş zamanlı akciğer grafisi yoksa işe i e başlamadan negatif akciğer grafisi ve semptom olmaması Latent TB açısından a profilaksi veya aktif TB için i in tedavi aldığı ığını gösterir sterir doktor belgesi ve semptom olmaması O dönemde d klinik değerlendirme erlendirme ile aktif TB olmadığı ığını gösterir 35 doktor belgesi
Yönetimsel Önlemler -5 Sağlık Çalışanlarının n EğitimiE İşe e başlamadan TB infeksiyonu ve hastalığı ığının epidemiyolojisi, tanı,, klinik, risk faktörleri anlatılmal lmalı ve belli aralıklarla bilgi düzeyleri d değerlendirilmeli erlendirilmeli Çalışacak kişiye iye ve çalışma koşullar ullarına uygun uygulamalı eğitim olmalı TB bulaşı ve infeksiyon kontrolu konusunda danış ışmalık verilmeli Nerede ve nasıl çalışmaları gerekliliği i anlatılmal lmalı 36
Yönetimsel Önlemler -6 Sağlık Çalışanlarının İzlemi-a Özel risk altındaki kişilere ilere 6 ayda bir PPD PPD ilk uygulamada negatif ise 1-31 3 hafta sonra tekrarlanmalı PPD bazal değeri eri saptanmalı,, 12 hafta sonra test tekrarlanarak serokonversiyon yönünden nden değerlendirilmeli erlendirilmeli PPD serokonversiyonu varsa aktif TB yönünden nden araştırılmal lmalı Aktif hastalık k yoksa koruyucu sağalt altım verilmeli 37
Yönetimsel Önlemler -7 Sağlık Çalışanlarının İzlemi-b TB semptomları olanlar belirlenmeli İşe e başlarken PPD pozitif olanlara TB semptomları yoksa yeniden PPD yapılmamal lmamalı PPD pozitif olanlara akciğer filmi çekilmeli Semptomlar olmadan yeniden film çekilmemeli Aktif tüberkt berkülozlu kişiler iler sağalt altılmalı Basil negatif olana değin çalışmasına izin verilmemeli 38
Yönetimsel önlemler -8 BCG Profilaksisi PPD testi negatif olan sağlık çalışanına na uygulanmalı 39
Yönetimsel önlemler -9 BCG Kimlere Yapılmal lmalı? * TDT (-)( çocuklara -Tedavi edilmeyen yada eksik tedavi olan TB lu hastalar -İNH ve RİF R F dirençli suşla infekte aktif TB lu hastalar ile sürekli s temas halinde olan * Sağlık çalışanlarınana -İNH ve RİF R F dirençli suşla infekte hastaların n yoğun olduğu u yerlerde çalışan -Bu suşlarla infekte olma olasılığı ığı yüksek olanlar -Kapsamlı TB kontrol önlemlerinin uygulanmasına na karşı şın n başar arısız olunduğu u durumlarda 40 CDC-DTBE DTBE MAYIS 2007
Yönetimsel önlemler -10 BCG Kimlere Yapılmamal lmamalı? İmmunsuprese kişilere ilere (HIV (+), organ transplantasyonu adayları, lösemi, lenfoma, kortikosteroid, antimetabolit,, radyasyon alan vb. ) Gebelere CDC-DTBE DTBE MAYIS 2007 41
Çevresel Önlemler -1 Odada kontrollü hava akımı sağlanmal lanmalı Sistem kontamine havayı dilüe etmeli ve uzaklaştırmal rmalı Tek yönly nlü sistem tercih edilmeli Negatif basınçlı olmalı Saatte 6-10 kez hava değişimi imi sağlanmal lanmalı Yeni hasta kabul edilmeden önce içerideki i partiküllerin en az %99 u u uzaklaştırılmal lmalı 42
Çevresel Önlemler -2 Havanın n temizlenmesi Filtre (HEPA): 0.3 mikron veya daha büyük b partikülleri %99,97 oranında nda tutar UV (UVGİ): Dalga boyu 254 nm olan ışın üst oda havasına uygulanmalı,, 24 saat açık a bırakılmalı 20 m2 lik oda için, i in, 15 waat 43 waat 2 UV lamba gerekli
Çevresel Önlemler -3 TB kuşkulu kulu hasta muayene ve sağalt altım m odaları ayrı olmalı Polikliniklerde ve acil serviste izolasyon odası bulunmalı Bekleme, gözlem, g ayaktan sağalt altım m odalarında havalandırma, UV olmalı Tüm m mühendislik m önlemleri doğru kullanılmal lmalı ve çalışmalar düzenli d kontrol edilmeli 44
Odanın negatif basınçlı olup olmadığı hergün kontrol edilmeli Duman içeri= Negatif basınç Duman dışarı= Pozitif basınç 45
Tek yönlü, kısa sirkülasyonlu hava akımı sağlanmalı 46
Odada tek yönlü hava sirkülasyonu, havanın temizlenmesi 47
Aerosol oluşturan işlemler negatif basınçlı odada yapılmalı 48
Solunum Yolu Önlemleri-1 Maskeler TB lu hasta izolasyon odasında Öksürük k yaratan işlemler i sırass rasında TB lu hastanın n nakli sırass rasında Acil cerrahi girişim im ya da diş sağalt altımı sırasında takılmal lmalıdır 49
Solunum Yolu Önlemleri -2 Yapılacak işlemin i riskine göre g maske seçilebilir (Bronkoskopi için in basınçlı hava veren maskeler) Maskeye kolay ulaşı şılmalı Maskenin yüze y uyumu için i in uygulamalı eğitim yapılmal lmalı Ancak: Acil durumlarda yüze y oturtulması için in zaman yetersiz olabilir Hasta ile iletişimi imi engeller Günlük k izlemde defalarca takma sorunu 50 Görmenin engellenmesi sonucu batma ve kazalar
Solunum Yolu Önlemleri -3 Maske kriterleri (CDC) Bir mikron büyüklb klüğündeki partikülleri %95 etkinlikte filtre etmeli Yüze oturduğunda unda %10 veya daha az kaçak ak olmalı Değişik ik sağlık çalışanlarının n yüzlerine y uymalı Her giyildiğinde inde yüze y oturması kontrol edilmeli 51
52
Tb lu Hastanın n Yönetimi Y -1 TB dan Kuşkulanma Antibiyotik ile düzelmeyen d ASYE ve İki haftadan uzun süre s öksürüğü olan hastalarda ARB bakısı yapılmal lmalı ARB sonuçlar ları 24 saat içinde i inde bildirilmeli Özel risk altındaki kişilere ilere 6 ayda bir PPD kontrolü 53
PPD Değerlendirme erlendirme Kriterleri BCG AşıA şısı Olanlarda PPD > 0 5 mm (-) Endurasyonu > 6 10 mm BCG ye bağlı > 15 mm ( + ) Enfeksiyon var 54
PPD Değerlendirme erlendirme Kriterleri BCG AşıA şısı Olmayanlarda PPD > 0 5 mm (-) Endurasyonu > 6 9 mm Şüpheli. (1 hafta sonra test yinelenir yine 6-99 mm olursa ( - ) > 10 mm ve (+) Bağışı ğışıklığı baskılanm lanmış olanlarda 5 mm + 55
KEMOPROFİLAKS LAKSİ ( LATENT TB TEDAVİSİ ) Amaç: TB hastası ile teması olan kişide enfeksiyon gelişimini, ya da TB ile enfekte kişide hastalık gelişimini önlemek. Toplumda TB basili ile enfekte olmuş herkese kemoprofilaksi verilmesi olanaksızdır TB hastalığı gelişme riski yüksek olanlara verilir. Kemoprofilaksi ile latent TB enfeksiyonu olanlarda hastalık gelişimi ve yeni bir basil kaynağının ortaya çıkması önlenmiş olur. 56
Kemoprofilaksi Endikasyonları TB Hastası İle Teması Olmayanlar: 15 yaşından küçük PPD + Çocuklar PPD konversiyonu olanlar [BCG (-) ; son iki yılda negatif olan PPD nin en az 6 mm artış göstermesi] Akciğer filiminde TB sekel lezyonu olanlar [35 yaştan, aktif TB yok ] TB riskini artıran bağışıklığı baskılanmış (PPD +) kişiler 57
Kemoprofilaksi Endikasyonları TB Hastası İle Teması Olanlar: 35 yaşından genç olanlar ( 6 ay kemoprofilaksi ) PPD konversiyonu Akciğer filiminde TB sekel lezyonu TB riskini arttıran bağışıklığı baskılanmış kişiler 58
Kemoprofilaksi (LTBI tedavi) Tedavi öncesi yapılacaklar TB hastalığı ığını dışla Önceki TB hastalığı ve LTBI tedavi öykülerini değerlendir erlendir Tedavi kar-zarar hesabı yap Önceki ve şimdiki tedavi ilaçlar larını değerlendir erlendir Kemoprofilaksi sonrası PPD değişimi imi beklenmez 59
Kemoprofilaksi (LTBI tedavi) İlaçlar lar süre s aralık k doz sayısı İzoniazid İzoniazid Rifampin 9ay 6ay 4ay Günlük k 300 mg Haftada iki kere maks.. 900 mg Günlük k 300 mg Haftada iki kere maks.. 900 mg Günlük k 600 mg 270 78 180 52 120 oranlar(kanıt) HIV (-)( ) HIV(+) A(II) B(II) B(I) B(II) B(II) A(II) B(II) C(I) C(I) B(III) 60
Tedavinin Tamamlanması Zamandan bağı ğımsızdır. Verilen toplam doz sayısına göre g yapılır 61
Doz Unutan Hastanın Değerlendirilmesi erlendirilmesi Uzun zaman veya çok sık s k unutulduysa tedaviyi genişletin veya yeniden başlat latın 2 aydan uzun süre s ara verildiyse TB hastalığı yönünden nden hastayı tekrar değerlendirin erlendirin Gerekli ise DOT için i in öneri ve düzenlemeleri d yapın 62
TB lu hastanın n yönetimi y -1 TB kuşkulu kulu hasta AII önlemleri başlat latılmalı Tanı ve tedavi AII odasında yapılmal lmalı Hasta izole edilmeli Hastaya izolasyon nedeni anlatılmal lmalı (Bulaş yolu vb) Tanı için in en az 8 saat ara ile ve biri sabah olmak üzere 3 balgam alınmal nmalı Hasta odaları kapalı tutulmalı Odaya girerken koruyucu maske takılmal lmalı (N-95) 63
TB lu hastanın n yönetimi y -2 Transport sırass rasında bekleme odasında diğer hastaların varlığı ığında hastalar odadan dışd ışarı çıkarken cerrahi maske takmalı Hapşı şırma-öksürme sırass rasında ağzınıa mendille kapamalı Öksürük k yaratan işlemler i zorunlu ise yapılmal lmalı Odanın n negatif basınçlı olduğu hergün kontrol edilmeli AII odaları bir arada bulundurulmalı 64
TB lu hastanın n yönetimi y -3 Şüpheli ya da doğrulanm rulanmış TB lu hastaların bulaştırıcılıklar kları ortadan kalkıncaya kadar bronkoskopi uygulanmaktan kaçınılmal lmalı Hasta balgam örneği i veremiyorsa bronkoskopi yapmak yerine balgam indüksiyonu yapılmal lmalı,, bu uygulama sırass rasında sağlık çalışanı N-95 maskesi takmalı,, oda AII koşullar ullarını karşı şılamalı 65
Tb lu Hastanın n Yönetimi Y -4 TB Tanılı Hasta Ziyaretçilerle ilerle açık a k havada görüşmelig Görüşmeler kısa k sürmelis Görüşürken rken hasta cerrahi maske takmalı Hastanın n yatak, çarşaf af örtüleri, bardak-tabak gibi eşyalare yaları normal şekilde temizlenmeli Balgam kapları tek kullanıml mlık k olmalı ve yakılarak imha edilmeli 66
Tb lu Hastanın n Yönetimi Y -5 TB izolasyon odası Tek hastalık, kendisine ait banyosu olmalı Negatif basınçlı olmalı Oda havası saatte 6-106 kez değişmeli Odadaki hava resirküle oluyorsa partikül l filtresi ve UV ışınından ndan geçmeli 67
Tb lu Hastanın n Yönetimi Y -6 Taburcu edilenlerin hangi VSD ne gideceği belirlenmeli Bu dispanser ile iletişim im kurularak sağalt altımın devamı sağlanmal lanmalı Sağalt altım m sonlanana değin hasta izlenmeli 68
Tb lu Hastanın n Yönetimi Y -7 Yoğun bakım m ve diyaliz ünitelerinde de mümkünse en az birer tane AII odası bulunmalı Odaya girenler N95 maskesi kullanmalı Cerrahi işlemleri Acil olanlar dışıd ışındaki işlemler i hastaların bulaştırıcılıklar kları ortadan kalkıncaya kadar ertelenmeli Cerrahi işlem i günün g n sonunda, trafiğin in en az olduğu zamanda yapılmal lmalı Operasyon odasının n antresi mümkm mkünse pozitif basınçlı olmalı,, antre yoksa operasyon odasının kapısı kapalı tutulmalı Giriş çıkışlar en aza indirilmeli 69
Tb lu Hastanın n Yönetimi Y -8 AII önlemlerini sonlandırma kriterleri Bulaşı şıcılık k olasılığı ığı olmayan TB hastası ya da semptomların n başka bir nedenle açıklanmasa klanması ya da Arka arkaya 3 negatif balgam direk bakı sonucu En az 2 hafta standart anti TB sağalt altımı almış olan hasta Klinik yileşme gösteren hasta ÇİD -TB olan hastalar hastanede yattığı sürece izole edilmeli! 70
Tb lu Hastanın n Yönetimi Y -9 Tüberküloz laboratuvarı Laboratuvar personelinin tüm t m işlemlerde i yeterince becerisinin olduğundan undan emin olunmalı Laboratuvarlar,, ARB sonucunu 24 saat içinde i inde klinisyenlere bildirmeli Laboratuvarlar mümkünse duyarlılık k testlerini de raporlamalı,, raporlar lokal ve ülke sağlık k yetkililerine hızlıca bildirilmeli Laboratuvarda biyogüvenlik düzeyi 2 de 2 çalışılmalı İşlemler sırass rasında N-95 N maske kullanılmal lmalı Çalışanlar yılda y bir kez değerlendirilmeli erlendirilmeli 71
İlk değerlendirme SAĞLIK ÇALIŞANININ ANININ TB YÖNÜNDEN Y NDEN DEĞERLEND ERLENDİRİLMESİ Şüpheli semptomlar H Hasta ya da klinik örneklerle çalışma E E FM, AC grafisi H E Normal H E Önceki BCG skarı H PPD P Öyküyü derinleştir N Şüpheli semptomlar H E FM, AC grafisi E Normal H Göğüs H. Kliniği İleri işlem gereksiz BCG uygula Bilgilendir Göğüs H. Kliniği BTS 2000 72
Karşılaşma Öncesi TDT Pozitif > 10 mm Negatif < 5mm Bilinmiyor karşılaşma Karşılaşma sonrası TDT Negatif veya 5-9 mm 10-14 mm > 15 mm >10 mm PA Akc normal ise ÖNERİLER Başka Bir şey yoksa Tedavi gerekmez Tedavi Gerekmez (HIV yoksa) Düşük risk Genç ise ted.ver Yüksek risk Tedavi et TDT Değişimi olanlar gibi 73
Sonuç Ülkemizde yeni TB hastalarında ÇİD TB oranı %2-5 Tıp p eğitimi e sırass rasında TB öğretilmeli Tıp p eğitimi e sonrasında nda TB öğretilmeli Sağlık çalışanlarına na TB öğretilmeli İnfeksiyon kontrol önlemleri eksiksiz uygulanmalı, kılavuz hazırlanmal rlanmalı TB hastalarına erken tanı,, izolasyon, sağalt altım uygulanmalı 74